Þjóðviljinn - 10.11.1955, Side 3

Fimmtudagur 10. nóvember 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (3
Hækkun daggjalda á spítölunum er
hrein veríbólguráðstöfun
ÁkveSiS oð hœkka g'iöldin upp i 100 kr. um
áramót - Sjúkrasamlagsgjald hœkkar i 40 kr
Sú hækkun á daggjöldum Landspítalans, sem kom
til framkvæmda fyrir skömmu, var rædd á Alþingi í gær.
Fiskveiðasjóður hefur alls
veitt 112 millj. króna lán
50 ár síðan lög um sjóðinn voru sett
í dag eru liðin 50 ár frá því staðfest voru lög um stofn-
un Fiskveiðasjóðs íslands. Starfsemi sjóðsins hófst þó ekki
fyrr en árið 1907, en á því tímabili sem síðan er liðið
Sú hækkim á daggjöldum Landspítalans, sem kom i töluna um 1,1 stig. Af því hlyti hefur hann veitt lán að upphæð samtals íúmlega 112
að leiða hækkun á kaupi og millj. króna. Fyrstu 10 mánuði þessa árs hafa verið veitt
hækkun á flestum útgjöldum jný ián úr sjóðnum aö upphæð 20.8 millj. kr. og nema
ríkissjóðs og myndi það aftur óafgreiddar lánbeiðnir 59 millj. Handbært fé sjóðs-
leiða af sér nýjar hækkanir. jns er ni^ jg millj. kr. þannig áð um 43 millj. vantar
til þess aö hægt sé að sinna öllum fyrirliggjandi lán-
beiðnum.
Brynjólfur Bjarnason bar
fram fyrirspurn um það, hvers-
vegna daggjöldin hefðu verið
hækkuð um 15 krónur 1. okt.
s. .1. og hvort rétt væri, að
ný. hækkun yrði um næstu
áramót.
Brynjólfur kvað þessa hækk-
un furðulega og ekki síður
aðferðimar við að koma henni
í framkvæmd. Stjórn sjúkra-
samlagsins hefði 5. okt. fengið
tilkynningu um hana, þ. e. 4
dögum eftir að hún gekk í
gildi. Stjóm sjúkrasamlagsins
hafði ekki önnur ráð en að
hækka iðgjöldin og hefði verið
samþykkt að hækka þau úr
30 kr. í 38 kr. Hann kvaðst
þó hafa greitt atkvæði gegn
þeirri hækkun vegna þess, að
hann hafi talið hana slíkt neyð-
arúrræði, að reyna yrði allar
leiðir fyrst til að fá þetta leið
rétt. Helmingur hækkunarinnar
stafaði beint af hækkun dag-
gjaldanna. Það væri ekki hægt
1 millj. svo að rikissjóður tap-
aði yfir 600 þús. vegna þess-
arar ráðstöfunar, ef ekki yrðu
gerðar aðrar hækkanir. Taldi
hann ákaflega varhugavert, að
ríkisstjórnin gengi á undan
með verðhækkanir, sem leiddu
til beinnar útgjaldaaukningar
ríkissjóðs og til hækkaðrar
vísitölu og annarra hækkana
Brynjólfur kvaðst ekki hafa
fengið fullnægjandi skýringu á
þessari ráðstöfun í svari ráð'
herrans. Benti hann á útgjalda
aukningu ríkissjóðs og að 10
króna hækkun á iðgjaldi sjúkra
samlagsins myndi hækka vísi-
Þetta væri því hrein verðbólgu-
ráðstöfun. Þessi hækkun hefði
einnig áhrif á tekjuskiptingu
í landinu. 10 króna iðgjalds-
hækkun þýddi 1,1 vísitölustig.
Hjón með t. d. 1000 kr. á mán-
uði myndu því tapa 9 krónum,
en hjón með 3000 kr. myndu
hagnast um 13 kr. Hinir tekju-
lágu tapa, en hinir tekjuháu
hagnast. Þegar á allt væri lit-
ið, væri ekki annað sýnna, en
að þessi daggjaldahækkun væri
beinlínis gerð til að auka dýr-
tíðina í landinu.
Valtýr Guðmundsson háskóla-
kennari var upphafsmaður að
stofnun sjóðsins, en hlutverk
hans skyldi vera „að efla fisk-
veiðar og sjávarútveg lands-
manna.“
Uppsögn hernáms-
samnings
Framhald af 12. síðu.
málum væru horfur nú frið-
vænlegri en um langt skeið og
hlutleysisstefna fengi byr und-
1 ir vængi. Einnig rakti hann það,
Venjulegur októbermánuður á íslandi er eitthvað á hve andstaðan við dvöl hersins
þessa leið: Meðalhiti er um 2—3 stig á Norðurlandi og
jafnvel um frostmark í hálendum sveitum, t.d. á Hóls-
fjöllum. Á Suðurlandi er venjulegur mánaðarhiti 3—5
stig. Má geta þess um leið, að í október er hitinn að jafn-
Októbermánuður kaldur og þurr
að rökstyðja þessa hækkun
með hækkun kaups, því að aði því nær jafnhár og meðalhiti ársins.
grurmlaun hefðu ekki hækkað
nema um 10—11% en þessi
hækkun væri um ys ef reiknað
væri með þeirri hækkun um
10 krónur, sem fyrirhuguð
myndi vera um áramótin, en
um 43% ef einnig er miðað við
daggjöldin eins og þau voru
um s.l. áramót.
Ingólfur Jónsson, viðskipta-
málaráðherra, varð fyrir svör-
um. Viðurkenndi hann að það
væri rétt, að ný hækkun myndi
verða um áramót upp í 100 kr.
Rök hans voru þau, að lesa
upp lista yfir ýmiskonar hækk-
anir, sem hefðu átt sér stað.
Einnig taldi hann, að með
þessu væri verið að uppfylla
óskir frá bæjar- og sýslufélög-
um úti á landi.
Taldi ráðherrann áhöld um
það, hvórt þéssi hækkun borg-
aði sig fyrir ríkissjóð.
Haraldur Guðmundsson benti
á m; a. að útgjaldaaukning rík-
issjóðs vegna þessarar hækkun-
ar myndi nema um 1 millj. og
680 -þús. Á móti kæmu auknar
tekjur, sem næmu innan við
Helga Bárðar-
dóttir
Ný skáldsaga eftir
Sigurjóit Jónsson
■Helga Bárðardóttir nefnist ný
skáldsaga eftir Sigurjón Jónsson.
Helga er dóttir Bárðar Snæfells-
áss og gekk að sögn á hafís til
Grænlands, ' gerðist fylgikona
Miðfjarðar-Skeggja í Bröttuhlíð
og lenti með honum í hinum
mestu ævintýrum.
Helga Bárðardóttir er 328 síð-
ur, prentuð í Víkingsprenti og
gefin út á kostnað höfundar.
Úrkoman er að jafnaði mikil
miðað við aðra mánuði enda
tími haustrigninganna. Mest er
úrfellið á Suðurlandi, um 200
mm í Vík í Mýrdal. Á fjöllum
uppi verður úrkoman þó enn
meiri, og má gizka á 500-600
mm á Mýrdalsjökli og Öræfa-
jökli, en það samsvarar nokk-
urra metra þykku nýsnævi.
Minnst mun úrfellið véra í
byggðum á Norðurlandi, víða
ekki nema 30 mm, eða um
1/10, jafnvel 1/20 af því, sem
mest er á landinu.
Sá október, sem nú er liðinn,
var í heild bæði kaldur og
þurrviðrasamur. Hitinn var þó
í rúmu meðallagi á Vestfjörð-
um, en annars staðar var frem-
ur kalt, víðast einu stigi kald-
ara en í meðallagi, og er þá
miðað við meðaltal allra októ-
bermánaða 1901-1930. 1 Rvík
var mánaðarhitinn 3,9 stig, 1,4
á Akureyri, en + 2 á Gríms-
stöðum á Fjöllum.
Úrkoman náði hvergi meðal-
lagi á þeim stöðvum, sem
fregnir eru af. Eins og við er
að búast, mun hún hafa verið
mest á Suður- og Suðaustur-
landi, um 120 mm á Hólum
í Hornafirði, þó eru það ekki
nema um 80% af meðalúrkomu.
Víða á Norðurlandi virðist úr-
koman ekki hafa verið meiri
en um helmingur meðallags,
eða 20-30 mm. I Rvík mældust
50 mm, en 30 á Akureyri.
Sólskinið í Rvík var 70 klst.,
samtals, en meðallag er 84,6
klukkustundir.
Fyrstu vikuna var fremur
bjart veður og aðeins lítils
háttar úrkoma á Suðvestur-
landi. Aðra vikuna var norð
austlæg átt og úrlcomur tíðar
norðanlands. 1 vikulokin gerði
norðanátt með talsverðu frosti,
aðfaranótt þess 15. var 6 stiga
væri sífellt að aukast og lauk
ræðu sinni með því, að Alþingi
gæti ekki lengur skotið sér und-
an að taka afstöðu til hins
breytta viðhorfs. Því bæri
skylda til að kveða upp úr með
það, hvaða ástæður skyldu vera
fyrir hendi til að segja samn-
ingnum upp.
Lagði hann til, að atkvæða-
greiðsla færi þegar fram um
frost í Rvik, en 12 stig á
Grímsstöðum. Þriðju vikuna
var vindátt breytileg, þó mest
A og NA átt og kalt í veðri,
mældist nú mest 13 stiga frost
á Grímsstöðum og í Möðrudal. jtillöguna, þar sem hér væri
Úrkomur voru litlar, en þó mál, sem menn hlytu að vera
mældust 18 mm á Hólum í búnir að gera sér ljóst. Forseti
Hornafirði að morgni þess 18. lagði hinsvegar til, að umræðu
í byrjun fjórðu viku, um og yr<5i frestað og malinu visað til
uppúr veturnóttum var hlý utanríkismálanefndar. Þingið
SA og SV átt, mældist þá 11 reyndist ekki ályktunarfært
stiga hiti við Galtarvita. Tals- sakir fámennis, en við tilraunina
verð ,rigning fylgdi (þessum kom fram, að þorri þingmanna
hlýindum á Suðurlandi, 28 mm taldi sig ekki reiðubúinn til að
að Hæli í Hreppum aðfaranótt greiða atkvæði um tillöguna
fyrsta vetrardags. Síðan varð sjálfa. Vonandi þýðir það, að
aftur kaldara, en hvergi festi þeir séu að hugsa um að sam-
þó snjó að neinu ráði. þykkja hana.
Verðiir liafið fiskiklak?
NauÖsyn þess rædd á fiskiþingi í gær
Á fiskiþingi í gær voru þessi mál tekin fyrir: Tillaga
fiskiðnaðar- og tækninefndar. — „Fiskiþingið felur stjórn
Fiskifélags íslands að fylgjast vel með öllum nýjimgum,
sem fram kunna að koma í tilraunum annarra þjóða um
gagnsemi fiskiklaks. — Jafnframt væri æskilegt, aö
Fiskifélagið beitti sér fyrir slíkum tllraunum hér á landi“.
Var tillaga þessi frá fiskiðn-
aðar- og tækninefnd.
Beitumál.
Tillaga sjávarútvegsnefndar.
Fiskiþingið telur að vanda beri
frystingu og geymslu beitusíldar
og bendir á í því sambandi, að
sjálfsagt sé að meta síld þá, sem
frysta á, og að geymsla og flutn-
ingur beitusíldar sé undir eftir-
liti matsmanna. Felur þingið
stjóm Fiskifélagsins, að vinna að
framgangi málsins.
Tunnuverksmiðja á
Austurlandi.
Tillaga sjávarútvegsnefndar.
Fiskiþingið telur að c. i. f.-verð
tunna undir síld eigi að vera
hið sama k hvaða söltunarhöfn
sem er. Bendir þingið á, að
tunnuverksmiðjur beri að stað-
setja með það fyrir augum, að
stytta flutningaleiðir til sölt-
unarstöðva og telur það eðlilegt,
þegar þörf verður fyrir nýja
tunnuverksmiðju, að hún verði
staðsett á Austfjörðum.
Þá gerði þingið einnig sam-
þykktir um flatfiskveiðar og
eyðingu háhyrnings. Ennfremur
var rædd fjárhagsáætlun fyrir
næsta ár og rekstrarlán sjávarút-
vegsins.
100 þús. króna
stofnfé
Landssjóður lagði sjónum 100
þús. kr. stofnfé og voru um
93 þús. kr. af þvi skuldabréf fyr-
ir lánum til kaupa á þilskipum,
sem veitt höfðu verið úr Viðlaga-
sjóði. Tekjur voru sjóðnum ætl-
aðar þessar: sex þúsund króna
árlegt framlag úr landssjóði og
/osektarfjár fyrir ólöglegar veið-
ar í landhelgi, að meðtöldu Vs
nettóandvirðis þess, er landsjóði
greiðist fyrir upptækan afla og
veiðarfæri botnvörpunga.
Undir stjórn Útvegs-
bankans í 25 ár.
Landsstjórnin (atvinnumála-
ráðuneytið) annaðist sjóðinn til
ársloka 1930. Eignir hans voru
þá orðnar kr, 697.856,30, og út-
lánin voru þá kr. 368.355,75. Á
árinu 1930 var lögum sjóðsins
breytt, ákveðið að ríkissjóður
legði honum 1 millj. króna og
nýr tekjuliður svonefnt Fisk-
veiðasjóðsgjald, sem var Vs % af
útfluttum sjávarafurðum lögfest.
Jafnframt var hinum nýstofn-
aða Útvegsbanka fslands h.f.
falin stjóm sjóðsins og starf—
ræksla.
I
Aðaltekjur sjóðsins
frá sjávarútveginum
Aðaltekjur Fiskveiðasjóðs hafa
verið útflutningsgjald af sjávar-
afurður, en af því hefur hann
fengið y4 frá 1941—1943 og síðart
allt gjaldið, en breyttist síðan í
6/7 hluta. Hefur þessi tekjuliður
orðið samtals kr. 65.236.608,53 til
31. október 1955.
Kostnaður við rekstur sjóðsinS
frá upphafi hefur orðið kr.
2.043.443,60 og töp á útlánum
kr. 217.388,86.
Alls hefur sjóðurinn veitt lán
að upphæð samtals 112.086.360,00
kr. og er lengsti lánstími 20 ár.
Vextir eru 4% af lánum til skipa
og 5 ‘é % af fasteignalánum.
43 milljónir vantar til að
fullnægja lánbeiðnum
Á árinu 1954 veitti sjóðurinn
ný lán að upphæð samtals 20,9
millj. kr. og á þessu ári, til 31.
október, 20,8 millj. kr.
Þrátt fyrir þetta eru nú óaf-
greiddar lánbeiðnir hjá sjóðnum
sem hér segir:
Til byggingar nýrra fiskiskipa
um 40 millj. kr. Til vélakaupa í
fiskiskip 6 millj. kr. Til bygging-
ar verbýða og fiskvinnslustöðva
13 millj. kr. — Samtals kr. 59
millj. Handbært fé sjóðsins er
16 millj. og vantar þannig um
43 millj. króna til þess að hægt
sé að sinna öllum fyrirliggjandi
lánbeiðnum.
Framh. á 10. síðu
MuniS aS gera skil fyrir selda miSa - Skrifstofan opin til kl. 7 / kvöld