Þjóðviljinn - 03.06.1956, Síða 6

—ÞJÓÐYIL.JINN — Sannudagur 3. júni 1956

r
piófnnuiNN
Útgefandi:
Sameiningarflokleur alpýOu — Sósialistaflokkurinn
Nýsköpun og kosningar
f í sjómannadaginn er hollt
að minnast þeirrar undir-
Btöðu sem sjávarútvegur Iands
manna nú byggir á: Skipaflot-
ans mikla sem fenginn var inn
í landið árin eftir stríð, vegna
þess að nýsköpunarstefna hinn
ar róttæku alþýðu náði að
ha.fa veruleg áhrif á ríkis-
stjórn og stjórnarstefnu um
tveggja ára skeið. — Oft hef-
ur verið rifjað upp hve úr-
ræðalausir Sjálfstæðisflokkur-
inn og Framsókn voru á stríðs
árunum, um framtíð þjóðar-
búskaþarins, allt fram á sum-
arið 1944 voru blöð beggja
flokkanna full af hrunsöng og
barlómi, þeir flokkar sáu enga
leið út úr vandanum sem
þjóðarinnar biði í striðslok.
á var það að Sósíalistaflokk-
urinn lagði fram hina
djarfhuga áætlun um nýsköp-
«n í atvinnulífi þjóðarinnar,
nýjan glæsilegan fiskiskipa-
flota togara og báta, nýjan
flota kaupskina, og marghátt-
aðar atvinnuframkvæmdir sem
byggðust beint og óbeint á
fiskiskipaflotanum. í algerri
andstæðu við hiunstefnu Ey-
steinsku og eymdarvæl Björns
Ólafssonar i Vísi, snart ný-
- sköpunarhugsjónin þjóðina,
- ekki sízt í túlkun Einars 01-
geirssonar. Trúin á þjóðina og
. vantrúin háðu harða baráttu,
en nýsköpunarstefnan fann
svo djúpan hljómgrunn með
þjóðinni að andstæðir flokkar
töldu sig tilneydda að taka
upp samstarf við sósíalista um
- Tramkvæmd hennar. Heilindi
• þeirra flokka við nýsköpunar-
stefnuna átti þó eftir að sann-
. ast eftirminnilega er þeir kusu
að mynda af’turhaldsstjórn
með Evsteini í ársbyrjun 1947,
, £&
sem tok að ráðast gegrí hinni
stórmerku lagasetningu ný-
sköpunaráranna og rífa hana
- niður, og revndu að setja trú
á bandarískar dollaramútur
og blóðpeninga fyrir landsrétt-
indi í stað trúarinnar á landið
og þjóðina.
! Qamt tókst að vinna afrek á
bessum skamma tíma, og
• á nýsköpun fiskiflotans hefur
þjóðin lifað síðan. Mun nú eng-
■ inn sá maður á íslandi að
. Jiann telji ekki frumkvæði
hjnnar róttæku alþýðu að ný-
sköpunarstefnunni eitt mesta
- Ján sem íslenzku þjóðinni hef-
ur hlotnazt. — En þess ber
að minnast, að nýsköpunar-
stefnan hefði aldrei náð þeim
áhrifum að hún gæti orðið
. stefna ríkisstjórnar á íslandi
■ nema vegna þess að Sósíalista-
flokkurinn vann hinn glæsi-
lega ’kosningasigur í tvennum
Ikosningum árið 1942, fékk 10
þingmenn kjöma í haustkosn-
ingunum. Litlu munaði að aft-
. nrhaldinu tækist að skríða
. saman í stjórn, einnig eftir
. þær kosningar, stjórn sem ein-
ikennzt hefði af Eysteinseymd
og árásum á lífskjör fólksins.
Einungis ótti afturhaldsins
við stóraukin áhrif róttækrar
alþýðu á Alþingi varð þess
valdandi að Eysteinn og ÓI-
afur Thors treystu sér ekki til
að mynda þá ríkisstjórn gegn
alþýðunni sein þeim var næst
skapi.
17'ordæmið frá þessum árum
er einmitt nú lærdómsríkt.
Afturhaldsflokkarnir þykjast
nú andstæðar fylkingar vegna
nálægðar kosninga, en eng-
inn efast um að Eysteinn og
Ólafur Thórs kjósi að skríða
saman á ný að kosningum
loknum, mynda afturhalds-
stjórn til árása á lífskjör
fólksins, gengislækkunar og
kaupbindingar, ef alþýðan
tekur ekki í taumana. Það
getur hún gert með því einu
móti að veita Sjálfstæðis-
flokknum og Hræðslubanda-
laginu verðskuldaða ráðningu,
en tryggja Alþýðubandalag-
inu myndarlegan kosningasig-
ur, auka svo áhrif verkalýðs-
samtakanna á Alþingi, að þar
verði ekki nú, fremur en
1942-’44 hægt að mynda
stjórn gegn alþýðunni, til á-
rása á lífskjörin.
Allt bendir til að kosninga-
sigur Alþýðubandalags-
ins nú gæti haft hliðstæð á-
hrif við sigur Sósíalista-
flokksins 1942: Ná væri lík-
legt að Framsókn og Alþýðu-
flokkurinn j'rðu knúin til
samstarfs um vinstri stjórn-
arstefnu, verði áhrif verka-
lýðssamtakanna á Alþingi
stóraukin að kosningum lokn-
um, en vikið yrði til hliðar
verstu afturhaldsöflum Fram-
sóknar. Yrði þá sjálfgefið að
stjórnarstefnan yrði nýsköp-
unarstefna í atvinnumálum,
í samræmi við stefnuskrá Al-
þýðubandalagsins.
llvarvetna í kosningabarátt-
unni hafa leiðtogar Al-
þýðubandalagsins lagt þunga
áherzlu á nauðsyn nýsköpun-
ar fiskiflotans. Einar Olgeirs-
son sýndi fram á í fimmtu-
dagsblaði Þjóðviljans hver
lífsnauðsyn það er þjóðinni
að kaupa nú þegar og láta
smíða innanlands allt, að 20
togara, stórauka vélbátaflot-
ann og fiskiðjuverin. Og þeir
sem muna þátt Einars í mót-
un nýsköpunarstefnunnar og
framkvæmd, vita að það er
ekki mælt út í bláinn er hann
segir í þeirri grein:
„Um þetta átak þarf þjóðin
að sameinast. Aljiýðubanda-
lagið er sá aðili, er mun knýja
Jæssa stefnu fram, ef þjóðin
sameinast svo vel um það,
að Alþýðubandalagið verði
eini sigurvegarinn í Jiessum
kosningum.“
Ójafn kosníngaréffur
Þjoðflutningarnír úr strjál-
býli í bæi og borgir valda
margskonar vandamálum. Eitt
þeirra er skekkjan sem víða
hefur orðið á kosningaréttind-
um landsbúa. Fólkið í þéttbýli
borganna hefur ekki sambæri-
leg áhrif á skipun þjóðþinga
og fólkið í strjálbýlinu. íhalds-
semi um breytingar á stjórnar-
skrá og kosningalögum veldur
því, að við er haldið kjör-
dæmaskipun og kosninga-
reglum sem löngu eru orðnar
úreltar. Flokkar sem hagnast
mest á úreltri kjördæmaskip-
un geta áratugum saman hald-
ið völdum og áhrifum langt
fram yfir það sem fylgi þeirra
með þjóðinni réttlætir. Dæmi
þess hér á landi er Framsókn-
arflokkurinn, flokkur lítið eitt
fylgismeiri en Sósíalistaflokk-
urinn og Alþýðuflokkurinn,
hvor um sig, en hefur 16 þing-
menn, en Sósíalistaflokurinn 7
og Alþýðuflokkurinn 6. Hlut-
fallstölur þeirra flokka úr
kosningunum 1953 voru Fram-
f------------------------
27. maí — 2. juní
1956.
v____________________________j
sókn 21,9%, Sósíalistaflokkur-
inn 16,1%, Alþýðuflokkurinn
15,7% .
,rJöfnunarsæfínfr
hrökkva skammf
Misrétti þegnanna til áhrifa
á löggjafarþingi íslendinga er
löngu orðið algerlega 'óviðun-
andi. Það bitnar mest á yngri
flokkunum. Er því eðlilegt að
Alþýðufiokkurinn og Sósíali-
istaflokkurinn hafa jafnarí bar-
izt gegn ranglæti kjördæma-
skipunar og kosningalaga, og
haft það að stefnuskráratriði að
koma á jafnrétti þegnanna að
þessu leyti. Dálítið hefur verið
reynt að lappa upp á ranglætið
og misrétti núverandi kjör-
dæmaskipunar og þá helzt með
ákvæðum stjórnarskrárinnar
um „jöfnunarsæti". Um þau
segir svo í stjórnarskrá lýð-
veldisins íslands, 31. grein, m.
a.: „Á Alþingi eiga sæti ....
d. Allt að 11 þingmenn til
jöfnunar milli þingflokka. svo
að hver þeirra liafi þingsæti
í sem fyllstu samræmi við at-
kvæðatölu sína við almennar
kosningar.“
Mikið hefur vantað á að þetta
ákvæði stjórnarskrárinnar
nægði til að koma á því jafn-
rétti þegnanna er þeir hljóta
að krefjast sem afskiptir eru.
Glöggt dæmi þess eru hin ó-
hæfilegu völd sem ranglætið
hefur veitt Framsóknarflokkn-
um nú um langt skeið, og hef-
ur valdið einskonar mikil-
mennskubrjálæði foringja hans,
sem halda að þeir og flokkur-
inn sé borinn til margfaldra
valda og áhrifa við það sem
fylgi hans með þjóðinni rétt-
Jætir.
Áfkvæðaverzfun fif
aukningar misréffinu
Nú hefur það gerzt i undirbún-
ingi kosninganna í sumar, að
tveir flokkar taka höndum sam-
an til að misnota eins og frek-
ast. má verða ranglæti kjör-
(I æmaski p u na r inna r. Hefur
þeim samningum verið lýst svo
opinskátt í blöðum Framsókn-
ar og Alþýðuflokksins, að þar
er ekki um neitt að villast.
Alþýðuflokkurinn ætlar að
,,lána“ Framsókn þúsundir Al-
þýðuflokkskjósenda tii að ná
sem flestum kjördæmaþing-
mönnum. Framsókn ætlar að.
„lána“ Alþýðuflokknum enn
fleiri þúsundir Framsóknarat-
kvæða til að hremma sem flest
af „jöfnunarþingsætunum“ svo
notað sé orðalag stjórnarskrár-
innar. Kveðinn hefur verið upp
í landskjörstjórn vægast sagt
hæpinn úrskurður, með eins
atkvæðis mun, að þetta skuli
teljast löglegt athæfi, vegna
þess að það sé ekki beinlínis
bannað með lögum. Þó hefur
hvergi verið bent á stafkrók í
lögum sem heimili t. d. Al-
þýðuflokknum að hljóta ,jöfn-
unarþingsæti" út á atkvæði
annars flokks, en yfirlýst er í
Alþýðublaðinu og Tímanum að
Framsóknarflokkurinn ,,styðji“
Alþýðuflokkinn í tilteknum
kjördærnum. Vonandi dregur
almenningur ekki þá ályktun
af þeirri lögskýringu Jóns Ás-
björnssonar, að hér eftir teljist
allt athæfi löglegt sem ekki sé
beinum orðum bannað i lög-
bókinni. Úrskurður landskjör-
stjórnar kemur að sjálfsögðu
til kasta hins nýkjörna Alþing-
is í sumar. Er ekki ólíklegt að
athæfi Hræðslubandalagsins
verði til þess að vekja svo at-
hygli á ranglæti og misrétti
kjördæmaskipunarinnar, að
gegn breytingum í þá átt að
tryggja jafnrétti þegnanna
verði ekki lengur staðið.
Hvað gerðisf bak við
fjöldin í landskjörsf jórn!
Hvað gerðist bak við tjöldin
í landskjörstjórn þessar eftir-
minnilegu vikur?
Var komið of nálægt því,
sem innsta ráð afturhaldsins í
landinu óttast eins og heitan
eld? Var komið of nálægt því,
sem hin bandaríska yfirstjórn
þess innlenda afturhalds óttast
eins og heitan eld?
Var komið of nærri því að
Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn rækjust
þannig á, að ekki yrði auðvelt
fyrir Eystein og Ólaf Thórs,
Vilhjálm Þór og Bjöm Ólafs-
son, Bjarna Ben. og Hermann
Jónasson að skríða saman í
nýja afturhaldsstjórn að lokn-
um þessum kosningum, leika
sama fláttskapar- og ódrengs-
leik gagnvart kjósendum og
þessir flokkar léku 1946, 1949,
og 1953?
Telja menn líklegt, að for-
ingjar Sjálfstæðisflokksins
hefðu lagt fram kæru sína um
fölsunartilraun Hræðslubanda-
lagsins án þess að ráðfæra sig
áður við fulltrúa Sjálfstæðis-
floksins í landskjörstjóm, lög-
fræðingana tvo, Jón Ásbjörns-
son og Einar Baldvin Guð-
mundsson? Og að kæran hefði
verið lögð fram gegn þeirra
vilja og án þess að þeir væru
henni samþykkir?
Æðri máttarvöid
aftra áreksfri
Svo kemur hið einkennilega
þóf í landskjörstjóm. Hvað
gerðist bak við tjöldin? Hvert
er það afl sem grípur inn í
hvað eftir annað á undanförn-
um árum, ef hætta þykir á að'
Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn rekist svo
harkalega á, að samstaða
þeirra flokka um afturhalds-
stjórn á íslandi, um framhald
bandarísks hernáms, sé í
hættu? Sjaldan hefur þessi
leikur komizt eins nærri því
að vera leikinn fyrir opnum
tjöldum eins og nú í vikunni,
með afgreiðslu landskjörstjórn-
ar á kæru Sjálfstæðisflokksins:
Lögfræðingarnir, fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins, eru látnir
ómerkja þá kæru, sem teljamá
víst að þeir hafi undirbúið og
lagt á ráðin að flutt yrði.
Samsekfin
Áhrifavald bandaríska aftur-
haldsins í stjórnmálum íslend-
inga hefur framar öllu öðru
byggzt á samstöðu og samsekl;
foringja Sjálfstæðisflokksins og
foringja Framsóknarflokksins.
Án samstöðu og samsektar
Bjarna Benediktssonar og Ey»
steins Jónssonar, samstöðu og
samsektar Ólafs Thórs og Her-
manns Jónassonar, hefði
bandaríska ásælnin aldrei náð
þeim ískyggilega árangri á fs-
landi og raun hefur á orðið.
Af hálfu þeirra, sem hafa það
verkefni að viðhalda banda-
riskum herstöðvum á íslandi
um aldur og ævi hefur það
verið og er undirstöðuatriði, að
samstaða og samsekt foringja
Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknar mætti aldrei rofna. Til
þess var meira að segja þarf-
asta þjóninum, Bjarna Bene-
diktssyni sparkað úr embætti.
utanríkisráðherra 1953. í því
skyni eru „fyrirtæki" Vil-
hjálms Þórs og annarra ofsa-
gróðamanna Framsóknar vafin
í hlýjan náðarfaðm banda-
rískra auðfélaga, „umboðun-
um“ rignir eins og skæðadrífu.
Til þess að tryggja samsektar-
bandalag Sjálfstæðisflokksina
og Framsóknarflokksins hafa
gorkúlufyrirtæki Framsóknar-
manna þotið upp til helminga-
skipta á hermangsgróðanum.
Samt fer svo, að hinn heró-
stratískt frægi Kóreukappi,
John J. Muccio, sendiherra
Bandaríkjanna á íslandi, verð-
ur að horfa upp á það að
bandaríska fylkingin á Al-
þingi riðlast, og nokkur hluti
hennar samþykkir ásamt sós-
íalistum og Þjóðvarnarmönn-
um viljayfirlýsingu um brott-
för bandarísks hers af íslandi.
Framhald á 10. síðu.
Vikn|>«ttir