Þjóðviljinn - 20.03.1962, Blaðsíða 11

-
Jónas Sigurösson
I N MEMORIAM
1»
?;í
lítill garður, nokkrar rnæður
með barnavagna, nokkrar gaml-
ar konur, brölt og bjástur í
sandkassa. Ég held varla ég hafi
tekið eftir því. Ég er vanur
hávaða úr skólaportinu.
Það gat hugsazt að Sveinn
hefði fundið farmiðann á golf-
vellinum og tek:'ð hann upp af
Teglusemi eínni saman. En ég
trúði því ekki. Ég var öldung-
is sannfærður um að Sveinn
hefði farið með spo.rvagninum
frá Einibakka rétt eftir klukkan
níu föstudaginn áttunda ágúst.
Hafði ég nokkuð fyrir mér í
þessu? Já, veigamikla ástæðu.
Þá ástæðu að einhver hafði skot-
ið á Svein. Á sinn hátt var spor-
vagnsfarmíðinn jafn fjarlægur
Sveini og morðið á honum hafði
verið. Og þess vegna varð þetta
tvennt samtengt í þrjózkum og
hugmyndasnauðum kolli mínum.
Ég hefði getað spurt Karenu
og Eirík. Ég hefði getað spurt
Lísu. Spurt þau hvort þau vlssu
hvern Sveinn þekkti í nánd við
Einibakka eða hvort þau. vissu
til þess að hann hefði farið
þangað. En ég þorði ekki að
spyrja þau. Þetta var þýðingar-
mikið, það mátti ekki róta í
þessu. Litli guli sporvagnsfar-
miðinn var eins og lykill, — það
voru einhvers staðar dyr sem
hann gat opnað og bakvið þær
dyr vonaðist ég eftir að finna
manninn sem gæti sagt mér,
hvers vegna Sveinn hefði verið
skotinn.
Þegar ég hafði skilið við Karl-
Jörgen á stöðinni, varði ég því
sem eftir var miðvikudags og
öllum fiínmtudeginum til að
sitja á hinum ýmsu bekkjum
borgarinnar. Mér varð ekkert
ágengt, hugsanir mínar snerust
í hring. Þetta hafði gerzt of
skyndilega, verið of ofsafengið
og óvenjulegt. Ég var ekki mað-
ur til að hugsa rökrétt.
Föstudagsmorguninn var
þungbúinn og skýjaður. Ég fór
yfir í Frognersskrúðgarðinn og
settist á einn af ótal bekkj-
um garðyrkjustjórans. Og nú
byrjaði ég á byrjuninni.
Fastir liðir eins og venjulega.
13.15 Erindi bændavikunnar: aj
Opinber afskipti af land-
búnaði á fslandi frá lokum
síðari heimsstyrjaldar (Björn
Stefánsson ritstjóri). . b)
Reynslubú í Vikna, Noregi
(Arnór Sigurjón(slsion rith.).
14.00 „Við vinnuna".
18.00 Tórtlistarbími barnanna
(Jón G. Þórarinsson).
20.00 Tón'eikar: Konsert j e-moll
fyrir óbó og strengja.sveit
efitir Telmlann.
20.15 Framhaldsleikritið „Glæst-
ar vonir“.
20.50 „Kvennaljóð" (Frauenliebe
und Lpben), lagaflokkur eft-
Sohumann.
21.15 Erindi: Rabb um háskóla-
bæinn Luhd; síðari hluti
(Dr. Halldór Halldórsson).
21.40 „Um hiaust", konsert op. 11
eftir Grieg.
21.50 Söngmálaþáttur þjóðkirkj-
unnar (Dr. Róbert A. Ottós-
son söngmálastjóri).
22.10 Rnþkiusálmur (25).
22.20 Lög unga fól-ksins (Guðrún
Asmundsdóttir).
23.20 Dagskrárlok.
Miðinn hafði verið seldur e.ft-
ir stanzinn á Einibakka á leið-
inni frá miðbænum.
En Sveinn hafði ekki allt í
einu og óvænt staðið á Eini-
bakka, einhvern veginn hafði
hann komizt þangað, sennilega
í rauða bílnum sínum. Svo hafði
hann farið úr bílnum o.g af ein-
hverjum ástæðum farið með
sporvagninum. Hvers vegna,
hvers vegna? Það hlaut að vera
af þeirri einu ástæðu, að hann
kærði síg ekki um að einhver
vissi að hann ætti bíl.
En allir vita að Sveinn Holm-
Svensen útgerðarmaður á að
minnsta kosti tvo bíla.
Þegar ég var kominn svona
langt, rann allt í einu upp fyr-
ir mér ljós.
Það vissu ekki allir að hann
átti tvo bila. Aðeins þeir sem
þekktu hann eða vissu hver
hann var, vissu um bílana tvo.
í augum allra annarra væri
hann ókunnugur maður, þrek-
legur, álútur og ókunnugur mað-
ur. Maður í köflóttri skyrtu og
gömlum gráum buxum. Buxum
sem hann hafði stungið spor-
vagnsmiðanum í.
Ég sótti bílinn minn og ók
þvert gegnum borgina og upp
að Einibakka. Ég fylgdi vagn-
sporunum alla leiðjna. Þau lágu
upp brekku að stæðinu á Eini-
bakka. En ég ók framhjá, vegna
þess að miðinn benti burt frá
bænum. Ég reyndi að gera mér
í hugarlund að ég væri Sveinn
og nú ætlaði ég að leggja rauða
bílnum hans á hentugan stað.
Eftir nokkra stund kom ég að
lítilli, kyrrlátrj þvergötu, ég ók
inn í hana og lagði bílnum. Það
stóðu allmargir bílar í þessari
lítlu götu. Hún leit svo frið-
samlega út að það virtist liggja
beint við að leggja þar bil. En
hún hafði annað til að bera.
Hóp af strákum að leik.
Ég fór útúr þílnum.
Strákarnir sem voru að leika
sér, virtust vera svo sem tíu
til tólf ára. Það var ágætt, börn
áttu að vera sérgrein mín. Þeir
voru kannski fullungir, en
strákar eru alltaf strákar.
„Er bílnum mínum ekki óhætt
hér?“ sagði ég. Þeir gláptu á
mig.
„Sums staðar er ekki óhætt
að leggja bíl, án þess að hann
sé rjspaður og skrámaður. En
hérna — í nágrenni við ykkur
— er víst allt í lagi?“
Það hafð; góð áhrif að skír-
skota til þeirra betri manns.
„Já, maður — við skulum
passa hann fyrir þig. Það eru
heilmargir sem leggjd" hér 'TMl-
um.“
„Hafið þið nokkurn tíma séð
rauðan Jagúarbíl?" sagði ég.
„Já,“ svöruðu fimm eða sex
í kór.
Ég trúði ekki mínum eigin
eyrum. Þetta var næstum of
gott til að vera satt.
„Hve .. ,hvenær?“ Ég heyrði
að ég hikstaði á orðinu.
„Við sáum hann fyrst á föstu-
daginn fyrir hálfum mánuði."
Sá sem virtist vera foringinn
svaraði skýrt og afdráttarlaust.
„Næst sáum við hann á föstu-
í daginn var. Hann kom klukkan
átta í bæði skiptin. Pjöfull fínn
bíll, maður. Við pössuðum líka
að enginn kæmi v:ð hann. Það
er sko_ alveg óhætt að leggja
irtftlll If i w
munað þetta svona ver’',!;J<Bæði
dagana og tírnann?"
„Villi fer í bað á föstudögum.
Og mamma hans er svo ægilega
stundvís. Það- er hægt að setja
klukkuna eftir henni. Hann fær
venjulega að vera úti til níu,
en á föstudögum verður hann
) koma Jnn klukkan átta til
að fara í bað.“
Allir litu á Villa. Villi virtist
helzt óska þess að jörðin gleypti
sig útaf öllu þessu hreinlætis-
tali.
„Hreiniæti er dyggð,“ sagði
ég.
„Já, já. . .“ Svo hugsaði hann
sig dálítið um.
„Þessi rauði jagúar. . . . var
hann bís. . . . stolinn?"
„Nei, nei, maðurinn átti hann.
Við. . . við eigum gamla frænku
hérna uppfrá. Hann fór þarna
niður götuna, var það ekki?“
„Beint þangað niðreftir". Þeir
bentu.
• • •
Sveinn hafði verið á Einibakka
e:ns og ég hafðj haldið allan
tímann. Hann hafði ekki fundið
farmiðann á golfvellinum og hirt
hann.
Og það var ekki nóg með að
ég vissi að hann hafði komið
þangað, —- ég hafði fengið að
vita að hann hafði komið þang-
að tvisvar og meira að segja
vissi ég klukkan hvað hann
hafði komið þangað í þessi tvö
skipti.
I huganum blessaði ég mömmu
Villa, sem var svo ægilega
stundvís.
Það var ekki langt niður að
stæðinu á Einibakka, ekki nema
tve:r áfangar. Sveinn hafði því
ekki tekið sporvagninn til að
spara tíma. Hann hefði hæglega
getað gengið upp að bílnum sin-
um á fimm mínútum.
Hann hafði viljað vera nafn-
iaus maður í köflóttri skyrtu og
gráum buxum, — og sá sem
skimaði á eftir honum átti bara
að sjá hann fara upp í sporvagn.
Ég dokaði við á stæðinu á
E'nibakka. Undir hendinni hélt
ég á brúnu skjalatöskunni
minni. Maður með skjalatösku
lítur alltaf dáiítið hejðarlega út.
Að vísu er ekki gott að vita
hvað er í töskunni. Stundum
eru það bara tvær brauðsneið-
ar með osti. En það gat líka
verið eitthvað sem ég var að
selja. Það var mjög viðeigandi,
þar sem ég þurfti að grandskoða
öll húsin sem vissu út að spor-
vagnsstæðinu.
Það voru sex eða sjö leigu-
byggingar með íbúðum á fyrstu
hæð umhverfis stæðið. Leiðinleg
grábrún hús, sennilega byggð
milli styrjaldanna. Ég athugaði
búðirnar fyrst. Þær voru ósköp
venjulegar. Ég fór framhjá sum-
um, fór inní aðrár.
Mjólk og sælgæti. Efnalaug
Ávextir og tóbak. Tizkufatnaður.
Fiskbúð Einibakka. Villibráð.
En Sveinn hafði ekki komið
á Einibakka til að kaupa mjólk
eða sígarettur. Ég gat ekki fund-
ið neitt óvenjulegt við þessar
hversdagslegu búðir.
Ég byrjaði á leiguhúsunum.
Upp o.g niður stigana, ég vissi
ekki að hverju ég væri að leita.
Og því varð ég að leita vand-
lega. Ég athugaði nafnalistann
niðri í anddyrinu og hvert ein-
asta skilti í stigunum. íbúðirnar
voru alls staðar litlar, svo að
þetta tók sinn tíma. Ég gat auð-
vitað ekkj hringt dyrabjöllu og
spurt um Svein, spurt hvort
nokkur hefði séð hann. Það
Hví skrifar þú lærðra manna
mál yfir mér, sem var svo
smár, myndir þú áreiðanlega
segjö| ef þú sæir fyrirsögn þess-
ara orða og mættir enn mæla.
Svona fyrirsagnir eru bara not-
aðar yfir hinum hálærðu, stóru
og guðs útvöldu. Mér nægir
málið gamla, góða, er gnótt á
yfir allt að bjóða, úr því að
þú endilega vilt hripa þetta
framtal þitt.
En kæri vin, Hver er að dómi
æðsta góður, — hver er hér
smár og hver er stór? svo
að ég grípi til orða skáldsins.
Ég man eftir þér, er ég sá
þig fyrst. Það var einhvern
tíma um Jónsmessuleytið.
Fjörðurinn var lygn og tær,
eins og hann gat lygnastur
verið séð frá bryggjusporðin-
um og í skjóli fjallanna í júní.
Þú stóðst á þilfarinu á bátnum
og slengdir fiskinum upp á
bryggjuna. Þetta var ekki stór
bátur, svona sex, sjö tonn. með
spili, stýrishúsi og öllu tilheyr-
andi. Báturinn hét Rúna. Þú
áttir hann og varst formaður)
stýrimaður, vélamaður, kokkur
og háseti. Þú brostir til mín
en sagðir ekkert. Þú varst í
bússum, með sixpensara og klút
u.m hálsinn, yfir peysunni. Þú
slengdir fiskinum léttilega upp
á bryggjuna. Ég horfði hreyk-
inn á' þig. Þú varst svo stór og
herðabreiður og þykkur undir
hönd. Það var kímniglampi og
stálblika í bláum augu.m þínum.
Þú komst upp á bryggiuna, er
þú hafðir slengt öllum fiskinum
upp úr bátnum. Þú varst hærri
og þreknari en flestir aðrir
þarna á bryggjunni. Ég spurði
hvort þú ættir bátinn. Þú jánk-
aðir því um leið og þú ýttir
á eftir vagninum upp brýggj-
una. Ég vildi fá þig með heim|
kynnast þér betúr, óg fá að
skoða þig. En þú sagðist verða
að halda ferðinni áfram.
Ég fór niður á brýggjuna á
hverjum degi í von um að sjá
þig aftur, en þú komst ekki.
Við hittumst síðar, við aðrár
aðstæður. Þú hafðir misst þína
ástkæru fjólu, áttir engan bát
lengur. Það var enginn, sem
beið lengur eftir þér, að þú
kæmir að landi færandi björg
í bú. Þú undir því ekki leng-
ur við fjörðinn þinn góða, þar
sem þú áttir svo góðar minn-
ingar. Þeir, sem voru öll uppi-
staða þessara minninga, voru
alþingi
efri deild, þrifS.iudaginn 20. marz.
1962, kl. 1.30 miðdegis.
1. Lausa.sku’dir bænda, frv., ef
leyft verður.
2. Heyrnarlej(sSngjásikóli, frv., 3.
umræða.
3. Eyðing svartbaks, frv. 3. umr.
Neðri deiid, þriðiudavinu 20. marz
1962, kl. 1,30 miðdegis:
1. Aðstoð við vangefið fólk, frv.,
3. umræða,
2. Hiúkruimrskóli Isla.nds, frv. 2.
umræða.
3. Alma.nnait.rvggingar, frv., frh. 2.
umræðu. (Atkvgr.).
4. Læknaskipunnrlög, frv., 2. umr.
5. Söluskáttur, frv., 1. 'umr’.
ýmist horfnir, eins og þú núni
eða fíuttir í margmennið suðut»
Þú fórst á eftir þeim. En þA
hélzt áfram að róa. Ekki lenguf
á bátnum þínum Rúnu. heldui*
á stærri fleytum og frá öðrurf
fjörðum. Fyrir þig var hafií
skínandi sjónanna svið. Þaf
var hugur þinn allur. En ill ör->
lög urðu þess valdandi, að þi3i
sigldir aldrei á Rúnu né nokkri'
öðru fleyi á hafsins vit. í þinr’-
hlut, sem hafðir stígið vikivak<é
ann á völtum kvikuböltum, konf
nú hlutur þjónsins. Þú varst:
leiksoppur illra máttarvalda
Nauðsyn rak þig tíl að þjónat
erlendu herveldi., sem skammJ
sýnir gróðabrallsmenn höfðu.'
án þíns samþykkis, leigt hluta'
af landi þínu. Þú varst eimli
af þessum gömlu|. traustu.
hjartahreinu aldamótabörnum,
sem hafðir lifað og mótazt af
harðri lífsbaráttu ásamt svf*
mörgum jafnöldrum. Þú vars*
eigi skólagenginn fremur en svC
margir aðrir jafnaldra þinnai
en þú varst þó það menntaöur'
af lífsins boðaföllum, að þ(§
hefðir aldrei látið gróðabralls''
sýnir skammsýnnar velmegunn
ar gleyma uppruna þínum. Þ&
varst ekki heimsborgari og
sóttist ekki eftir því heiti í
glýju gerfiljóssins. Þú vai-sf
bara Jónas, sem einu sinni átb
ir bát, og eins og skáldið sagðif
hjartað sanna og góða. Þú erf
horfinn, en stálblámi augná
þinna endurspeglast í augun*
afkomenda þinna. Þú lifir f
þeim.
Ég kveð þig fyrir hönd brim
öldunnar.
Vinur.
ÞriSja bindið ’
í ritsafni Gunn- ^
ars Gunnarssonar
Út er komið þriðja bindi f
heildarsafni því af ritverkuifii
Gunnars Gunnarssonar, spnt
Helgafell og Almenna bóka*
félagið liófu útgáfu á í liitteð.-
fyrra.
í þessu nýja bindi er fyrrl
hluti Fjallkirkjunnar, þ.e. þríf
kaflar skáldsögunnar: Leikur a5
stráum, Skip heiðríkjunnar og
Nótt og draumur.
Gert er ráð fyrir að þrj®
bindi ritsafnsins komi til við.-
bótar síðar á þessu ári og enS
þá tvö bindi eftir, sem vænfca
anlega koma út í byrjun næst$
árs.
MINNINGAR-
SPJÖLD DAS
Minningarspjöldin fást hjð
Happdrætti DAS, VesturvcrL*
sími 1-77-57. — Veiðarfærav.
Verðandi, sími 1-37-87 — Sjó-
mannafél. Reykjavíkur, sími
1-19-15 — Guðmundi Andrés^
syni gullsmið, Laugavegi 59j
sími 1-37-69. Hafnarfirði: A
1 pósthúsinu, sími 5-02-tffí
Nýkomið
Enskar bamahúfur, verð frá kr. 54,00.
Sokkabuxur á böm og fullorðna.
Verzlunin ÁSA
Skólavörðustig 18 — Sími 15188.
Þriðjudagur 20. marz 1962 — ÞJÖÐVILJINN — (]_]]