Þjóðviljinn - 25.01.1959, Blaðsíða 3

---------------------------------- -----Sunnudagur 25. janúar 1959 — ÞJÖÐVILJINN — (3
Þingsályktunartillaga um brottför Bandaríkja-
hers af íslandi hefur verið lögð fyrir Alþingi
Hvorld Framsókriarflokkurínn né AlþyÓufJokkurínn fengusf til oS
standa Wð jbað ákvœSi sfiórnarsamningsins að láta herinn fara
Þjóðviljinn birti í gær þingsályktunartillögu um
uppsögn hernámssamningsins við Bandaríkin, sem
allir bingmenn Alþýðubandalagsins ílytja nú í sam-
einuðu þingi. Fer hér á eftir greinargerð tillögunn-
ar og fylgiskjöl, bréf þingflokks Alþýðubandalags-
ins í nóvember 1957 og bréf ráðherra Atlanzhafs-
bandalagsins í nóvember 1958, þar sem krafizt er
framkvæmda í þessu máli. í hvorugt skiptið feng-
ust Framsóknarflokkurinn eða Alþýðuflokkurinn til
að standa að framkvæmd þess.
Hinn 28. marz 1956 eam-
þykþti Alþingi ályktun um
stefnu íslands í utanríkismál-
um og um brottför herafla úr
landinu. Er siðari málsgrein
þessarar ályktunar svohljóð-
andi:
„Með hliðsjón af breyttum
viðhorfum, síðan varnarsamn-
ingurinn frá 1951 var gerður,
og með tilliti til yfirlýsingar-
innar um, að eigi skuli vera
erlendur her á íslandi á friðar-
tímum, verði þegar hafin end-
urskoðun á þeirri skipan, sem
þá var tekin upp, með það
fyrir augum, að Islendingar
annist sjálfir gæzlu og viðhald
varnarmannvirkja — þó ekki
hernaðarstörf — og að herinn
hverfi úr landi. Fáist ekki sam-
komulag um þessa breytingu,
verði málinu fyigt eftir með
uppsögn samkvæmt 7. gr. samn-
ingsins“.
Þessi yfirlýsing, sem Al-
þýðuflokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn sömdu og stóðu að,
var samþykkt með 31 atkv.
gegn 18. Báðir þessir flokkar
ásamt Alþýðubandalaginu háðu
síðan baráttu sína við síðustu
alþingiskosningar undir því
kjörorði, að herinn skuli hverfa
úr landinu, og þegar vinstri
stjórnin var mynduð í júlí ’56,
varð það eitt af meginatriðunum
í stefnuskrá hennar að fram-
fylgja ályktun Alþingis um
brottför hersins. Segir svo orð-
rétt í stefnuyfirlýsingu liennar:
„Ríkisstjórnin mun í utan-
ríkismálum framfylgja ályktun
Alþingis 28, marz s.l. um stefnu
íslands í utanríkismálum og
meðferð varnarsamningsins við
Bandaríkin".
I samræmi við þetta heit
hófust í nóvember 1956 viðræð-
ur milli rikisstjórna Islands og
Bandaríkjanna um endurskoðun
varnarsamningsins og brott-
flutning herliðsins. Þeim við-
ræðum var þó fljótlega hætt
og endurskoðun samningsins
skotið á frést. Var þessu til af-
sökunar vitnað til ástands þess,
er þá hafði skapazt í alþjóða-
málum og áframhaldandi
„hættu", sem að öryggi íslands
og ■ Norður-Atlantshafsríkjanna
steðjaði. Jafnframt því sem á-
kveðið var, að þessum viðræð-
um skyldi ekki haldið áfram,
varð samkomulag um, að sex
mánaða frestur sá, sem um
ræði í 7. gr. varnarsamningsins,
skuli hefjast, þegar önnur rík-
isstjórnin tilkynni hinni þar um.
Um leið og Alþingi var gerð
grein fyrir þessum málalokum
i desember 1956, gáfu ráðherrar
Alþýðubandalagsins út yfirlýs-
ingu þess efnis, að þeir væru
andvígir forserllum þessarar
frestiinar, eins og þær væru
tilgreindar, en þar eð þeir
teldu ekki aöstæður heppi-
legar til að' tryggja samn-
inga um brottför ' hersins,
hefðu þeir fallizt. á frestun um
nokkra mánuuði.
Ári síðar (1. nóv. 1957) rit-
aði þingflokkur Alþýðubanda-
lagsins samstarfsflokkum sín-
um í rikisstjórn bréf, þar sem
hann lagði til, að íslenzka rík-
isstjórnin birti þegar í stað
stjórn Bandaríkjanna tilkynn-
ingu um, að endurskoðun varn-
arsamningsins frá 1951 skyldi
hafin (fylgiskjari). Svör Fram-
sóknarflokks og Alþýðuflokks
voru neikvæð og því borið við
að horfur í alþjóðamálum hefðu
ekki breytzt til batnaðar.
1 bréfi, dagsettu 8. nóv. 1958,
til forsætisráðherra vekja ráð-
herrar Alþýðubandalagsins at-
hygli á, að enn eigi ríkisstjórn-
in eftir að efna loforð sitt um
endurskoðun varnarsamnings-
ins í því skyni, að herinn hverfi
úr landi. Telja þeir þennan
drátt með öllu óviðunandi og
leggja til, að ríkisstjórnin til-
kynni Bandaríkjastjói'n nú þeg-
ar ósk um endurskoðun, svo
að tilskildir frestir geti strax
hafizt (fylgiskjal II). Ekkert
svar barst við þessu bréfi.
Með flutningi þeirrar tillögu,
sem hér liggur fyrir, vilja
þingmenn Alþýðubandalagsins
ítreka kröfuna um, að sam-
þykkt Alþingis frá 28. marz
verði látin koma til fram-
kvæmda og að þannig verði
staðið við það fyrirlieit, sem
þjóðinni var gefið i síðustu al-
þingiskosningum um brottför
hersins.
FYLGISKJAL. I
Bréf þingflokks Alþýðubanda-
lagsins til þingflokka Alþýðu-
flokks og Framsóknarmanna.
«
Reykjavík, 1. nóvember 1957.
Þegar núverandi ríkisstjórn
var mynduð, var það eitt af
aðalatriðum í stefnuskrá og
samningsgi'undvelli ríkisstjórn-
arinnar að framfylgja ályktun
Alþingis er gerð var 28. marz
1956, en þar segir, að tekin
skuli upp endurskoðun samn-
ingsins við Bandaríkin frá
1951 með það fyrir augiim, „að
herinn hverfi úr landi“. „Fáist
ekki samkomulag um þessa
breytingu, verði málinu fylgt
eftir með uppsögn samkvæmt 7.
gr. eamningsins“.
I nóv. og des. s.l. var því
frestað að hefja samninga við
Bandaríkin um brottför hers-
ins. Lýstu ráðherrar Alþýðu-
bandalagsins því yfir 6. des.
1956, að þeir væru samþykkir
því, að „frestað yrði um nokkra
mánuði samningum þeim, sem
ráðgert var að hefjast skyldu“
15. nóv. um brottflutning hers-
ins. Jafnframt tólru þeir fram
í yfirlýsingu sinni eftirfarandi
sem niðurstöðu af röksemdum
þeirra og skilyrðum:
„Munum við samkvæmt þessu
vinna að því, að fljctlega verði
hafin endurskoðun varnarsamn-
ingsins samkvæmt ályktun Al-
þingis 28. marz ■ 1956 — með
það fyrir augum, að hann fari
af landi burt“.
Aðrir ráðherrar ríkisstjórn-
inni og stuðningsflokkar henn-
ar voru og þeirrar skoðunar,
að hér væri aðeins um frest á
framkvæmd ályktunarinnar að
ræða, en ályktun Alþins;is frá
28. marz 1956 stæði sjálf í fullu
gildi.
Þingflokkur Alþýðubandalags-
ins álítur, að nú sé tími til
kominn að hefja þegar samn-
inga við Bandaríkjastjórn um
endurskoðun samningsins frá
1951 með það fyrir augum, að
herinn hverfi úr landi, en til
þess þarf aðeins yfirlýsingu rík-
isstjórnar Islands gagnvart rík-
isstjórn Bandaríkja.nna um, að
hún óski endurskoðunar, og þar
með byrji þeir frestir að líða,
sem áskildir eru í samningnum.
Leggjum vér til, að ríkis-
stjórnin gefi slíka, yfirlýsingu
nú fyrir nóvemberlok, en nú
þegar sé sett nefnd af hálfu
ríkisstjórnarinnar; skipuð full-
trúum allra stjórnarflokkanna,
til þess að hafa samningana
við Bandaríkjastjórn og undir-
búning þeirra með höndum.
FYLGISKJAL II
Bréí ráðherra Alþýðubandalags-
ins til forsætisráðherra.
Reykjavík, 8. nóvember 1958.
Við ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins viljum vekja athygli á,
að enn er eitt af aðalatriðunum
í stefnuslcrá og samningsgrund-
velli ríkisstjórnarinnar ófram-
kvæmt með öllu. Eigum við
þar með við það fyrirheit, að
stjórnin skyldi framfylgja á-
lyktun Alþingis, er gerð var
28. marz 1956, um að taka upp
endurskoðun samningsins við
Bandaríkin frá 1951 með það
fyrir augum, að „herinn hverfi
úr landi“.
Við teljum, að slikur dráttur
hafi orðið á að framfylgja
þessu loforði, að óviðunandi sé.
Við •minnum á tilraunir okkar
til þess að fá mál þetta fram-
kvæmt og bréf þingflokks okk-
ar til stjórnarflokkanna frá 1.
nóvember fyrir ári síðan.
Nú förum við þess á leit, að
málið verði tekið upp af ríkis-
stjórninni, svo sem samningar
standa til um. Teljum við, að
úr því verði nú að fást skor-
ið, hvort samstarfsflokkar okk-
ar í ríkisstjóm hugsa sér að
standa við þetta atriði stjórn-
arsáttmálans eða ekki.
Það er tillaga okkar, að rík-
isstjórnin tilkynni Bandaríkja-
stjórn nú þegar, að óskað sé
Framhald af 1. síðu.
Kanna þarí allar aðrar
leiðir íyrst
Einar benti á, að mánaðar-
,'tekjur meðalfjölskyldu þorra
Íaunþega sem lægst laun hefðu
“Væru um 5000 kr. Framfærslu-
kostnaður meðalf jölskyldu er
talinn nema 33 þús. kr. á ári
og er þá ekki með talinn húsa-
leigukostnaður, en sé hann
reiknaður með nemur fram-
færslukostnaðurinn alls rúm-
lega 50 þús. kr. á ári.
Ég held, sagði Einar, að
það geti enginn mælt því í j
mót, að f jölskylda með 5000
kr. nieðallaun á mánuði eigi
eklci að færa neinskonar j
fórnir fyrr en allar aðrar
leiðir liafa verið kannaðar,
búið er að skera niður ann-
arstaðar það sem liægt er og
verkalýðurinn hefur* sann-
fært sig um að svo hafi ver-
ið gert.
Hvernig væri t.d. að taka af
gróða auðfélaganna, olíufélag-
anna og hraðfrystihúsanna svo
dæmi séu tekin, og hvernig væri
að ríkið sjálft gengi á undan
og skæri niður milljón króna
útgjöld sem bein þörf væri ekki
fyrir.
Og Einar Olgeirsson kvaðst
geta bent á fleiri skúmaskot
en hjá einkaauðvaldinu og rík-
inu, sem hreinsa mætti til í áð-
ur en gripið væri til þess ráðs
að lækka laun þeirra sem við
lökust kjör byggju.
Hvað um bankana til dæmis?
Gróði þeirra mun hafa numið
70—80 millj. kr. á s.l. ári.
Og livernig er með fjárfest-
inguna og skipulagningu henn-
endurskoðunar á samningnum,
svo að tilskildir frestir byrji nú
strax að líða.
ar? Ég vil halila því fram, sagði
Einar, að þeim 1500 millj. kr.
eða þriðjung þjóðarteknanna,
sem varið er til f.ií rfestingar,
?é ráð .ta fað yfirleitt í lireinu
stjórnlevsi, meira eða minna
óhugsí'ð,
Það þarf engþpn.að halda því
fram að ekki sé hægt að spara
80 - 100 mi]lj. kr. á þessu sviði
án þess að bað komi nokkuð
við þjóðarbúið.
K]ördæmauppboð
á Alþingi
Einar kvaðst ekki vilja draga
í efa, að Alþýðuflokkurinn vildi
skera eitthvað niður útgjöld rík-
isins, en spurningin væri þá
bara hvort hann hefði tryggt
sér stuðning Sjálfstæðisflokks-
ins til þess. Framsóknarflokk-
urinn hefði þegar lýst þvi yfir,
að hann væri andvígur öllum
slíkum niðurskurði hjá ríkinu
og aðaltalsmaður Sjálfstæðis-
flokksins hefði sagt að flokk-
ur sinn hefði engan samning
gert við Alþýðuflokkinn um
slíkt. Báðir þessir flokkar,
Framsókn og Sjálfstæðisflokk-
ur, væru nú liinsvegar þegar
ltomnir í ui»pboð á Alþingi um
kjördæmin, uppboð um hvor
flokkurinn gætl fleygt stærrl
fjárliæðum í þau á sama tíma
og komið er til verltalýðíins og
lionum sagt að færa fórnir.
Nei, sagði Einar. Þegar
verkalýðnum á íslandi er
boðið að ganga inn í niður-
skurðarstofuna mun hann
segja við þessa liáu herra;
Gjörið svo vcl og gangið á
undan, sýnið fordæmi rílds-
ins!
Á HÁNN q3 verða for-
maður Dagsbrúnar
Ilver er Iiann, þessi Jón
Iljálmarsson sem B-Iistinn
býður fram sem formann
Dagsbrúnar?
Hann gckk í Dagsbnin
1953. Nokkrum vikuni síðar
bauð liann sig frain sem rit-
ara á móti núverandi stjórn.
Listi Jóns kolféll. Síðan sást
Jón ekki í 3 'tr í Dagsbrún.
Engu að síður var háð verk-
fall, þar sem brýn nauðsyn
var að allir Dagsbrúnar-
menn — ekki sizt ungir
menn —■ legðu fram lið sitt
og stæðu sig í baráttunni.
En þetta ritaraefni B-Iistans
var hvergi fiunanlegt í
vcrkfallinu!
S\o var kosið í Dags-
brún í fyrra. Og þá skýtur
vininum allt í einu upp. Eg
ætla að borga þrjú ár, sagði
hann. Og svo báuð liann sig
fram í ritara- eða formanns-
starf!
Og nú er liann búinn að
borga — cnda aftur í fram-
boði sem formaður í Dags-
brún.
Dagsbrúnarmenn ættu að
sjá aumur á lionum og gera
í dag sigur A-listans svo
glæsilegan að aumingja
Jón Hjálmarsson gæti um
alla framtíð sparað sér það
amstur að vera að borga sig
inn í Dagsbrún til þcss að
geta verið í framboðl seni
ritari eða formaður.
Á síðasta Dagsbrúnar-
fundi gat Jón með engu
móti svarað því hvar væri
hans vinnustaður né h.iá
hvcrjum hann ynni. Sem
betur fcr líður maringreyið
þó enga nauð, lieldur ei- vel
í skinn komið — en hvev
borgar honum?!
Verkalýðuriim á ekki að fórna