Þjóðviljinn - 06.10.1961, Qupperneq 4

R Palme Duft, varaformaSur Kommúnistaflokks Breflands:
brezku ríkisstjórninni írá ráð-
í hinni Hvítu bók um
landvarnir sem brezka rík-
isstjórnin birti 14. febrúar
1961 er viðurkennt, að land-
varnaráætlun þeirra H. Mac-
millans o.g Duncans Sandys frá
1957 hafi ekki staðizt, og ekki
dregin dul á þau miklu óleystu
herstöðulégu vandamál, sem
Eretland stendur andspænis.
En með birtingu þessarar
Hvítu bókar hófst enn nýr á-
íangi í umræðunum um land-
varnarmál, sem nú snúast öðru
fremur um Bretland sem meg-
instöðvar vesturveldanna und-
ir kjarnorkuvopn til varnar og
sóknar og þær hættur, sem
stöðvar þessar bjóða heim.
I.
Forsaga núverandi umræðna
um landvarnarmál verður
stuttlega rifjuð upp. >— Þótt
brezkir vísindamenn væru í
hópi hinna fremstu á sviði
kjarnorkurannsókna og kæm-
ust á árum annarrar heims-
styrjaldarinnar manna fyrstir
á sporið i leitinni að kjarn-
orkusprengjunni, féllst Winston
Churchill á að láta Bandaríkja-
mönnum eftir allar kjarnorku-
rannsóknir og léði þeim meira
að segja að auki brezku kjarn-
orkuvísindamennina gegn því
loforði Roosevelts, að Bretland
ætti aðgang að niðurstöðum
rannsóknanna til jafns við
Bandaríkin. Þegar stjórn
Verkamannaflokksins ' undir
forsæti Attlees hóf undirbúning
að framleiðslu brezkrar kjarn-
orkusprengju, var talið. að
Bretland ætti greiðan aðgang
að v'sindalegri og tæknilegri
þekkingu Bandaríkjanna í þess-
um efnum. Þá brá svo við. að
MacMahon-lögin voru samþykkt
á bandaríska þinginu. Með
lögum þessum ómerktu Banda-
ríkin samkomulagsgerðirnar
við bandamenn sína um sam-
vinnu í kjarhorkumálum, eins
og þau ómerktu svo margar
aðrar samkomulagsgerðir sínar
frá styrjaldarárunum. Með lög-
um þessum var bandarísku rík-
isstjórninni meinað að láta
uppi- niðurstöður kjarnorku-
rannsókna. Stjórn Attlees
neyddist þess vegna 1948 til að
láta hefja si#íði brekrar kjarn-
orkusprengju upp á eigin spýt-
ur og allar nauðsynlegar rann-
sóknir frá grunni. Um sama
leyti var Bretland knúið til
að leyfa Bandaríkjunum að
koma upp bækistöðvum fyrir
sprengiflugvélar, sem ætlað
væri að varpa kjarnorku-
sprengjum (með hótunum um
að stöðva Marshall-framlögin
til Bretlands, ef ekki yrði. orð-
ið við óskum þeirra).
Fymsta brezka kj arnorku-
sprengjan var reynd 1952.
þremur árum s'ðar en fyrsta
kjarnorkusprengja Ráðstjórn-
arríkjanna. En þá þegar var
hafinn nýr kapítuli í smíði
kjarncrkuvopna. Bandaríkin
sprengdu í fyrsta sinn kjarn-
orkusprengju á jörðu niðri í
Eniwetok 1952. Ráðstjórnarrík-
in létu sprengja fyrstu vetnis-
sprengjuna 1953. Þá tóku ráð-
stjórnarríkin forystuná, og eft-
ir að kveða tók að eldflaugun-
um hefur forskot þeirra auk-
izt. Brezka ríkisstjórnin lagði
ekki árar í bát, heldur lýsti
yfir að ^m'ðuð yrði brezk vetn-
issprensja. Nokkurra ára bið
varð þó á, að Bretland kæmi
sér upp vetnisrprengju. Á þessu
árabili var bað hlutur Bret-
lands.í hernaðarsamstarfi vest-
urveldanna að leggia til land
undir bækistöðvar fyrir banda-
riskar sprengiflugvélar í fyrstu
og síðan land undir eldflauga-
stöðvar.
II.
. Hernaðarleg staða Bretlands
kom 1956 svo glögglega í Ijós,
að ekki varð um hana villzt.
Brezkir og franskir heims-
valdasinnar stofnuðu þá með
tilstuðningi ísraelskra leppa
sinna til árásar á Egyptaland.
Að vettugi virtu þeir samþykkt
Sameinuðu þjóðanna 2. nóvem-
ber um stöðvun árásarinnar.
Innrásinni var haldið áfram.
eins og ekkert hefði í skorizt.
En að kvöldi 5. nóvember barst
stjórninni crðsending, sem í
daglegu tali er kölluð ,,eld-
flaugaorðsendingin“. í orðsend-
ingu bessari var brezka rikis-
stjórnin vöruð við að halda á-
fram árásinni og hún beðin
að hugleiða, hver viðbrögð
hennar yrðu, ef ríki. Bretlandi
máttugra, réðist á það með eld-
flaug.avopnum. Brezka ríkis-
stjórnin kom þegar saman á
fund, sem stóð fram undir
morgun, en þá voru innrásar-
herirnir dregnir til baka.
Brezki forsætisráðherrann,
Anthony Eden, baðst lausnar,
en við tók Harold Macmillan.
Eftir Súez-ófarirnar hófst
br.ezka, ríkisstjórnin handa um
sámningu nýrrar áætlunar um
landvarnir, sem síðar var
kennd við þá Harold Macmill-
an ag Duncan Sandys, sem
skipaður var landvarnarmála-
ráðherra í janúar 1957. (En eitt
fyrsta verk D. Sandys sem land-
varnarmálaráðherra var að
halda til Washington til samn-
ingagerðar um uppsetningu
eldflaugastöðva í Bretlandi.) í
apríl 1957 birti brezka rikis-
stjórnin Hvíta bók um land-
varnaráætlun sína, sem bar
heitið „Landvarnir, drög að
framtíðarstefnu“. f þessari
Hvítu bók kom fram það meg-
insjónarmið, að ..þörf væri
nýrra viðho.rfa, i fyrsta lagi
R. Palme Dutt
sakir byltingarinnar í her-
tækni af völdum vetnissprengj-
unnar og eldflauganna og í
öðru lagi vegna árlega vax-
andi herútgjalda“, eins og
landvarnarmálum var þá fyrir
komið. í hvítu bókinni var ekki
dregin fjöður yfir þá stöðu
Bretlands, sem varð lýðum
Ijós í Súez-deilunni, að land-
iði var án varnar gegn árás
með kjarnorkuvopnum. ,,Það
verður að viðurkenna hrein-
skilnislega, að engin tök eru,
eins og stendur, að sjá íbúum
þessa lands fyrir nægilegum
vörnum gegn afleiðingum
árásar með kjarnorkuvopnum“.
Sú ályktun var að lokum dreg-
in, að stefna bæri að því að
geta „endurgoldið" árás með
kjarnorkuvopnum í sömu mynt
Framhald á 10. síðu.
HIN VILLTA ÆSKA ROMABORGAR
Elsa Martinelli ogr Jean-Claude Brialy í „Villt nótt“.
Tilgángsleysi tilverunnar er
nú á tímum mjög algengt efni
kvikmynda í löndum þar sem
auðvaldsskipulag er ríkjandi.
Þetta efni er nærri sjálfkjörið,
það hlýtur að knýja á þegar
daglegt vandamál yfirgnæf-
andi fjölda fólks er að hafa
ekkert að lifa fyrir, vonast
ekki eftir neinu og líta ekki
til framtíðarinnar með eftir-
væntingu. — Þetta lagast með
tímanum er setning sem oft
er sögð og þýðir að í raun og
veru sé manni skítsama um
allt,
Kvikmyndastjórinn Mauro
Bolognini reynir í nýrri ít-
alskri mynd, „Villt nótt“ („La
notte brava“) að túlka þetta
vandamál á listrænan hátt.
Aðalpersónur hans eru þrír
ungir menn og við fáum að
fvlgjast með því sem gerist í
lífi þeirra á tólf tímum í
Rómaborg. Enginn þeirra á sér
neina hugsión en hjá þeim
skiptist á ákíif svartsýni á til-
vemna og eðilegt lífsfjör. Þeir
viðurkenna enear viðteknar
ven.iur. hika ekki við að stela
og samband beirra við konur
er einkennilega snubbótt og
ástr;ðulaust. Þeir drekka,
drabba og sofa hiá kvenfólki
án nokkurrar eiginlegrar á-
næ“iu eða löneunar. Þeir eru
haldnir bínum illkynjaða sjúk-
drm samtíðarinnar — kæru-
leysinu.
Það er bví ekki ómerkilegt
efni sem Boloenini hefur val-
ið sér. Samt sem áður vekur
nokkra fnrðu að kvikmyndin
er bygEð á nnkkrum smásögum
som marxíski rithöfundurinn
Pasniini skrifaði fvrir nokkr-
nm árum um verklýðsstéttina
í úthoreum Rómar. Bolognini
er hins vegar ekki úr röðum
vinstrisinnaðra kvikmynda- S
m
stjóra, hann er að vísu list- 5
rænn og fer sínar eigin leiðir, :
en sættir sig fullkomlega við ;
ástandið eins og það er. Þessi !
andstæða milli höfundar og :
leikstjóra hefði getað skaðað ■
myndina en gerir það ekki. S
Það má segja að Bolognini :
m
hafi haft öll tromp á hendi ;
sér til að fá góða mynd úr :
þessu. Hvorki meira né minna :
en átta af beztu yngri leikur- j
unum í Frakklandi og ítalíu :
leika í myndinni. Þekktastqr j
er sjálfsagt Jean-Claude Brialy ;
■
sem getið hefur ser mikla S
frægð fyrir leik sinn í frönsk- :
■
um mvndum sem kenndar eru ■
við „nýju öldina". Þá koma S
einnig frá Frakklandi Mylene ■:
Demongeot og Laurent Ter- S
zieff. Af ítölsku leikurunum er :•
Elsa Martinelli frægust. Hinir j
eru Anna Maria Ferrero, Ros- j
ana Schiaffino, Antonella :
■
Lualdi og Franco Interlenghi !;
sem öll hafa leikið í beztu ít- [;
ölsku kvikmyndunum sem j’
gerðar hafa verið á síðustu j
árum.
■ <
■ •
Því miður fáum við víst að ;;
bíða þess í nokkur ár að sjá j|
þessa mynd nema kvikmynda- :;
húsin fari að taka sig á og j;
koma með nýrri myndir en S
li
E
þeirra er venja.

!■■■■■■■■■■■■■■■■■»
— ÞJOÐVILJINN — Föstudagur 6. október 1961