Þjóðviljinn - 22.12.1955, Blaðsíða 5

{iniiuiiHiiiaiiiiBnnsaiiiiminiiiiiiinciiiasniiHiiniiiiinti
Fimmtudagur 22. desember 1955 — í>JÓÐVILJINN —- (5
r
Á því Kerrans <zri
Á því herrans ári. Skáld-
saga eftir Oddnýju Guð-
mundsdóttur. Útgefandi:
G.K.L.
Tvær æyintýrabækur
Þetta er fjórða skáldsagan,
sem Oddný Guðmundsdóttir
sendir frá sér. Auk skáldsagn-
anna er Oddný kunn af fjölda
frásagna og greina ýmislegs
efnis, er hún hefur birt í blöðum
og tímaritum. Allt, sem frá
hendi hennar kemur í rituðu
máli, ber vitni ágætri athyglis-
gáfu. Höfundur sér oft atburði
Þessi seinasta skáldsaga Odd-
nýjar gerist öll á örskömmum
tíma, á tæpum sólarhring eða
svo. Tvær ungar persónur
hverfa frá höfuðstaðnum til
þess að fara í kaupavinnu, helzt
á argvítugasta heimilinu, sem
fyrir kann að finnast. Og þau
leggja af stað og koma til gist-
ingar á sveitabæ norðan fjalla.
Um sömu mund ber þar að garði
ferðalanga tvo að sunnan, í-
þróttakennara og blaðamann.
Þessum persónum öllum er vís-
að samani til næturdvalar á
skemmulofti. Svefnsamt verður
ekki þessa nótt, því að ýmsir
atburðir steðja að sem halda
fólki vakandi og gerist svo meg-
inhluti sögunnar á nokkrum
klukkustundum. Höfundur leið-
ir persónur fram ýmist á skop-
legan eða angurværan hátt,
hann dregur inn í frásögnina
marga atburði síðustu ára, um
komu spænska kaupafólksins í
íslenzkar sveitir, deiluna um
kristindómsfræðsluna, — hver
kenna skuli börnunum faðiryor-
ið, — togstreituna um menningu
sveitanna og menningu höfuð-
staðarins, um hungur blaða-
mannsins í fréttanýnæmi og
snap hans eftir hverri ögn af
slíku tagi, um félagsþörf unga
fólksins í sveitinni, um íþrótta-
reisn vorra daga, og fleira mætti
nefna.
Það er vorhart, skúmað á
pollum og hrímuð strá í mó-
um og mýrum, bóndi og hús-
freyja á nálum út af gestkom-
unni, óreiðu barnanna, og þeim
tíðindum, sem eru að gerast inni
í bænum, því að þar er að fæð-
ast óvelkominn íslendingur,
sem getinn er í gáleysi, sælu og
synd fyrir sunnan.
Frjósemi þessarar sögu er
mikil. Við lestur hennar verður
manni oft hugsað til þess,
hversu höfundur sóar verkefn-
unum af ótakmörkuðu örlæti.
smásagna sem hver og ein
hefði g'etað birzt sem sjálf-
stæð heild, ef unnin hefði
verið þannig. Að vísu
Einu sinni var til hreyfing
hér til lands, sem hét ung-
mennafélagshreyfing. Það er
orðið ósköp hljótt um þessa
hreyfingu og hugsjónir hennar
á síðari árum. Nú virðist
sveitamönnum ekki geta hitn-
að í hamsi, nema þeir hlusti
á órímuð ljóð eða heyri Gerplu
nefnda á nafn. En í einstaka
eldri manni lifir þó ennþá í
gömlum ungmennafélagsglæð-
um. Vigfús Guðmundsson er
einn þeirra. Það þarf ekki að
lesa lengi í ferðabók hans til
að sannfærast um þetta, og það
kemur manni í gott skap. Hann
iítur lönd og lýði óspilltum
augum íslenzks sveitamanns,
á eitthvað af hjartahreinleika
Eiríks á Brúnum, elskar land
sitt, en er þó stöðugt haldinn
útþrá, og hefur gerzt manna
víðreistastur og komið í allar
heimsins álfur, endq, j gert ,þá
ágætu uppgötvun, að Sivar sem
komið er á kringlu þessa
heims, eru íslendingar- fyrir,
sem gott er að gista. Hann er
alveg ótrúlega naskur á að
grafa upp landa, hvar sem
hann kemur. Og kveðskap ís-
lenzkra góðskálda hefur hann
krydda þessar smásögur frá-
sögnina í skáldsögunni, en
sá höfundur sem hefur athyglis-
gáfu og frásagnarhæfileika á
borð við Oddnýju þarf ekki að
athuguðu máli að beita slíkum
vinnubrögðum. Til dæmis um
þetta skal nefna frásöguþráðinn
um stúlkuna á nágrannabænum,
um einreina piltinn, um æskuár
Ófeigs. En með skáldsögu þess-
ari hefur Oddný Guðnadóttir
brugðið upp ýmsum eftirtektar-
verðum myndum frá síðustu
árum. Hún beitir. skopi í gagn-
rýninni og hæfir oft vel. Ekki
veit ég hvort . Oddný hefur
nokkurntíma sótt um rithöf-
undarlaun, en það er vanvirða,
að úthlutunarnefnd rithöfunda-
launa skuli ekki enn hafa veitt
þessari skáldkonu viðurkenn-
ingu.
G.M.M.
stöðugt á hraðbergi, er lýsa
skal undrum útlandsins. Vigfús
hefur frá mörgu að segja, og
frásögnin er látlaus og þægileg
aflestrar. Ég trúi ekki öðru en
mörgum fari sem mér, að þeir
lesi þessa geðþekku ferðabók
sér til ánægju og fræðist um
margt af henni. Æskilegt hefði
verið, að myndimir hefðu
prentazt betur en orðið hefur,
en þar mun höfundinn vart
vera um að saka. Ég leyfi mér
að mæla með þessari bók.
HÚSNÆÐISLAUS skrifar: „Ég
hef engan heyrt minnast á sög-
una, sem bóndinn sagði í þætt-
inum um daginn og veginn
í útvarpinu nýskeð. Ég ætla
því að rifja hana upp, því ég
kunni aðra, sem segir frá
miklu ófyrirleitnara braski.
Maður byggði hús, en vantaði
40 þúsund krónur til að full-
gera það. Þessa peninga fékk
hann að láni hjá kunningja
sínum í þrjá mánuði, gegn 6
þúsund króna þóknun. Síðan
lauk hann við húsið, og þá
kostaði það hann 200 þúsund
krónur. Þá seldi han það á
300 þúsund, hann átti sem sé
íbúð fyrir og þurfti ekki á því
að halda fyrir sjálfan sig.
Þania eru nú tveir duglegir
menn, sem láta af hendi eign-
ir sínar með svipaðri álagn-
ingu. Sá sem græddi 6 þús-
und er kallaður okrari, sagði
bóndinn, og verður að greiða
sekt ofan á nafngiftina. Hinn
maðurinn, sem græddi 100 þús.
krónur á húsinu og er líklega
miklu ríkari, hvað fær hann?
Ekki þó vænti ég orðu, fyrir
Ferðabókaútgáfan hefur sent
frá sér tvær bækur nú fyrir
jólin, og af því ég hef lesið
þær með ánægju, ætla. ég að
geta þeirra nokkrum orðum.
Hans de Meiss-Teuffen:
SÆLUDAGAR og SVAÐ-
ILFARIR. Hersteinn
Pálsson íslenzkaði.
Höfundurinn er svissneskur
. aðalsmaður, fæddur ævintýra-
maður og flækingur, að eigin
dómi.
Það kann að virðast dálítið
hjákátlegt, að einmitt Svissi
skuli með þeim ósköpum fædd-
ur að hafa varla eirð í sínum
beinum, nema vera sífellt á
siglingu einn á báti yfir út-
höfin, en þannig var því farið
um þennan unga ævintýrafúsa
mann, enda var™*ii»HTr ’wspwt
kdllaður í skopi „svissneski
flotinn“, þar sem hann birtist
á báti sínum.
Höfundur þurfti ekki lengi
að leita ævintýranna, hann
lenti í mörgu og misjöfnu strax
frá upphafi, er hann lagði út á
Adríahafið á báti sinum. Hann
starf aði um skeið með Gyð-
ingalandnemum í Palestínu
sem einn af þeim, sigldi með
arabiskum smyglurum, starf-
rækti einkennilegt gistihús í
Afríku og sigldi einn yfir Atl-
antshaf á litlum báti. Hann
gekk í leyniþjónustu nazista
í stríðinu, þó hann hefði hina
mestu andstyggð á þeim, til
þess að geta síðan raunveru-
lega njósnað fyrir bandamenn,
hvað hann og gerði mánuðum
saman, bæði í Frakklandi og
Þýzkalandi.
Frásögnin er öll mjög fjörleg
og lifandi. Það er auðfundið,
að höfundurinn hefur notið
þessa viðburðaríka lífs og nýt-
ur þess einnig að segja frá
dugnáð? Og þá kem ég að
spurníngunni sem bóndinn
gleymdi, en sem ef aðalatriði
sögunnar. Hvers-. á maðurinn
að gjalda, sem keypti húsið?
Hann hefur áreiðanlega verið
fátækastur af þessum þrem
mönnum, og auk þess sá eini
þeirra sem vantaði húsnæði.
Það getur líka verið að hann
hafi verið meiri vinnuþjarkur
en hinir báðir til samans. Og
hvar er sá maður staddur ef
hann þarf að taka ián hjá
okrara til að komast inn í
þetta margnefnda hús? Ég tek
svo undir það með bóndanum,
að viðskipti eins og þessi, sem
sagan greinir frá, þyrftu að
athugast sem fyrst af einhverri
nefndinni, og þá verður að
taka alla mennina með í reikn-
inginn.
Virðingarfyllst
Húsnæðislaus“.
BÆJARPÓSTINUtó finnst rétt
að athuga þetta bréf lítillega.
Það mun vera erindi Guðm.
Jósafatssonar, bónda í Austur-
hlíð, sem vitnað er til í bréf-
því. Hann hefur oft haft létta
vasa og ekki verið um of
prúttinn, þegar því var að
skipta. Hann lýsir háttum og
siðum fjarlægra þjóða, ekki
sem óviðkomandi, aðvífandi á-
horfandi, eins og þeirra ferða-
langa er háttur, sem ferðast
með lúxusskipum og sjá að-
eins forhliðar húsanna á við-
Framhald á .13. síðu
Elín Eisiksáéttiz
fzá Ökzuna ]
Söngur í sefi
Ljóðakver þetta lætur ekki
mikið yfir sér og höfundur þess
er lítt kunnur. Þó eru þarna
ljóð, sem oft eru sungin. Ef
engiíl eg váTí'ó. fl. Elín er sýni-
lega gædd góðri tónlistargáfu;
ljóð hennar eru söngvar. ljúfir
og léttir. Hún yrkir um vorið
■bg lækinn eða svanina. |
t
Sjór! Þú ert saltur og kaldur.
Ég sé ekki unað þinn.
Við lindina el ég minn aldur
og ilminn af bláklukkum finn.
Haustið á einnig sinn streng:
Það er söngur í sefi,
Sumri er tekið að halla, '■
senn málar haustið á blöðin: j
Þau falla.
Alltaf er það ánægjulegt að
vita blóm vaxa í holtum og
hrauni hversdagslifsins. Elín
ræktar hvorki stórviði né há-
vaxið blómstóð og ekki heldur
illgresi. En hún bregður föstum
gróðurblæ yfir þann reit, sem
annars væri grár og auður.
Sveinbjöm Beinteinsson.
inu. Þótt sá, sem lánaði 40
þúsund krónur gegn 6 þúsund
króna þóknun fái e. t. v. nafn-
bótina okrari, þá er engin vissa
fyrir því, að hann fái neina
sekt. í okkar ágæta þjóðfé-
lagi er það sem sé mjög til-
viljunarkennt, hverjir eru sekt-
aðir fyrir framin afbfot og
hverjir ekki. Það er eins og
einhver „hulinn verndarkraftur“
hlifi ýmsum, sem unnið hafa
til þungra sekta. í niðurlagi
bréfsins er talað um, að ein-
hver nefndin þyrfti að taka
viðskipti sem þau er að framan
greinir, til athugunar. Hingað
til hafa rannsóknir nefndanna
yfirleitt borið heldur litinn
árangur, meðfram vegna þess,
að það er undir hælinn lagt,
hvort nokkuð er meint með
rannsókninni. Þess eru mörg
dæmi, að slíkar nefndir séu
settar á laggirnar eingöngu
í blekkingarskyni, þegar kröf-
ur almennings um rannsókn
á einhverju svínaríinu eru
orðnar svo háværar, að ekki
þykir ráðlegt að hundsa þær
lengur.

Nýfftmg Nýjung 1
£
Amerískir barnasleðar |
Fást aðeins hjá okkur
Véla- og raftækjaverzlunin h.f. |
Bankastræti 10
í KEFLAVÍK: Hafnargötu 28
: ■ ■ m ■ ■■■■■■ ■_■_■ ■■■■■■■_
Auglýsið í Þjóðviljanum
í tvennskonar Ijósi: þjóðfélags-
legu og ævintýralegu, og
bregður tíðum yfir frásögnina
léttu háði.
Inn í söguna er ofinn aragrúi
Umhverfis jörðioa með Vigfósi verí
fŒ&tXgitb,
Sigurður Þórarinsson.
Um húsabrask -— Okur — Rannsóknarneíndir