Þjóðviljinn - 28.10.1955, Page 3

Föstudagur 28. október 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (S
' Fréttin um að Halldór
KUjan Laxness liefði hlotið
nóbelsverðlaunin barst eins
og eldur í sinu um allan
bæinn á briðja tímanum í
gær. Eftir það þagnaði sím-
inn aldrei á ritstjórnarskrif-
stofum Þjóðviljans, nienn
spurðu hvort fréttin væri
sónn og skiptust á licillaósk-
; um. Þjóðviljinn sneri sér til
1 nokkurra ritliöfunda, lista-
maniia og forustumanna í
meiutingarmálum og sagði
þeim tíðindin, og fara um-
• mxeli þeirra liér á eftir.
AGNAR ÞÓRÐARSON
rithofunchir:
Þetta sýnir umheimin-
um samhengið í íslenzk-
um bókmenntum. Halldór
Kiljan Laxness sómir sér
* vel við hlið Snorra og
- Njáluhöfundar.
' DAVÍÐ STEFÁNSSON
skáld:
Þetta er gleðileg frétt,
og vegna þjóðairinnar
fögnum við því öll ■ að ís-
lenzkur maður hlýtur slík
sigurlaun. Ég óska honum
inmlega til hamingju.
GUÐMUNDUR |
BÖÐVARSSON ?■
skáld:
Síðan Snorri Sturluson
var tekinn af lífi er í ís-
lenzkri þjóðarviturúd sár
sem aldrei grœr aðifullu.
En það skal vera til mót-
vœgis og okkar stglt og
gleði að árið 1955 t)ar ís-
lendingnum Halldóri Kilj-
an LaXness veiit siúsœmd
sem œðsta getur í bókleg-
um listum of lönd öll. Ég
óska þjóð minni til ham-
ingju.
GUÐMUNDUR
DANÍELSSON
rithöfundur:
Ég hef lengi verið undr-
dndi yfir, því að Lasíness
skuli ekki hafa fengið
Nóbelsverðlaunin, og það
er ekki vonum fyrr að
hann fœr þau nú. Mér er
það mikið ánœgjuefni að
þau skuli hafa fallið í hlut
hans.
GUÐMUNDUR HAGALÍN
rithöfundur:
Þetta er ákaflega gleði-
legt og þó ekki meira en
búast mátti við. Ég hélt
' um skeið að verðlaunun-
um kynni að verða skipt
milli Halldórs og Gunnars
Gunnarssonar, og það
hefði mér ekki þótt óeðli-
legt. En hvað um það; við
höfum alveg sérstaka á-
stæðu til að gleðjast yfir
þessum mikla heiðri.
GUNNAR
BENEDIKTSSON
rithöfundur:
Það hefði verið eðlilegt,
að leitað hefði verið fyrsta
möguleika til að sœma ís-
lending nóbelsverðlaunum
fyrir bókmenntaafrek þess-
arar smáþjóðar fyrr og
síðar. Nú hefur íslending-
ur hlotið þessi verðlaun,
og þá er gott til þess að
vita, að verðlaunin voru
L-i&V;
Bókaverslanir bæjarins brugðu skjótt við í gœr og breyttu gluggasýningum sín-
um Halldóri Kiljan til heiðurs. Myndin er af glugga Mdls og menningar.
Öll þjóðin fagnar
ekki veitt af neinni
skyldurækni við litla þjóð,
heldur fyrir þá snilld, sem
ekki varð í móti staðið
þrátt fyrir góðan vilja.
Það er gleðilegt, að þannig
skyldu nóbelsverðlaunin
til okkar koma. Halldóri
Kiljan Laxness sé því eigi
aðeins þökk fyrir snilld
hans, heldur einnig og
jafnvel miklu frernur fyr-
ir þann manndóm, sem
hélt honum frá þessum
heiðri árum saman.
GUNNAR GUNNARSSON
rithöfundur:
Þetta er ánœgjulegt fyr-
ir ísland. Halldór Kiljan
á þessi verðlaun sannar-
lega skilið.
HALLDÓR
STEFÁNSSON
rithöfundur:
Ánœgjulegast er, að þeg-
ar nóbelsverðlaunin eru í
fyrsta skipti véitt Islend-
ingi, skuli þjóð hans þeg-
ar hafa viðurkennt hann
verðugan þess heiðurs.
HELGI HJÖRVAR
formaðurr Rithöfundafé-
lags íslands:
Það eru miklir þjóðar-
hagsmunir, að þessi nafn-
frœgu verðlaun hafa nú
fallið íslandi í skaut. Hitt
er fögnuður allrar þjóð-
arinnar, að við áttum slik-
an höfuðsnilling til að
veita þeim viðtöku — og
að vísu ekki hann einan.
Vinur okkar og meistari,
Halldór Laxness, hefur nú
hlotið mikla. og mjög verð-
uga umbun fyrir það fá-
dœma hugarþor, að ráðast
til þess ungur og fyrstur,
að yrkja fyrir heiminn á
íslenzka tungu. Sú fremd
hans ein mun rísa æ því
hœrra sem aldir líða. Hann
gerðist í þessu jafn að
hamingju Ara Þorgilssyni,
sem valdi að .rita á nor-
rœna tungu.
Sú orðfrægð, sem ísland
fœr af þessum verðlaun-
um, mun opna bókmennt-
um þess marga og víða
vegu. Það er mikil á-
hyggja og raun fyrir
hvern þann, sem skáld-
sögur vill skrifa, að verða
samtíða slíkum manni sem
Halldóri Laxness. Rýrt
mun verða fyrir honum
smámenníð, segir Njóla.
En nú mun margur ís-
lenzkur höfundilr njota
hans brautargengis að
nokkru út um lieiminn.
Ég sagði fyrir fám . dög- >
um í útvarpsþœtti, að vera
mætti að við hlytum■ - nú
Nóbelsverðlaunin, svo að
breyta yrði skattalögun-
um. Nú vildi ég óska. þess,
að skáldið sjálft yrði fyrst
manna til að biðja um þá
lausn frá skattinum, með
því að guð hafi blásið sér
því í brjóst að bera fram
fésjóðinn til fórnar. fyrir
örsnauða unglinga, eins og
hann sjálfur var, ef þeir
sjá hinar sömu sýnir, hver
í sinni fátœklegu Mosfells-
sveit. Því að skáldinu mun
ekki héðan af féfátt verða ’
í neinu landi. Og enn ann-
að stórmannlegra ráð kann
skáldið að sjá, til fram-
halds þeirri frœgð, sem ís-
lenzkum bókmenntum
hefur auðið orðið á þess-
um góða degi.
JAKOB BENEDIKTSSON
ritstjóri orðabókar Háskól-
ans:
Nóbelsverðlaun Halldórs
Kiljans bera því órœkt
vitni, sem margir hafa
löngu vitað, að hann er í
hópi mestu rithöfunda
sem nú eru á dögum. ís-
lendingar sem lengi hafa
talið hann fremstan nú-
tímahöfunda sinna hafa
því sízt skipað honum of
háan sess. Nóbelsverðlaun
eru einn mesti heiður sem
rithöfundi fellur í skaut,
og sá einstœði atburður
að íslendingur hlýtur þau
varpar þeim Ijóma yfir ís-
lenzkar bókmenntir sem
seint verður Halldóri Kilj-
an að fullu goldinn.
Nú er landið aftur farið
að rísa..
JÓHANNES úr KÖTLUM
skáld:
í tilefni af þessum stór-
viðburði vil ég aðeins rifja
upp það sem ég sagði um
Halldór Kiljan fimmtug-
an:
Þú ert þetta undraorð
með óminn bjarta
— þjóðin liggur þér á
hjarta.
Þú ert þetta Ijóðaljóð
sem lóur sungu
— þjóðin leikur þér á
tungu.
Þú ert þessi unga ást
sem auðnan sendi
— þjóðin lyftist þér í
hendi.
Þú átt þennan dýra dóm
sém daggir lauga
— þjóðin Ijómar þér í
auga.
JÓN LEIFS
formaður Bandalags ís-
lenzkra listamanna:
Ég fagna því að Halldór
Kiljan Laxness fékk Nób-
elsverðlaunin. Ég veit líka
að félagsmenn Bandalags
íslenzkra listamanna sam-
fagna honum. Allir íslend-
ingar munu að sjálfsögðu
gera það, án tillits til ann-
arra skoðana sinna á skáld-
inu og manninum-.
Hinsvegar er ég ekkert
hissa á því að Halldór fékk
verðlaunin. Hann átti að
fá þau fyrir löngu. Þó
mun hann vera einn af
yngstu rithöfundum, sem
nokkurntíma hafa fengið
þessi verðlaun.
Þetta mun líka vera í ■
fyrsta skipti að íslenzkur :
listamaður vekur heims-
athygii, nema ef nefna
skyldi Berthel Thorvald-
sen, sem erlendis er tal-
inn danskur. — Þar með
er því slegið föstu fyrir
augum alls heimsins að ís-
land er orðinn fullgildur
og sjálfstœður aðili á sviði
bókmennta og lista. For-
dœmið skuldbindur oss
alla íslenzka listamenn
og alla þá, sem á eftir
koma til dáða og dugnað-
ar.
KRISTINN E.
ANDRÉSSON
magister:
Stórsigur fyrir íslenzk-
ar bókmenntir, fyrir ís-
lenzkar nútímabókmennt-
ír sérstaklega, stórsigur
fyrir íslenzku þjóðina,
sjálfstœði hennar og
menningarafstöðu í heim-
inum — og stórsigur fyrir
Halldór Kiljan Laxness,
list hans og snilldargáfu.
KRISTJÁN BENDER
rithöfundur:
Þetta er gleðifrétt, sem
kemur á óvart, jafnvel
þeim sem meta skáldið
mest, því að sænska aka-
demían virðist oft hafa
verið œrið glámskyggn í
vali sínu.
LÁRUS PÁLSSON
leikari:
Ég er að sjálfsögðu í sjö-
unda himni yfir þeim
heiðri sem Halldóri Kiljan
Laxness hefur verið sýnd-
ur. Og ég vil bera fram
þá frómu ósk að hann taki
sig til og slcrifi fleiri leik-
rit handa okkur.
ÓLAFUR JÓH.
SIGURÐSSON
rithöfundur:
Ég sannfœrðist um það
fyrir réttum 20 árum,
þegar síðara bindið af
Sjálfstæðu fólki kom út,
að Halldór Kiljan Laxness
œtti skilið að fá nóbels-
verðlaun. Ég var farinn að
halda að „Hinir átján“
mundu hafa lag á því að
ganga fram hjá honum,
eins og þeir höfðu lag á
því að ganga fram hjá
Ibsen, Strindberg, Gorkí,
Dreiser og Nexö. Það er
fagnaðarefni, að „Hinir
átján“ skuli hafa tekið
upp annan og betri sið.
Ég vona nú að Halldór
verji þessum verðlaunum
skynsamlega: kaupi sér
veiðistöng.
PÁLMI HANNESSON
rektor:
Ég hlýt að gleðjast bœði
vegna höfundarins og
þjóðarinnar, því auðvitað
telja allir íslendingar sig
eiga hlut í þessum mikla
heiðri.
DR. SIGURÐUR
ÞÓRARINSSON:
Það er stundum spurt
að því, hvort smáþjóð sem
íslendingar eigi nokkurn
Framh. á 10. síðu
■ i
tífíMmfifííííí niiii iti ttrrrrrrrtrr**** fttít+ttrt * irtn > irtttTf ******* m