Þjóðviljinn - 11.01.1959, Blaðsíða 6

ð) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 11. janúar 1959
ÞlÓÐVILIINN
ÚtKefandi: Bameiningarflokkur alþýVn — Sósiallstaflokkurlnn. RltstJórar.
Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.). — Préttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
ívar E Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. Sigurður V
FriðÞJófsson. — AuglýsingastJóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af*
greiðsla. augJýsinear. prentsmfðia: Skólavörðustíg 19 - Sími: 17-500 (ö
línur. — Áskriftarverð kr. 30 á m&nuði — Lausasöluverð kr. 2.00.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
v----------------------------------------------------------------------------------
Fjórir dýrir stólar
F^egar Alþýðublaðið einmitt
þessa dagana er að drótta
bví að Alþýðubandalaginu að
sá fiokkur vilji flest til vinna
að fá að eiga menn í ráðherra-
stólum, þá er vægilega sagt
að það sé að nefna snöru í
hengds manns húsi. Svo mik-
ið hefur Alþýðuflokkurinn nú
til unnið að fá að manna ráð-
herrastólana, að óvíst er hvort
annar flokkur hefur greitt
hærra verð. Ásakanir í garð
Alþýðubandalagsins sanna ein-
ungis hve iítið er af kímni-
gáfu á bæ Alþiýðublaðsins og
ritstjórunum förlast nú sýn,
fyrst þeir siá ekki bjálkann
í auga Alþvðuflokksins; sýn-
ist jafnvel flís í auga grann-
ans þar sem engin er.
■T|ó er ef til vill enn snaufr'-
* legra að sjá Morgunblaðið
prenta upn þennan vífilóm Al-
þýðub’aðsins, ems og Biarni
Benediktsson vilii segja: Hvað
þa rf framar vitnanna y'ð.
Vinir vorir oa samstarfsmenn
í Albýðuflokknum fullyrða
að Alþýðubandalaaíð vilii aht
til v'nna, bara það fái að vera
5. ríkisstiórn! Það truflar
hvorki eálarró né röksemda-
færslu ritst.ióranna við A1-
þýðublaðið eða Morgunblaðið
að bæði þessi blöð hafi löng-
tim undanfarið haldið fram
fullyrðingum sem alveg stang-
ast við nýju fullvrðinguna.
Þeir sem em lesa A’þýðublað-
ið hafa sjá'fsagt tek’ð eftir
að þar er a’veg fallizt á þá
,..skýringu“ Tímans á stjórn-
arslitunum, að Alþýðubanda-
lagið hafi gert ,.óraunhæfar“
efnahagsmálatillögur Alþýðu-
sambandsins að sínum og lát-
irj stjórnarsamstarfið stranda
á því, að h’nir flokkarnir vildu
ekki fara að vilja' alþýðusam-
takanna.
TT’kki virðist sú fullyrðing
*** koma vel heim við nýju
kenninguna, þá að Alþýðu-
bandalagið vilji allt til vinna
íái það einung’s að hafa menn
í ráðherrastólum. Væri sú
sameiginlega speki Alþýðu-
blaðsins og Morgunblaðsins
nokkuð annað en vesæl afsök-
’.martilraun fyrir ávirðingar
eigin flokka, liefði ekkert ver-
ið hægara fyrir Alþýðubanda-
lagið en fara eins að og Al-
þýðuflokkurinn, samþykkja
heiðarlegar tillögur á Alþýðu-
sambandsþingi en láta svo
ráðherra sína og þingflokk
fallast á kauplækkunarkröfur
Eysteins Jónssonar eins og
ékkert væri. Þáð gerði Al-
þýðuflokkurinn, væntanlega
af „ábyrgðarti'finningu", en
euðvitað ekki vti<rna hins að
Alþýðuflokkurinn hefði áhuga
á því að eiga menn í ráð-
herraembættum!
Iþessu sem öðru sést
skýrt munurinn á Alþýðu-
flokknum og Alþýðubandalag-
inu. Alþýðubandalagið segir
ekki eitt á Alþýðusambands-
þingi og annað á Alþingi og
í ríkisstjórn. Þegar fulltrúar
nær allra verkalýðsfélaga
landsins samþykkja efnahags-
málatillögur á Alþýðusam-
bandsþingi, taka ráðherrar og
þingmenn Albýðubandalagsins
ekki undir við öskurkór aftur-
haldsins, sem alltaf hefur
haldið þ.ví fram að ráðstafan-
ir í efnahagsmálum séu „ó
raunhæfar" ef þær taka fullt
tillit til hagsmuna alþýðu.
Og þegar afturhaldsöflin í
Framsókn fá því ráðið að
krafa er sett fram um að hafa
að engu vilja verkalýðssam-
takanna í landinu, og reyna
að berja það fram með frekju
í ríkisstjórn, sem einmitt
hafði lofað að ráða efnahags-
málunum til lykta í náinni
samvinnu við verkalýðssam-
tökin, þá vildu ráðherrar og
þingflokkur Alþýðubandalags-
ins að sjá'fsögðu ekki
ganga til þess verks, —
Alþýðuflokkurinn var hins
vegar reiðubúinn.
■JVTokkru síðar átti Alþýðu-
i-’ bandalagið þess aftur kost
að senda menn sína í ráð-
herrastóla, og nú með hús-
bændum Morgunblaðsins. Væri
kenning Alþýðublaðsins og
Morgunblaðsins rétt, að Al-
þýðubandalagið vilji allt til
vinna fyrir ráðherrastóla,
bauðst þarna enn e;tt tæki-
færi. En Morgunblaðið hefur
sjá'ft skýrt frá, hvers vegna
ekki varð af þeirri stjórnar-
myndun. Alþýðubandalagið
hélt fast við „óraunhæfar"
tillögur Alþýðusambandsþings
í efnahagsmálunum, að sögn
Morgunblaðsins. Sé þetta þýtt
af Morgunblaðsmáli á venju-
lega íslénzku verður ljóst að
enn ber að sama brunni: Það
sem þarna og alltaf er úr-
slitaatriði fyrir Alþýðubanda-
lagið er málstaður alþýðunnar
í landinu, í þessu tilfelli tillit-
ið til þeirra samþykkta sem
fulltrúar nær allra verkalýðs-
félaga landsins höfðu gert á
Alþýðusambandsþingi. Þær
tillögur voru algerlega raun-
hæfar, miðað við þarfir verka-
lýðsins og styrk aíþýðusam-
takanna. Hitt eem Alþýðu-
flokkurinn gerði, að mynda
ríkisstjórn með stuðningi
Sjálfstæðisflokksins til þess
að framkvæma afturhaldsárás
á alþýðu landsins, mun reyn-
ast vera óraunhæfasta af-
staða sem hægt var að taka.
Alþýðuflokkurinn og Sjálf-
stæðisflokkurinn hljóta að
læra, að það er ekki hægt að
stjóma gegn verkalýðnum á
Islandi. Það tekst ekki einu
sinni að misnota aðstöðu Al-
þvðuflokksins í sjómannafé-
lögunum til að greiða afborg-
anirnar til íhaldsins fyrir
Skáldaþáttnr
____Ritsljóri: Sveiribjörn Beinteinsson__
Því má ég varla vísu slá,
veit ég það til sanns,
þegar að rekkar rímu fá
reist er hún upp við dans.
Þessi alkunna vísa er úr
fornum Sörlarímum en þær
eru sennilega frá 14. öld. Rím-
an er annars með ferskeyttum
hætti, en í gömlum rímum er
aðgreining hátta ekki evo
glögg sem síðar varð.
Ofangreind vísa er með þeim
bragarhætti sem síðar nefnd-
ist stefjahrun og eru vísur
með þessum hætti á strjálingi
í gömlum rímum, en úr þessu
varð sjálfstæður rímnaháttur
á 17. öld eða fyrr. Óvíst er um
uppruna nafnsins stefjahrun,
en Guðmundur Bergþórsson
kallar háttinn þessu nafni og
kann að hafa gefið honum
nafnið þó sennilegra þyki mér
-------__—,—;-----—.— -----.—<
stuðninginn við ráðherrastól-
ana. Alþýðuflokkurinn, þeir
misvitru forystumenn sem
hafa rekið hann út í þá ó-
raunhæfu aðstöðu að ætla að
stjórna landinu gegn alþýð-
unni, munu finna að meira að
segja fjórir ráðherrastólar
voru þar keyptir of dýrt.
að það sé eldra. Kolbeinn
Jöklaraskáld gerir ekki fullan
greinarmun á stefjahruni og
skammhendu í Sveinsrímum
Múkssonar, en þær munu ort-
ar um miðja 17. öld. Það var
löngum siður að yrkja stefja-
hrun frumframhent eins og
þessi vísa sýnir en hún er úr
Völsungarímum Árna Böð-
varssonar:
Óma góma veit ég vín
varla öðlast hrós,
ljóð þó bjóða lyst er mín
lundi mána sjós.
Annars er hátturinn alltaf
heldur fátíður í rímum, og
eést varla í rímum 18. og 19.
aldar nema hjá þeim sem taka
upp forna hætti í fræðilegum
tilgangi: Árni Böðvarsson og
Jón Ólafsson sem nefndur var
Jón langur. Stefjahirun er lík-
ara dansaliáttum en aðrir
rímnabragir. I Sörlarímum er
getið um þann sið að dansa
eftir rímum, en einmitt í þeim
vísum sein frá þessu greina
er notað Stefjahrun, enda
þótt ríman sé að mestu með
ferskeyttum hætti. Það er eins
og hugmyndin um dansinn
hafi orkað á skáldið:
Nú skal væna vísu slá
og venda orð í brag.
Því að mig fýsir fremd að tjá
af fornra manna hag.
Stuttkvæðir hættir eins og
stefjahrun, dverghenda, val-
henda og stúflienda liurfu að
mestu úr rimunum í lok 17.
aldar en aðrir hættir urðu vin-
sælli, svo sem skammhenda og
langhenda. Og um það bil sem
þessir fornu liættir voru að
víkja komu fram ýmsar ný-
ungar, þ. á. m. liringhenda, en
hún varð ekki rímnaháttur
fyrr en á 18. öld. Sérkenni-
legt afbrigði etef jahruns er að
finna í svonefndum Belgsbrag
eftir Illuga Einarsson skáld
í Bárðardal norður, d. 1816.
Þar ríma allar ljóðlínurnar
saman eins og í samhendu.
Belg einn missti burðastór
Baldurs elda Þór:
hann var vist úr hörðum
bjór,
hratt sem víða fór.
Ymist loftið upp í fló
eða niður á mó,
lengi stundúm lúrði þó
lágt í köldum snjó.
Belgsbragur er prentaður I
Hafurskinnu 1. h. útg. 1944.
Hér er ekki svigrúm til að
Framhald á 11. síðu.