Þjóðviljinn - 11.03.1962, Page 4

Menningarvika hernámsandstæðinga:
Myndlistarsýning í
í frelsisbaráttu þjóðanna eru
menningarverðmætin alltaf tákn
þess, hvort þjóð eigi tilveru-
rétt og sé þess umkomin að
vera sjálfstæð þjóð. Það er
táknrænt í frelsisbaráttu okkar
nú að það skuli einmitt vera
listamennirnir, myndlistarmenn-
irnir og skáldin, sem standa í
fremstu víglínu þeirrar baráttu.
Að samsýningu þeirri sem
haldin er í Listamannaskálan-
um vegna menningarviku her-
námsandstæðinga, standa beztu
listamenn þjóðarinnar. Vor
um á efninu eða komizt að nýj-
um niðurstöðum.
Fallegt verk eftir Svavar
Guðnason er strax við inn-
ganginn sem innblástursgjafi
sýningarinnar. Jóhannes Jó-
hannesson sýnir með þeim beztu
myndum sem ég hef séð eftiy
hann. Hvar er Hörður Ágústs-
son? Iiann hefur tekið stökk
framávið af sinni alkunnu
starfskunnáttu, myndir hans nýj-
ung. Hafsteinn Austmann bygg-
ir mikið á litum og gerir stöð-
ugt tilraunir með samsetning-
upp með hinni fágætu tækni
hans og kunnáttu og vegast
mynd ög saga myndarinnar á.
Það er veruleikamynd, stílfærð
og sterk. Litla myndih hans,
UppstilHng, falleg mynd og föst
í skorðum.
Þarna eru tveir málarar sem
nýlega hafa haldið einkasýn-
ingar og sýnt þessi sömu verk
þar, Guðmunda Andrésdóttir og
Steinþór Sigurðsson, bæði með
lýriskar abstraksjónir. Einar
Baldvinsson á tvær myndir
nokkuð myrkar, en það er allt-
Skúlptúr Ásmundar Sveinssonar „Þú gafst mér að drckka“ komið
fyrir á sýningunni.
Þorvaldur Skúlason (t.v.) og Sigurður Sigurðsson mcð málverk Gunnlaugs Schevings „Á þorsk-
veiðum“. I baksýn til vinstri sést á málveyrk Jóns Engilberts „Þjóösagan.“ (Ljósm. Þjóðv.).
okkar verður bjartara, hugrekki
okkar meira, sjónarsvið okkar
stækkar og sól okkar hækkar á
lofti, af því að það er menning-
- araflið í samfélaginu sem vísar
veginn.
Einmitt nú, þegar okkur ríð-
ur á að spymt sé fæti við yfir-
gangi eriendrar þjóðár, sem er
búin að reka fleyg inn í þjóð-
iíf ókkar í skjóli peninga sinna,
og þjóðin veit ekki hvert hún
á að horfa, þá koma til sögunn-
ar þeir íslenzkir listamenn sem
öhræddir íylkja sér fremst í
ibaráttunni.
... \
Það er líka bjart yfir sýn-
ingu þeirra, myndir þeirra bera
náttúrlega þeim stórhug og
þeirri djörfung vitni, sem lýsir
sér í einurð þeirra að koma á
fót myndlistarsýningu í nafni
þjóðfrelsisbaráttunnar.
Það er breidd í þessari sam-
sýningu. Ég fagna því að þeir
Þorvaldur Skúiason, Svavar
Guðnason, Jóhann Bricm, Jón
Engilberts. Gunnlau.gur Schev-
ing, Ásmundur Só-einsson, Sig-
urjón Ólafsson, Magnús og
Barbara Á. Árnason og Rík-
harður Jcnsson, sýna undir
sama merki.
En þeirra yngri, sem eru ekki
lengur neinir unglingar, heldur
þroskaðir listamenn, fagna ég
þátttöku í sýningunni og þeim
heilbrigða þjóðarmetnaði sem
þeir sýna með þátttökunni.
Málarar okkar hafa talsvert
breytt um svip á síðari tímum
tekið þroska og þróazt á ýmsari
hátt og heiilavænlegan. Marg-
ir þeirra hafa náð fastari tök-
ar, nú á nokkuð annan hátt en
áður. Benedikt Gunnarsson er
með nýstárlegar myndir, for-
vitnilega byggingu á fleti;
Kjartan Guðjónsson byggir
verk sitt alltaf vel upp, verk
Hans er enn sönnun fyrir þeirri
gáfu hans. Sigurður Sigurðsson
er traustur málari . sem veit
hvað hann gerir, litir hans sam-
stæðir og fallegir, fíniegir og
heitir, arfur hans danskur aka-
demismus sem hann þó hefur
fjarlægzt og túlkað á sinn eigin
veg, Barbara Arnason sýnir
eina mynd, hesta, fínlega mynd,
raffíneraða. Hrólfur Sigurðsson€>
hefur ekki sýnt oft, en gáfur
hans á þessu sviði eru auðsæj-
ar af þremur litlum myndum
sem eru ósköp yfirlætislausar
innanum litaflóð annarra mál-
ara.
Frá því ritari þessa pistils
sá mynd eftir Engilberts síðast
hefur málarinn breytzt til stór-
felldra muna. Þær myndir hans
sem hann sýnir nú eru fjörug-
ár, frumlegar og krefjast at-
hygli, form þeirra stærri en áð-
ur á myndfleti hans, tákn
þeirra fjær frummyndinni, mik-
il verk og rninnisstæð.
Ekki langt frá Engilberts eru
myn.dir Jóhanns Briem sem
hafa allt aðra eiginleika til að
bera, á nokkuð samfelldum
myndfleti hans er heíl veröld
lita. Litameðferð hans er svo ó-
venjuleg og margþætt að ég
vit kalla myndina „Græn fol-
aldsmeri og slolrknuð sól“ lita-
sinfón. Gunnlaugúr Scheving á
tvær myndir, önnur stór og
heitir Á þorskveiðum, byggð
af hljóðlát fegurð yfir mynd-
um hans. Bragi Ásgeirsson er
talsvert sérkennilegur málari,
á þarna þrjú skemmtileg verk;
Þorvaldur Skúlason meistari
hinnar geómetrisku abstrak-
sjónar; „Blá kompósisjón" hans
er ægifagurt verk sem seiðir og
laðar í kyrrlátri tign; annað
verk hans ,Kompósisjón‘ magnað
og margbrotið verk; Karl Kvar-
an sýnir enn á ný fastmótaða
byggingu og heita og djúpa liti.
Sverrir Haraldsson hefur tekið
einna méstum stakkaskiptum
þeirra málara sem hér sýna frá
því ég sá síðast verk hans.
Hann hefur tekið upp nýjar að-
ferðir og fengið nýja útsýn. Ég
veit ekki hvort ég er hrifnari
af þessum nýju myndum hans
eða hinum fyrri, þegar hann
var „talent“ hér í bæ, hann
hefur alltaf búið yfir vissu
handbragði og vissum listræn-
um eiginleikum en það er
sjálfsagt að mönnum opnist nýj-
ar leiðir. Þessi verk hans eru
stórbrotnari en áður og heild-
arleg.
Magnús Á. Árnason á eitt
málverk „Hér stend ég“ sjálfs-
mynd sem er ný tilraun, þar
sem hann beitir ólíkri aðferð
frá áður, hann er stærri í snið-
um þarna og hefur tekizt vel
með þá mynd. Hinsvegar á
hann líka gibsmynd og talar
gibsmyndin eins og fyrri dag-
inn til mín, það er minnis-
merki, fallegt verk.
Myndhöggvararnir setja svip
sinn á þessa sýningu, gefa
henni breidd og reisn, gæða
hana þrótti og lífi. Monumen-
talt verk Ásmundar Sveinsson-
ar „Þú gafst mér að drekka"
er mesta völundarsmíð, plast-
ískt verk sem skoða má frá
öllum hliðum og ’ orfa inní það
svo að fletir þess, bogar og
stærri og minni línur brjótast
fram í sífelldri margbreytni, og
dýpt verksins og nálægð þess
vegast á. Sigurjón Ólafsson set-
ur saman tré og járn, samsetn-
ing sem kemur mönnum á ó-
vart, tilraun sem ekki er séð
fyrir endann á hvert leiðir þann
jötuneflda mynd'höggvara. önn-
ur mynd eftir hann, gibsmynd
af mannshöfði er minna stíl-
færð, falleg mynd. Jón Bene-
diktsson á fjörug, margslungin
verk, létt, lipur, Guðmundur
Benediktsson vinnur að vísu
ekki ósvipuð honum en form
hans er einfaldara, það er meiri
kyrrð yfir myndum hans. Rík-
harður Jónsson, einn stórvirk-
asti myndskeri og myndhöggv-
ari sem við eigum, er- með í
þessari samsýningu. Meginverk
hans liggur ef til vill í því að
viðhalda þeirri erfðavenju for-
I
feðranna að skera út, halda
uppi hinni íslenzku myndlist
eða myndskurði sem við erum
nærri því búin að týna nið-
ur, en hann gleymir ekki
mótuðum myndum vegna
þess. Hann á þrjár gibsmynd-
ir á sýningunni. Enn er ótal-
inn Guðmundur Elíasson. Guð-
mundur hefur að því ég veit
bezt komið sjaldan fram, en
stúlkuhöfuð ihans er fallegt verk
og tvö önnur höfuð á hann á
sýningunni sem bæði eru lif-
andi og óvenjuleg og persónu-
leg.
Margar stefnur og strauma
sendir hinn mikli heimur okk-
ur til þess að láta blómgast
hér í næðing og hreti. Við sem
horfum á myndirnar þökkum
myndlistarmönnunum þær og
að þeir skuli láta verk sín
blómgast í næðingi og hreti
þjóðlífsins svo að þau verði
jafnvel ennþá persónulegri og
sjálfstæðari fyrir vikið.
Sýning myndlistarmannanna
markar tímamót hjá okkur og
gefur okkur kjark og þor í bar-
áttimni. Flestir okkár beztu lista-
menn setja nafn sitt að veði
fyrir sjálfstæðu lífi þjóðarinn-
ar og við vitum, að þeir muni
gjalda veðið ef þarf. Við sjá-
um það á verkum þeirra og
djörfu tiltæki.
D. V.
Ásta Sigurðardóttir;
Sunnudagskvöld til
mánudagsmorguns, sög-
un. Helgafell Reykjavík
1961.
Svo kvað eitt ítalskt nóbels-
skáld og sú hefði getað verið
yfirskrift þessarar sagnabókar.
Höfundurinn er sveitastúlka,
sem kom ung til höfuðstaðarins
og rak- sig víst fljótt á þá
réynd að það, sem er aðeins
draumur í Miklaholtshreppnum,
getur verið miskunnarlaus veru-
leiki í Reykjavík. í þessari bók
má lesa um árekstra hinnar
draumlyndu sveitastúlku við
steinstéypta hörku höfuðstaðar-
ins ög misjafna íbúa hans. Að
því víkja einnig þau tvö orð,
-sem skáldkonan 'héfur sett
framan við sögurnar: Til
Reykvíkinga.
Sögurnar í bókinni eru tíu.
Ásta Sigurðardóttir.
Þrjár þær fyrstu skrifaði Ásta
um tvítugt. Þar segir hún frá
fyrstu kynnum sínuni við höf-
uðstaðinn. Þetta eru ferskar og
kraftmiklar sögur, ekki ýkja
fr.umlegar að ytri gerð og sjálf-
sagt hefur höfundurinn ekki
legið yfir þeim lengi (Þetta
gildir reyndar um bókina í
heild) en þær eru skrifaðar af
^irfsku og hreinskilni, með
hressilegum hasarblæ. Mjög ó-
venjulegar sögur af tvítugri
stúlku. Fjórða sagan, Súper-
mann, er skrifuð stuttu seinna,
og er fyrsta sagan, sem skrifuð
er í þriðju persónu. Að öðru
'leyti hefur hún flest sömu ein-
kennin og hinar þrjár. Sama er
að segja um I hvaða vagni, er
fjallar um stúlku er hefur gefið
nýfætt barn sitt, fær bakþanka
og ráfar um borgina í tilgangs-
lausri leit að þessu barni. Þessi
saga birtist árið 1953.
Nú verður hlé á ritstörfum
Ástu nokkur ár. Næsta saga
Framhald á 11. síðu.
— ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 11. marz 1962