Þjóðviljinn - 01.06.1958, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudag-ur 1. júni 1958
Lifeyrissjóður togarasjéEnanna
MiksS hagsmunamál s]6manna og
nauSsynleg þjóSfélagsleg umbóf
PIÓÐVILJINN
Útgefandl: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar
Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — Fréttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. — Auglýs-
lngastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5 línur). - Áskriftarverð kr. 25 ó
mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 22 annarsst. - Lausasöluverð kr. 1.50.
Prentsmiðja ÞJóðviljans.
Sjómannadagurinn
T Tm alllangt skeið hefur sjó-
mannastéttin helgað sér
fyrsta sunnudag í júnímánuði
sem hátíðisdag. Oftast hefur
bó þannig til háttað að þorri
sjómanna hefur þennan dag
verið að starfi sinu á fiski-
miðum eða í siglingum milli
'anda. Þeir hafa því átt þess
lítinn kost að taka virkan
þátt í hátíðahöldum dagsins,
enda hefur málum oftast verið
þannig f.yrir komið, að sjó-
menn hafa lítils haft að
sakna. f ræðustól á sjómanna-
daginn var ár eftir ár hreykt
að meiri hluta fulltrúum at-
vinnurekenda sem sungu sjó-
mönnum hástemmda lofsöngva
og færðu þeim hátíðlegar
nafngiftir, oft nýkomnir frá
samningaborði þar sem þessir
sömu menn höfðu lagt sig
alla fram til að gera hlut
sjómanna sem rýrastan.
4sjómannadaginn í árverða
sjómenn almennt við störf
si.n eins og að ven.ju. Skyldu-
störfin í þágu lands og þjóð-
ar sitja fyrir og yerða rækt
af sömu trúmennskunni og ó-
sérhlífninni og aðra daga árs-
ins. En sjómannastéttin'getur
þó í dag glaðzt yfir því að
síðustu tvö árin hefur margt
áunnizt sem verður til efling-
ar íslenzks sjávarútvegs og
■bætir kjör þeirra manna sem
helga sjómennskunni krafta
sína. Viðhorfið til sjávarút-
vegsins og sjómannsstarfsins
er nú annað og heillavænlegra
en verið hafði um langa hríð,
enda mátti þar sannarlega
breyting á verða.
Með tilkomu núverandi rí.k-
isstjórnar má segja að al-
ger umskipti hafi orðið hvað
þetta snertir. 1 stað þess að
sjávarútvegurinn hafði verið
hornreka í tíð íhaldsstjórnar
Ólafs Thórs setti núverandi
ríkisstjórn, fyrir atbeina Al-
býðubandalagsins, eflingu
hans, vöxt og virðingu efst
á stefnuskrá sí.na. I stað end-
urtekinna framleiðslustöðv-
ana, sem fylgdu íhaldsstjórn-
inni eins og skugginn, og
ieiddi árlega stórfellt tjón
yfir framleiðsluna og þjóðina
5 heild, hefur núverandi rikis-
stjórn tryggt stöðuga fram-
ieiðslu. Síðan Lúðvík Jóseps-
son tók við forustu sjávar-
útvegsmálanna hefur enginn
veiðidagur glatazt vegna þess
að vanrækt hafi verið að
semja við sjómenn eða útvegs-
menn í tíma. Með þessum
f"stu og öruggu tökum á
vandamálunum hefur stór-
felldum verðmætum verið
bjargað fyrir þjóðina alla,
sem árlega fóru í súginn
í valdatíð íhaldsins.
Sjómannastéttinni hafa einn-
ig verið tryggðar veruleg-
ar nýjar kjarabætur siðan í-
haldinu var velt frá völdum,
bæði í formi eðlilegrar fisk-
verðshækkunar og þar með
kauphækkunar og með aukn-
um skattfríðindum. Þessar
kjarabreytingar áttu fyllsta
rétt á sér. Það er þjóðarnauð-
syn að laða sem flesta starf-
andi menn að sjálfri fram-
leiðslunni en það verður ekki
gert nema þeim sem að henni
starfa séu tryggð jafn góð og
helzt mun betri kjör en þeim
sem í landi vinna. Að þessu
hefur verið stefnt með þeim
kjarabótum sem sjómenn hafa
fengið síðustu tvö árin og liér
má í engu á slaka. Að þessu
sama marki er stefnt með
lögfestingu lífeyrissjóðs tog-
arasjómanna, sem fyrst var
hreyft á Alþingi af þingmönn-
um sósíalista 1955 og nú er
að ná fram að ganga fyrir
atbeina Alþýðubandalagsins í
ríkisstjórn og á Alþingi.
Samhliða þessu er svo unnið
að aukningu fiskiskipaflot-
ans og stækkun landhelginnar
ákveðin, enda beinlínis lífs-
nauðsyn eigi að vera unnt að
halda núverandi lí.fskjörum
eða bæta þau. Þjóðin hefur
ekki á öðru að byggja en af-
rakstri fiskimiðanna. Grund-
völlur lífskjara hennar og
allra framkvæmda í landinu
er því aukin framleiðsla sjáv-
arafurða og sú verndun fiski-
miðanna umhverfis landið fyr-
ir ásókn útlendinga sem að-
eins verður trvggð með út-
færslu fiskveiðilandhelginnar.
Sigurinn í þessu stórmáli hef-
ur nú unnizt með einbeittri
afstöðu Alþýðubandalagsins,
sem studd var af Framsóknar-
flokknum, þrátt fyrir hótanir
erlendis frá og stuðning for-
kólfa Alþýðuflokksins og
Sjálfstæðisflokksins við þær
kröfur að helgur réttur Is-
lendinga í landhelgismálinu
yrði gerður að samningamáli
við þær yfirgangsþjóðir sem
áratugum saman hafa rænt
fiskimiðin við ísland. 1 þessu
máli stóð þjóðin sjálf svo
einhuga að undanhaldsvilji
nokkurra forustumanna var
dæmdur til að bíða ósigur.
Tólf mílna landhelgin gengur
í gildi 1. september í haust.
Með þeim málalokum hafa Is-
lendingar skotið einum traust-
asta homsteininum undir
framtíð sína og efnahagslegt
sjálfstæði.
Aþessum hátíðisdegi sjó-
mannastéttarinnar árnar
Þjóðviljinn öllum sjómönnum
og fjölskyldum þeirra heilla
og velfamaðar. Þennan dag
og alla aðra þarf þjóðin að
vera þess minnug að hún á
alla afkomu sína undir dugn-
aði og árvekni sjómanna og
að fiskveiðarnar em sú at-
vinnugrein sem er undirstaða
sjálfstæðs íslenzte þjóðarbú-
skapar.
Áður en Alþingi verður
slitið að þessu sinni mun
það afgreiða stármál,
frumvarp ríkisstjórnar-
innar um lífeyrissjóóð
togarasjómanna.
Áður hefur verið gerð
grein fyyrir frumvarpinu
og forsögu þess hér í blað-
inu, en málið var sem
kunnugt er upphaflega
flutt á þingi af þremur
þingmönnum Sósíalista-
flokksins, Einari
Olgeirssyni, Sigurði
Guðnasyni og Gunnari Jó-
hannssyni. Er frum-
varpið kom til 1. um-
rœðu í efri deild nú,
mœlti Hannibál Valdimars-
son félagsmálaráðherra
fyrir því og komst
í upphafi ræðu sinnar
svo að orði:
★—----------------
Frujnvarp það, sem hér
liggur fyrir um lífeyrissjóð
togarasjómanna, er stjórnar-
frumvarp. Það var samið af
nefnd, sem sjávarútvegs-
málaráðherra Lúðvík Jóseps-
son skinaði hinn 10. maí 1957
til þess að semja frumvarp til
laga um lífeyrissjóð togara-
sjómanna. Nefndina skipuðu
þessir menn: Ólafur Jóhann-
esson prófessor, sem var for-
maður, Guðmundur J. Guð-
mundsson fjármálaritari
verkamannafélagsins Dags-
brúnar, Eyjólfur Jónsson, lög-
fræðingur, Jón Sigurðsson rit-
ari Sjómannafélags Reykja-
víkur og Tryggvi Helgason,
formaður Sjómannafélags Ak-
ureyrarkaupstaðar. Þess er þó
skylt að geta, að ríkisstjórn-
in var sammála um nokkrar
minni háttar breytingar á
frumvarpinu, frá því sem
nefndin lagði til, þegar hún
skilaði því, og er gerð nánari
grein fyrir þeim breytingum
í athugasemdum, sem prent-
aðar eru með frumvarpinu. I
flestum meginatriðum er
þetta frumvarp sniðið eftir
lögum um lífeyrissjóð starfs-
manna ríkisins. Nefndin naut
sérfræðiaðstoðar Guðjóns
Hansens tryggingarfræðings
og gerði hann margvíslegar
athuganir og útreikninga fyr-
ir nefndina, m.a. útreikninga
til stuðnings við mat á því,
hver iðgjöldin þyrftu að vera,
miðað við þær bætur, sem líf-
eyrissjóði togarasjómanna er
ætlað að greiða. Eins og al-
þingismenn sjá, er álitsgerð
tryggingafræðingsins prentuð
með frumvarpinu sem fylgi-
skjal.
Þeir lífeyrissjóðir, sem
hingað til liafa verið lögboðn-
ir, hafa verið vegna starfs-
manna i opinberri þjónustu,
aðallega vegna starfsmanna
ríkisins. Sérstakir lífeyris-
sjóðir annarra starfsstétta
hafa hins vegar byggzt á
frjálsum samningum milli at-
vinnurekenda og launþega.
Það má því segja, að farið
sé nú inn á nýja braut með
þvi að lögbjóða lífeyrissjóð
fyrir togarasjómenn. Tel ég
það ánægjulegt nýmæli og í
alla staði eðlilegt, að byrjað
sé á togarasjómönnum, eða
hvers vegna skyldi þeim ekki
vera tryggð sams konar
kjarabót og öryggi, sérstak-
lega öryggi, sem opinberir
starfsmenn hafa lengi notið
vegna lífeyrissjóðs síns.
Auðvitað er ekkert sjálf-
sagðara, en þar við bætist
svo, að hér er um þjóðfélags-
ráðstöfun að ræða, til þess að
reyna að laða unga menn til
að gerast togarasjómenn.
Með auknu öryggi fyrir þá og
líannibal Valdimarsson
þeirra nánustu og bættum
kjörum mætti a.m.k. vænta
þess, að fleiri röskir menn
gerðu sjómennsku að lífsstarfi
sinu. Það er livað eftir ann-
að vikið að þessu sjónarmiði í
athugasemdum, sem fylgja
með frumvarpinu. Þar segir
t.d. svo á einum stað:
„I öllum umræðum um sjóð-
stofnun þessa hefur verið
lögð áherzla á, að hún ætti
að fela í sér verulega kjara-
bót fyrir togarasjómenn og
ætti auk þess m.a. að stuðla
að því, að ungir og dugandi
menn sæktust fremur eftir
störfum á togurunum".
Á öðrum stað í greinargerð
frumvarpsins er einnig vikið
að þessu sjónarmiði, þessum
þjóðfélagslega ávinningi við
stofnun lífeyrissjóðs togara-
sjómanna á þessa leið:
,,Á það má benda, að vafa-
laust hefur útgerðin og
reyndar þjóðfélagið í heild
óbeinan hag af stofnun þessa
lífeyrissjóðs. Það er líklegt að
hún leiði til þess, að menn
vinni meir að staðaldri á tog-
urum en áður, en það er al-
kunnugt, að afköst eru miklu
meiri hjá vönum togarasjó-
mönnum heldur en hjá óvön-
um mönnum. Og líklegt er
einnig að lífeyrissjóðurinn
geti leitt til þess að færri út-
lendinga þurfi að ráða á tog-
araflotann en nú“.
Tryggvi Helgason,, einn af
höfundum frumvarpsins, vík-
ur líka að þessu sjónarmiði í
athugasemdum sínum, sem
prentaðar eru hér með frum-
varpinu, én þar er hann raun-
ar um leið að ræða um það,
að hann táldi ekki óeðlilegt,
að ríkissjóður borgaði 2% af
þeim hluta iðgjalda, sem sjó-
mönnum er samkvæmt frum-
varpinu ætlað að greiða, en í
tilefni af þessari tillögú sinni,
sagði Tryggvi Helgason ann-
ars:
„Ég áleit, að þótt stofnun
lífeyrissjóðs sé mikið hags-
munamál togarasjómanna og
stefni að efnalegu öryggi
þeirra, sem gera vilja sér sjó-
mennsku á togurum að lifs-
starfi, þá beri einnig og ekki
síður að skoða það sem alvar-
lega tilraun til þess að leysa
erfitt þjóðfélagslegt vanda-
mál, þ.e. að greiða fyrir því
að nægilega margir dugandi
íslenzkir sjómenn vilji starfa
á togurunum að staðaldri. Sé
því réttmætt að þjóðfélagið
styðji þessa sjóðstofnun og
starfsemi hennar.
Togararnir hafa skilað á
land um það bil þrefalt meiri
afla fyrir hvern mann, sem á
þeim starfar, en önnur fiski-
skip og bátar okkar að með-
altali.
Þessi fáu skip, með um
1200 sjómenn að starfj, leggja
til afla sem gefur þjóðinní
um það bil þriðja hluta af
gjaldeyristekjunum. iSío'kkur
undanfarin ár hafa ekki
fengizt nægilégá rnr.rgir
landsmenn til starfa á togur-
unum. Hefur verið réynt að
mæta þeim vándá með því að
ráða útlenda sjómenn á skip-
in og til þess orðið áð fórna
stórum fjárhæðum árlega í
erlendum gjaldeyri.
Er slíkt ástand hvorki hag-
kvæmt né traust til að byggja
á til frambúðar rekstur af-
kastamestu framleiðslutækja
landsins, og þeim atvinnuveg-
inum sem öðrum fremur er
undirstaða þeirra lífskjara,
sem þjóðin býr við og vill
ekki rýra“.
Þetta var umsögn Tryggva
■Helgasonar um þetta atriði
sérstaklega. Þetta finnst mér
vissulega vera þungbær rök
fyrir réttmæti þess að lög-
bjóða einmitt nú lífeyrissjóð
fyrir togarasjómenn og má
vafalaust mörgum rökum við
þau bæta. Hitt er svo vitað
mál, að e‘kki munu langir
tímar líða, þar til sjálfsagt
þykir að lögfesta lífeyrissjóð
fyrir sjómenn almennt, og í
framhaldi af því má svo síð-
ar búast við, að ráðizt verði
i stofnun lífeyrissjóðs fyrir
fyrir fleiri og fleiri vinnu-
stéttir þjóðfélagsins og væri
raunar æskilegt, að það gæti
orðið sem fyrst.
Félagsmálaráðuneytið mun,
samkvæmt ályktun seinasta
Alþingis, skipa milliþinga-
nefnd til að rannsaka, hvort
ráðlegt sé og tiltækilegt að
koma á fót almennum líf-
tryggingarsjóði vinnandi fólks
til sjávar og sveita, en slík
þingsályktun var á síðasta
þingi flutt af prófessor Ólafi
Jóhannessyni, og er í athug-
un hjá ríkisstjórninni, hvem-
ig vinna skuli að framkvæmd
hennar.