Þjóðviljinn - 16.08.1961, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 16.08.1961, Blaðsíða 6
þlÓÐVILJINN ðtgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. - Ritstjórar: iíagnúa Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður .Guðmundsson. — fréttarltstiórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir LíagnÚ8Son. — Ritstjórn, aígreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Ckólavörðust. 19. aimi 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluverð kr. 3.00. Prentsmiðja Þjóðviljans h.í. ,Deig’ og ,huglaus’ stjórn jþað brakar og briktir í stjórnarflokkunum þessa dag- ana. Gengislækkunin bitnar ekki síður á alþýðu- fól'ki sem fylgt hefur stjórnarflokkunum að máli en öðrum, og Alþýðuflokksmenn og Sjálfstæðisflokks- menn taka undir með stjórnarandstæðingum þegar rætt er um gjaldþrot „viðreisnarinnar“, ofstæki og dugleysi ríkisstjórnarinnar. Þetta ástand speglast glöggt í Alþýðublaðinu í gær. Þar segir svo í forustugrein: „Það hefði þurft að gera ráðstafanir fyrr á árinu til að tryggja nokkra kauphækkun, sérstaklega fyrir hina lægst launuðu, en fyrirbyggja þá kollsteypu sem síð- an hefur gerzt.“ Og Hannes á horninu, sem venjulega er manna viðkvæmastur fyrir öllum hræringum í flokki sínum, segir að ríkisstjórnin hafi verið „deig“ og „huglaus" og „lifað eins og sauðkind í nokkra mán- uði“: „Henni höfðu orðið á hrapaleg mistök. í fyrsta lagi hafði hún ekki gert sér ljóst, að til átaka myndi koma í sumar. í öðru lagi hafði hún haldið því fram, að efnahagskerfið þyldi ekki neinar kauphækkanir, í þriðja lagi hafði hún ekkert skipt sér af því þó að at- vinnurekendur byðu 3 plús 3 plús 3, í fjórða lagi hafði hún allt í einu stutt að því að boðið var upp á 6 plús 4 plús 3. ... Og ríkisstjórnin, eða Seðlabankinn ef menn vilja heldur skella því á þá stofnun, ákvað gengislækk- un. Það er önnur gengislækkunin á einu ári eða svo“. jDeiðin sem ólgar meðal fyrri fylgismanna Alþýðu- flokksins hefur þannig brotið sér farveg inn á sjálfar síður Alþýðublaðsins. Og hinn þungi áfellisdóm- ur bitnar auðvitað ekki sízt á forustumönnum Alþýðu- flokksins í ríkisstjórninni; þeir hafa að sögn Alþýðu- blaðsins hegðað sér eins og deigar og huglausar roll- ur og gert ein mistökin öðrum verri unz þeir hafa nú gert sig að algeru viðundri með því að leiða aðra kollsteypu yfir þjóðina á rúmu ári. Þegar slík ummæli komast á prent igeta menn gert sér í hugarlund hvern- ig kraumar og sýður er fylgismennirnir ræða sín á milli. lafnframt þessum þungu áfellisdómum ítrekar Al- " þýðublaðið fyrri kenningu sína um það að ríkis- stjórnin hefði átt að lögbinda tillögu sáttasemjara og' koma þannig í veg fyrir smán og óreiðu nýrrar geng- islækkunar. Hér hefur áður verið rætt um það d for- ustugrein hvers vegna sú leið var ekki farin; leiðtog- ar auðmannastéttarinnar vildu fyrir alla muni áfram- haldandi óðaverðbólgu, nýja kollsteypu. En 'krafa Al- þýðublaðsins um þrælalög sýnir einnig hversu rang- snúin eru viðhorf þeirra Alþýðublaðsmanna sem þó geta ekki orða bundizt um niðurlægingu ríkisstjórn- arinnar. Meinsemdin í stefnu ríkisstjórnarinnar er ekki sú að hún beiti röngum aðferðum til þess að skerða kjör almennings, heldur hin að hún lítur á það sem meginverkefni sitt að skammta vinnandi fólki miklu rýrari kost en það á rétt á og þarf sér til lífsviður- væris. Slík stefna er ranglát og skammsýn og fær að- eins staðizt stutta stund, hverjar svo sem aðferðir þær eru sem reynt er að beita. Þótt Benedikt Grön- dal og Vilhjálmi S. Vilhjálmssyni hefði orðið að þeirri hugsjón sinni að allt kaup væri bundið með lögum, hefði sú dýrð aðeins staðið skamma stund; verklýðshreyfingin hefði hrundið slíkum ofbeldislög- nm með afli samtaka sinna. Á sama hátt munu al- þýðusamtökin hrinda tilraun ríkisstjórnarinnar til þess að ræna fólk smávægilegum kjárabótum með nýrri óðaverðbólgu. Kjarni málsins er sá að engin stjórnarstefna fær staðizt nema hún tryggi verkafólki sæmilega réttlátan hlut af þjóðartekjunum og hafi góða samvinnu við alþýðusamtökin. Sú-var tíð að leiðtogar Alþýðuflokksins þóttust skilja þau sjónar- mið, en þegar hugsjónir glatast kemst allt á ring- ulreið og menn deila hverir á aðra fyrir að velja ekki réttar aðferðir til þess að svíkja stefnu sína. *Þ m. Söýétetjórnin heíur kunngert að hún geti ekki lerígur horft á það með hendur í skauti að vest- urþýzki herinn sé búinn kjarnavopnum samtím- is því að í Vestur-Þýzkalandi vaða uppi þeir menn sem heimta að beitt sé valdi til að breyta núverandi landamærum Þýzkalands. Hún hefur af þeim sökum ákveðið að hefjast handa um gerð friðarsamninga yið Þýzkaland og býður vestur- VESTÚRVELDIN RÐA NEYDD L AÐ SEMJA UM BERLÍN ■^Tígorðið var áður „við semj- " um ekki íyrr . en við stönd- um betur að vígi“, en nú hljóð- ar það, „við semjum ekki svo að við stöndum ekki verr að vígi“. En það er bara alls ekki lengur um það að ræða hvort samið verður eða ekki, heldur hitt hvort samið verður áöur eða eítir að komið er fram á brún hengiflugsins. Samningar sem áður væru gerðir þurfa ekki endilega að hafa þann algera ósigur í för með sér, sem leiða myndi af þvf, að yfir þjóðum Evrópu vofði sú hætta að verða tortímt vegna Berlín- ar, vegna þýzkra vandamála. Enn einu sinni er ekki fyrir mestu „að sýna karlmennsku" eða „láta engan bilbug á sér finna“. Fyrir mestu er að sjá við andstæðingnum sem hefur haldið' svo ágætlega á spilum sínum og binda endi á leikinn, sætta sig við að nokkuð hafi tapazt til að verða ekki rúinn inn að skinni. Standi allsherj- arátök fyrir dyrum, vei'ður að leggja. allt kapp á að koma í veg fyrir þau. SJtjórnmálamenn okkar í ^ Bonn hafa í sífellu kyrjað þann söng að Sovétr.íkin hafi í hyggju að brjótast vestur að Atlanzhafi og troöa Evrópu undir herstígvélum sínum. Þeir hafa slegið ryki í sín eigin augu. svo að þeir hafa ekki get- að séð hin raunverulegu mark- mið Sovétríkjanna, sem voru glögg og ósköp auðskilin. Stjórnmálamenn okkar í Bonn hafa ekki litið á leið- toga Sovétríkjanna sem menn, heldur sem úrættaða djöfla. Þeii' gátu því ekki gert sér ljósan hugsunarhátt andstæð- ingsins né spurt sig, hvað þeir myndu sjálfir gera í hans spor- um. Jafnvel slíkur ósvikinn valdstefnusinni og Strauss ráð- herra hefur jafnan vísað á bug öllum spurningum um hvað hann myndi gera í sporum Krústjoffs sem móðgandi að- dróttunum, eins og það væri alls ekki hægt að hugsa sér, að hann hefði í stað Miinchen veldunum iað setjast við, samningaborðið. Haíni þau því, hefur hún boðað, að hún muni semja sérfrið við Austur-Þýzkaiand:, eigi síðar en í lok þessa árs, ogújnuni austurþýzk stjórnarvöld þá taka við þeim skyldum sem hingaðtil hafa hvílt á Savétríkjíinum ^arðandi i.aðflutningsleiðir til Vestur-Berlínar. Þessum ■-boðskap Sovétríkjanna hefurú’verið'isvaraðn méð miklu vopnaskaki í Bandaríkjunúm og hefur stundum mátt ætla að heimsstríð væri á næstu grösum og iia^a,, fáránr leg blaðaskrif um þetta mikla vandamál ekki dregið úr þeim ótta manna. Vesturþýzka frétta- ritið Der Spiegel birti fyrir skömmu grein um Berlínarmálið eftir ákveðinn andkommúnista (Jens Daniel: Geht Berlin verloren?) þar sem um það er fjallað á nokkuð annan hátt en menn hafa mátt venjast á vesturlöndum. Hún birtist hér örlítið stytt. Kort sem sýnir Austur- og: Vestur-Berlín. Austurhlutinn dekkri. fæðzt í Kalinovka og komizt frá "Úkraínu inn í forsæti rúss- neska kommúnistaflokksins. En frumskilyrði þess að haldið sé rétt á spilunum er að setja sig í spor andstæðingsins. Hvernig lítur þá út í Evrópu frá sjónarhóli sovézkra leið- toga? Bandamenn háðu styrjöld gegn Hitlers-Þýzkalandi með því yfirlýsta markmiði að skipta Þýzkalandi og halda því skiptu. Skipting landsins í her- námssvæði leiddi af þessu. Sameiningu þess aftur ætluðu hvorki vestur né austur nokkru sinni að leyfa, nema yfirgnæf- andi líkur væru til þess að hirða mætti allt landið. ■W7"esturveldin með Adenauer ® Þangandi í frakkalafinu tóku það upp hjá sér árið 1950 að nota hugmyndina um sam- einingu Þýzkalands sem sprengju gegn valdastöðu þeirri sem Sovétríkin höfðu aflað sér í Evrópu í stríðinu og treyst eftir það. Það átti að „frelsa“ Austur-Þýzkaland, það átti að hefja samninga við „frelsað11 Pólland um „afhendingu" hinna glötuðu austurhéraða. Austur- Prússum voru gefin fyrirheit um að þeir myndu fá að snúa aftur heim í „frelsaða“ átthaga sína. Þetta voru yfirlýst mark- mið Adenauers kanzlara; þeir sem áræðnari voru horfðu enn lengra austur og létu ekki einu sinni staðar numið við Úral- fjöll. Samkvæmt þessum hug- myndum' var Berlín umsetin útvarðsstöð, sem fyrr en varði myndi bjargað úr umsátrinu af sigursælum frelsishersveitum. Hyersu litlar líkur sem menn gátu talið á að sameining tæk- ist, þá mætti öllum vera ljóst, að svar Sovétríkianna við þess- ari stefnu sem kölluð var „roll- back“ myndi ekki vera tillögur um sameiningu, heldur áttu þau ekki annars kost en að svara með því að beita sér af alefli, bæði pólitískt og hernað- arlega. Hin almenna breyting á styrkleikahlutföllum í heimin- um austurveldunum í hag og Jf afrek Sovétríkjanna í hernaðar- tækni bundu endi á „roll-back“- stefnund á árunúm milli 1955 og 1957. Þá vaf komirin tími til að hætta hinum tapaða leik og reyna í staðinn að koma á friðarsamningum í Mið-Evrópu á grundvélli þeirfar meginreglu ar yr.ðu þannig færir um að hrifsa strfðsþráðina aftur úr , höndum Sovétríkjanna. Leiðtogar Sovétríkjanna hafa . enga trú á því, að hægt verði til lengdar að' koma í veg fyr- ir. að Þjóðyerjar fái umráða- fétt yli.f kjarnavopnum. Þótt að bæði hefnaðarbandalögin : svarið sé og sárt við lagt að hörfuðu með héri síija þaðan, enda þótt ekki ýrði hgert ráð fyrir að sameining Þýzkalands yrði á næsta léiti." En í stað þess gerðist furður, legui' hlutúr, sérii %'f á hinn bóginn ósköp skiljánlégur þeim-, sem þekkir sögu Þýzkalands síðustu huridfað árin. Stjórn- málaménri okkar í Bonn drógú ekki þá ályktun af hrakförum • sínum, að þeir héfðu fylgt rangri stefnu, heldur hina, að þeir hefðu aðéins ekki verið nógu harðvítugir og einbeittir. öld Adenauers, -sehri'hafði þó verið vesturveldunum' yfirleitt hlýðinn og tryggur, var lokið og þá hófst öld Strauss, .landvarna- ráðherra sem hóf baráttu sína fyrir að fá kjarnavopn í hend- ur. Bandaríkiamenn myr.du ekki fá rönd við reist í viður- eign við Sovétríkin, nema takt- ísk kjarnavopn væru höfö í fremstu víglínu. Það má ganga að , því vísu að Sovétríkin gerðu sér strax fulla grein fyrir því, sem rann loks upp fyrir Bandaríkjamönn- um fyrir skömmu og Vestur- Þjóðveriar hafa enn ekki skil- ið: 1 síðasta lagi árið 1905 verð- ur vesturþýzki herinn orðinn svo öflugur, að ef enn verður þá deilt um landamærl getur .hann flækt bandalag vestur- . veldanna inn í átök. hvort sem vísvitandi. hefur verið til þeirra stofnað eða eklri. Evöl sovézks hers á býzku • eða1 pólsku landi væri: þá...komin. . undir vilja Bonnstjnrnarinnar,'. og Þjóðverj-. syo veröi ekki, trúa þeir því allsn ekki, meðan vopnin sjálf eru geymd á þýzku landi. Og það er reyndar sannast sagna, ;ið þyir hafa litla ástæðu til að trúa orðum þýzkra ráðamanna. Sú hætta var því á næstu grös- um að Þjóðverjar rændu Sov- , étríkin sigurvinningum þeirra og ógnuðu valdakerfi þeirra. , Sigurinn árið 1945 var því í bráðri hættu og hættan stafaði einmitt ,af þeim sem þá höfðu hafl lægra hlut. '^f7'msir þeirra sem hingað til hafa fylgzt með mér munu nú segja: Þá það, það væri ekki nema. gott, það. væri fagnaðar- efni ef hægt væri að gera Rússa aíturreka úr Evrópu inn- an fimm ára! En þess var þó vart að vænta að Sovétríkin stöðvuðu ekki þá rás atburð- anna sem myndi gera sigruð- um andstæðimgum þeirra, Þjóð- ver-jum, kleift að gera tilkall til þeirrar stórveldisaðstöðu sem þau höfðu aflað sér. Ættum við að athuga stund- arkorn hvað þau gætu gert til þess? Ef Vestur-Berlín væri ékki til, gætu þau lítið eða ekk- ert. Varnarkerfi Atlanzbanda- lagsins er nógu öflugt til að standast beina árás á Vestur- Þýzþaland. Sovétríkin hervæð- ast líka, reyndar fyrst og fremst þau. Walter Ulbricht þeirra má gera hvað sem vera skal til að látast vera mikill kall. Hveriu sem Sovétríkin hafa hótað eða • ógnað- til að fá Bandaríkja- menn til að hætta við að vopna vesturþýzka hei'inn og gera hann að öflugasta her megin- landsins utan þess sovézka, þá hefur það verið eins og að skvetta vatni á gæs. Austur- Þýzkaland, afskræmd mynd kommúnistísks ríkis, getur ekki vegið upp á móti Vestur-Þýzka- landi sem er að sprengja utan af sér fötin vegna ofeldis. Ekkert, ef ekki væri Vest- ur-Berlín. Er ^n Vestur-Berlín er til, borg sem Bandaríkin hafa bund- ið við heiður sinn og sóma sem heimsveldi, og svo fast að þau geta aldrei gefið hana upp á bátinn; borg sem hvorki r hægt að verja með kjarnavop’- um né venjulegum stríðsvé' um, borg sem verður að flyt allt að um land sem kommú' istar ráða. Berlínarborg v viðeigandi þúfa til að ve1 hinu þýzka hlassi. Það borgar sig ekki að fja’ nánar um réttarstöðuna. So ézkir og bandarískir eru koir ir til Þýzkalands og til Berh" ar í skjóli eins og sama: ré* ar sigurvegarans. Meðan Banr' ríkjamenn voru kotrosknir sigurvissir sögðu þeir Sovétr’” in tengan rétt hafa til þess vova í Austur-Þýzkalandi. Þeir ættu bá ekki að furða r á því að Sovétiíkin telji þá r engan rétt hafa til að vera Vestur-Berlín. En hvað myndi þá vaka fv ir Sovét.ríkjunum þegar h' hrifsa til Berlínar? Það þrennt en p.llt þó í raunir hið sama: Þau vilja tryge umráðasvæði kommúnisma (réttara væri kannski Sovr P.iisslands) gegn öllum vestur þýzkum lanÖakröfuni. (Banda- ríkjamenn l^ta nefnilega sann- ast sagna aöeins í veðri vaka kröfur sínar til tilkalls í Evr- ópu, síðan „roll-back“ þeirra fórst fyrir). Stefna Sovétríkjanna er þrí- spunnin en gengur öll í sömu átt: © Með stöðulögum skal skilja Vestur-Berlín algerlega frá Vestur-Þýzkalandi; hvorki vesturþýzka þing- ið né forseti Vestur- Þýzkaland mega framar koma opinberlega fram þar. © Austur-Þýzkaland skal verða viðurkennt sem ríki að þjóðarétti, fyrst de facto, með stjórnaviðræð- um um samgöngurnar til Berlínar, síðan de jure. © Taka skal af vestur- þýzka hernum allt frjáls- ræði til að hefjast handa af sjálfsdáðum, hvort sem það væri með því að banna honum öll kjarna- vopn eða með því að taka þau aftur af honum. Ekki einu sinni Sovétríkin geta gert sér vonir um að fá öllu þessu framgengt í einu, eins og t.d. í friðarsamningum sem stjórnir beggja þýzku ríkj- anna undirskrifuðu. Þau myndu á hinn bóginn tæplega sætta sig við það eitt nú, að stöðv- aður yrði kjarnavígbúnaður vesturþýzka hersins, enda þótt þar væri um að ræða mikil- væga tilslökun. Sjálfur er ég þeirrar skoðunar, að fyrir þremur árum hefði verið hægt að tryggja stöðu Vestur-Berlín- ar með slíkri tilslökun. Hins vegar er orðstír Krústjoffs og Sovétríkjanna nú of mikið und- ir því kominn að Berlínardeil- an verði leyst. Auk þess hefur flóttamannastraumurinn, þessi mikla blóðtaka, lítið minnkað síðustu þrjú árin. Vandinn er ekki sá að gera Sovétríkjunum Ijóst að Banda- ííkin muni byrja kjarnastríð vegna Berlínar, ef þau eiga ekki annars kost. Leiðtogar Sovétríkjanna trúa því ekki og hafa fulla ástæðu til. Á því er ekki minnsti vafi (þótt vestur- þýzki landvarnaráðherrann ef- ist stöðugt um það) að Banda- ríkjamenn myndu slá frá sér hvað sem af því kynni að hljótast ef gerð væri ^bein á- rás á þá, — og það á ekki ein- ungis við um Berlín, heldur hvern annan stað á hnettinum, að Vestur-Þýzkalandi með- töldu. Nei, vandinn er miklu frem- ur sá, að gera þjóðum vestur- veldanna skiljanlegt, að Sovét- ríkin munu ná markmiðum sín- um, af því að í augum þcirra cr Beriín éina þúfan sem gæti stöðvað þá þróun mála í Þýzka- Iandi sem þau óttast svo mjög. Bmegar Iandamæri Póllands og •*• Austur-Þýzkalands hafa verið viðurkennd, þegar Vestur- Berlín er ekki lengur áróðurs- stöð gegn kommúnistum, þegar þarafleiðandi skipting Þýzka- lands í samræmi við stríðs- markmið Bandamanna hefur verið endanlega staðfest, þá skiptir litlu máli hvort vestur- þýzki herinn hefur kjarnavopn, hvort hann má ráða yfir þeim eða ekki. En mcðan allt er í óvissu um þá takmörkun valda- sviðsins sem gerð var 1945, get- ur sovétstjórnin með engu móti horft á það lengur með hend- ur í skauti, að vesturþýzki her- inn sé búinn kjarnavopnum. Krústjoff gctur setzt við samn- ingaborð og fallist á málamiðl- un, en hann gctur ekki hörfað án verulegra tilslakana af hálfu vesturveldanna. Enginn eftir- maður hans, sem sæti óstöðugur í sessi, gæti hörfað. Ég veit að ég verð kallaður Moskvuagent, í bezta falli rót- laus menntamaður, fyrir að bæta við: Krústjoff getur heldur ekki beðið mikið Iengur. Hann hef- ur gefið góðan tíma til samn- inga. Greinilegt var að samninga- viðræður myndu erigan árang- ur bera, nema vitað væri að annars myndi skerast í odda. Því varð hann fyrir tveimur árum að :t tja fram úrslita- kosti sína, nú getur hann ekki hörfað. JB/f hann biði lengur, myndi sú hætta vofa yfir, að ekki lengur tekið mark á orð- lans, og þá myndi „roll- back“-stefnan aftur standa í fullum blóma. Biði hann enn lengur, myndu Vestur-Þýzka- land og Frakkland fá tíma til að byggja upp kjarnastríðsveldi á meginlandinu, enda þótt ég eigi sjálfur dálítið bágt með að skilja, að franski herinn myndi vilja láta græða í Berlín og vegna Berlínar þau sár sem de Gaulle hefur valdið honum í Alsír. væri um Stjórnmálamenn okkar í Bonn hefðu líklega á réttu að standa, þegar þeir halda því fram, að aðstaða Sovétríkjanna versni með tímalum, ef leið- togar Sovétríkjanna vissu það ekki sjálfir. En af því að þeir vita það, skjóta þeir einu traustu lokunni fyrir dyrnar. Stjórnmálamenn okkar í Bonn hefðu einnig áður haft á réttu að standa, þegar þeir spáðu því, að Sovétríkin myndu hörfa úr Mið-Evrópu, ef Sovét- ríkin hefðu ekki einmitt gert það, sem þau að áliti stjórnmála- rhanna okkar í Bonn hefðu um- Framhald á 10. síðu. Það voru sovézkir hcrmcnn sem tóku Berlín í apríl-maí 1945 og bundu þannig endi á ríki naz- ismans. Myndin er tekin meðan barizt var þá um ríkiskanzlarahöllina í Berlín. >!■ 6) — ÞJÓÐVÍLJINI? — Miðvikudagur 16. ágúst 1961 Miðvikudagur 16. ágúst 1961 — ÞJÓÐVILJINN — (í

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.