Þjóðviljinn - 03.06.1962, Blaðsíða 4

• Eldar brenna
yfir Lípetsk.
/
Jþíþeísk er fljótt á li tið _ekk-.^
ert rherkileg borg. Húh erméir'ÍJ
£á'ð- segja mjög' venjuleg: helur
átt sér svipaöa sköpunarsögu
rö.g tugir" annarra meðalstórra
•r j ússrvískru borga. Á hæð við
árbáKka hata hús verið reist;
'’þaj- er nú aðaltorg bæjarins
með he’ztu byggingum, göml-
um og nýjum: þar er stór
kirkja, nýlegt hús atvinnumála-
_ráðs, gistihús og íélagi Lenin
á miðju torginu. Neðar standa
, sovézk steinhús og gcmul timb-
, urhús með tréskurði, mismun-
andi í’íku.legum eftir vellu hjá
þeim kaupmönnum sem húsin
> reistir. Þar var hús með turni
; tins og hjá Bruna í Firðinum
i.: (skyldi hann ekki mega hafa
. torn. karlhólkurinn, sagði Bjart-
; ur). Enn utar standa þessi ei-
lifu íprnu timburhús, sum á
góðri leið í jörð niður, og gest-
■„ urinn er á báðum áttum um
’ það hvort hann er í borg eða
< sveit. í listigarðinum stendur
súla til heiðurs Pétri keisara
: rniikla, Sem lét hamra hér járn.
' En hínum megiTi árinnar rís
' hin nýja Lípetsk með reykspú-
l andi stfcmpum, löngum pípum
og stórum bræðsluofnum, enn-
j fremur nýjum, blokksteyptu.m
i' .íbúðarhúsum. Ain sjálf var enn
tiuhdir ís í marzbyrjun, cg þar
; sátu menn, gæddir þolinmóðri
og geöprúðri sál, og doi’guðu
upp um vakir.
Áðux en lengra f.r haldið
sku.lum við slá því föstu, að í
. Lípetsk er leikhús og filharm-
’ onía, útibú frá stálfræðiskóla
og kennaraskóli, átta kaffihús
; og veitingahús, tíu þúsu.nd
; sjónvarpstæki, 210 þúsund íbú-
ar. Borgin heiur vaxið ört:
; næstum því tvöfaldazt á tíu ár-
• u.rh, og á síðustu þrem árum
hefu.r íjölgunin numið 50 þús-
; ufid manns.
® Frjálsi örninn
Bórgin vex svona ört vegna
: þess að hér er að rísa mikið
] málmiðjuver.
Það eru að vísu ekki ný tíð-
: indi að á þessum slóðum er
i arðvænlegt járngrýti í jörðu.
Þetta vissi. meira að segja Pét-
; ur mikli. Og í lok síðustu aldar
■ íundu belgískir kapítalistar
peningaþef héðan. Kcmu þeir
, með fjármagn og stofnuðu
: „nafnlaust" íélag um ■ málm-
: bræðslu ásamt nokkrum rúss-
neskum iðjuhcfdum. Belgískir
• auðmenn voru þá athafnasam-
| ir hér austurfrá, Þeir áttu til
j dæmis sporvagnana í Kíéf, ég á
a eitt hlutábréf :.i ;Les Traijways
; de Kiew. Société Anonyme
; Belge; hluthafinn hefur síðast
1 fengið arð árið 1915 — en átti
1 :þá ellefu arðmiða óklippta.
’ Svo kom byltingin og’■ stakk-.
: hlutabréíu.num í ruslakörfu
; sögunnar. Síðar varð Kongó
2 sjálfstætt ríki og enn kom ring-
: ulreið á belgísk hlutabréf. Það
i er mikið hvað lagt er á belg-
5 íska kapitalista á þessum tím-
um, ég segi nú ekki meir. Nú
ku þeir koma fé sínu fyrir í
>.Kanada.
: Málmbræðsla nafnlausa fé-
lagsins hefur verið stækkuð
margfaldlega. Verksmiðjan
heitir nú frjálsi örninn. Það eru
ekki allar verksmiðjur sem
bera svo giassilegt nafn. Undir
væ.ngjum luj'SEsa arnar vinna
7C0Ó mánns cjþ lramleiða 40" 0
af öllum vatnspípum Sbvétríkj-
anna. Fjörlegur máður og
sköllóttur,. yfii’verkfræðingunnn
Samúel“ Kamenstej.n -(mei'líilegt
nafn: kanrjen þýðir steinn, og
stein auðvítað. líka: ’ útkoman
verSur Síéirmstéinari;) sýndi
okkur rjla þessa f ramleiöslu.
Þarna var vélasámstæða sem
býr til viðar pípur með skil-
vmdi’aðíerðf máimi • ej. hei.lt. í
hólk sém ’snýst geysihratt, járn-
iö leggst í jöfnu lagi innan á
h.ólkinn og þegar það hefur
kólnað hæfilega er ti'búinni
pípu ýtt út með miklum drelli.
þrem vöktum, við venjulega
oina vinna eins margir verka-
menn, en þeir skila ekki nema
einum fjórða af afköstum þesSa
ofns.
Eins og nærri má geta er
þessi oín nýtízkulegur í bezta
lagi. Við komum upp á stjórn-
pall: þar var stór salu.r með
mcrgum ágætum mælitækjum-
og rafeindaheilúm, sem
stýra því á eigin ábyrgð, .
hve mikið ’ magn a£ járngrýti,
kokfi og öðrum bæti.eínum skal
í ofpinn .fara-.pg skrá nákvæm-
lega niður ásigkcmulag súp-
unnar í. þessum rnikla , katii.
Ra£eihdá?heiíútn‘3"Íof JögJ íSiýrð.í
Ekki skortir okku.r hugviti.ð,;
hefCu ísi.enzkir ,.;sVódentpr í
Stöðgoráum ság^ .......J
Svo var hægt. að sjá járnið
Eldskjótt undir tröllsins taki thnans aldaverki er breytt . . .
Þessi samstæða er mes'ta þing
og jpun reyndar framleiða 100
þúsúnd tonn af leiðslum á„ ári.
Margskonar pípuíramleiðsla
önnu.r var í gangi, en ekki eins
skemmtileg. Merkur samtíðar-
maðu.r ’jslén'zkúr hefur sagt:
Það er djöfull ósköp góð ópera
Karmen. Hún er langbezt ai-
þcim. Svipaðan sess skipaði'
sklvindan meðal annarra véla
Arnarins.
® Ekki skortir okkur
hugvitið
• • - -■'■•'••: -: ■' ■ :.í ■ i „ v
Frjálsi örninn er reyndar ekki
merkasta iy.rir.tækið' í Lípetsk.
Hann er sjáifstæð stofnun og
kemur, -sjájfu rpálmiðjuverinu
ekki- Við. ■> • y...........V
Það e'r nú til dæmis járn-
bræðslan. Þar er bræðsluoin
sem er meiri en aðrir ofnar í
landinu, gott ef ekki heiminum
öllum. Hártn tekur 2000 kúbik-
rrietra cg skiiar góðri mi'ljón
tonna aí...járni á ári.. Og það var
Komsomolfólk sem reisti þetta
ferlíki„JL.13 mánuðum en það
þykir dágóður árangur. Við
ofninn • vinna. 110 manns á
Flóði stáls í straunia cr veitt . .
klumparnir delta með hávaða
niður á járnbrautarvagna. Úr
:þeim er ekki gert stál, ekki
enn'pá. Iðjuverið er í smíöum.
Það er samt töluvert frarn-
lei.tt hér af stáli, 300 þúsund
tcnn á ári. En það er mest úr
brotsjární,. Segulkrani fyllir
stórar ámur af járrri. Ámunni
er J.yft og svo dyfið ofan í
.glóandi ’ Va'fmðgrisöfn, 'öþriáðih
botrihierai' óg‘ ariián ’di'égitf’uþþ
'sem' st.jóíast. Þcgar sl.iliö V
sbðið tekur aJlur braáðsluofn-
inn að hallast (það eí’ vissulega
mikil sjón ’pví hánn év margar
mannhaéðir) og við sjáum aftur
þessa eifurráuðu eldá. Þetta er
máski ’ekki svo merkilegt í
sjálfu sér. Hitt er meira um
vert, að hér er viöhötð,. ný, a,ð-
fcrð ýið *að frarnleiðá sláí-j
blokkír. Það eru ekki n’otuð
mót eins cg venjulega, hpldur
rennuf stálið hægú' rtiður á
milli kælandi veggja: þegar
það er komið 17 metra niöur í
jörði’ia má sjá í gegnum gler
glcandi vegg, sem hefur þó
rerma úr oínu.num í múrsteins-
rennu og ofan í mikil keröld
sem standa á járnbráutartein-
um. Það var ekki bunulæJcur
blár og tær. Það var eldflaum-
u.r helvítis eins og sjá má á
Heklukvikmyndum. Munurinn
er þó sá að þessi flau.mur ylj-
ar þjóðai’búskapnum u.m hjarta-
rætur: þarna streymdu
; járnbrautarteinar og byggingar-
\járn íramtíðarinnar. Og þar
gtóðu verkamenn og mkuðu
í mólminn til að hafa úr hon-
u.m brennistein, má ég segja.
Elda bleiki iðjuherinn opnar
hér -hið. rnikla tafl, segir Einar
B’én.’ _____
: (Það var Englendí.ngur með í
förinni og ég sagði honum frá
.þessu loíkvæði Einars um
•írf'm.leisðllu Tínarsmiðja, en þó
einkum frá þessum írægu orð-
um: Þegar býður þjóðarsómi,
þá á Bretland eina sál, Alveg
rétt, sagði sá enski, þá sendum
við fallbyssubát á vettvang/
Svona var hann naskur: það.
er einmitt þgssi fræga brezka
hegðun sem Einar lýsir og dá-
samar í næslu hendingum).
Á öðrum stað kólnar þetta
járn í þar til gerðum mótum:
kólnað þaö mikið að hann
•heldur lcgun. Þá kemu.r gas-
logi. og sker vegginn sundur
meö . hL’lvízkum ítvin, og’ s’íðan
er blölckinni rennt upp á yfir-
borðið. Þetta heitir hvíldarlaus
stálhelling og b.afa margir út-
Jendir sórtræðingar talað um
þessa aðferð með milciJli virð-
ingu. ■.;'.:■■
Þegar cll hús verða komin
unp mun þetta málmiðjuver
dæla 6.5 milljónum tonna af
síáli inn í hagkerfið árlega.
• Stúlkur spinna
stálþráð
Þegar viö skcðum stjórnsal
stóra járnbræðsluofnskis, i fuilan
af véJheilum og dularfullum
mælitækjum, gekk cfangreind-
ur Englendingur að mér og
sagði íbygginn: Uss . þetta er
tómt blöff maður. Á bak við
standa stúlkúr sem gcia þetta
allt sáman.
Þétta er áð sjálfsögðu eins Dg
’hvert annáð grín. Hitt ér svo
rétt, áð’ það unnu fúrði'. fnarg-
ar stúlkur í • þessu fyrirtæki.
Við komunj í sali þar sem
glóandi stái’blökk kramdist á
milli þungra valsa: eftir nokkr-
ar míitóU'.r. „ yar þar kominn
150 ‘ititra*%ngur'stálborði. Létt
sem ban^l^d,
Einar BeriV 'Börðmn • ét u.ftdrnn
scm
Einai'
upp í rúllu. og sendur, í aðra
sall: þáp éru vélasams'tiæQ.ur
svo mi.klar að þær taka tólf
hektara gálfpláss. Þær tevgja
enn úr þessum borða (alit nið-
ur í 0.5—0.35 mm þykkt) þött
hárin sé nú kdlclur orðinn, báða
hann í heilsusamlegum efria-
blöridurri. þvb og; snyrta og
skera rifðuf í búta. Þáð ér -eins
með gótt stál bg gott kvæði,
það þarf að ganga gegrrum
marga hreinsunarelda.
En ég ætlaði víst ekki að tala
um stál helduf stúlkur. Afsök-
um mín er sú. a’ð í'þéssftm sal-
arkynnum var einkum mikið
um stúJkur. • Sérstaklega þó
r.nþi í háloftum: þæf stjórnuðu
ölh’.m hálígræjúm og lilu niður
á ókkur .með vinsemd og fór-
v’.tpi. Við litúm u.op til þeirra.
Svonr eru kcnur hátt settar í
Sovét; Það' hel.d ég.
^essnra v/n>*’u
á Jcvöldskémmtun . í klúbJjnunj.
Þær vori' lagicgar og" fíriúerð’-
ar hessar járn- jg stá'^iú1pt"r.
önm'.r’ lics hin dckk ■ Sú liósa
vinn."- 3 krana á daginn. hún
var í rai'ðf^ peysu "á saaðist
æila í b.áskóla og . læfa 'lög-
fræði, þaö væri ,,sinn draurhúr.1
Það þótti mér e!nkennilegur
drfiu.mur. T-T'n stúlkan var þeg-
ar rrim'k’11 sérfræðingur. hefúr
flók'íð stjórnpúlt fyr’T framan
s’.g. ,en segist aldrei ýta á rang-
sn tákka. Ilún er stúdent með
starfi, lærif stálverkfræði.
• Seerulskekkjan
mikla
Það er töluvert af járngrýti
í jörð skammt frá ■ bípetsk
sjálfri. en samt: ekki nóg'til að
standa undir þeirra framleiðslu
sem hér verður rekin í fram-
tíðinni.
Hinsvegar hafa menn lengi
. vitað að í næsta héraði má
Fi’amhald .á’ 14. síðu: :
í ^) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 3. júní 1962