Þjóðviljinn - 24.06.1962, Qupperneq 7

Oddný Guðmundsdcttir
fara héðan
fyrr en
segir Valger&ur i Hvammi
Hún var hrakin burt af /örð
sinni á stri&sárunum
— En hvenær fórstu frá
Hvammi?
— Ég fór eftir áramót um
veturinn, og þá að Hálsi, til
hreppstjórans þar, sem lánaði
mér hús, en heyið var sótt að
Hvammi.
— Og varstu svo á Hálsi?
— Fyrst, og svo var ég hing-
að og þangað á stríðsárunum.
Hinn bóndinn keypti sér aðra
jörð. (Það er tvíbýli í Hvammi).
— En fórst svo aftur að
Hvammi?
— Já, á augabragði þegar
mér var Sagt að nú gæti ég
tekið aftur við jörðinni.
Þorkeli Björnsson
störf hans voru unnln af því-
líkri fórnfýsi og samvizkusemi
að fá munu dæmi til. Öeigin-
gjarnari manni hefi ég varla
kynnzt.
Þorkell Björnsson hefur þegið
—■ Og hvernig var aðkom-
an?
— Það var leiðinleg að-
koma. Þeir fengu ekki að
vera í húsinu, en þeir höfðu
brotið í því alla gj'.ugga og
t.d. stolið öllum gólfdúkum.
Það var íjlest í húsinu eyði-
lagt þegar ég kom aftur.
Xúnið var allt troðið eftir
bíla og landið var allt meira
og minna stórhættulegt
mönnum og skepnum vegna
járnarusls, staura og gadda-
vírs sem var um allt. Okkur
var sagt að Islendingar hefðu
tekið að sér að hreinsa land-
ið, og það er náttúr|lega okk-
að vöggugjöf margt gott af
móður náttúru. Hann var
snemma vel á sig kominn lík-
amlega, léttur í spori og röskur
til átaka, Mfsglaður vel og fé-
lagslyndur, enda hrókur alls
fagnaðar hvar sem hann kom,
þegar svo bar undir. — Aldrei
blés svo óbyrlega, aldrei syrt.i
svo geigvænlega í álinn að
Kela brygðist hetjulundin,
gunnreif og uppörfandi. Hversu
mikið eiga ekki verkalýðssam-
tckin í dag svona mönnum að
þakka, mönnu.m sem gáfu allt
en kröfðu.st einski.s sjálfum sér
til handa, gleymdu engum
nema sjálfum sér.
Þorkell veiktist af berklum
árið 1950 og fluttist þá ti.1 Rvík-
ur. Árið 1952 j.nnskrifaðist hann
á Vinnuheimili berklasjúklinga
að Reykjaiundi o.g' hefur lengst
af síðan u.nnið þar sem vist-
maður. — Og enn lífgar hann
upp u.mhverfi sitt með glað-
værð sinni og lífsfjöri. — Megi
honum endast hvorttveggja sem
lengst.
Þorkell á fjölda ungra og
glæsilegra afkomenda hér í
Reykjavík og víðar um land.
Dvelur hann nú hjá dóttur
sinni að Hafursá á Völlum í
S-Múlasýslu.
J. R.
Hún rak herinn úr túninu
ur hér sjálfum að kenna að
við gerðum ' ekki nægilega
gangskör að því að við það
yrði staðið. Maður þykist
vera að laga þetta og
hreinsa, en það er eins og
það þrjóti aldrei, alltaf er
nýtt og nýtt rusl að koma í
Ijós, Iömb eru enn að festa
sig og drepast í vír sem hef-
ur legiö niðri.
Túnið var áburðarlaust öll
stríðsárin, ekið og troðið og
orðið eins og úthagaharð-
velli þegar ég kom aftur.
1 varpinu úti í nesinu sást
ekki fugl fyrr en 2—3 árum
eftir að herinn fór. Það er
fyrst fyrir 2—3 árum að það
er aftur komið í það horf
sem það var í áður.
— En fékkstu ekki góðar bæt-
ur fyrir þ^fta allt?
— Ég fékk 30 þúsund krónur
fyrir að fara af jörðinni, og
svo vissa upphæð á ári, sem
ég man ekki hve var mikil, en
þetta hrökk bara ekkert til að
bæta úr þeirri eyðí) éggingu
sem hér hafði orðið á öllu með-
an ég var í burtu.
— Svo þú hefur þá tapað á
þessu en ekki grætt?
— Já, ég hef tapað miklu, en
ég hef reynt að klóra mig fram
úr þessu og lagfæra svolítið til
í kringum mig eftir þá.
— Heldur þú að fóik hér yf-
irleitt óski nokkuð eftir því að
herinn fengi Hvalfjörð aftur til
umráða?
— Nei. ég held að það langi
engan til þess. Hvað ættu þeir
líka að gera hingað?
— Nú hefur sjóherinn tekið
við „vernd“ Islanas.
— En hann hefur ekki komið
hingað. Ég held þeir geti verið
kyrrir í Keflavík.
— En ekki lenda þeir her-
skipum á flu.gvelli. Sjóherinn
þarf höfn. Þá vantar kafbáta-
höfnina margumtölu.ðu.
— Nei, ég vil ekki trúa því
að herinn korni aftur. Þeir hafa
heldur ekkert hingað að gera.
Þeir hafa ekkert að gera með
þennan fjörð, hann er þeim að
engu ga.gni. Nú verður ekki
barizt eins os 1940. Nú geta
þeír sent eld o 3 eyðilegg-
ingu gegnu.m himingeiminn —
mi.Hi hvaða heimshluta sem
vera skal og til þess þurfa
þeir ekkert að hafa með að
gera fjörð.inn hér.
— Þú myndir ekki kæra þig
um að fara í burtu aftur?
— Nei, ti.l lítils er ég þá bú-
in að vera hér öll þessi ár og
verja kröftum í að laga hér tí 1,
ef ég ætti svo að fara héðan
aftur.
Nei, ég vil ekki trúa því að
herinn komi, og ég ætla mér
ekki að fara héðan fyrr en
dauð.
J. B.
.......................... 1 ~imm
Hlauptu út í blíðuna, barnið mitt góða.
Blessaðir geislarnir kyssa pig rjóða.
Loftið er hollt fyrir lieilsuna þína.
Og hér vaxa blóm, sem er gaman að tína.
Nú kemurðu, amma, með eldgömlu trúna.
Það er eitraður vindur í loftinu núna.
Og grasið og blómin og berin, sem spretta,
er baneitrað allt. Eg hef lesið um petta.
* * *
Kristinn Reyr:
auglýsir:
Skelfislt eigi sem skotmarkið byggið
skrifið símsendið pöntun.
Með almannavarnir og öryggi í huga
er ákveðið hraðsaum
á atómúlpum
í öllum stærðum
iískulitum og tízkusniðum
framleiðsla fyrir
fullorðna unglinga börn
— eldpétt útvortis
sem innvortis
100% háprýsti-
og helryksöryggi. ,
Atómúlpan mun leysa
alla kjallara af hólmi
og hugmyndina að hola Arnar-
hól að innan
Esju og Akrafjall
— hinsvegar gétur hver og einn
án hræðslu og kvíða
orðið glangandi atómbyrgi
akandi siglandi fljúgandi byrgi
óttalaus pjóð í atómstyrjöld.
ATÓMÚLPAN H.F.
Skelfumst eigi sem skotmarkið byggjum
skrifum símsendum pöntun.
Skjóti svo hélvízkir skjóti peir bara.
Hvalfjörður var einn sá stað-
ur sem Bretar höfðu mestan
augastað á hér á landi þegar
þeir komu og tóku landið á
sitt vald. Fyrsta hernámsdag-
inn, 10. maí 1940, fór herflrkk-
ur rakleitt upp í Hvalfjörð. í
hernámsáætluninni var ákveðið
að hinn djúpi. og fjöllum girti
fjörður skyidi gerður að her-
skipahöfn.
Viku eftir hernámið tóku stór
herflutningaskip að ílytja lið til
Hvalfjarðar. Ellefu. dögum eftir
tilkynnti Howard Smith, sendi-
herra Bretlands, íslenzku ríkis-
stjórninni að Hvalfjörðu.r yrði
lagður u.ndir heripn til, afnota.
Ríkisstjórn íslands birti 16.
ágúst 1940, að skipun brezku
'herstjórnarinnar, auglýs'ngu um
fjögur bannsvæði hér á landi,
og var eitt þeirra Hvalfjörður.
Þar mátti énginn vera á ferfi
á sjó né landi nema með leyfi
hersins og undir eftirliti hans.
Bretar girtu fyrir mynni Hval-
fjarðar með kafbátaneti, nerna
þröngt hlið var til innsiglingar
fyrir skip þeirra. Þegar herskip
lágu inni á firðinum var haf1
skip á verði við hliðið á kaf-
bátagirðingunni. Smærri her-
skip höfðu fasta bækistöð í
walfjörður
Hvalfi.rði og voru í sffeildum
eftirlitsferðum út á Faxaflóa tii
að kanna hvort kafbátar Þjóð-
verja lægju þar í leyni fyrir
stórskipunum. en eins og kunn-
ugt er komst þýzkur kafbátur
inn í brezka herskipalagið
Scapa Flow í upphafi stríðsins
og gerði bar mikinn uzla.
Tundurdufiaslæðarar voru sí-
fe’.lt að verkl í Hvalfirði, ef .
Þjóðverjum skyldi takast að
iau.ma þangað tundu.rduflum.
Þegar stór herskip lágu á her-
skipalæginu. á firðinum, flöktu
Ijcskeilur frá öflugum ljósköst-
urum um sjóinn umhverfis þau *
frá því skyggia tók þangað tii
bjart var orðið af degi.
Hlutverk Hvalfjarðar breytt- -
ist ekkert þótt Bandaríkjamenn
tækju við hernaðarafnotum af
íslandi af Bretum. Herskip
beggja ríkja notuðu flotastöð-
ina í firðmum. Víðiendar cg
f jölmennar herbúðir voru beggja
vegna fjsrðar, bryggja og :
birgðastöð í Hvítanesi og olíu-
stöð með 44 geymum norðan-
verðu við fjörðinn.
Vorið 1945 lauk stríðinu og
flotastöðin í Hvalfirði var lögð
niður. Kafbátagirðingin í fjarð-
armynninu var sprengd 21. maí.
Sunnudagur 24. júní 1962 — ÞJÓÐVILJINN — (7