Þjóðviljinn - 28.10.1961, Blaðsíða 3

ensu
*
gllH
msm
§jl|
. einn
ehda ||||
j.i ||
’vi'tað
E’.dar brenrin nú í Öskju og
eru aðaleldarnir þrír, sam-
hliða undir hlíðinni austast í
Öskju nokkuð innan eða
suunan við Öskjuop. Glóandi
hraune’ían streymir út með
hlíðinni, austuy úr Öskjuopi
og: niður með Dyngjufjöll-
um, Iengd hans áætluð allt
að 12 km.
Fyrir nokkru hófust gufu-
gos í Öskju, skammt innan
við Öskjuopið. í siðustu viku
þegar Tómas Tryggvason
jarðfræðingur o.fl. voru þar
á ferð gaus þar ekki aðeins
gufu lieldur og leðju og
grjóti. Að e’dgos væri haf’ð
vitnaðist fyrst í fyrradag er
flugmaður frá Flugfélagi ís-
lands sá reykmökk yfir Öskju
um kl. há’fþrjú. Síðar flugu
bandarískir flugliðar yfir eld-
ana og dr. Sigurður Þórarins-
sou jarðfræðingur o.fl. athug-
uðu gosið í fyrrakvöld. Taldi
dr. Sigurður hraungosið þá
ná 300 m hæð eö mökkinn yf-
ir þvi 5000—6000 m.
Rlaðamaður frá Þjóðvi’jan-
um fór til Öskju í gær nieð
fyrstu flugvélinni frá Flug-
félagi íslands. Þegar austur
yfir Sprengisand kom var
þar mjög lágskýjað, en flug-
maðurinn þræddi austur urd-
ir skýjunum og meðfram
hraunelfinni inn Öskjuopið
og framhjá aðaleldunum.
Loftþrýstingurinn frá heitum
liraunstraumnum og gosinu
gerði það að verkum að flug-
vélin kastaðist allónotalega
og gerðust margir sjóveikir,
en undantekningarlaust munu
þó a’lir haía verið flugmann-
inum mjög þakklátir.
Ti! suðurfjallanna inni í
Öskja varð ekki séð sökmn
saýja. Aöa.eldarnir e :< -!1K Laust fyrir hádegi í gær lögðu þeir fjórmenni ngarnir af stað með flugvél Björns Pálsscnar
inni í Oskju nokkm sunnan , , . .
við Öskjuopið Eldavni j.ri„norðurJ þeir æíluðu tsl Oskju. Fra vinstri: Þorieifur Emarsson, Guðmundur Sigvaldason, Sig-
eru samh’iða, og brunnu g’.att ul'^l,r Þórarinsson og Árni Stefánsson. (Ljósni. Þjóðv. A. K. tók myndirnar hér á síðunni,
runnu stundum sa.man svo einnig forsíðuinyndina).
eldveggurinn varð næstum
samfel’dur. Logandi liraunið
streym’r frá þerrn eins ög
fljót i einum farvegi, dökkn-
ar þegar nökkuð kemuv frá
en eldtungur sleikja þó um
það víðsvcgar langá vegn nið-
ur eftir, annárstaðar teygjast
litlir gafustrókar upp af
hraunstraiimníum. Jaðrar
hraunfljótsins eru hvarvetna
faldaðir e’.di, fasí við hvítan
snjóinn.
Ofan skýja mátti líta mökk-
inn af gosinu er stpig þar
upp í marglitum bólstrum,
gulur, rauður, hvítur og grár.
Ask.ja gaus ávið 1811 og
var það ekki mikið gos en
stóð KiOkkuð lengi. í mavz
1015 varð hið mikla öskugos
í Öskju og lagði askan sem
barst frá gosinu allan efri
hluta íökuldals eða riær 20
bæi í au'n um tíma og barst
askan til Austur’ands allt
suður t!I 'Berufjarðar og olli
gífuvlegn tjóni. Kort af Öskju og nsssta nágrenni hennar. Inn á koríið hefur verið merkt stefna liraunstraums-
A ávunum 1920—26 uvðu ins um öskjuop, suður með austur hlíöum í át t að Ðyngjuvatni.
einhverntíma smáhraung''= •'
Öskju, nijög lííil og- ollu
tjóni.
Gosið í Öskju nú n
jarðfræðingáv telja að
hætt aftur áður lartgt um
ur, en mn framhald
veröur þó ekkert sagt
vissu. Jarðfræðingarnir 1
fund í gær til að skipulí
rannsókn gossins og ' r
koma til eldstöðvanna í
Sigurður Þórarinsson jarð-
fræðingur hefur gefið svo-
feJlda lýsingu á því sem þá
þar fyrir augu er hann flaug
yfir gossvæðj Öskiu í fyrri-
nótt:
Það var alskýjað yfir Norð-
urlandi en þó tókst að átta
sig nokkuð á fyrirbærunum,
og að því ég bezt fæ séð á
þetta hraqngos upptök sín
á nákvæmlegg sama stað og
leirhverirnir mynduðust um
daginn og síðar gufúhverirn-
ir, þ.e.a.s. skammt sunnan við
Öskjuopið vestan í fjallgarði
þeim er umlykur sjál^a Öskj-
una. Þar voru fjórir gígir
í gangi og voru ákaflega
svipaðir þeim hraungígum
sem einhverjir þekkja
kannski af lýsingum á hraun-
gosum á Hawai’. ekki sprengi-
gos, heldur gaús þar með
hrauni, þunnu. næstum
sem vatn væri og þej
hraunbunurnar allt að
metra í loft upp. Þetta ei
sem kallað er á vísind;
..Lava Fountains“ einsli
hraungosbrunnar. V.ar,
þeifra njiklu mest'irr.'
voru þessar . hraunbunui;
með- þeim hæs.tu sem
er ;að getj gerzt. Frá þpgsum
■ gígum fossaði svo rauð.-gull-
in hraúnelfur eða með órðum
skáldsins „Beljuðu rauðar 1
blossamóður" út um Öskjuop-
ið og niður með austurhlíð-
um fjallgarðsins. Þetta var
allbreið á, alglóandi ofan til
í Öskjuopinu eða hið næsta
gígunum, en nokkuð hraun-
sti'eymi á henn: er neðar dró,
en þó tiltölulega lítið. Þetta
hraun var allt bjartara og
hraðstreymara en það sem
•Hér: scst'á hraunstraummn -úr Öskju. A forsíð iimyndinni sjást hvítir dílar i .gv.örtum hraun-
flákunum og er það eldur, glóandi Kraunkvika.
sást í Heklugosinu í byrjún,
enda eflaust basiskara hraun
og fór með miklum meiri
hraða og að því er virtist Var
það komið nærri Dyngju-
vatn’, sem liggur suð- eða
suðaustur af Dyngjufjallgarð-
inum. milli hans og Vaðöldu,
og hefur þá verið orðið 10
til 12 km langt a.m.k. Og var
enn allmikil ferð á því, en þó
var það tekið að þykkna all-
mikið í jaðrinum o.g var ekki
eins þunnfljótandi þar eins
og nær gigunum. Það var líka
■ iað sjá mikinn gufumökk
sunnan í Dyngjufjöllum, þar
sem gígarnir voru. Þar var
allt hulið reykjarmökkum og
gufumökkum sem stigu upp
í u.þ.b. 5000—6000 metra hæð.
Af hverju þessi syðr! mökk-
ur stafaði gat ég ekki greint
en datt til hugar að gæti ver-
ið af því að eitthvað af
hrauninu væri farið að
streyma suður í Öskjuvatn
eða einhver umbrot væru í
kr ngum Víti, en ekki sá ég
neina glóð þar í gær.
Laugardagur 28. október 1961 — ÞJÓÐVILJINN — ||