Þjóðviljinn - 22.08.1958, Síða 5

Föstudagur 22. ágúst 1958 — ÞJÖ.ÐVILJINN
(5
Carolina Siemsen andaðist að
heimili sínu 16. ágúst s.l, með
henni er faliinn í valinn einn
af helztu frumherjum íslenzkr-
*ar verkakvennahreyfingar.
Hún var fædd í Keflavík 23.
des. 1875, dóttir hjónanna Mar-
grethe og Hendriks J. Siemsen
verzlunarmanns. Þegar Caró-
lina var fjögurra ára fluttist
fjölskyldan til Reykjavíkur og
bjó fyrstu árin í Doktorshúsinu
við Vesturgötu, en um 1881
fór fjölskyldan í nýtt hús Vest-
urgötu 29 sem Hendrik Siem-
sen hafði þá látið byggja, í því
húsi átti Carólína síðan heim-
ili um 50 ára skeið, þar lifði
hún sína æsku og fullorðins-
ár, þar giftist hún manni sín-
Um Ottó N. Þorlákssynj og þar
eignaðist hún börnin sín. Um
æskuhejmili sitt segir Hendrik
Ottósson svo í bók sinni frá
Hlíðarhúsum tl Bjarmalands:
,,Það var hejma, að áhugi
minn á opinberum málum
vaknaði fyrst. Ég hlýddi á tal
fullorðna fólksins og reyndi
eftir megnj að skilja það, sem
það ræddi um. Heimili foreldra
minna var samkomustaður
fólks, sem áhuga hafði á þjóð-
málum, en þó mest eftir stofn-
un Alþýðusambandsins. Á ár-
unum 1920 til 1930 má segja,
að Vesturgata 29 hafi verið
miðstöð róttækara arms verka-
lýðshreyfingartnnar. Þar var
■ setið langt fram á nótt og rætt
um baráttuaðferðirnar. Margur
nýtur félagi í verkalýðshreyf-
ingunni fékk fyrstu fræðslu
sína þar, „á Vesturgötunni“
eins og heimili foreldra minna
var jafnan kallað. Þar var ó-
spart veitt kaffi öllum þeim,
sem komu.“
AHir þeir sem til þekktu á
þessum árum, vita að þessi frá-
sögn er sönn, en hins voru
líka mörg dæmi að á heimili
þeirra Carólínu og Ottós hafi
komið ekki aðeins þeir sem
leituðu styrks og leiðbeiningar
í verklýðsbaráttunni, heldur og
fjölmargir hinna sem voru að
b°gna undjr byrðum lífsins og
áttu þar athvarf í örlátu hjarta
og hlýju hugarþeli húsbænd-
.anna.
Carólína var þannig gerð að
hún kunni ekki að gera sér
mannamun ef þörfin fyrir >að-
stoð og uppörvun var annars-
vegar, og gestrisni hennar og
góðvild áttu engin takmörk.
Það er að sjálfsögðu ekki á
mínu færi að meta þann skerf,
sem Carólína lagði til baráttu
verkakvermanna á fyrstu ár-
unum;En öllum, sem til þekkja
ber saman um það, að þar hafi
hún verið margra manna makj.
Hún var ein af stofnendum
Verkakvennafélagsins Fram-
sóknar og átti sæti í fyrstu
stjórn þess. Hún ferðaðist um
og vann að stofnun verka-
kvennafélaga, og leiðbeindi og
hvatti til baráttu hvar sem hún
kom.
Það er erfitt fyrir konur í
dag að skiija hvílíkan skap-
styrk og eldmóð þurfti til þess
að standa í sporum þeirra
kvenna, . sem höfðu forgöngu
um. stofnun verkakvennafélag-
anna. Það voru ekki einungis
átökin við harðsnúið atvinnu-
xekendavald, heldur og þær
gömlu venjur sem langvarandi
fátækt hafði fjötrað fólkið við.
Og oft virtist það óvinnandi
■ verk að fá konurnar til þess að
skilja þýðingu samtakanna.
MmningarorS
Caroline E. R. Siemsen
Caroline Siemsen
myndin er tekin á áttræðisafmæli hennar.
En Carólína var ejnmitt gædd
þeim nauðsynlegu eiginleikum
forustumannsins, - að gefast
aldrei upp. Og hún hafði til að
bera þann fágæta eldmóð, sem
alltaf hreif þá sem störfuðu
með henni.
Mörg undanfarin ár átti Car-
ólína sæti í stjórn Kvenfélags
sósíalista sem varaformaður
félagsins og í því starfi kynnt-
ist ég henni bezt, fram til hins
síðasta sótti hún hvern fund
og alltaf var hún mætt fyrst
fundarkvenna, því félagi helg-
aði hún starfskrafta sína hin
síðustu ár og hafði mikinn á-
huga á starfsemi þess, sem þýð-
ingarmiklum þætti í baráttu ís-
lenzkra sósíalista fyrir betra
lífi alþýðunnar. Ég minnist
þess með hvílíkum áhuga hún
gekk til starfa, þegar hér á
landi var hafin söfnun til
styrktar sovétþjóðunum á styrj-
aldarárunum. Þá stofnsetti
Kvenfélag sósíalista m. a. nefnd
til þess að safna fötum, aðal-
lega prjónafatnaði barna. Caró-
lína var kjörin formaður þeirr-
ar nefndar og' í starfi hennar
var hún lífið og sálin og aldrei
gleymi ég gleði hennar, þegar
fregnir bárust um það að send-
ingarnar hefðu náð áfangastað.
Fyrir þessi störf hlaut Caro-
lína sérstaka viðurkenningu frá
fyrsta sendiherra Sovétríkj-
anna hér á landi.
Það er vissulega margs að minn-
ast frá margra ára samstarfi.
En það sem rhér þótti séviniega
sérstæðast við Carólínu' 'Var
það, hversu vel henni- eritist -
aldurinn, hversu lifaridi- húri:
gekk að hverju því 'verkefni
sem hún vann að.
Ég vil svo enda þessi orð
með því að þakka Caróiínu all-
ar samverustundirnar og finnst
það mikill ávinmngur að hafa
kynnzt svo góðri konu.
Elín Guðmundsdóttir.
Og munið að ekki var urðin sú
greið
til áfangans, þar sem vér
stöndum,
því mörgum á förinni fóturinn,
sveið
er frumherjar mannkynsins
ruddu þá leið
af alheimsins öldum og löndum.
(Þorst. Erl.)
Með Carólínu et fallm frá
ein af mætustu konum okkar
samtíðar.
Caróline Emile Rosa Siemsen
fæddist 23. des. 1875 í Kefla-
vík, en fluttist 5 ára með for-
eldrum sínum til Reykjavíkur
og ólzt þar upp. Foreldrar
hennar voru Hendrik Sjemsen
kaupmaður (af þýzkri ætt) og
Anna Margrethe kona hans
(fædd Stilling frá Randers í
Danmörku).
Carólína missti föður sinn,
er hún var sex ára gömul, en
móðir hennar vann fyrjr upp-
eldi og menntun. barna sinna
fjögurra, Steinunnar, Sigríðar,
Carólínu og Edwards (en þau
eru nú öll látin) fyrst og
fremst með kennslu í Kvenna-
skólanum og með barnakennslu
á heimili sínu Vesturgötu- 29.
Carólína hlaut góða menntun
; undir handteiðshrmóður sinnar
!'og tók próf frá Kvennaskólan-
um. ' 'i:. ■' :■-;!•■
Árið 1896 giftist hún Ottó
N. Þorlákssyni skipstjóra, sem
þá hafði byrjað baráttu sína
fyrir því að skipuleggja sjó-
mannastéttina í Revkjavík og
öðrum verstöðvum', allt austan
frá Stokkseyri og vestur til
Akraness, Gerðist hún þá þeg-
• ar ötull samherji Ottós í braut-
ryðjendastarfinu. Þau gerðust
snemma meðlimir Góðtemplara-
reglunnar og unnu þar rnikið
starf, en megin starf þeirra
hjóna var frá öndverðu í
verkalýðshreyfingunni.
Carólína mun hafa verið
hvatamaður og stofnandi
margra verkalýðsfélaga, meðal
annars tók hún þátt í stofnun
verkakvennasamtakanna. i
Reykjavík, Vestmannaeyjum og
Hafnarfirði. Hún átti um
margra ára skeið sæti í stjórn
Verkakvennafélagsins Fram-
sókn og samninganefndum þess,
er kaup og kjör kvenna við
fiskverkun voru ákveðin. Þá
sat hún mörg þing Alþýðusam-
bands íslands og skipaði sér, á-
samt manni sínum, fljótt i
vinstri arm verkalýðssam'tak-
anna og stóð þar til hinztu
stundar.
Þegar ég rifja upp persónu-
leg kynni mín af Carólínu
Siemsen, finn ég, að hún mun
vera einn þeirra einstaklinga,
sem ég sízt mun gleyma. í
Kvenfélagi sósralista, þar sem
hún gegndi forustuhlutverki
lengst af, kynntist ég frábær-
um mannkostum hennar. Mér
mun ætíð verða hugstæður hinn
mikli eldmóður og sannfæring-
arkraftur hennar og þó ef til
vill einkum persónulegt sjálf-
stæði og einurð í málflutningi,
hver sem í hlut átti.
Það er sannfæring mín, að
með fráfalli Carólínu eigi ís-
lenzk verkalýðssamtök á bak
að sjá einum glæsilegasta og
bezta brautryðjanda sínum.
Megi minning hennar lifa í
vaxandi samtakamætti og fé-
lagslegum þroska íslenzkrar al-
þýðu.
Helga Rafnsdóttir.
Eins lengi og við getum,
reynum við að verjast þeirri
hugsun, að þeir, sem okkur
eru kærir kunní einhvern
daginn að vera horfnir frá
okkur, já, okkur finnst jafn-
vel sumir vera svo fullir fjöri
og krafti að þei” hljóti að
geta boðið lögmálum lífsins
byrg'rm. Gvo ver um Carol-
ínu p--Tn''^'r, hin" glæsilegu
og róðu k~'iu, f=,""n við nú
höfum orð;ð að stA á bak.
Það er margs að minnast
og þakka úr þrjátíu ára sam-
starfi, en óglevmanlegust :
verður mér minning hennar
er hún ris upp úr sæti sínu
gædd eldlegum áhuga, til að
bera fram sín hjartans mál,
ótrauð, óhikandi og djörf,
hún segir ef til vill ekki
margt, en hún segir þa.ð þann-
ig að enginn gleymir, sem
heyrt hefur. Og margir
heyrðu mál hennar óg' munu
hugsa um það og geyma með
sínum fegurstu minjum.
Vina mín, þú hefur með
lífi þínu sýnt okkur hverju
hægt er að fá áorkað með
einbeittni, áhuga, raunsæi og
óbilandi kjarki. Því miður
eru sporin okkar flestra fá
og smá, okkur brestur einn-
ig fórnfýsi þína og þol. Við
skulum heldur aldrei gleyma
því, að það var vegna ár-
vekni og þrautseigju þinnar
og annarra forystumanna ísí
lenzku verklýðshreyfingarinn-
ar að lífið er nú betra á þús-
undum íslenzkra heimila og
framtíð ungu kynslóðanna
bjartari. En þú myndir segja
að ekkert stæði í stað og
allt, sem fengizt hefði fram,
yrði að verja og efla til ham-
ingju og heilla öllu mannkvni.
Og þetta skulum við einnig
reyna að muna.
Þakka þér minn skerf af
baráttu þinni. Þakka þér líf
þitt allt.
Dýrleif Árnadóttir.
Myndasýningin að Skúlatúni 2 — Minjasaín
Reykjavíkur — Byggðasaín á að rísa að Árbæ
ÞESSA DAGANA stendur yfir
allmerkileg sýning hér í bæn-
um, myndasýningin í sýning-
arsalnum að Skúlatúni 2, sem
Skjala- og minjasafn Reýkja-
víkur og Reykvíkingafélagið
standa að. Á þessari sýn-
ingu eru Ijósmyndir, málverk
og teikningar, er geta gefið
ungum Reykvíkingum allgóða
hugmynd um vöxt og sögu
bæjarins þeirra, en auk þess
eru þarna til sýnis nokkrir
gamlir og merkilegir munir,
er á einn eða annan hátt eru
tengdir sögu bæjarins. Marg-
ar þessara mynda eru mjög
skemmtilegar og athyglis-
verðar, — sýna okkur bygg-
ingar, er á sinni tíð settu
svip á bæinn en eru nú löngu
jafnaðar við jörðu, merka at-
burði úr bæjarlífinu og ýmsa
kunna menn.
MINJASAFN Reykjavíkur var
stofnsett fyrir fjórum árum
og hefur forstöðumaður þess.
Lárus Sigurbjörnsson, unnið
að söfnun hverskonar minja,
er varða sögu Reykjavikur.
Gefur þessi sýning m.a. að
nókkru til kynna, hvað áunn-
izt hefur í þessu efni. Var
vissulega ekki seinna vænna,
að hafizt væri handa um slíka
söfnun á vegum bæjarins, því
að engum stendur nær en
honum sjálfum að varðveita
sögu sína, eftir því sem föng
eru á, Vafalaust eiga ýmsir
Framhald á 2. síðu-