Þjóðviljinn - 19.12.1959, Síða 1

ii!iii!iiiji)i(iiiiiM||iiiiiiiimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiimiimiiiiiiii|i;
Hmmmmmmimmmimimmmmmimmmmmmmih
,,Þið lifið um efni fram, við
neyðumst til að iækka lífskjör
ykkar all verulega til þess að
þjóðarbúskapurinn geti borið
sig“. Þannig hljóðar boðskap-
ur hinnar nýju ríkisstjórnar
til almennings í landinu. Mörg-
um alþýðumanni og konum
mun finnast þetta nokkuð
harður boðskapur nú rétt eftir
að laun almennings hafa með
valdboði verið skert um 13.4%
á sl. vetri og mun nú mörg-
um finnast skammt stórra
högg’a á' milii. Samkvæmt
manntali 1950, en nýrra mann-
tal er ekki fyrir hendi, eru
launþegastéttirnar 73,5% af
þjóðinni; þar af verkamenn
58%, samkvæmt tölum frá
hagstoíunni eru meðaltekjur
verkamanns 50 þús. kr. Fram-
leiðslutekjur þjóðarinnar voru
árin 1957 4900 millj. kr. Það
ár var 700 millj. kr. varið til
rekstrar ríkis og bæja og' 1600
millj. til fjárfestingar, eftir
verða 2600 millj. til almennr-
ar neyzlu og mun það gera
nálægt 100 þús. kr. meðalárs-
tekjum, svo að á því getur
ekki leikið neinn vafi að ekki
mun það vera verkalýðsstétt-
in, sem lifir um efni fram.
Opinberar skýrslur segja okk-
ur einnig að kaupmáttur tíma-
kaups Dagsbrúnarverkamanns
sé minni en á árunum 1944—
’47. Öll verkalýðsbarátta sem
háð hefur verið síðan. að með-
töldu 6 vikna verkfallinu. ár-
ið' 1955, sem er íhaldinu mest-
ur þ.yrnir í augum æ síðan,
hefur ekki einu sinni nægt til
að halda uppi þeim launakjör-
um sem voru á nýsköpunarár-
unum hvað þá að bæta þau.
Auðvaldið hefur alltaf lag á
því að velta afleiðingum kaup-
hækkana yfir á verkalýðinn
í aukinni verðbólgu, það iætur
aldrei neitt af sínum gróða af
hendi, og svo seg'ir það við
alþýðuna: ,,Þið lifið um efni
fram, þið verðið að fórna til
þess að þjóðarbúskapurinn
geti borið sig“. Það væri nú
eiginlega fróðlegt að heyra á-
lit einhverra alþýðukvenna á
þessum boðskap svo að ég
sneri mér tíl nokkurra kvenna
úr ýmsurn alþýðustéttum þjóð-
félag'sins.
m m i m i m 11111111111111 m 1111111111111111111111111111111111111111111111111 i 1111111111!111111111111111111111111m11mi: i■ 11111111 í 111111111111 ■ e 111111111111111111111 i 111111111:11111111 ii 111
lifið um efni fram,
þið verðið að fórna”
| Fyrst' talaði . ég við Ástu
Gíslgdóttur, ■ einhieypa verka-
konu. ,
: ,,Blöð ríkisstjórnarinnar
keppast :nú við að segja okk-
ur að fólk ’ lifi yfirleitt um
efni .'fram; hvað heldur þú að
hæftrsé; í. því?“
; ^Árelðanlega; ekki það fólk
sem .ég -þekki‘ti!?“
: „Hvar. vinnur þú, Ásta?“
' ..Ég ■ vinn , hjá Tryggva
Ófeigssyni“.- .
• „Hyaða^ kaup hefur þú?“
: ,,Ef .ég vinn við pökkun hef
ég 16,48 kr. um klst. en oft
ér ég í flökun og' ég hef karl-
mannskaup við það“.
: „Hefur verið sæmileg vinna
hjá ykkur undanfarið?"
„Ég hef alltaf haft nóga
vinnu, því að ég vinn við
skreiðina þegar ekkert er að
gera í frystihúsinu, en það var
anzi rýrt í sumar hjá þeim sem
‘aðeins unnu í frystihúsinu. Nú
éru svo togararnir farnir að
sigla: með fiskinn óunninn svo
að það verður engin vinna þar
fyrst um sinn“.
,,Hvað finnst þér um kaup-
mátt launanna, hvernig hefur
þér gengið að hrökkva?" láta þau
„Ástandið mætti jnú vera
bágt ef einhleyp kona, sem
oft vinnur fyrir karlmanns-
kaupi gæti ekki látið launin
sín hrökkva. Þar að auki tek
ég sjaldan sumarfrí og þó að
það sé ekki af sparnaðarástæð-
um, þá er heilmikill sparnað-
ur í því, svo á ég þessa íbúð
og iæt mér hana duga., en hún
‘er braggi ásamt svolítilli við-
byggingu. Ég lifi því sæmi-
lega, ef ég gerði meiri kröf-
ur yrði lífsaíkoman verri, og
ég veit að þeir sem haía svip-
uð laun og ég' og einhvern
hafa á framfæri sínu hljóta
að berjast í bökkum og sízt
að vera aflögufærir“.
,,Þú telur þá ekki að verka-
fólk væri fært um að fórna
nokkru af kaupi sínu núna?“
„Nei, mér finnst sannarlega
nóg komið, lífskjaraskerðingin
í fyrra kom hart niður á
verkafólki og ef lengra ætti
að halda á þeirri braut yrði
maður að fara að vinna allan
sólarhringinn til að hafa í sig
og á. Nú er ekki að tala um
að vinna skemur en 10. klst.
á sólarhring. Það er að segja
nema verkamenn eigi að fara
að keppa við skuldugustu
menn landsins, en þá yrðu þeir
háu herrar sem bankamálum
okkar ráða að opna fyrir okk-
ur bankana og ætli það skeði
ekki eitthvað áður en það yrði
g'ert“.
Næst talaði ég við Petrón-
ellu Bentsdóttur, hún er gift
iðnaðarmanni.
„Álítur þú það sanngjarna
kröfu að alþýðufólk skerði
eitthvað lífskjör sín núna til
að bjarga þjóðarbúskapnum?"
„Nei, það álít ég ekki“.
„Hvernig fundust þér þær
ráðstafanir ríkisstjórnarinnar
á sl. vetri koma við þig', fannst
þér vörulækkanirnar vega upp
á móti kauplækkununum?“
„Ég fann nú ekki mikið fyrir
vörulækkunum. Maður verð-
ur ekki mikið var við þó kiló-
ið af matvöru lækki e.t.v. um
5 aura eða parið af skóm um
10 aura. En þannig var þetta
í fyrra, og' svo var verið að
guma af lækkunum. Svo ei-
vöruverðið ekki allsstaðar það
sama, ég veit það hér í kring
um mig. Hér er margs konar
vöruverð, næstum því eins
margs konar og búðirnar eru
margar og þá er ekki von að
maður átti sig' svo vel á 5
aura vörulækkun“.
„Hverpig finnst þér afkom-
an yfirleitt hérna?“
,;Áður en við komum til
Reykjavíkur bjuggum við aust-
ur í Ölfusi, þar fannst mér
aíkoma heimilisins miklu betri,
en svo brann hjá okkur og þá
fluttum við hingað til Reykja-
víkur upp úr því. Eftir að við
komum hingað hefur mér
fundizt sem aldrei megi einn
einasti dagur falla úr með
vinnu til þess að komast af.
Ég vann úti líka, en það hækk-
aði skatta mannsins míns all
verulega. Eitt árið', þá voru
börnin komin yfir 16 ára ald-
ur svo að við höfðum ekki
lengur frádrátt veg'na þeirra,
voru skattarnir hærri en laun-
in mín. Þetta fannst mér anzi
hart, en þá voru dætur okkar
í skólum; mér finnst það rnikil
ósanngirni að ekkert tillit skuli
tekið til þess hvort börn eru
í skólum og enginn frádráttur
fáist fyrir þau þegar þau eru
orðin 16 ára, þó að þau séu
eftir sem áður á framfæri for-
eldra sinna, því að ekki þurfa
þau minna þegar þau eru orð-
in svo gömuþ þvert á móti
mun það reynsla allra foreldra
að það séu jafnvel dýrustu ár-
in í námsferli barnanna".
„Finnst þér dýrtíðin fara
vaxandi?“
,;Já, mér finnst. það. Að vísu
erum við aðeins orðin 2 í
heimili, svo að heimilið þarf
auðvitað ekki eins mikið og
á- meðan við vorum fleiri, en
mér finnst hverjar 100,00 kr.
vera strax búnar. og það alveg
sérstaklega ef ég' kaupi fyrir
þær matvörur, fiskurinn er
einna ódýrastur. én það er þó
ekki betra í fiskbúðunum en
annars staðar, það er eins og
það séu dagprísar þar. Mér
finnst húsmæður gera allt of
lítið af því að fylgjast með því
hvað þær kaupa“.
„Þú áttir hér heima árið
1937, hvaða atvinnu hafði mað-
ur þinn þá?“
„Hann var iðnaðarmaður
eins og hann er enn“.
;,Hvort finnst þér betra-að
lifa af launum ykkar þá eða
nú?“
„Þá voru allt aðrir tímar,
þá var svo mikið atvinnuleysi.
Ef atvinna hefði verið allt ár-
ið þá eins og nú. þá hugsa ég
að það hefði ekki verið lakara
að komast af hér árið 1937,
það yrði áreiðanlega allt ann-
að en glæsileg afkoma hérna
núna ef það kæmi atvinnu-
leysi. Sem sagt, mín reynsla er
að aldrei megi vanta einn ein-
asta dag úr vinnu hér í
Reykjavík, ef afkoman á að
vera þolanleg“.
Sú síðasta er Kristín Jóns-
dóttir, g'ift verkamanni og' 6
barna móðir.
„Mig langar til að rabba
svolítið við þig núna um af-
komu heimilisins og þess hátt-
ar.“
„Blessuð vertu. þetta er ekk-
ert sem í frásögur er færandi,
ætli ég lifi ekki um efni fram
eins og allir aðrir, er það ekki
það sem alltaf er verið að
bera okkur á brýn núna? Við
verðum að fórna, þannig hljóð-
ar boðskapurinn í dag —eftir
áð kosningarnar eru um garð
gengnar — og ekki þarf leng-
ur að biðja okkur um atkvæð-
ið okkar í bili“.
„Hvernig gengur þér að láta
launin endast núna?“
„Alveg afleitlega. Maðurinn
minn hefur eitthvað í kring
um 60 þús. kr. í árslaun. Við
erum 8 í heimili, við hjónin
og 6 börn. í húsaleigu borg'-
um við 2000,00 kr. á mánuði
f.vrir utan Ijós og hita. svo að
þú getur séð hvernig afgang-
urinn muni endast fyrir öllu
Framhald á 16. síðu
Kristín Jónsdóttir
Petrónella Bentsdóttir
Rœií v/5
verkakonu
og fvœr
husmœSur
um
launakjör
og afkomu