Þjóðviljinn - 11.11.1959, Qupperneq 7

— Miðvikudagur 11. nóvember 1959 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Moskvu 30. október.
AS hlta upp jörð'na
I Moskvu býr verkfræðing-
ur, Borhof að nafni. Hann
lætur sig dreyma um það að
hita upp allt norðurhvel jarð-
ar, það' munar ekki um þáð.
Norðurheimskautsísinn, seg-
ir hann í v'ðtali við frétta-
ritara, er mannkyninu gífur-
legur búdjöfull. Tökum t. d.
Sovétríkin. I næstum því
helmingí landsins ríkir eilíft
frost. 15% landsins eru ó-
’byggilegar túndrur. Kuldinn
gleypir '10% af allri fjárfest-
ingu í Sovétríkjunum vegna.
■þess hve dýrt er að reisa
verksmiðjur og borg;r í norð-
'iægum héruðum. Kanada og
Aiaska eru í svipuðum nauð-
•um. Og hrísbændur í Japan
og vínyrkjumenn í Prakk-
'landi og margt gott fólk ann-
-að verða margoft fyrir miklu
tjóni sakir veðrabrigða sem
tengd eru kulda norðurhafa.
Því ber mik'l nauðsyn til að
‘bræða þennan ís.
* Fyrst er það að athuga,
að hafísinn hefur ekki endi-
lega myndazt af því, hvað
sjórinn í Norðuríshafi sé
kaldur. Hér á hafið ekki sök,
heldur þær vatnsmiklu ár,
■eem í íshaf'ð renna: Ob, Lena,
Jenesei og aðrar slíkar. Hið
ósalta vatn þeirra er léttara
■en hið salta sjávarvatn og
:frýs auðveldlegar. Varmi
isjávarins verður því eftir
ur.dir ísbreiðunni.
Það þarf sem sé að út-
rýma ísnum. Það gæti Golf-
.straumurinn gert, þessi vold-
-ugi hlýji straumur, sem kem-
ur inn í íshafið úr At'anzhafi.
Ef hann kæmist óhindraður
inn í Norðuríshafið, myndi
hann auðveldlega bræða upp
heimskautaísinn smám sam-
an. En íshaf;ð verst atlög-
unni, það sendir á móti Golf-
straumnum kalda straumá og
•eru þar illkynjaðastir Labra-
■dorstraumurinn og Austur-
■Grænlandsstraumurinn. Þeir
kæla Golfstrauminn og draga
úr mætt: han.s, svo að hann
hverfur undir ísbreiðuna án
þess að skadda hana að ráði.
Þessvegna er nauðsynlegt
að ídraga úr mætti köldu
straumanna evo að Golf-
straumurinn fái tækifæri til
að beita sér, segir Borísof.
Þetta má gera með því að
Teisa stíflu milli Alaska og
Síberíu yfir Beringssund, —
eetja þar upp gríðarmiklar
dælur og dæla kö’dum sjó úr
Ishafinu suður í Kyrrahaf.
Þá gæti Golfstraumurinn sótt
fram sunnan úr Atlanzhafi
og' brætt ísinn í næði. Hér
má og geta þess, að ísinn
•endurkastar 90% sólarhitans,
hann verður fyrir. Aftur
á rinóti gleypir opið haf í sig
sólarlrta af mikilli græðgi.
Ef íshafið væri íslaustmyndi
það þannig taka til varðveizlu
hundraðfaldan þann hita, sem
á hverju ári. fæst úr jörðu
í mynd kola eða olíu. Hita-
forði jarðar í heild myndi
stórvaxa.
Allt er þetta fyrirtæki hið
stórfenglegasta og næstum
ævintýralegt, samt er þessi
áætlun framkvæmanleg, enda
væri það mikil hneisa fyr:r
mannkynið að geta ekki
breytt loftslagi á jörðunni úr
því að búið er að ljcsmynda
skallann á tungknu. Hefur
Borísof gert allýtarlegar á-
ætlanir um framkvæmdar-
mögu1eika og hugsanlegan
kostnað. Að vísu þyrfti stífl-
an yfir Beringssund að vera
74 km. að lengd og dýpi er
þarna um 50 metrar að með-
altalí. Og dælurnar sem létta
eiga fyrir sókn Golfstraums-
ins, þyrftu gríðarlega raf-
orku. En þetta væri sem sé
allt framkvæman’egt, ef tek-
in yrði upp alþjóðleg sam-
vinna um þetta mál, og þá
fyrst og fremst ef Sovétríkin
og Bandaríkin gerðu með sér
samkomulag hér að lútandi.
Og ef þetta fyrirtæki
heppnaðist, þá myn.du freð-
mýrar Síberíu og Norður-
Ameríku breytast í akra og
engi, franskir vínbændur
gætu gengið rólegir til hvílu,
öh Skandinavía mætti eflast
að frjósemi og öðrum unaðs-
semdum. Þá yrði mikið júbl-
að um allan heim.
Þættir úr lífsbók Walters
Reuthers.
Menn kannast við Walter
Reuther, hann er nefndur
verkalýðsforingi, skipar þýð-
ingarmikla stöðu, er varafor-
seti ban.darísku verkalýðs-
samtakanna: A.F.L. — C.I.O.
Samt er þessi maður mikill
málsvari amerísks kapítal-
isma og svo mikill haturs-
maður sósíalisma að honum
verður einna helzt líkt við
Dulles sáluga eða þá Spell-
man kardínála. Að minnsta
kosti brást hann allra manna
verst við heimsókn Krústjoffs
til Bandaríkjanna, eins og
kunnugt er úr blöðum.
Ekki hefur Reuther þessi
samt alltaf ver'ð svona ilia
innrættur. í dagblaðinu Trúd
birtist 29. október bréf frá
landa Reuthers og fyrrver-
andi samverkamanni, John
Rushton. Rushton segist svo
frá:
Eg kynntist Reuther 1928
er við unnum saman í verk-
smiðjum Fords í Dearborne.
Við verum þá ungir menn og
róttækir, hann reyndar sonur
þýzks sósíaldemókrata af
gamla skólanum. Bar okkur
þá margt í tal um framfarir
hins unga Sovétlýðveidis. Ár-
ið 1932 var ég rekinn úr
vinnu fyr'r að safna fé til út-
farar verkamanna, sem fallið
höfðu í átökum við’ lögregl-
una í hungurgöngunni til
River Rouge. Um það leyti
réðu Sovétríkin faglærða er-
lenda verkamenn og. verk-
fræðinga til að aðstoða við
byggingu bílaverksmiðjunnar
Gorkí. Eg réð mig þangað.
Eftir nokkra mánuði kom
Walter Reuther þangað einn-
ig til starfs ásamt bróður
sínum, Victor. I Gorkí unnu
þeir hálft annað ár.
Við héldum kunningsskap
okkar. Walter var mjög hrif-
inn af framförum Sovétríkj-
anna og hann lét ekkert
tækifæri ónotað til að for-
mæla . kapítalismanum. Þá
tók ég eftir ýmsu fráhrin.d-
andi í fari hans nú þegar
við vorum svo mikið saman
og á ég þá fyrst og fremst
við óvenjulega peningagræðgi
mannsins. En við fyrirgáfum
honum þetta að nokkru, hugs-
uðum sem svo, að enginn
maður sé gallalaus með öllu.
Síðar kom 'á daginn, eins
og segir í bréfinu, að þessi
klofningur persónuleikans
reyndist Reuther nokkuð
háskalegur. Eftir endur-
komu sína til Bandaríkjanna
gaf hann smám saman allan
sósíalisma frá sér, enda hafa
róttækar skoðanir aldrei þótt
vænlegar til framdráttar í
þvísa landi. Árið 1938 gekk
hann úr sósíalistaflokknum.
Síðar hefur hann hafizt til
mikilla metorða, orðið hálf-
opinber verkalýðsfulltrúi
landsins og um leið svarinn
fjandmaður sósíalisma. Þess
er og getið, að árstekjur
Reuthers muni nú nema 22
þúsund ídollurum. Það er því
auðséð, að maðurinn hefur
„komið sér áfram í lí?inu“.
Fréttamaður frá Trúd hef-
ur sýnt bréf Rushtons öðrum
fyrrverandi samverkamönn-
um Reuthers við Gorkiverk-
smiðjuna. Þeir taka mjög í
sáma streng, en eru þó enn
harðorðari í garð Reuthers
og tala mjög um brasktil-
hneigingar hans. Segja þeir,
að þeir bræður hafi haft með
sér frá Vestur-Evrópu ýmis
verkfæri, sem hin nýreista
verksmiðja kynni að þurfa á
að halda í vöruhungri fyrstu
framleiðsluáætlananna, og
selt síðan með góðum hagn-
aði, einnig prangað með
vinnufatnað.
Þá lætur kona ein rússnesk
til sín heyra í sama b’aði,
en hún liafði verið gift Walt-
er Reuther í átta mánuði.
Reuther var, segir hún, róm-
antískur byltingarmaður í til-
hugalífinu og talaði mikið og
fallega um þá þyrnibraut,
sem þau hjónin ættu ógengna
í stéttabaráttunni. En þegar
búskapur hófst hætti Walter
mikið umræðum um slíka
hluti, og eftir átta mánaða
sambúð tók hann hatt sinn
og fór til Bandaríkjanna, og
skrifaði konunni aldrei.
Lífsbók Reuthers er auð-
sjáanlega ekki sérstaklega
hrífandi, en hún er að
minnsta kosti mjög fróðleg.
Bréf frá Hemingway.
I e'nhverju boði í Banda-
ríkjunum voru sovézkir blaða-
menn spurðir að því, hvernig
því yrði tekið ef Hemingway
yrði í fylgd með Eisenhower,
þsgar forsetinn kæmi í heim-
sókn til Sovétríkjanna. Blaða-
menn sögðu að rithöfundin-
um yrði vel fagnað. Blaða-
maður frá Newsweek spurði
Hemingway síðan um álit
hans á málinu, og átti Hem-
ingwey að hafa svarað því til
að hann skipti atdrei á nauti
og borsj (rússnesk kálsúpa),
en um þetta leyti horfði
Hemingway á nautaat.
Eftir nokkurn tíma fær
ritstjóri Litératúrnaja gaz-
éta í Moskvu svohljóðandi
bréf frá Hemingway:
Kæri herra.
Þegar blaðamaður nokkur
hitti mig í Murcia í hléi milli
þriðja og fjórða nauts og
hópi finnskra, ítalskra og
rássneskra verkamanna við
by.ggingu bílaverksmiðjunnar
í Gorkí. Reuther situr fremst
á myndinni \ ljósn svuntu.
i — Walter
Reuther bros-
ir blítt framan í einn af for-
stjórum General Motors, Levv-
is Seaton.
spurði, hvort ég hygði á
Moskvuferð ásamt Eisenhow-
er forseta, þá hélt ég þetta
væri grín og svaraði honum:
„Hvernig get ég farið til
Moskvu, þegar meistarar
Ror.daskólans taka þátt í
nautaatinu á morgun“. Og ég
hélt áfram í sama tón: „Ef
ég yrði boðinn ásamt vini
mínum Antonio Ordones, sem
mun ganga á móti næsta
nauti, þá myndi ég máske
fara“.
Eg gat ekki gert ráð fyrir
því, að þessu yrði síðan
dreift sem svari mínu við
formlegu boði um að heim-
sækja Moskvu ásamt Eisen-
hower forseta. Eg myndi
aldrei leyfa mér ókurtelsi eða
Hemingvvay
ruddaskap gagnvart blaði yð-
ar, og því skrifa ég þessa at-
hugasemd í þeirri von að þér
birtið hana.
Nú sem stendur er mér ó-
mögulegt að fara tii Moskvu,
þar eð ég er á ferð um Spán
og fylgist með nautaati til
að skrifa síðan framhald við
„Death in the afternoon'*
(verk, sem nú er verið að
prenta í styttri þýðingu í Sóv-
étríkjunum, að því að mér er
Framh. á 11. síðu.