Þjóðviljinn - 04.07.1961, Side 7

jSK^tJ&JÓÐWDDJINMOtíi- ÞjriSjúdagigBÍáti júIl 19öl
l&tgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — , Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar: =
Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðmundsson. — ==
F'réttaritstJórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir =
fiúagnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmíðja: Skólavörðust. 19. —=
Bimi 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 45 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00. ==
Saimleikskom
í Alþýðublaðinu
l^ofckrir dagar eru síðan Alþýðublaðið var að mikl- g
ast yfir því, að tekjur manna á íslandi heMu g
örðið meiri árið 1980 en menn almennt hefðu búizt §n
v:ð. -Þar sem þetta er aðalmálgagn annars stjórn- §|j
arflokksins skyldi maður ætla að orsakanna til þessa j§
væri leitað í stjórnarstefnunni og framkvæmd henn- §§§
ar, þetta væri afleiðing af réttri stefnu í landsmál- §j§
unum og blessunarrík sönnun þess að Alþýðuflokkur- |j|
inn og Sjálfstæðisflokkurinn stjórni landi og lýð til §=
hagsbóta fyrir fólkið. =
gn svo einkennilega ibrá við, að skýring Alþýðublaðs- m
ins var einna helzt sú, að áhrifa stjórnarstefnunn- =
ar, áhrifa hinnar marglofuðu viðreisnar, hafi ekki j§§
verið farið að gæta að ráði fyrr en á síðari hluta §§§
ársins 1960, þess árs sem „viðreisn“ stjórnarflokkanna |H
yar lögfest! Og visssulega er talsvert til í þessari j§j
S'kýringu annars stjórnarblaðsins. Viðreisnin, efna- í=j
hagsmálastefna íslenzka afturhaldsins, framkvæmd af 11!
Sjálfstæðisflokknum og Alþýðuflokknum náði ekki =
íullum tökum á efnhags- og atvinnulífi landsmanna H
íyrsta árið, og voru af þeim sökum meiri framkvæmd- Hl
ir, meiri atvinna og þá líka meiri atvinnutekjur það gg
ér en búast hefði mátt við eftir að slík öheilla- og =
samdráttarstefna var lögfest. En það kemur hins veg- Hj
ar úr skemmtilegri átt að siá málgagn Alþýðuflokksins jj
viðurkenna skaðvænleg áhrif stjórnarstefnunnar á §f§
framkvæmdir, atvinnu og vinnutekjur. =
i'E’nginn mun nú sá í landinu, að hann trúi lengur |§|
áróðri Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins að j§
j,viðreisnarstefnan“, sem þessir flokkar fylgja, sé lei𠧧§
1.1 bættra lífskjara og farsællar framtíðar. Sjálfstæð- §§!
isflokkurinn og Alþýðuflokkurinn hafa nú raunveru- |§i
lega stjórnað landinu saman í hálft þriðja ár. Stjórn fH
fteirra og stefna hefur fengið að sýna sig, hún hefur g
fengið vinnufrið þar til í ár, þrátt fyrir skefjalausar §§|
árásir hennar á lífskjör almennings, gengisfellingu og §H
skipulagt dýrtíðarflóð. En þrátt fyrir slíkt næði sem §§§
nær mun eins dæmi, þetta einstaka tækifæri til að gj
sýna hvað þessir flokkar geta, þá hefur „viðreisninni11 jg
þegar tekizt að ganga sér til húðar og finnst nú varla §§|
nokkur lifandi maður sem mæli henni bót. Og það ÍH
er að mæla um hug sinn þveran þegar ráðherramir, §§§
sem 'hæst göspruðu um viðreisn'arstefnuna fyrir ári, §§§
eru enn við hátíðleg tækifæri að halda því fram svona §lj
fyrir siðasakir, að allt sé í þessu fína lagi með við- H
reisnina þeirra. En nú er bara brosað að þeim til- H
burðum, einnig í stjómarflokkunum. Því íslendingar ||j
hafa verið neyddir til að ganga um sinn þessa braut §§|
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins ,-,til bættra §§;
lífskiara11 og það hefur reynzt braut meiri og meiri §1
kjaraskerðingar og vaxandi réttléysis alþýðu manna. §§§
^iðreisnin hefur nú þegar gengið sér svo rækilega jHj
til húðar, að enginn kraftur er í viðleitni stjórn- ^§
arflokkanna að ætla að kenna verkföllunum um hrak- §|§
íarir og vesaldóm þessarar stjórnarstefnu. Viður- §|f
kenning Alþýðublaðsins, að það hafi helzt orðið til WM
bjargar árið sem leið að stjórnarstefnan hafi ekki ver- WM
15 farin að njóta sín til fulls, þannig að óheillaáhrif §H
'nennar hafi það ár orðið minni en við hefði mátt §§§
búast er því eitt sannleikskorn mitt í moldviðri þess
hasablaðs um þjóðmálin. =
TRUNAÐUR
Gjafabréf
Ragnars
Jónssonar
Gjafabréf Ragnars Jóns-
sonar. er Tómas Guð-
mundsson skáld afhenti
forseta Alþýðusambands
íslands, Hannibal Valdi-
marssyni, fyrir hans hönd
við opnun sýningarinnar
á laugardaginn.
,.Herra forseti Alþýðu-
sambands íslands,
Hannibal Valdimarsson.
Málverk þau, sem hér
eru sýnd og' öU eru á
meðfylgjandi myndaskrá,
og önnur, sem ekki hef-
ur verið rúm fyrir í skál-
anum, en einnig færð
upp á skrána (II.),'hef
ég ákveðið að biðja yð-
ur, herra forseti A.S.I.,
að veita viðtöku að sýn-
ingu þessari lokinni, fyr-
ir hönd Alþýðusambands
íslands, sem vísi að al-
þýðulistasafni.
Reykjavík, 1. júlí 1961,
Ragnar Jónsson.‘‘
„Mér veit'st sá heiður, í fjar-
veru Ragnars Jónssonar og í
hans umboði, að bjóða yður
öll velkomin á þessa sýningu.
Hún hefir að geyma stærsta
og tvímælalaust einnig merki-
legasta safn íslenzkra mynd-
listarverka, sem til eru í einka-
eign, og fer því samt viðs-
fjarri, að þessi salarkynni hafi
rúmað öll þau verðmætu
myndlistarverk, sem heyra
safninu til og eiga þar heima.
Eins og sjá má af mynda-
skránni tekur sýningin til sjö-
tíu og sjö málverka, auk þess
sem önnur fjörutíu og þrjú eru
á viðbótarskrá og' munu á sín-
um tíma verða hinum sam-
ferða. Er þá fátt eitt sagt um
það, sem gerir sýningu þessa
minnisverða, og kem ég nán-
ar að því síðar.
Öll iist er persónuleg. Hún á
uppruna sinn í hugarheimi ein-
staklingsins og hvorki geta
samtök e'nstaklinga né þjóðar-
he'ldir skapað listaverk. En
ríki og félagssamtök geta á
hinn bóginn verið lifandi afl i
listmenningu þióðanna með
því að hlutast til um að lista-
verkin verði arðbær þegnun-
um Þetta geta ríki og félags-
samtök gert með margskonar
menningar’egri fyrirgreiðslu,
svo sem starfrækslu listasafna
og almennri listfræðslu.
En jafnvel þótt ríki og fé-
lagssamtök geti með slíkum
hætti lagt fram mik;nn skerf
til listmenningar, eru þau síð-
ur til þess fallin að gerast
brautryðjendur um nýjan
skilning á listaverkum. Af
þeim sökum er það næsta
sjaldgæft, að hin lífvænlegustu
verk samtímárstar leggi leið
sína beint frá vinnustofu lista-
mannsins og inn á opinber
myndlistarsöfn. En um skeið
má því gera ráð fyrir, að flest
hin athyglisverðustu listaverk
staldri við, langan eða skamm-
an tíma, á heimilum og einka-
söfnum, og eins má te'ia eðli-
legt, að þar hljóti ný list eld-
skírn sína og fyrstu viður-
kenningu. Hitt ættj að vera
jafnsjálfsagt, að opinber söfn
og stofnanir, sem almenningur
á greiðan gang að, dragi smám
saman til sín hin verðmætustu
listaverk. Og sú hefir einnig
orðið reyndin í flestum menn-
ingarlöndum.
Segja má, að þessi þróun eigi
sér rætur í þjóðfélagslegri
menningarnauðsyn. í orði
kveðnu að minnsta kosti væri
ekkert til fyrirstöðu þeim
möguleika, að áhugasamur og
ötull safnari gæti lagt undir
sig allt ævistarf mikils lista-
manns, lokað það inni og jafm
vel stungið því undir stól, en
af augljósum ástæðum er
myndlist flestum listgreinum
varnarlausari gagnvart slíkri
hættu, Það, að þetta hefir
samt ekki tíðkast, á sér um-
íram allt þá orsök, að þeir,
sem taka að umgangast lista-í
verk og safna þeim að sér af
ást og áhuga, öðlast við það
menningarlegan tilgang, sem
þeim var ef til vill ekki með-
vitaður í fyrstu Nokkur ágæt-
ustu lLstasöfn heims eiga upp-
runa sinn að i’ekja til éinka-
söfnunar áhugamanna, sem ná-
in kynni af listaverkum hafa
skuidbundið til menningarlegr-
ar bjónusitu.
Vér íslendirgar höfum á ein-
um mannsaldri eignast ótrú-
lega mikið af stórbrotinni
mvndlist, sem sprottin er upp
af innstu rótum lands og bióð-
ar, og vér trúum því, að hún
muni í vaxandi mæli ryðja
sér til rúms í me'vitund
heimsins. En listvísi a'menn-
ings hefir líka fleygt ótrúlega
Ræða Témcsar
GuSmundsscnar
ört fram á þessu tímabili.
bæði ríki og einstaklingar hafa
átt þar hlut að máli, og þess-
ari þróun þarf að fylgja fast
eftir, ef vel á að vera. Til þess
liggja tvær meginástæður, og
báðar augljósar.
í fyrsta lagi er það smáu og
fámennu þjóðfélagi ein hin
brýnasta lífsnauðsyn að eign-
ast ákvéðin menningarleg
markmið. Vér getum naumléga
vænzt þess að verða að sinni
fotri j ti (þjc}5 í verklegri eða
tæknilegri menningu, en vér
getum orðið öllum heimi til
vitnisburðar um það, að mað-
urinn er umfram allt sál og
andi og verður að le;ta ham-
ingju sinnar þar — hjá sjálf-
um sér. í annan stað má ætla,
ef allt ræðst nokkurnveginn
skaplega um heim vorn og
þjóðfélag, að almenningi gef-
ist æ fleiri tómstundir frá
hinni eiginlegu lífsbaráttu.
Þetta er auðvitað mjög æski-
leg þróun, en hún leiðir samt
hugann að því vandamáli fram-
mm

Það var margt skálda og listamanna samankomið ;í Listamannaskálanum sl. laugardag við
opnun myndlistarsýningax Helgafells. Hér sjást þeir ræðast \ið meistari Þórbergur Þórðar-
son og Nóbelskáldið Halldór Kiljan Laxness. — Ljósm, Þjóðviljinn —,
404 ÞöðjiMagur iá.'cjáK 1961'44JÖÐýlLJINN.4-, (7

Niína Tryggvadóttir listmálaxi á tali við Ásmund Sveinsson
ALÞYÐU
tíðarinnar, hvernig þjóð og
einstaklingum megi takast að
gera þessar tómstundir að
skapandi afli í stað tortíming-
ar í lífi sínu. Að sjálfsögðu eru
margar leiðir til að fullnægja
slíkri . lífsnauðsyn, en hvort
munu samt. önnur ráð nærtæk-
ari til þeirra hluta en þau
andlegu verðmæti, i rnynd,
máli eða tónum, sem höfða
sterkast til persónulegs þroska
einstaklings''ns? Ef þjóðfélagið
hefir ekki þessi sjónarmið sí-
feldlega í huga, gæti svo far-
ið, að nýjar kynslóðir yrðu því
athvarfslausari í landi sínu^
sem þær ættu sér fleiri tóm-
stundir og tækifæri.
En list stendur einatt höllum
fæti gagnvart dægrastytting-
um, sem fjármunir og tækni
hafa á tákteinum. Einmg af
þeim sökum er það miög að-
kallandi nauðsyn, að listinni sé
sem víðast komið á framfæri
við fólkið í landinu. Því að
listin á ekki að vera mönnum
munaður til hátíðabrigða, held-
ur til daglegrar lífsnautnar, og
er ég þá aftur staddur þar sem
ég byrjaði — á þessari sýn-
ingu. ’
Það er mörgum okkar kunn-
ugt, að Ragnar Jónsson hefir í
meira en 30 ár unnið að því af
dæmafáum listrænum áhuga,
árvekni og stórhug að safna
að sér því bezta, sem fram
hefur komið í íslenzkri mynd-
list á þessu tímabili. Það er
einnig alkunna, að enginn einn
maður hefir keypt meira af
verkum ungra listamanna og
margir þe;rra hafa sótt til hans
sína fyrstu viðurkenningu. Hitt
mun samt verða mönnum enn
meira undrunarefni á þessari
sýningu, hversu margt er þar
saman komið af stórbrotnustu
verkum hinna elztu og kunn-
ustu myndhstarmanna ís-
lenzkra, svo að jafnvel þeir
bæta hér enn við hæð sína.
Mér liggur við að segja, að
þetta gangi töfrum næst, og
víst er um það, að í þessu til-
liti getur aldrei framar neitt
íslenzkt listasafn keppt við
þessa sýmngu. Má af því
marka, hvílíkt menningartjón
það væri, ef þessi frábæru
listaverk væru lokuð inni eða
þeim stungið undir stól, eins
og ég tók til orða í upphafi
máls míns.
En Ragnar Jónsson hefur
víst aldrei haft slíkt í huga.
Hann hefir áður fært Reykja-
víkurbæ að • gjöf verðmætt
safn málverka 'ef tir Ásgrím
Jónsson, Kjarval og Jón Stef-
ánsson, og vonandi verður þess
ekki langt að bíða, að þeim
verði komið með æskilegum
hætti á framfæri við almenn-
ing. En nú að lokum þessara
orða, leyfist mér einnig að
geta þess, að eigandi þessarar
sýningar heíir þegar ráðstafað
til almennings í landinu öllum
þeim málverkum, sem hér eru
sýnd, og þeim öðrum, sem
ekki hafa komizt hér fyrir, en
greind ^ru sérstaklega á sýn-
ingarskrá. Hér er með öðrum
orðum risið upp nýtt listasafn
og fágætlega verðmætt, sem
afhent, verður alþýðu þessa
lands til varðveizlu, samkvæmt
nánari fyrirmælum, og hefir þá
einnig þótt eðlilegast að það
væri sérstaklega tengt þeim
félagssamtökum, sem telja
stærstan hóp vinnandi fólks
innan vébaiida sinna. Ég tel
mig loks mega fullyrða, að
þegar séu fyrirhugáðar ráð-
stafanir, sem ættu að geta
flýtt verulega fyrir því, að
byggt verði yfir safnið innan
tíðar.
Þar sem ég er hér umfram
allt komin í umboði vinar
míns, Ragnars Jónssonar, ber
mér ekki að fara mörgum orð-
um um þá einstæðu rausn og
menningarvilja, sem hann hefir
hér sýnt. En um leið og ég
bið yður, hr. forseti Alþýðu-
sambands ísiands, að taka á
móti heimildarbréfi fyrir þessu
nýja safni, vil ég láta í ljós
þá einlægu ósk, að sá trúnað-
ur, sem íslenzkri alþýðu er
sýndur með svo höfðinglegri
ráðstöfun, og að það traust á
hlutverki göfugrar listar, sem
hún vottar, megi verða þjóð-
inni allri fyrirheit um æ auð-
ugra líf í þessu fagra en dálít-
ið erfiða landi, sem við unnum
öll.“ *
Hannibal Yaldimarsson, forseti ASÍ, tekur við gjafabréfi Eagnars Jónssonar úr hendi Tóm-
asar Guðmundssonar skálds. (Ljósm. Þjóðv.)
TAKMARKIÐ
ARA 0G
„Herra fulltrúi Ragnars
Jónssonar, Tómas Guðmunds-
son, skáld!
Hæstvirtu ráðherrar!
Heiðruðu sýningargestir!
Dagar mikilla og gleðilegra
atburða ganga nú yfir Alþýðu-
samband ísland:
í fyrradag leyst'st hörð og
langvinn deila Dagsbrúnar-
verkamanna, er þeir höfðu háð
fyrir auknum réttindum og
bættup lífskjörum sínum og
stéttafbræðra sinna. í dag
standa vonir til, að deilur
margra stéttarfélaga verði leyst-
ar. Og á þessari stundu er Al-
þýðusambandinu afhent stór-
brotnari og dýrmætari gjöf, en
mér er kunnugt um, að nokkru
sinni áður hafi verið afhent
nokkrum félagssamtökum á
íslandi.
Vonir manna stóðu til þess
á þessu vori, að íslendingum
yrðu afhent hin dýrmætu
frumhandrit sinna fornu bók-
mennta, og að boðskapur sá
yrði birtur á þjóðhátíðardag-
inn, 17. júní,
Þessar vonir rættust ekki,
svo sem kunnugt er.
En það var einmitt á þjóð-
hátíðardaginn, sem Alþýðu-
sambandi íslands barst bréf
frá Ragnari Jónssyni.
í þessu bréfi stóð meðal
annars:
„Myndir þessar hefi ég á-
kveðiff aff geía. samtökum ís-
lenzkra erfiffismanna — fyrir
þeirra hönd Alþýffusambandi
íslands — í minningu Erlends
Guffmundssonar, Unuhúsi.“
Að öðru leyti hefur Tómas
skáld Guðmundsson nú rétt í
þessu gert yður í snjöllu máli
grein fyrir efni bréfsins, —-
gjöfinni dýrmætu, sem hér má
nú sjá — og þó aðeins hluta
hennar — svo og hugsun gef-
andans, er á bak við liggur,
Ræða Hennibals
Valdimarssoncr
og lrugmyndum hans um,
hvernig koma eigi listinni til
fólksins og gera hana að mót-
andi afli í Iífi þess.
Á fundi miðstjórnar Alþýðu-
sambandsins sétti menn hljóða,
er frá þessu máli var skýrt og
bréfið lesið. En er menn höfðu
áttað sig, og málið verið hug-
leitt og rætt, var mér falið að
svara Ragnari Jónssyni með
svohljóðandi bréfi:
„I-Ierra Ragnar Jónsson,
Unuhúsi,
Reykjavík.
Bréf þitt hið einstæða, sem
þú ritaðir Alþýðusambandi ís-
lands á þjóðhátíðardaginn, 17.
Eins og frá hefur veriö skýrt hér 1 blaöinu hefur
Ragnar Jónsson forstjóri fært Alþýöusambandi
íslands aö gjöf hið mikla málverkasaín sitt, alls
120 málverk eftir frægustu listamenn íslenzku
þjóöaxinnar. Formlega var tilkynnt um þessa gjöf
sl. laugardag við opnun sýningar á nokkrum
hluta málverkanna, sem Bókaútgáfan Helgafell,
heldur nú í Listamannaskálanum. Flutti Tómas
Guömundsson skáld opnunarræöuna og afhenti
forseta AlþýÖusambandsins, Hannibal Valdimars-
syni, gjöfina fyrir hönd Ragnars og svaraöi Hanni
bal meö ræðu og þakkaöi Ragnari hina stórhöfö-
inglegu og dýrmætu gjöf hans. Þjóðviljinn hefur
fengið ræður þeirra beggja, Tómasar og Hanni-
bals, viö þetta tækifæri og birtast þær hér á
opnunni í dag ásamt myndum frá opnun sýning-
arinnar.
myndhöggvara og frú í Listaman.naskálanum á IaugaTdagiim.
júní síðast liðinn, var lagt
fram og rætt á fundi mið-
stjórnar Alþýðusambandsins
í gær, hinn 22. júní og
var þar auðvitað samþykkt
með öllum atkvæðum að
þiggja hina stórhöfðinglegu
og dýrmætu gjöf, sem í bréf-
inu greinir.
Miðstjórn Alþýðusambands-
ins gerir sér ljóst, að vandi
mikill fylgir þeirri vegsemd,
að „samtök íslenzkra erfiðis-
manna“ taki að sér varðveizlu
og ávöxtun þessara dýrmætu
listaverka, en það er von vor,
að Alþýðulistasafninu verði
um alla framtíð vel borgið í
fóstri Alþýðusambands ís-
lands. Fyrsta skylda verka-
lýðssamtakanna er auðvitað sú
að beita samtakamætti sínum
til að stuðla að viðeigandi bygg-
ingu safnhúss, svo fljótt, sem
verða má.
Samkvæmt uppástungu þinni
um, að hvor að'li tilnefni lög-
fræðing, til að ganga frá stofn-
samningi listasafnsins, munum
vér tilnefria Ragnar Ólafsson
af hendi Alþýðusambands ís-
lands.
Með mikilli virðingu
og kærum þökkUm.
_ ,F.h. .Alþý.ðusamþands íslands
'Hannibal Valdimarsson.“
Samkyæmt ósk Ragnars og
niðurlagsorðum þessa bréfs
hafa nú lögfræðingarnir Árni
Guðjónsson og Ragnar Ólafs-
son gert drög að skipulagsskrá
sjálfseignarstofnunar, sem
fara skal með málefni safns-
ins. En heiti þess verður:
Listasafn Aiþýffusambantls ís-
lands. (Gjöf Ragnars Jónsson-
ar).
Fyrir því hefði sjálfsagt fáa
órað í upphafi, en nú hefur það
gerzt, að samtök ísknzkra erfið-
ismanna Alþýffusambandiff, er
orðið milljónamæringur í feg-
urðarverðmætum, sem halda
munu fullu gildi, þótt gengið
falli, og nálega á hverju sem
veltur.
Eitt málverk eftir einhvern
af höfuðsnillingum íslenzkrar
málaralistar er mikil gjöf —
þjóðhöfðingjum samboð'n. Hví-
lík stórgiöf er þá ekki þau 77
listaverk, sem hér hefur nú
verið komið fyrir á veggjum -
listamannaskálans og þau 43
engu síðri, sem ekki var rúm
fyrir i þessum húsakynnum?
— Mig brestur orð t;l að lýsa
verðmæti þessarar gjafar, en
um gefandann leyfi ég mér að
viðhafa orð Njálu, höfð eftir
Flosa Þórðarsvni um afreks-
Framhald i 10. síðu.