Þjóðviljinn - 24.12.1955, Blaðsíða 3

Laugardagur 24. desember 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (3
Fréttabréf ur Strandasýslu, um
veðrið - fjárelgendur — nébelsverðlaun
og s©iski
L j ótunnarstöðum,
5. des. 1955
Jón minn góður.
Það var í vor, um það leyti
sem guð hellti hvítu sólskini
yfir gróandi jörð og bílarnir
þyrluðu upp ryki af vegunum
hans Hermanns, að ég skrifaði
þér síðast.
Nú hefur sumarið liðið, sömu-
leiðis haustið og það er kominn
vetur, með hvítum snjó, sem
breiðist yfir allt, jafnvel veg-
inn hans Hermanns.
Og þótt ég sé nú seztur við
að skrifa þér, veit ég í raun-
inni ekki hvað ég get tínt til
að segja þér í fréttum. Hér ger-
izt í rauninni aldrei neitt, sem
talizt getur svo markvert og
stórt í sniðum, að ástæða sé
til að hlaupa með það í blöð-
in.
Ef maður hittir mann, eða
talar við hann í sveitasíma og
spyr hann hvað hann segi í
iréttum, segist maður ævinlega
segja allt gott. Ef maður seg-
ir ekki allt gott vafningalaust,
t. d. segist segja allt bærilegt
eða sæmilegt þá má ganga að aður hér kirkjukór, samsettur
því sem gefnu að eitthvað sé af bændum bændasonum,
að, t. d. einhver lasleiki á
heimilinu, í mönnum eða skepn-
um.
Vilji maður svo fara nánar
út í sálmana og inna eftir,
hvort það sé í raun og veru
ekkert í fréttum, fullvissar hinn
aðspurði mann um, að hann
segi ekki nokkum skapaðan
hlut.
Svo er farið að tala um veðr-
ið, því það er upphaf og endir
alls, enda alstaðar nálægt, eins
og sjálfur skaparinn.
anlegastan fjárhagslega. \ nefna kjötkveðjuhátíð í lútersk- sem kaupa áfengi aðeins við
Fundir hafa verið haldnir, um stíl. | þetta tækifæri, en myndu þó
og það hefur verið kosin nefnd Þegar slátrun er lokið hjá^fleiri ef þetta tækifæri fyrir-
hinna vitrustu manna í hérað- ■ kaupfélaginu á haustin, er efnt fyndist ekki. Hið fornkveðna
inu til þess að túlka þetta til þessarar hátíðar. Hátíðin er
sjónarmið fyrir yfirvöldunum og vandlega undirbúin. Aliir, ungir
reyna að hafa áhrif á gerðirjog gamlir, sem ekki vilja vera
þeirra, héraðsbúum til hags-
bóta. Og nefndin hefur birt til-
lögur sínar almennum fjáreig-
endafundi og fengið þær sam-
þykktar og svo eiga þær að
sendast inn á alþingi og mun
það vera í fyrsta sinn, í sögu
þessa héraðs, að tillögur eru
samþykktar á fundi, sem eiga
að sendítSt "behrF' ftltr^á alþingi.
Svo mikils þykir pú við þurfa
og' ekki að ófyrirsynju.
Þótt við stöndum þannig í
óandlegri baráttu fyrir verald-
legum velfarnaði, skyldi enginn
ætla, að við vanrækjum sál-
ina, eða gleymum að lyfta hug-
anum til hæða.
öðruvísi en aðrir, panta brenni-
vín og kaupfélagið auðveldar
þessa menningarstarfsemi, með
því að flytja brennivínið með
bílunum, sem aka kjötinu til
Reykjavíkur. Allir unglingar,
sem á annað borð hafa komizt
upp á lag með að kaupa brenni-
vin, hafa keypt sína fyrstu
‘ flö'skU,‘Víð slík tækifæri.
Svo, þegar hin stóra stund
rennur upp, setjast aUir að
sumbli og gera sér glaðan dag,
eða réttara sagt glaða nótt. Skylt
er að taka það fram, að þrátt
fyrir þessa tilsögn í meðferð
áfengra drykkja, sem ungum
mönnum er í té látin við fram-
angreint tækifæri, er notkun
áfengis utan kjötkveðjuhátíðar-
innar miklu minni en ætla
í mánuðinum sem leið, mitt mætti. Mildu munu þeir fleiri
mæðiveikistússinu, var stofn-
læra
sannast hér sem víðar:
Á mjóum þvengjum
hvoipamir að stela.
En hvað um það.
Þórbergur segir frá því á ein-
um stað, að þegar amma hans
dó og var jörðuð, þá urðu jarð-
arfarargestir góðglaðir, og afi
hans söng:
Komdu kisa mín, kló er falleg
þín
og grátt þitt gamla trýn.
Og svo bætir hann við:
Þetta voru sólskinsblettir lif-
andi kristinsdóms.
Kjötkveðjuhátíðin okkar verð-
ur víst þrátt fyrir allt, að skoð-
ast sem einn af sólskinsblettum
á íslenzkri sveitamenningu.
Og þar með óska ég þér og
lesendum Þjóðviljans gleðilegra
jóla.
Skúli Guðjónsson.
Tvösöngiög
eftir Árna Björnsson
1 gær varð Ámi Björnsson
tónskáld fimmtugur; af því til-
efni hafa nokkrir vinir hans
gefið út Tvö sönglög eftir
hann. Heita þau Enn eru jól,
við texta éftir Ingólf Gíslason,
og Mitt faðirvor, við texta éft-
Kristján frá Djúpalæk.
Lögin eru bæði útsett fyrir
blandaðan kór.
Þessi lög gætu verið ánægju-
leg jólagjöf til þeirra sem tón-
list unna.
Þola ekki
sann
Um veðráttuna í sumar er
leið er það annars að segja,
að hún var ekki verri en svo,
að menn náðu heyjum sínum
yfirleitt óhröktum og sæmilega
verkuðum. Að vísu kostaði það
erfiði og fyr.irhöfn meiri en í
húsfreyjum og heimasætum, og
er sagt að hann æfi nú jóla-
sálma af kappi.
Fáu gæti ég svarað, ef þú
spyrðir mig um það hvort bænd-
ur hér hefðu ekki glaðzt, þegar
Kiljan fékk Nóbelsverðlaunin.
Ég hef engan um það spurt og
enginn hefur látið gleði sína
í ljós við mig óaðspurður. Þó
vil ég ekki annað ætla en að
í hjarta sínu hafi þeir verið
stéttarbræðrum sínum í Borgar-
firði sammála, enda þótt menh
hafi ekki fundið ástæðu til
að óska hverjum öðrum til ham-
ingju, eða tjá tilfinningar sín-
ar á torgum og gatnamótum.
Hann Hermann lét ýta upp
svolitlum vegarspotta hér í
sumar og líklega verður borið
ofan í hann næsta sumar, að
heir lofa, hann og guð. En
það er sagt, að hann hafi verið-
meðalári, en allt fór vel, enda mjSg stórvirkur norður í Bjarn-
hafði það úrslitaþýðingu, að við arftrgj
fengum þurrk flesta sunnudaga
sláttarins.
Haustið var einmunagott og
veturinn fram að þessu. Var
ekki almennt farið að hýsa
fé fyrr en nú um mánaðamót-
in (nóv—des.).
Að veðráttunni slepptri hef-
ur mæðiveikin og hinn yfirvoí
andi niðurskurður sauðkindar
innar verið eitt helzta umræðu
efni manna norður hér. E'
mönnum það að vonum líti
tilhlökkunarefni, og það þv
síður sem mæðiveiki hefur enr
ekki orðið vart, svo vitað sé
hér norðan heiðar.
Eftir að sýnt var að engi
yrði um þokað í þá átt, að kom;
upp girðingu á sýslumörkurr.
en sú var krafa okkar héi
í fyrravetur, og menn sáu fran
á að fjárskipti urðu ekki um-
flúin, hafa menn, eiubeitt hug
sínum að því að l'á einhverjú
umþokað í þá átt að gera hinn
væntanlega niðurskurð sem þol-
Sjálfur hefur Hermann ekki
sézt hér í sumar, að undan-
skildu því að einhverjir hittu
íann á förnum vegi, þegar hann
var á leið til Hólmavíkur á
framsóknarhátíðina.
Og einhver hafði bað eftir
honum, að hann ætlaði að koma
einna til okkar og halda fund,
if menn kærðu sig um. En hann
:om ekki, svo líklega hefur eng-
n kært sig um það nema ég, en
tað hefur hann því miður ekki
dtað.
Um félagslíf hér hef ég víst
tthvað skrifað þér áður. í
ramhaldi af því skal ég segja
ér frá einum þætti í félags- og
nenningarlífi okkar, sem ég hef
/íst ekki nefnt fyrr.
Hér- hefur aldrei verið haldinn
réttadansleikur, eins og í mörg-
tim öðrum byggðarlögum. En í
þess stað höfum við innleitt anni
an mannfagnað hliðstæðan.
Þennan mannfagnað mætti
Fyrir nokkru fóru fram
ræðuhöld mikil um rithátt og
málfar blaða, og skildist mér,
að niðurstaða framsögumanns
væri sú, að þessir hlutir væru
vel við unandi eftir ástæðum.
Ennfremur að blaðamálið hefði
sízt versnað frá því, sem áður
var. Þetta síðara atriði er
sjálfsagt erfitt að sanna eða
aísanna.
Þrátt fyrir ritsnilld margra
sem rituðu blöðin áður fyrr,
má sjálfsagt tína til margt
sem miður fói'. Hitt finnst mér
ekki neinum vafa undirorpið
að blaðamenn margir eru
skammarlega illa að sér í ís-
lenzku, og að sama skapi kæru-
lausir í meðferð hennar. Vil
ég í því sambandi vísa til á-
gætrar greinar í Mánudags-
blaðinu um meðferð útlendra
staðarnafna. Hef ég þar engu
við að bæta. Mér hefur oft
blöskrað, þegar þýzk, frönsk
og ítölsk nöfn og jafnvel nor-
ræn, eru yfirfærð á ensku.
áður en þau eru boðin íslenzk-
um lesendum. Ég álít að það sé
lágmarkskrafa til íslenzkra
blaðamanna, bæði um land-
fræðikunnáttu og sómatilfinn-
ingu, að þeir forðist slíkt. Ég
álit að öllum aðiljum blaðanna,
jafnt þeim, sem þau rita og
þeim, sem þau lesa, sé bjarn-
argreiði ger með því að afsaka
klaufalegan og rangan rithátt,
þótt einhver hliðstæð dæmi
finnist í fyrri tíma blaða-
mennsku. Slíkt er algert auka-
atriði. Það sem máli skiptir er
að mínu áliti þetta: Blöðin
eru svo mikill hluti af lestrar-
efni almennings, að búast má
við, uð margir lagi málfar sitt
eftir rithætti þeim. -Er nóg
samt, sem sækir á að spilla
þvij.þótt-blöðin, væru-.til fyrir-
myndar./Skiist mér því. að öll-
um þeim, sem sárt er um ís
lenzkuna, hljóti að vera annt
um að blöðin séu sem bezt
rituð.
Þó æskilegast sé að þeir, sem
mikið rita opinberlega, séu
stílsnillingar, þá er margt ann-
að, sem kemur til greina við
blaðamennsku.
í þeim efnum geri ég ekki
aðrar kröfui’ en að fram-
setning efnis sé lipur og skil-
merkileg. En málleysunum
ætti að útrýma. Ég vil telja
upp þær tegundir, sem ég
rek mig oftast á.
1. Skökk notkun falla er
mjög algeng, einkum ofnotkun
þágufalls. Stundum virðast
menn þó gera sér ljósa þágu-
fallshættuna og hafa þá önn-
ur föll þar sem sízt skyldi.
Annar fallaruglingur tíðkast
líka.
2. Ofnotkun fleirtölu. Nú
sækir fleirtala grimmilega á í
blöðum og útvarpi. Virðast
sumir leyfa sér að hafa öll
þau orð í fleirtölu, sem taka
fleirtölu í ensku. í mínu ung-
dæmi þekktust ekki: sölur,
Morgunblaðið ber sig mjög
upp undan því í gær að Skúli
Þórðarson sagnfræðingur hefur
flutt í útvarpið erindaflokk um
aðdraganda heimsstyrjaldarinn-
ar síðari. Hafa erindi Skúla
verið hlutlaus, sagnfræðileg
frásögn í samræmi við niður-
stöður erlendra fræðimanna —
en það er einmitt þetta sem
veldur ofsa Morgunblaðsins.
Hlutlaus sagnfræði er auðvitað
eitur í beinum blaðsins sem
hélt því fram að kommúnistar
he"ðu kveikt í ríkisþinghúsinu
í Berlín og hefur ekki enn leið-
rétt þá frásögn, hlaðsins sem
birti svívirðingar um Ossíetskí,
er hann fékk friðarverðlaun
Nóbels, sökum þess að sú verð-
launaveiting styggði þýzku
nazistana. Hlutlaus frásögn um
staðreyndir hlýtur alltaf' að
koma þvert á allan áróður
Morgunblaðsins, því hann er
byggður á ósannindum og föls-
unum.
Mjólkin í dag
Framhaid af 1. síðu.
fjörð, og verður sá rjómi
skámmtaður í dag út á miða nr.
40, þ. e. til þeirra sem engan
rjóma fengu í gær út á miða
sína.
Haldist veður óbreytt eru all-
ar horfur á að mjólkurflutning-
arnir komist brátt í eðlilegt
horf.
Stj oramálatciigsl
inilli Indlands og
Mongólíu
Tilkynnt var í Nýju Delhí I
gær, að stjórnir Indlands og
Ytri Mongólíu hefðu ákveðið að
taka upp stjómmálasamband.
Sendiherrar ríkjanna í Feking
verða jafnfi-amt sendiherrar
SW**’"
Framhald á 15. síðu þeirra hvors hjá öðru.
lólatrésskemmtun
Félags járniðnaðarmaniia
verður haldin fimmtudaginn 29. desember kl. 3
e.h. í Skátaheimilinu við Snorrabraut.
Aðgöngumiðar verða seldir ískrifstofu féiags-
ins í Kirkjuhvoli á annan í jólum, 26. desember
kl. 3—5 e.h.
Nefndin.