Þjóðviljinn - 29.01.1961, Blaðsíða 4

3) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 29. januar 1961
1. 8. 1893
15. 1. 1961
1 Þetta eru ekki eftirmæli,
heldur að eins fáar og strjál-
ar endurminningar um góðan
vin. Brynjólfur Dagssom og
Páll Kolka. hafa báðir skrif-
að svo gcð eftirmæli og lýst
manninum svo vel í Morgun-
blaðinu í dag, að þar er engu
við að bæta.
Sumarið 1914 og fram á vet-
ur var ég á Hólum í Hjalta-
dal. • G.uðmundur hafði verið
þar námsmaður, og um haust-
ið Jíom hannt þangað í heim-
sókn. Ingibjörg systir hans
var þá á Hólum og hafði
mér auðnast að kynnast henni
þó dul væri. Tókst því brátt
kunnii'igsskapur með okkur
Guðmundi. Mér þótti maður-
inn all-gjörfulegur, þrjár áln-
ir og þr.'r eða fjórir þumlung-
ar á hæð og þrekinn að sama
skaþi. Eg hafði heyrt nokkr-
. ar kraftasögur af honum ög
vaf á þeim aldri, þegar ms"ii
hafá mestan Éhuga fyrir s!ík-
um sögum. Kolka ez"'-' frí
því, að hann hafi haldið á
tveimur 100 kg. matvL'ru-
sekkjum sinn undir hv-nnn
armi upp á hanabjálka í ok'.’.a-
húsinu á Hólum. Anr.ars Ver
Guðmundur geröur e; •> eg
márgir sterkir menn, að har i
jvildi aldrei sýna krafta síra.
í þeim sö.gum sem ég hsyrði
af . honum var hann bc’kstaf-
lega neyddur til að myta
krafta sinna.
Sunnudag einn meðan hann
var í. Hólaskóla hafði hanm
hallað sér útaf i rúmi sínu
og: vejfið. að lesa í bók, með
annan fótinn langt útyfir fóta-
bríkina, en hina frammi á gólfi
Kemur þá einni af skóíabræðr-
um hans og truflar hann við
lesturinn, stóð gleiðfættur á
gólfinu fyrir framan hann og
linnti ekki látum. Guðmundur
hafði engin orð þar um, held-
ur seildist með lausa fót-
inn 'í klof piltsins, hóf hann á
loft upp og setti fýrir ofan
sig í rúminu, greip hægri
hendi um framharvllegg
mannsins og hélt honum þar
rígföstum ’eins 'lengi og hon-
um sýndist, en í vinbtri hönd-
inni hélt hann enn á bók-
inni og hélt síðan lestrinum
áfram.
I gamla skóláhúsinu á Hól-
um var stofa, sem piltar köll-
uðu ,,Paradís“, aðsetur ráðs-
konu og starfsstúikna, þar
sem þær gerðu að plöggum
þeirra; Bendir nafnið til að
þar hafi piltum þctt gott að
koma. Kvöld eitt í rökkrinu
ákváðu tveir af færustu pilt
um skólans að sitja fyrir hon'-
um við dyrnar á Paradís til
að vita hvernig hann tæki á
móti og réðust þar á hann að
honum cvörum. En ekki höfðu
liðið nema nokkur augmblik
þar til Guðmundur var seztur
með báða mennina hvern á
sínu hné, með fætur þeirra
milli .fóta sinna ,og máttu þeir
sig hvergi hræra.
Þegar Guðmurdur fór frá
Hólum gangandi heim til sín,
ge'kk ég á leið með honum.
Eg þóttist vera iþróttagarp-
ur mikill á þeim árum, en
Guðmundur var svo stcrstíg-
ur, að ég varð að hlaupa við
fót til að fylgja honum eftir,
og virtist hann þó fara sér
rólega.
Um miðjan febrúar 1915
lagði ég af stað á skíðum
suður 1 SBorgarnes. Það var
fastmælum burdið að ég heim-
sækti Guðmund á leiðinni suð-
ur. Gerði ég því lykkju á leið
mína og fór yfir Hópið og
Sigríðarstaðavatn á ís og síð-
an vesturyfir Vatnsnesfjall að
Illugastöðum. Ekki þótti fært
að ég færi einn yfir Holta-
vörðuheiði og var því ákveðið
að ég foiði 'í fjcra daga á 111-
ugastöðum eftir norðarnóst"
inum til að verða lionum sam-
ferða.
Það var fróðlegl fyrir mig
að kynnast Illirgastaðaheimil-
inu, því þar var hinn mesti
myndarbragur á öllu og forn-
býlt mjög. Ari faðir Guð-
mundar var fríður maður og
ákaflega þægilegur í urn-
ge-Tgni. Aucbjörg móðir hans
var aftur á móti forn í skapi
Frarnh. á . 10. síðu
Söngskemmfun Signrðar Björnssonsr
Tenorsöngvarinn Sigurður
Björnsson söng í Austurbæj-
arbíói á síðustu hljómleikum
Tcnlistarfélagsins.
Sigurður hefur dvalizt í
Þýzkalatidi um nokkurra ára
skeið og notið þar einhverrar
beztu kennslu, sem völ er á,
erí liafði áður verið við nám
hjá ýmsum beztu söngmönn-
um hér heima. Hlustandi hef-
ur því ástæðu til að vænta
mikils af honum og verður þá
líka trauðla fyrir vonbrigð-
um,
Efnisskráin hófst á laga-
iflokknum ,,Dichterliebe“ oft-
ir Schumanr. við 1 jcð eftir
Heine. Söngvarinn flutti þenn-
an lagaflokk á tónleikum í
Melaskólanum fýrir réttu
ári. Han-*i hsfur auðheyriiega
lagt mikla alúð. við þessi lög,
enda tókst flutningurinn mjög
prýðilega í fles‘tu tilliti. Sama
máli gegnir um fjögur lög
eftir Schubert, sem síðust
komu á efnisskránni. Öll þau
lcg, sem nú hafa verið nefnd,
voru sungin á frummálinu,
þýzrkif.' El* áslæða til að taka
það fram, að textafram-
burður söngvarans á því máli
er mjög gcður. Ofurlítið
lýtti það, að rangt var far-
ið með texta á fáeinum stöð-
um, en reyndar voru þetta
smámunir eirir, — íslenzku
lögin tókust öll mjög lofsam-
lega að undanteknu auka-
laginu ,,Ingaló“, þar sem
söngvarinn hugðist láta kveða
við gamansamar.i tcn, en
missti marks, svo að ekki
var örgrannt um, að túlkun-
in yrði svolltið afkáraleg.
Skylt er þó að geta þess hon-
um til afsökunar, að ljóðið
er ósköp misheppnuð gaman-
porni, og má raunar seg.ja um
l.icð orr lag, að hvorugt er
nálæ^t..því að téliást til hins
beztaVer iigsrúr' effir þá ágætu
höfunda Jrhannes og Karl.
— Jón Nordal lék undir
með söngvaranum, vel og
smekklega að vanda.
b. r.
Tónleikar SinfóníusveitarÍRnar
Bohdan Wodiczko stjórnaði
tórdeikum Sinfóníuhljómsveit-
arinnar að þessu sinni eins og
nok'kur undanfarin skipti.
Hljómsveitin hóf leik sinn á
7, sinfóníu 'Beethovens og fór
vel af stað. Tókst fyrsti þátt-
ur mjög vel. Annar þáttur
var hins vegar of hraft leik-
inn. Eflaust hefur þstta ver-
ið með ráði gert af hálfu
stjórnardans, hver sem rök’
stuðningur hans kann að
vera.. Én yíst er það, að of
hraður flutningur sviptir
þessa tcnlist mikið af þeiri-i
göfgi, ■ sem liún býr yfir af
liáifu höfurdar síns. Hins-
sama gætti að nokkru í ,,tríó“-
kafla ,,scherzo“þáttarins, en
kom þó ekki eins að sök. Aft-
ur á móti varð hraðinn í sið-
•asta þætti tv'imælalaust allt
of mikill, og vildi það jafn-
vel koma niður á skýrleika
flutningsins. . ,
Fróðlegt var að heyra
verkin eftir pólsku tónskáldin
tvö, Karlowicz og Palester, "
eigi sízt af þeirri ástæðu, að
þau veittu nokkra hugmynd
um þá þjóðlegu tónlist Pól-
verja, sem hér er lítt kunn.
Flutningur þessara verka
tckst vel, svo og aukalags,
Frgmh. á 10. síðu

’ Það þykir jafnan tíðindum
sæta er sterkir s'kákmenn
verða að lúta í lægra haldi
fyrir möunum, sem eru taldir
mun veikari og slíkar viður-
eignir þykja jafnan girnileg-
ar til ranrisóknar. Þannig
þctti það allmikill viðburður
er Arinbjörn Guðmundsson1,
hinn frægi Olympíufari, sem
gekk næstur Botvinnik á öðru
borði á Skákþinginu í Leipzig
í haust, tapaði 'i fyrstu um-
ferð firmakepp'iimar fyrir
iítt þe'kktum meistarr.flokks-
marrii, Jónasi Kr. Jónssyni.
Þetta gerðist í samkomuhús-
inu Lídó, og vakti Jónas
naumast minni athygli með
sigri sínum en töframaður sá,
sem urdanfarið hefur skemmt
bæjarbúum með því áð snæða
eld með góðri lyst á sama
samkomuslað.
Arinbjörn varð við ósk þátt-
arins um að fá skákina til
birtingar og fer hún hér á
eftir. Hún er ekki löng, en
lærdómsrík um það, hve hinn
mjói vegur, sem til lífsins
liggur, er oft vardrataður,
jafnvel hinum skyggnustu
mör.mum.
18. janúar 1981.
Hvítt: Jónas Kr. Jónsson.
Svart: Arinbjörn Guð-
mundsson.
Sikileyjar\örn, Na.jdorfskerfi.
1. e4, c5. (Tizkan í dag
'heimtar Sikileyjarvörn gegn
'kóngsoeði).
2. Kf3, d6; 3. d4, cxd4;
4. Kxd4, Kf6; 5. Rc3, a(i;
6. Eg5, e6; 7. DiI2.
(Hér bregður Jóras út r,f
hinni venjubundnu leið. 7. f4
og 8. Df3, himú svonefrdu
Gautaborgarárás. Einnig er
stundum leikið 7. Df3, sbr.
síðasta einvígisskák þeirra
Friðriks og Larsens 1956.
Drottningarleikur Jónasar er
rólegri en varla eins sterkur).
7. -----Rb-d7; 8. a4.
(Leikið til að hindra b5 og
liótar jafnvel a5, en þá fengi
svartur ekki leikið b peði sínu
fram nema fá stakt peð á
a-Iínur<<ni. Næsti leikur Arin-
bjarnar er bezta svarið við
þeirri hótun).
8. — — b6; (Nú yrði 9.
a5 svarað með 9.----------b5).
9. B»2. (Hér hefur skák-
fróður rnaður bent á leikinn
9. *Bc4 sem sterkari fyrir
hvítan, og má vel vera að
svo sé).
9. — — Bb7; 10. 0—0,
Be7; 11. 13, 0—0; 12. Ha-dl,
Dc7; 13. Khl, Hf-d8;
(Staðan er nokkuð jöfn Þó
má ef til vill segja að staða
svarts húi yfir nokkru meiri
fjaðurorku).
14. f4. (Peðsfórn sem stenzt
ekki, en hinsvegar er erfitt
að benda á góða hernaðará-
ætlun fyrir hvítan).
14. — — Rc5. (Arinbjörn
gat tekið peðið með 14. — -—•
Bxe4. Eftir 15. Rxe4, Rxe4
setur riddarami nefmilega á
drottninguna. Jónas gat nú
reynt að hanga á peðinu með
Bxf6 og Bf3, en velur þann
kostirm að láta það af hendi
baráttulaust).
15. Bf3, Rfxe4; 16. Bxe4,
Rcxe4; 17. Rxe4, Bxe4; 18.
Bxe7, Dxe7; : (Línurnar 'hafa
nú skýrzt allmjög. Arinbjörn
á peði meira og ætti að vinna
með tímanum, þctt vinning-
urinn geti orð'ð langsóltur).
19. f5, e5; (Eftir 19.-----
exf5; 20. Rxf5, Bxf5; 21. Hxf5
osfrv. ætti Arinbjörn stakt
peð á d-línunni cg er ekki
hrifinn af þeirri stöðu. Hins-
vegar hefði hann þá vita-
skuld aldrei lent 'í nieinni tap-
hættu).
20. f6. (Jónas reynir að
grugga stöðuna, enda er það
hans eina von og fórnar nú
öðru peði. Ekki ætti þó sú
fórn að leiða til meira en hin
fyrri, ef svartur fer rétt í
f ramhaldið).
20.------gxf6; 21. Rf5.
Svart: Arinbjörn
AIGDKFQN
abcdefgh
Ilvítt: Jónas
(Riddarinn er hinn vígaleg-
asti og svo gæti virzt sem
hann væri trauðla ásetjandi,
en sú er þó raunini, að dráp
hans leiðir til tapstöðu fyrir
svartan. Rétt er 21. —- —
De6 og er þá enginn háski
yfirvofandi og svartur ætti
að vinna með tið og tíma
vegna. liðsyfirburða sinna).
21. -----Bxf5 ?; 22. Hxfð,
(Nú er kóngsstaða svarts op-
in fyrir árásum og peð hans
á f línunni auk þess bundin
niður. Vörnir.i er orðin erfið).
22. -------d5? (Eftir þetta
ihrynur allt í rústir á skammri
stur.du. 22. — — Kh8 veitir
meira viðnám en tapar þó
-einnig).
23. Dh6! (Jónas notfærir
sér vel veika taflmennsku
andstæðingsins. Nú hótar
hann bæði Hh5 og Hd3).
23.--------Hd6; 24. Hho,
(Hótar máti í öðrum leik).
24.------Bd8; 25. Hd3, 15;
26. Hg3f, Hg6; 27. Hxg6
fxg6 28. Bxh7t, Kf8; 29.
Dxg6 og Arinbjöm gafsl upp.
Þótt Jónas hafi teflt lok
skákarinnar af einbeitni og
markvísi, þá ber því eigi að
neita að erfitt er að þekkja
Arinbjörn 'í þessari skák.
Húnvetningar: Skagfirðingar.
Sunnudagirm 22. janúar fór
ifram Ikapptefli milli Skag-
firðinga og Húnvetninga bú-
settra í Reykjavík. Var teflt
á 20 borðum og sigruðu Hún-
vetningar með 12 gegn 8
vinrvngum. Það var einkum
á neðri borðunum sem Hún-
vetningar voru sigursælir. Á
tveimur efst.u borðunum sigr-
uðu Skagfirðingar. Þar unnu
þeir Jónas Kr. Jórr-ison og1
Pétur Guðmundsgon þá Pál
'Hannesson og Guðlaug Guð-
mundsson.
í fyrra unnu Húnvetri'ngar
einnig samskonar keupni.
Sveinn Kristinsson.