Þjóðviljinn - 01.02.1957, Page 7

Föstudagur 1. febrúar 1957 — ÞJÓÐVILJINN — (7
¥»jóðviljinn hefur að ’ á tonn sem þóknun til hr.
* undanfömu rakið að Gunnars Guðjónssonar
nokkru skýrslur Geirs H. Zo-
ega, umboðsmanns Landssam-
bands íslenzkra útvegsmanna í
Lundúnum, til stjórnar L.Í.Ú
1948 og 1949 um saltfisksöluna
á Ítalíu og Grikklandi. Þegar
Þjóðviljinn birti þessar skýrsl-
ur á sinum tíma urðu viðbrögð
Richards Thors og félaga hans
þau að höfða meiðyrðamál á
Magnús Kjartansson ritstjóra
Þjóðviljans, samkvæmt laga-
greininni: aðdróttun þótt sönn-
uð sé varðar refsingu ef hún er
sett fram á óviðurkvæmilegan
hátt’ Málið vakti hins vegar
slika athygli að ráðamönnum
íhaldsins var ljóst að eitthvað
varð til bragðs að taka. Fyrir-
skipaði Bjarni Benediktsson
dómsmálaráðherra þá „réttar-
rannsókn“ út af saltfiskmálun-
urn. Ekki var rannsóknin þó
falin dómstólum landsins, held-
ur hollvini Bjarna Guttormi
Erlendssyni, fyrrverandi rit-
stjóra nazistablaðsins íslands.
Stundaði hann rannsókn sína
lengi og fékk fyrir miklar
launagreiðslur, en sendi niður-
stöðumar þvínæst til Bjama.
Bjami sendi Guttormi svo mál-
ið aftur um hæl og bað hann
að kveða upp dóm í því, og
Guttormur sýknaði Richard
Thors og félaga hans með einu
pennastriki. Segi menn svo að
réttarfarið á íslandi hafi ekki
verið fullkomið í valdatíð
Bjarna Benediktssonar.
ANGI TIL
HÆSTARÉTTAR
B1
í
£
9,jl_tg tel það rétt að þér vitið, að hr. Kristján Einarsson
reyndi að hræða mig þegar ég var í Reykjavík með ógnun-
um um að ég skyldi handtekinn og mál höfðað gegn mér;
þetta sagði hann í viðtali við hr. Sverri Júlíusson. Hr. Kristján
Einarssor. nefndi nafn íslenzka dómsmálaráðherrans hr.
Bjarna Benediktssonar, og að hann myr.di sjálfur gangast í
málið við hann þannig að ég yrði handtekinn og fengi ekki að
hverfa úr landi. Eg segi yður þetta til þess að sýna yður hvers
konar ógnanir voru reyndar í því sEyni að hræða mig .
Úr bréfi frá Geir H. Zoega til Vilhjálms Þórs 9. nóvember 1949. Bréfið var
lagt fram í Hœstarétti er einn angi saltfisksmálsins komst þangað 1953.
J5ex bnodn þér"
f/
Lítil saga um 50.000 kr. til Kristjáns Einarssonar
framkvœmdastjóra SÍF og / eöa Gunnars Guðjónssonar
skipamiðlara SÍF
Ijarni Benediktsson
fann þó utan að sér
að almenningi þótti þessi máls-
meðferð næsta tortryggileg, og
hann taldi því skynsamlegt að
senda einn anga málsins áfram
fil Hæstaréttar. Fjallaði hann
urn kynlegt skeyti sem Hálfdán
Bjamason sendi Kristjáni Ein-
arssyni 23. apríl 1948. Voru
málavextir á þessa leið:
Eins og áður hefur verið
rakið bar Geir H. Zoega mjög
þungar sakir á verzlunarhætti
forráðamanna S.Í.F. og Hálf-
dáns Bjarnasonar, umboðs-
manns þeirra á Ítalíu; m.a.
benti hann á að ýmsum
stærstu fyrirtækjum ítala væri
meinað að kaupa íslenzkan
fisk, jafnvel þótt þeir byðu
hærra verð en Hálfdán Bjarna-
son greiddi. í þessum hópi var
stærsti fisksali Ítalíu, Enrico
Gismondi — sá sem Thorsar-
arnir höfðu mútað 1933. í svari
stjómar S.Í.F. var reynt að
hrekja þessar ákærur með því
m. a. að Gismondi hefði átt
kost á því að kaupa 2000 tonn
af saitfiski 1948 en slitið samn-
ingum þegar á átti að herða.
Geir Zoega sneri sér þá þeint
til Gismondi og spurðist fyrir
um málið, en Gismondi bar
fram þveröfuga sögu sem ekki
verður rakin hér.
DULARFULLT
SKEYTI
sönnunarskyni sendi
Gismondi einnig öll
þau plögg sem snertu þessa
sölu. Meðal þeirra var afrit
af skeyti sem Hálfdán Bjarna-
son haíði sent 23. apríl 1948
til Kristjáns Einarssonar, fram-
kværndastjóra SÍF, og var
heimijísfang tilgreint Smára-
gata 3; þar sem Kristján átti
heima. Niðurlagsorð þessa
skeytis voru næsta dularfull,
en þau hljóðuðu svo:
„referring to your letter
of I7th inst to me Zuerich
gismondi approves of your
six.“
En á íslenzku myndu þessi
orð hafa hljóðað eitthvað á
þessa leið:
„með skírskotun til bréfs
þess sem þú sendir mér 17.
þ. m. til Zuerich fellst Gis-
mondi á sex handa þér.
VANUR AÐ FÁ
EINKAÞÓKNUN
Geir H. Zoega sneri
sér þá aftur til
Gismondis og bað um nánari
skýringu á þessum dularfullu
orðum. Fékk hann um hæl
bréf frá Gismondi 18. júlí 1949,
þar sem m. a. er komizt svo
að orði:
„Þegar við átturn í samn-
ingum þeim sem vikið var
að í bréfaskiptum þeim sem
ég gat um áðan, miðað við
fob. viðskipti, lýsti hr.
Bjarnason yfir því við mig,
að hr. Einarsson væri van-
ur að fá þóknun, sex pence
á fiskpakka af sendingum,
og ég svaraði því til að ég
væri reiðubúinn til að
greiða honum slíka þóknun.
— Það eru þessi sex pence
sem átt er við í skeytinu
sem Bjarnason sendi Einars-
syni, en afrit af því fylgdi
bréfi Bjarnasonar“.
Geir Zoega skýrir nánar
hvað þetta þýði í bréfi sem
hann sendir Sverri Júlíussyni
31. okt. 1951, og kemst þar
m. a. svo að orði:
„Þú munt veita því at-
hygli að sex pence á fisk-
pakkann samsvarar 10 shill-
ingum á tonn, og ef við-
skiptm hefðu tekizt, hefði
hr. Kristján Einarsson feng-
ið 1000 sterlingspunda þókn-
un af þeim 2000 tonnum
sein samningar stóðu um“.
— 1000 sterlingspund eru
sem kunnugt er tæpar
50.000 íslenzkar krónur.
KRISTJAN
JÁTAR — EN
E
■’ftir að Geir H. Zoega
1 hafði fengið þessar
athyglisverðu upplýsingar kom
hann þeim þegar á framfæri
við yfirmenn sína í Landssam-
bandi íslenzkra útvegsmanna.
Skömmu síðar kemur hann
sjálfur til fslands og ræðir þá
málið enn frekar. Virtust hon-
um forstöðumenn LÍÚ líta mál-
ið mjög alvarlegum augum.
Varð það að samkomulági milli
þeirra að Richardi Thors,
stjórnarformanni SÍF skyldi
sagt frá málinu. Var honum
sent bréf, og síðan átti Geir
Zoega tvö viðtöl við hann. í
fyrra viðtalinu gat Richard
Thors ekki fundið neina skýr-
ingu á fyrirbærinu, en í því
síðara sagði hann að
Kristján Einarsson hefði
játiað, að það væri rétt að
reynt hefði verið að fá
50.000 kr. leyniþóknun af
þessuin farmi. Hins vegar
sagðist Kristján ekki hafa
átt að fá peningana, held-
ur Gunnar Guðjónsson
skipamiðlari, sem löngum
hefur haft einkarétt á að
annast saltfiskflutninga til
Ítalíu fyrir Hálfdán Bjarna-
son og SÍF. Hefði Gunnar
talið sig hafa beðið fjár-
hagslegt tjón af sendingu á
fiski og lýsi sem hann ann-
aðist til Ítalíu og Gr:kk-
lands, og liefði þessi leyni-
lega aukaþókniui átt að bæta
honum það.
„DIGT OG FOR-
BANDET LÖGN“
E'
tftir þessar skýringar
1 skrifaði Geir H. Zo-
ega Gismondi á nýjan leik og
spurði hvort hann kannaðist
við þessa málavexti. Gismondi
svaraði í tveimur bréfum 29.
október 1949. í bréfi til Geirs
segir hann:
„Hvað viðvíkur sex pens-
unuin er málið ofur einfalt.
Hr. Bjarnason skýrði mér
frá því þegar rætt var um
flutning á blautsiiltuðum
fiski til Grikklands, að hr.
vegna tapa sem hann tel-
ur sig liafa orðið fyrir, eru
þessir 10 shillingar á tonn
(sex pence á pakka) tekn-
ir af verði því sem liefði
átt að fást fyrir saltfiskinn
í Italíu og eru því lækkun
á því verði sem að loknm
á að greiða sjómönnum og
útvegsmönnum“.
ÓFULLKOMNAR
SKÝRINGAR á DULAR-
FULLU FYRIRBÆRI
Hé
Einarsson ætti að fá sex
pence á fiskpakka sem
þóknun; það er einmitt slík
sex pence þóknun sem átt
er við í skeytinu, sem
Bjarnason sendi Einarssyni,
en eintak af því er í yðar
höndum,“
f öðru bréfi sem Gismondi
sendi Landssambandi íslenzkra
útvegsmanna á dönsku segir
hann m. a.:
„Historien angaaende
Gunnar Gudjonsson (som vi
aldrig liar haft noget med
at göre) er digt og forband-
et lögn“ — Sagan um
Gunnar Guðjónsson (sem
við höfum aldrei haft neitt
saman við að sælda) er
uppspuni og bölvuð lygi.
Og einnig segir í niðurlagi
bréfsins:
„Hele banden i Reykja-
vík ved meget godt besked,
og naar de forsöger al
bortforklare sagen i hen-
hold til deres brev, de lyv-
er, ved fuld bekendtskab.
— Punktum. “ Allur bófa-
flokkurinn í Reykjavík
þékkir mætavel málavexti.
og þegar þeir reyna að af-
saka málið eins og segir í
bréfi yðar Ijúga þeir vit-
andi vits.
TEKIÐ AF FÉ SJÓ
MANNA OG ÚTVEGS-
MANNA
Meðan Geir Zoega var
i Reykjavík haustið
1949 varð hann fyrir hótunum
þeim sem sagt er frá hér á
síðunni. og hvað viðvíkur sög-
unni um Gunnar Guðjónsson
bendir Geir á þessar athyglis-
verðu staðreyndir í bréfi til
Sverris Júlíussonar 31. okt.
1949:
„Ég skal benda á það
eitt að það er mjög þægi-
leg og auðveld aðstaða sem
hr. Gunnar Guðjónsson
virðist liafa, ef SÍF verndar
hann fyrir hugsanlegum
töpuin sem hann verður að
þola, og hafi forstjórar
Sambands íslenzkra fisk-
framleiðenda nokkra lieiin-
ild til að greiða 10 sliillinga
fér hafa verið raktar
helztu staðreynd-
irnar sem fram komu í málinu
í „réttarrannsókn“ Guttorms
Erlendssonar var engin tilraun
gerð til að fá frekari skýring-
ar frá Gismondi eða fram-
kvæma nokkra könnun á ftaj-
íu. Aðeins voru þeir málsaðil-
ar sem nefndir hafa verið yf-,
irheyrðir á víxl og bar auð-
vitað ekki saman. Þó komu
nokkur athyglisverð ummæli
fram í yfirheyrslunum. Engin
viðunandi skýring kom fram
á þvi livers vegna Hálfdán
Bjarnason sendi skeytið fræga
heim til Kristjáns Einarssonar
en ekki á skrifstofu SÍF, eins
og eðlilegt hefði verið ef allt
hefði verið með felldu. Og ekki
fékkst heldur nein skýring á
því hvers vegna skeytið var
orðað svo: „með skírskotun til
bréfs þess sem þú sendir
mér 17. þ. m. til Zuerich
fellst Gismoiidi á SEX HANDA
ÞÉR“. Segir Hálfdán Bjarna-
son svo fyrir réttinum 25. júli
1950:
„Svarar hann því til, að
það sé að kenna óaðgæzlu
sinni, er hann las skeytið
fyrir, því að hann hafi
meint og raunverulega átt
að standa í skeytinu „Guð-
jónsson’s six“.“.
Þetta er allt og sumt.
Þá lýsjr Gunnar Guðjónsson
yfir jþví fyrir réttinum að
hann hafi hvorki átt lögfræði-
legan rétt á því að fá neinar
bætur frá SÍF eða Gismondi,
og er þá algerlega óskýrt á
hvaða forsendum var farið
fram á 50.000 kr. þóknun af
einum farmi 1948.
VAR EKKI EINS SAK-
NÆMT AÐ GUNNAR
FENGI FÉÐ?
E
lins og vænta mátti
sýknaði Guttormur
Erlendsson Kristján Einarsson
af öllum ákærum í þessu máli,
En þegar Hæstiréttur tók við
því sendi hann málið um hæl
til Guttorms aftur; fundust
réttinum vinnubrögð Guttorms
algerlega óviðunandi. M. a.
benti Hæstiréttur á að þótt
Guttormur tæki gildar skýr-
ingar Kristjáns, hafi honum
borið að dæma um það, hvort
þessi tilraun til að ná í leyni-
lega þóknun hafi ekki verið
alveg eins saknæm þótt pening-
amir liefðu átt að renna til
Gunnars Guðjónssonar. Hafði
Guttormi alveg láðst að athuga
þá hlið málsins í áhuga sínum
við að sýkna Kristján.
FJÁRAFLABRAGÐH)
HAFÐI EKKI TEKIZT
«» ! ">< ■
/"'t uttormur vandaði
V' sig nú hvað ákaf-
legast i annað sinn og hefur
Framhald á 11. síðu.