Þjóðviljinn - 28.02.1960, Blaðsíða 6

6)
ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 28, febrúar 1960
W

Utgcfandi: Sáineinínparflokkur alþýðú — Sósíalistaflokkurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sig-
urður Guðmundsson. — Préttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Bjarnason. — AuglSsingastjóri: Guðgeir Magnús:>on. — Ritstjórn,
afgreíðsla auglýsingar, prentsmiðja: Skóiavörðustíg 19. — Bími
17-500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 35 á mán. — Lausasöluv. kr. 2.
Prcntsmiöja Þjóðviljans.
‘áxí
Er kjarasberðing þakkarverð? §
¥ Tm þessa helgi eins og endranær þegar kosið er
í verkalýðsfélögunum bregður svo við að mál-
gagn Vinnuveitendasambandsins, Morgunblað-
ið, fyllist áhuga fyrir kjörum vex'kafólksins. Að
vísu er áróður málgagns Vinnuveitendasam-
bandsins óvenju hjáróma þessa dagana því rit-
stjórarnir eru búnir að öskra sig hása undan-
farnar vikur til að sanna lesendum sínum að
kjaraskerðing gengislækkunarinnar sé verka-
mönnum kjarabót, að horfurnar á stórkostlegum
samdrætti framkvæmda og vinnu sé alþýðu-
fólki til blessunar, að vaxtahækkun upp í okur-
vexti sé einkar hagstæð ráðstöfun því fólki sem
er að reyna að koma sér upp þaki yfir höfuðið.
Þetta er allt eftir hinni alkunnu formúlu í eld
er bezt að ausa sjó eykst hans log við þetta gott
er að hafa gler í skó þá gengið er í kletta.
A lveg í stíl við þennan gáfulega áróður er
beiðni Morgunblaðsins að verkamenn í iðn-
aðinum í Reykjavík og trésmiðirnir geri nú svo
vel og afhendi útsendurum ríkisstjórnarinnar og
Vinnuveitendasambandsins stjómina í stéttar-
félögum sínum, Iðju og Trésmiðafélaginu. Það
er nákvæmlega þetta sem ríkisstjórn Vinnuveit-
endasambandsins og Sjálfstæðisflokksins vantar
til þess að koma fram til fullnustu kjaraskerð-
ingaráformum sínum: Að geta tryggt sér að
verkalýðshreyfingin liggi lömuð og máttvana,
og geti engu áorkað til varnar, þegar þjarma á
að alþýðuheimilunum.
xm
itii
KtÍ
m
a
,'iií
ss
*n|s
ipii
íilTT
qpi
iæ
T-H
zxr
XX
i~¥g það er sannarlega ekki til lítils mælzt að
^einmitt fólkið í Iðju og Trésmiðafélaginu
gangi nú á kjörstað og þakki með atkvæði sínu
fyrir kjaraskerðingarráðstafanir stjórnarflokk-
anna. Fjöldinn allur af Iðjufólki fær ekkert af
sárabótum ríkisstjórnarinnar, fjölskyldubótum
og tekjuskattslækkun, en dýrtíðarflóðið sem rík-
isstjórnin er nú að skipuleggia skellur á því með
öllum sínum þunga. Og trésmiðunum er rétt
sú huggun að ríkisstjórnin reiknar með að bygg'-
ingar dragist saman um helming þegar á þessu
ári. Samt verður ekkert atvinnuleysi, samt er
engin minnsta hætta á atvinnuleysi, segja tals-
menn ríkisstjórnarinnar hver eftir annan á Al-
þingi og í blöðum þessa daga, það vantar nefni-
lega þúsund menn á fiskiflotann! Það gleymist
alveg að trésmiðir og aðrir byggingariðnaðar-
menn eiga næg þjóðnýt verkefni að vinna í
sinni grein ef hér væri í landi dugandi ríkis-
stjórn með heilbrigða stjórnarstefnu. En þeir
trésmiðir sem nú kjósa lista stjórnarflokkanna
í félagi sínu eru um leið að þakka ríkisstjórninní
fyrir þá ætlun að láta neyðina reka annan hvern
byggingariðnaðarmann út á sjó frá ótal óleyst-
um þjóðnýtum verkefnum.
dag reyna þeir, útsendarar ríkisstjórnarinnar
í fínu bílunum, að lokka og hræða félaga
tveggja stórra verkalýðsfélaga til að kjósa kjara-
skerðingu og atvinnuleysi. í dag biðja þeir iðn-
verkamenn, karla, konur og sérstaklega ungu
stúlkurnar, og trésmiðina í Reykjavík að lama
stéttarfélögin svo í þeim verði engin vörn gegn
árásinni á alþýðuheimilin. Von þeirra er að
nógu margir verkamenn verði svo skilningssljóir
að vega að sjálfum sér og félagi sínu, líkt og
þegar maður veitir sér áverka í ósjálfræði. Verð-
i

ur þeim enn að von sinni? — s.

Til er gamalt félag hér á ís-
landi, en sem að jafnaði lætur
svo lítið yfir sér að enda þótt
þetta sé eitt af elztu félögum
landsins mun finnast fólk er
ekki veit að það er til. Félag
þetta er Hið íslenzka náttúru-
fræðifélag. Það er ekki fag-
félag vísindamanna, heldur
geta allir verið í því, og þar
munu líka finnast nxenn af
ílestum stéttum þjóðfélagsins.
Timarit félagsins, Náttúrufræð-
ingurinn, hefur nú komið út
um 30 ára skeið. Á sumrum
gengst félagið fyrir ,,náttúru-
skoðunar“ferðum undir leið-
sögn vísindamanna, en á öðrum
missirum heldur það fundi
mánaðarlega þar sem flutt eru
erindi um náttúruvísindi. Á
einum slíkum fundi nýlega
flutti Guðmundur Kjartansson
erindi um rannsóknir sínar á
ísaldarminjum hér á landi og
setti fram þá kenningu sína að
Hvítá hafi runnið norður Kjöl.
Að erindi hans loknu urðu
nokkrar umræður þar sem m.
a. jarðfræðingarnir Jóhannes
Áskelsson, dr. Sigurður Þórar-
insson, Jón Eyþórsson veður-
fræðingur o.fl. viðurkenndu
áðurnefnda kenningu Guð-
mundar og luku lofsorði á
rannsóknir hans.
FYRIR
MILLJÓN ÁRUM
Þessi kenning Guðmundar
Kjartanssonar hefði einhvern-
tíma þótt saga til næsta bæjar,
en heldur en fara að endursegja
erindi hans eftir minni tók ég
það ráð að biðja hann að segja
okkur sjálfur nánar frá þessu.
— Hvað er átt við, Guð-
mundur, þegar talað er um
ísöld og jökulskeið og hvenær
var ísöldin?
— ísöldin byrjaði fyrir eitt-
hvað um milljón árum, svarar
Guðmundur. Á þeim tima sem
siðan er liðinn hefur. landið hvað
eftir annað hulizt jökli; varla
sjaldnar en fjórum sinnum. Á
milli þess sem landið huldist
jökli voru hlé, með engu ó-
mildara veðurfari en nú er,
sem hvert um sig hefur verið
mun lengra en sá tími sem nú
er liðinn frá því síðasti jökull
bráðnaði af landinu.
— Eigum við kannski von á
því að fá jökulskeið enn?
— Já, óneitanlega eru allar
líkur fyrir því að þetta hlýja
tímabil sem við liíum nú sé
aðeins eitt hlé.
SÍÐASTA
JÖKULSKEIÐIÐ
— Og hvað um rannsóknir
þínar á jökulminjunum?
— Þær jökulminjar sem ég
hef gert að rannsóknarefni eru
eingöngu eftir síðasta jökul-
skeið. Eldri jökulminjar eru
ýmist máðar burt, eða huldar
bergi sem hefur varðveitt þær.
Jökulminjar niðri í berglög-
unum voru sérstakt rannsókn-
arefni dr. Helga Pjeturss. Það
var hann sem sannaði það
fyrstur manna að jökulskeiðin
hefðu verið mörg hér á landi
með hléum á milli.
— Hvað veitir beztar upplýs-
ingar um síðasta jökulskeiðið?
— Þær jökulminjar sem mér
hafa reynzt lærdómsríkastar
um háttalag jökulsins eru jök-
ulrákir á klöppum.
— Hvað er nú það?
— Það eru rákir sem jöklar
hafa sorfið í klappir sem þeir
ýtast framyfir — og þær eru
til sýnis hér á Skólavörðuholt-
inu, og nærri því á annarri
hverri sléttri klöpp á landinu.
Rákirnar sýna í hvaða átt
yfirborði jökulsins liallaði og
di þeim má ráða í þykkt hans
eftir því hve þær ná hátt upp
eftir háum fjöllum.
Jöklar geta skriðið uppímóti
halla undirlagsins, heldur Guð-
mundur áfram, en þcir skríða
alltaf undan hallanum sem er
á þeim sjálfum að ofan.
Nú er það kenning mín að
undir Iok síðasta jökulskeiðs-
ins hafi jökullinn verið geysi-
lega þykkur á sunnanverðu
miðhálendinu, einkum á svæð-
inu milli Köldukvíslar ög Skaft-
ár. Og þaðan liafa gengið
skriðjöklar, ekki aðeins til
suðurstrandarinnar helduv
einnig norður yfir vatnaskilin
sem nú eru á landinu.
STRAND-
LÍNUR JÖKULLÖNA
— Og hvað hefurðu til scnn-
unar þessari kenningu?
— Jökulrákir á Sprengi-
sandi og Kili vitna um þetía.
Þessar rákir stefna norður: á
Sprengisandi allt sunnan frá
Kistuöldu og á. Kili allt frá
því drjúgan spöl sunnan við
Kerlingarfjöll.
Síðustu tvö sumurin hafa at-
huganir mínar fyrst og fremst
beinzt að Kili. Einar af
skemmtilegustu jökulminjum á
Kili eru strandlínur eftir forn
jökullón meðfram undirhlíðum
Langjökuls. Þetta lón var stifl-
að upp af jöklinum fyrir sunn-
an, — eftir að jökullaust var
orðið norðan vatnaskila og
sennilega um allt Norðurland.
ÞERAR
HVÍTÁ RANN NORÐUR
— Efsta strandlina á Kili,
heldur Guðmundur áfram,
virðist í sömu hæð og þávcr-
andi vatnaskil milli norðurs og
suðurs, en það er 630 metrar
yfir sjó, að vísu voru vatna-
skilin þá nokkru lægri en nú
því síðan hefur Kjalhraun
hlaðizt ofan á þar sem þau
vöru.
íMeðán vatnsborðið lá við
þá strandlínu hefur lónið haft
útfail til norðurs og má raunar
orða það svo að þá rann
Hvítá norður Kjöl. Lónið —
Hvítárvatn hið forna — hefur
þá náð norður undir Hvera-
velli og Hvítá runnið norður
eins og Blanda rennur nú.
Þetta var meðan hæst var í
lóninu, en þegar jökulstíflan í
suðri þynntist lækkaði vatns-
borðið að sama skapi og áin
fékk framrás meðfram vestur-
jaðri jökulsins og hefur síðan
runnið suðuraf.
iiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin iii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin iii iin iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiii