Þjóðviljinn - 03.04.1958, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 3. apríl 1958PJÖÐVILJINN — (5
Kjamorkunefnd
uð um að falsa
Reyndi að réfílœfa sfefnu stjórnarinnar
að hafna tillögum um sföÖvun tilrauna
USA sök-
skýrslu
Undarleg ,,mistök“ sem Kjarnorkumálanefnd Banda- (heldur hafi nefndin. vitandi vits
ríkjanna segir aö sér hafi orðiö á hafa vakiö grun um aö ^ ^eynt að villa mönnum sýn.
nefndin hafi viljaö villa almenningi sýn í því skyni aö
réttlæta þá afstööu bandarísku stjórnarinnar að hafna
öllum tillögum um stöövun tilrauna meö kjarnavopn.
19. september s.I. var gerð hugasemd, þar sem hún fór
tilraun á vegum nefndarinnar fram á að breytt yrði orðalagi
með kjarnasprengju í jörðu skýrslunnar þannig að í stað
niðri í Nevadaevðimörkinni. ( Los Angeles og f jarlægðarinnar
Sama. daginn skýrðu fulltrúar, 250 mílur kæmi Fairbanks í AI-
nefndarinnar fréttamanni Nexv , aska og fjarlægðin 2.300 mílur.
York Times frá þvi að spreng- Nefndin sagði að þessi villa
ingarinnar yrði ekki vart nema
i nokkur hundruð mílna fjar-
lægð frá sprengisfáðnifm.
Aðeuis í 400 km f.iarlægð
6. marz s.l. birti nefndin
skýrslu sína um þessa tilraun.
Þar var sagt að „varla nokk-
urrar jarðhræringar hefði orðið
vart í nokkurra mílna fjar-
Iægð“ og að „mesta fjarlægð
sem surengingin liefði komið
fram í á, .iarðskjálftamælum
hefði verið 250 mílur (um 400
km) í beina línu, í Los Ange-
íes“.
Nú vildi svo til, að nokkrum
dögum áður en skýrsla nefnd-
arinnar var birt, 28. febrúar,
hafði Harold Stassen, fyrrver-
andi ráðunautur Eisenhowers
um afvopnunarmál, borið vitni
fyrir einni nefnd öldungadeild-
arinnar.
Hann hafði skýrt nefndinni
frá því að „smásprengingin
sem gerð var neðanjarðar á síð-
asta ári hefði komið fram á
jarðskjálftamælum í þúsund
mílna fjarlægð“. Auk þess rám-
aði suma í, að New York TLnies
hafði á sínum tíma skýrt frá
því að sprengingarinnar hefði
órðið vart á mælum í' Toronto
í Kanada og í Rcm.
Árvakur blaðamaður
Engu að síður hefði skýrsla
nefndarinnar að líkindum verið
álitin góð og gild og niðurstöð-
ur hennar verið notaðar til að
sýna fram á að ekki væri hægt
að fylgjast með því að banni
við kjarnatilraunum væri fram-
fylgt, hefði ekki árvakur blaða-
maður, I. F. Stone, sem oft áð-
ur hefur vakið athygli með upp-
Ijóstunum sínum, farið á stúf-
ana.
hefði af vangá slæðzt inn í
skýrsluna og enginn eftir henni
tekið fyrr en blaðamaður (I. F.
Estes Kefauver, varaforsetaefni
demókrata, komst svo að orði:
Stone)
henni.
Edward Teller
hefði vakið athygli á
Þessi skýring nefndarinnar
hefur verið vefengd þar vestra,
m.a. af þingnefnd sem rann-
sakað hefur málið. Formaður
hennar, Durham, benti á að
þegar 21. janúar hefði einn
þeirra visindamanna sem stóðu
fyrir tilrauninni, dr. York,
skýrt nefndinni frá því að
sprengingarinnar hefði orðið
vart í Alaska og sagði: „Mér er
óskiljanlegt að nefndin skyldi
ekki hafa fengið sömu vit-
neskju“.
Hver var ástæðan ?
I. F. Stone hefur hins vegar
gefið harla sennilega skýringu
á þessum ,,mistökum“ nefndar-
innar. Hann bendir á að þeir
tveir menn sem fyrstir lögðu
til að gerð yrði tilraun með
Hann komst að því hjá öðr- ’ kjarnasprengju neðanjarðar
um stjórnarstofnunum, að neð-
anjarðarsprengingin í septem-
ber hefði komið fram á mælum
í Fairbanks í Alaska í 2.300
mílna (3.700 km) fjarlægð frá
sprengistaðnum og í Fayettes-
ville í Arkansas í 1.240 mílna
fjarlægð, og fékk auk þess lista
yfir nítján aðrar stöðvar í
Bandaríkjunum og Kanada sem
eru meira en 250 mílur frá.
hafi verið vísindamennirnir dr.
Teller og dr. Griggs. Hann
minnir á að dr. Teller, sem
nefndur hefur verið aðalhöfund-
ur bandarísku vetnissprengj-
unnar, hafi reynt að færa rök
fyrir því að kjarnavopnin væru
með öllu skaðlaus.
Einn kunnasti kjarneðlisfræð-
ingur Bandaríkjanna, dr. Harri-
son Brown, hefur sagt að skoð-
sprengistaðnum en höfðu þó anir Tellers séu allar mótaðar
samt allar orðið sprengingar
innar varar. Hann gerði þá
Kjarnorkumálanefndinni að-
vart.
Nefndin áttar sig
10. marz, fjórum dögum eftir
.að skýrslan hafði verið birt,
sendi nefndin ritstjórum at-
af óstjórnlegu hatri í gai’ð Sov-
étríkjanna. Og dr. Griggs er af
sama sauðahúsi: Hann var eitt
aðalvitnið gegn kjarneðlisfræð-
ingnum prófessor Oppenheimer.
Þetta og margt annað bendir
eindregið til þess að í rauninni
Ihafi engin mistök átt sér stað,
ListamcmncilQnniit
„Það sem gerir þetta tor-
tryggilegt í augum margra er
að formaður Kjarnorkumála
nefndarinnar, Strauss flotafor-
ingi, og helzti vísindaráðunaut-
ur hans, dr. Teller, eru ein-
dregið andvígir stöðvun til-
rauna með kjarnavopn. Þeir
hafa að nokkru leyti byggt
þessa afstöðu sína á þeirri stað-
hæfingu, að hægt sé að gera
slíkar tilraunir án þess að upp
komist. Sú spurning vaknar,
hvort það hafi verið tilviljun
að mistök Kjarnorkumálanefnd-
arinnar voru þess eðlis að þau
studdu skoðanir Strauss flota-
foringja og dr. Tellers“.
Vísindamenn gagnrýna
Félag bandarískra kjarneðlis-
fræðinga, en í því eru um 2000
menn, hefur krafizt þess að ó-
háðir sérfræðingar verði fengn-
ir til ráðuneytis þegar ákvarð-
anir eru teknar um afstöðu
Bandaríkjanna í kjarnorkumál-
um.
Þess var krafizt eftir að
upplýst var um falsskýrslu
Kjarnorkumálanefndarinnar og
af því tilefni. Félagið gagnrýnir
nefndina harðlega og segir að
vitneskja sú sem frá henni
hafi komið um hættuna af
geislavirku úrfelli hafi bæði
verið ófullnægjandi og oft bein-
línis villandi.
Ríkisstjórnin hefur, að áliti
vísindamannanna, um of treyst
ráðum frá fámennum hópi vís-
indamanna sem eru í þjónustu
hennar.
Framhald af 1. síðu
Eggert Guðmunds on
Friðrik Á Brekkan
Guðm. Ingi Kristjá::sson
Guðrún Árnadóttir
frá Lundi
Gunnar Benediktsson
Gunnar M. Magnúss
Hallgrímur Helgason
Hannes Sigfússou
Haraldur Björnsson
Heiðrekur Guðmundsson
Indriði G. Þorsteinsson
Jón Aðils
Jón Nordal
Jón úr Vör
Jónas Arnason
Karl Ó. Runólfsson
Kristinn Pétursson
listmálari
Kristján frá Djúpalæk
Nína Sæmundsson
Nína Tryggvadóttir
Ragnlieiður Jónsdóttir
Sigurður Einarsson
Sigurður Sigurðsson
Sigurður Þórðarson
Thor Vilhjálmsson
Vilhjálmur S. Vilhjálmsso’i
Þorsteinn. Valdimarsson
Kr. 5.000.00 hlutu:
Árni Björnsson
Árni Tryggvason
Benedikt Gunnarsson
Björn Blöndal
Bragi Sigurjónsson
Einar Bragi Sigurðsson
Elías Mar
Eyþór Stefánsson
Fillippía Kristjánsdóttir
Geir Kristjánsson
Gísli Magnússon
píanóleikari
Gísli Ólafsson
Guðrún Indriðadóttir
Gunnfríður Jónsdóttir
Gunnþórunn Halldórsdóttir
Halldór Helgason
Halldór Sigurðsson
(Gunnar Dal)
Helgi Pálsson.
Hjálmar Þorsteinsson
Hörður Ágústsson
Er „þriðja leiðin” gleymd
og grafin?
„Uppbætur og gengislækkun" umræðueíni
á málíundi Alþýðuílokksins en ekki minnzt
á „þriðju leiðina" eða blessun aílaskortsins
Margir ráku upp stór augu er þeir séu Alþýðublaðið
í gær. Var þar auglýstur málfundur Alþýðuflokksmanna
8. apríl n.k. og boðað umræðuefnið: Uppbætur og geng-
islækkun.
Það sem vakti athygli manna var að ekki skyldi
þykja tímabært að taka til umræðu .„þriðju leiðina“ sem
Alþýðublaðið hefur talað um að undanförnu sem lausn-
arorðið í efnahagsmálunum. Hefur blaðið fimbulfamb-
að fram og aftur um þetta efni og orðið sér eftirminni-
lega til minnkunar frammi fyrir alþjóð, m.a. með þeirri
kenningu að "óð aflabrögð og uppskera skapaði þjóðinni
aukna fjárhagslega erfiðleika og jafnvel gengið svo
langt að fullyrða að mikil síldveiði myndi gera ríkið
gjaldþrota!
Nú spyrja menn: Hvað hefur gerzt, sem hefur það í
för með sér að „þriðja leiðin“ þykir ekki hæft umræðu-
efni á málfundi Alþýðuflokksmanna um efnahagsmálin.
Hafa greindari menn flokksins e.t.v. te'kið í taumana og
stöðvað blaðrarana sem þóttust hafa fundið vizkustein-
inn en vissu ekkí neitt þegar til átti að taka og höfðu
haft þann árangur einn að gera Alþýðubaðið að við-
undri ?
Höskuldur Björnsson
Ingibjörg Steinsdóttir
Ingólfur Kristjánsson
Jóhannes Jóhannesson
Jóhannes Geir Jónsson
Jóhannes Helgi Jónsson
Jón Óskar
Jórunn Viðar
Karl ísfeld
Kristín Anrir Þórarinsd.
Kristján Daviðz~<jni
Loftur Guðmuudsson
Magnús Á. Árnason
Ólöf Pálsdóttir
Óskar Aðalsteinn Guðjónss.
Rc.zberg G. Snædal
Sigfús Halldórsson
Sigurður Helgaeon
Skúli Halldérsson
Stefán Júhu'son
Steindór Hjörieiísson
Sverrir Haraldsson
listmálari
Veturiiði Gunnarsson
Þórarihn Guðmundsson
Þóroddur Guðmimdsson
gegn
vigbánaði Þjóð-
Stjórn brezka Verkamanna-
flokksins hefur samþykkt yfir-
lýsingu þess efnis, að vestur-
þýzki herinn verði ekki búinn
kjarnavopnum fyrr en reynt hef-
ur verð til þrautar að ná sam-
komulagl allra stórveldanna um
að draga úr stríðshættunni.
Margir félagar úr vinstra armi
flokksins vildu fá samþykkta
yíirlýsingu um að Bretar afsali
sér kjarnavopnum, en ekki varð
úr því í þetta sinn.
Fylkisstjórnirnar í Bremen,
Hessen og Hamborg í Vestur-
Þýzkalandi hafa lýst yfir því að
þær muni efna til almennrar at-
kvæðagreiðslu um það, hvort
herinn verði búinn kjamavopn-
um, ef felld verður í sambands-
þinginu tillaga sósíaldemókrata
um það að efnt skuli til þjóðar-
alkvæðagreiðslu um málið.
Fylkisstjárnin í Nord-Rhein
Westfalen hefur það sama í
hyggju. í Sleswig-Iiolstein mun
flokkur „Frjálsra demókrata“
styðja sósíaldemókrata í því að
knýja íram þjóðaratkvæða-
greiðslu í málinu.
Uppreisnarmenn
fara halloka
Indónesíska stjórnin í Jakarta
hefur tilkynnt að hersveitir
hennar hafi gengið á land á
þsim svæðum á eynni Celebes,
sem eru á valdi uppreisnar-
manna.' Stjórnarherinn hafði í
gær tekið tvær borgir á þessum
slóðum á sitt vald, b. e. borgirn-
ar Palú og Dongala á vestur-
strönd Mið-Súmötru. Stjórnar-
herinn náði einnig borginni.
Gorantalo á Norður-Celebes en
uppreisnarmenn tóku hana aftur
með gagnáhlaupi. Bardagar um
borgina halda áfram.
í febrúarmánuði gekk herinn
á Mið- og Norður-Celebes í lið
með uppreisnarmönnum og
komust þá þessi landsvæði undir
þeirra stjórn.