Þjóðviljinn - 03.01.1961, Blaðsíða 6

£} — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagair 3. janúar 1961 -
****"*“•*» ~ *
^nttrtfmiurrmn::
þlOÐVILJINN
ÚtKefandl: Sameiningarflokkur alÞýðu — Sósíallstaflokkurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sig-
urður Guðmundsson. — Préttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn,
afgreiösla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími
17-500 (5 línur). - Askriftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluv. kr. 3.00.
Prentsmiðja Þjóðviljai's.

Jón Guðmundsson og frelsisbaráttan
51 «
Ánægðir með kjaraskerðingu
C*jaldan mun ríkisstjórn og ráðamenn á ís-
landi hafa verið fjarlægari öllum þorra al-
•þýðumanna en nú. Það er engu líkara en ráð-
herrarnir og áróðursblöð ríkisstjórnarinnar séu
í öðrum heimi en venjulegt fólk á íslandi. I
heimi ráðherranna er allt í himnalagi, viðreisn-
in mikía og marglofaða hefur tekizt með ágæt-
um! Fólkinu í landinu líður prýðilega, allir eru
ánægðir með sitt hlutskipti! Um er að gera að
halda áfram á sömu braut. Gunnar Thórodd-
sen orðaði það fagurlega í þingræðu nýlega að
hann gæti efcki óskað þjóðinni sinni neins betra
en áframhaldandi viðreisnar af sama tagi, allt
ylti nú á því að ríkisstjórnin fengi frið og næði
jtil að halda áfram að reisa við atvinnuvegi og
fcjör fólksins eftir þessum sömu leiðum!
ifjeir menn sem svona tala og skrifa hafa að
, vísu fengið verulega uppbætta dýrtíðina sem
ríkisstjórnin hefur skipulagt, þeir hafa haft að-
stöðu til þess á Alþingi að hagræða þar skatta-
og útsvarslögum svo að hátekjumenn fá þar af
-uppbætur svo nemur tugum þúsunda króna ár-
lega og auðbraskarar landsins hafa fengið marg-
háttuð tækifæri að raka að sér gróða. En þeir
eru furðulega langt frá því fólki sem orðið hef-
ur að þola hina miklu kjararýrnun sem ríkis-
gtjórn Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins
hefur bakað þeim- Tal ráðherranna og skrum-
skrif stjórnarblaðanna um viðreisnina eru eins
og storkun við alþýðufólkið sem berst nú við að
ihalda heimilum sínum á floti við síminnkandi
tekjur vegna samdráttar atvinnunnar og hinnar
gífurlegu dýrtíðar sem stjórnarflokkarnir hafa
skipulagt. Þetta fólk hefur svo sannarlega fund-
ið hvað viðreisn Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins þýðir fyrir afkomu heimila þess, fyrir
menntunarmöguleika barnanna, fyrir þá viðleitni
að komast í sæmilegt húsnæði. Eigi fólk að trúa
yfirlýsingum ráðherranna og stjórnarblaðanna að
viðreisn Ólafs Thórs og Gylfa Þ. Gíslasonar hafi
tekizt nákvæmlega eins og til var stofnað og til
var ætlazt, felst í því hinn þyngsti áfellisdómur,
ekki einungis um viðreisnarvitleysuna heldur
einnig um þá stjórnmálaflokka er vitandi vits
gera ráðstafanir til stórfelldrar kjaraskerðingar
og árása á alþýðu landsins.
Deiknað hefur verið út að kaupmáttur tíma-
kaups íslenzkra verkamanna hafi verið 109
stig í janúar 1959 ef miðað er við 100 árið 1945
Þetta er í byrjun þess tímabils er núverandi
stjórnarflokkar taka við. Þegar viðreisnin var
lögfest í febrúar 1960 var kaupmátturinn kominn
niður í 99 stig. En í desember 1960 var hann
orðinn 85 stig og hefur aldrei komizt lægra í
átján ár, nema árin eftir gengislækkunina næst-
síðustu, 1951 og 1952. Kaupmáttur tímakaupsins
er þó aðeins mælikvarði á nokkurn hluta kjara-
skerðingarinnar. Hún felst ekki siður í stór-
minnkandi atvinnutekjum.
\7'iðreisnin hefur heppnazt nákvæmlega sam-
" kvæmt áætlun, segja ráðherrarnir og stjórnar-
blöðin. Samkvæmt því er hin gífurlega kjara-
skerðing alþýðumanna beinn þúttur viðreisnar-
innar og liður í velheppnaðri framkvœmd henn-
ar. Það mál eiga alþýðumenn á íslandi eftir að
gera upp við ríkisstjórnina og flokka hennar
Sjálfstæðisflokkinn og Alþýðuflokkinn. En varla
mun lengur um það deilt að verkalýðsfélögin
hljóti nú að hefjast handa, eins og mörg þeirra
hafa þegar gert, til að draga úr sárustu kjara-
skerðingunni með kauphækkunum og öðrum
kjarabótum.
mt
uu

Jón Guðmundsson al-
þingismaður og ritst.ióri
— Þættir úr ævisögu.
Eítir Einar Laxness
cand. mag. Útgeíandi
ísafoldarprentsmiðja í
samvinnu við Sögufé-
lagið.
Þrátt fyrir allálitlegan fjölda
lærðra sagnfræðinga íslenzkra,
er það engan veginn árviss at-
burður, að einhver úr þeirra
hópi sendi frá sér bók. Sann-
leikurinn er sá, að ílestir
þeirra neyðast til þegar að
prófi aístöðnu að oihlaða sig
unglingakennslu eða öðru
brauðstriti, svo að vísinda-
störi þeirra eru tiðum öll um
■ það bil, er þau ættu að íara
að hefjast að ráði.
En nú er svo fyrir að þakka
ráðum hins mæta söguprófess-
ors, Þorkels heitins Jóhannes-
sonar háskólarektors, og dáð
Einars Laxness, að mönnum
gefur að líta ávöxtinn af próf-
verkefni, umfangsmiklu og vel
unnu. Er að vænta þess, að út-
gáfa þessi tákni upphaíið á
nýju blómaskeiði Sögufélags-
ins, sem að undanförnu hefur
barizt í bökkum.
í>ess ber að gæta, að próf-
ritgerðir kandidata eru yfir-
leitt hvorki hæfar né heppi-
legar til -útgáfu íyrir almenn-
ing í þeirri mynd, sem þær eru
lagðar fyrir hina vísu prófdóm-
’ur. Er því tæplega ofsagt,
að Einar muni hafa þurft að
endursemja ritgerð sína frá
rótum og auka hana ríflega
þeim þáttum, sem legið haía
utan prófsviðsins. Hann hefur
því í stað þess að leggja frá
sér pennann og ýta frá sér doð-
röntunum og bréfapökkunum
að prófi loknu eins og því mið-
ur er tíðast, snúið sér marg-
efldur að rannsóknum á nýj-
an leik.
Þegar þessi^aðdragandi verks-
; ins er hafður í huga, er heild-
arsvipur þess sérlega aðdáunar-
' verður. Samt hefðu margir
kosið, að öllu meira hefði ver-
ið dtaldrað við hina gagn-
merku fjölskyldu Jóns ritstjóra
| og heimi’islíf, og forgöngu
í þeirra hjóna og skjólstæðinga
! þeirra í reykvískum — og’ þar
í með íslenzkum — lista- og
í menningarmálum um sína daga,
' svo að eitthvað sé nefnt. Hefði
e.t.v. að skaðlitlu mátt gera
það á kostnað stjórnmálasög-
unnar, þar sem fátt nýtt kem-
ur fram, nema hvað viðhorf
Jóns Guðmundssonar eru betur
og sumpart annan veg skýrð
en áður hefur verið gert.
Nú kann í fljótu bragði að
virðast svo, að stjórnmálasögu
þá, sem sögð er í sögu Jóns
Guðmundssonar, megi auðveld-
lega rekja á tæmandi hátt eftir
Alþingistíðindunum með nokk-
urri hliðsjón af blöðum og
tímaritum frá þessum tímum.
En við nánari athugun sést
fljótt, að þannig verður sagan
tæplega hálísögð. Við viljum
sem víðast fá að skyggnast um
að tjaldabaki, þar sem oddvit-
arnir réðu ráðum sínum og
báru saman bækur sínar, áð-
ur en þeir stigu fram á sjónar-
sviðið. Þá eigum við vart í
önnur hús að venda en óprent-
uð gögn, dagbækur, minnis-
greinar, endurminningar eða
sendibréf, sem allt eru við-
sjárverðar og vandmeðíarnar
gefa út dagbækur, minnisgrein-
ar, bréf og önnur skjöl úr fór-
um þjóðskörunga sinna (og
raunar margra smærri spá-
manna lika), fáum árum eða
áratugum eftir fráfall þeirra.
Síðan eru hæfir menn fengnir
til að rita sögu þeirra, og
þannig er þeim auðveldaður eft-
irleikurinn, sem rannsaka vilja
einstök tímabil eða þælti sög-
unnar. — Þar og viða annars
staðar eru störf sem þessi
kostuð áf efnuðum einstakling-
Jón Guðmundsson.
heimildir, stundum óviðjafnan-
lega nákvæmar og áreiðanleg-
ar, en fullt eins oft háskalega
villandi, ef ekki gagngert til
þess gerðar ,að hylja gengna
slóð, sem þeim er i hlut á var
af einhverjum ástæðum í mun,
að ekki yrði rakin.
Hér við bætist, að íslenzk
bréf, sem heimildargildi hafa,
eru dreifð um v.ða vegu. Þorra
þeirra mun að vísu að finna í
handritasafni Landsbókasaíns-
ins, en vitað er um mergð ís-
Einar Laxness
lenzkra bréfa í dönskum söfn-
um. og ugglaust er þau víðar
að íinna, t.d. i Vesturheinii.
★
Með öðrum menningarþjóðum
er stöðugt unnið að rannsókn-
um og útgáfu á skjölum og
bréíum stjórnmálaskörunga og
athafnamanna til þess að greiða
götu sagnaritara. T.d. hafa
um, fyrirtækjum eða stofnun-
um, sem álíta slík útiát meira
til álitsauka fallin en árlega
öflun nýjustu gerða af stáss-
vögnum eða byggingu skraut-
hýsa á fárra ára fresti; en bór
virðist slíkt álitið sáluhjálpar-
atriði.
Þegar frá eru talin hin fáu
prentuðu bréf Jóns Sigurðsson-
ar (frá 1911 og 1933), er það
býsna lítið og handahófskennt,
sem til er prentað af bréfum
íslenzkra stjórnmálamanna.
Því hafa þeir alltof fáu menn,
sem að ráði hafa snúið sér að
rannsóknum á sögu 19. aldar-
innar, neyðzt til að brjótast
gegnum kynstrin öll af óskrá-
settum bréfum og skjölum og
gjarnan kylfa ráðið kasti,
hvort árangurinn svaraði á
nokkurn hátt tímasóuninni og
erfiðinu.
★
Eítir þennan útúrdúr er víst
sæmst að snúa aftur að þvi,
sem hér var til umræðu, bók
Einars Laxness..
Undirritaður telur ekki um-
talsvert, þó að hann sé ekki
ævinlega samdóma um þær
niðurstöður, sem höíundurinn
dregur af heimildum sínum,
því að þá er tíðast um ,að
ræða atriði, sem skoðanir
hjjóta að skiptast um, meðan
ekkert kemur á daginn, sem úr
sker. Þvert á móti má segja,
að Einar gæti mjög hófs í á-
lyktunum sinum, þó að ástin á
söguhetjunni skíni eðiilega
ávallt nokkuð í gegn. Helzt
sakna ég nánari skýringa á
Bretar mjög þann hátt á að Framhald á 10. síðu.