Þjóðviljinn - 04.11.1962, Qupperneq 7

T
Sunnudagur 4. nóvember 1962
ÞJÓÐVILJINN
SfÐA
Aðalstövðar bandarískrár auglýsingastarfsemi:
• Við erum stödd 1
New York árið 1834.
Ameríska safnið þar í
borg auglýsir: „Mesta
furðuverk síðan heim-
urinn var skapaður
Teiko Yuasa. sam-
bland fisks og manns
— Mamy, hvíta svert-
ingjastúlkan — Diog-
enes, eini lifandi hest-
urinn, sem er alþakinn
hárum — Tommi
þumall, hershöfðingi,
minnsti dvergur í
heimi. Aðgangseyrir
25 cent. — Heimsins
mesti sýningarstjóri,
T. S. Barnum, býður
yður hjartanlega vel-
kominn“.
• Vikum saman stóð
fólk í biðröð til þess
að komast inn í ame-
ríska safnið. New
Yorkborg var við
suðumark, allir vildu
fá að sjá þessi furðu-
verk. Auðvitað var
ekkert beirra ósvikið
— nema dvergurinn.
• Þannig byrjaði S. S.
Barnum. konungur
hégómans, eins og
hann kallaði sjálfan
sig stoltur, sitt lífs-
gengi. Hann telst hinn
eiginlegi skapari bess
auglýsingaáróðurs. er
síðar var með réttu
kenndur við upphafs-
stað sinn og nefndur
amerískur“. Það sem
ínkennir hann er:
^uragangur og há-
•aði, hvað sem Wað
'ostar. ti] ^ooc qð
vekja athygli.
l'akmarkið: aö ræna pa
sem einfaldastir eru í hinu
mikla mannhafi. „Á hverri
mínútu fæðist einn heimsk-
ingi“ sagði Barnum og hafði
vú á að notfæra sér það að
ookkrum tíma liðnum átti
hanr> mill.iónaeignir. því að
varla er til iafn arðbært
sróðafyrirtæki ds að braii-
með fávizku fólks.
Þegar Henrv Ford útbjr
.friðarskio" sitt meðan á
fyrri heimsstyriöldinni stóð
til þess að vinna fylgi hug-
myndinni um frið á íörð var
hinn framtakssami bilakóng-
ur prísaður sem sannur
mannvinur og friðarpostuli
maður sem ekki hikaði við
að fórna hveriu sem væri fyr
ir mikla hugmvnd Hitt var
ekki nefnt, að hinn raunveru.
’egi tilgangur með þessu frið-
arskipi var að auglýsa Ford-
fvrirtækið. Löngu fvrirfram
hafði Ford ásamt sölustióra
sinum gert- áaetlanir um ágóð-
ann af friðarútgerðinni Oe
hann fór fram úr öúum von-
um. Ford var auelýstur um
heim allan og salan á fram-
'eiðslu hans iókst veruleea
t>etta er sá andi sem ræður
i MADISON AVFNUE götu
auglýsingaskrifstofanna í New
York "Þeir sem þar starfa eru
^poreöngumenn eömlu meist-
aranna Barnum er að vísu
nú á tímum ta'inn k'úr oe
barnalegur ruddi. en Henry
Ford er ennþá sniHineurinn
frá honum koma mörg stóru
og litlu brögðin. sem get.=
haft áhrif á innkaun n'mp--
ings
Listin að sannfæra fólk er
komin á óhugnanlega hátt
stig í Madison Avenue Aug-
lýsingaskrifstofurnar gera ráð
fyrir að húsmæður þurfi i
dag að greiða 3ö% meira fyr-
ir vörurnar en verið hefð'
án auglýsinga Níu af hverj-
um tiu amerískum börnum
vilja aðeins fá til morgun-
verðar kornflögurnar (corn-
flakes), sem mest hafa verið
auglýstar að undanförnu.
Jafnvel þegar Bandaríkja-
menn kaupa sér föt treysta
beir fremur sölumanninum
on eigin dómgreind.
Bandarískt svkurverzlunar
félag lýsti þvi vfir fyrir
. nnkkrum árum að það hefði
hug á að reisa gevsimik’ '■
liósaauglýsingu í miðbænum
Mótmælum rigndi niður .n-
flestir héldu bvi réttilesm
fram. að ljósaauglýsingin
mynd’ ovðileggia cyin bæiar
ins Dögum saman var rifi’7'
ng skammazt í blöðum bæiar
ins og svndist citt hverium
en skvndilegn Ivsti fnrstióri
svkurféiagsi.n.s bvi vfir. að
hæ+t befði verið við þéssa
fyrirætlun. .Tafnframt sVvrð<
hann frá bvi. að hann gæfi
1(1 000 dollara sem varið
rrði m pð fegrp bæinn.
Velgiörðarmaður? Maðm
hrunginn ábvrgðartilfinningu'’
Ekki vitundaf ö?n! Sykurfé
lagið fékk á bennan hátt frétt
um sig sem birtist í nær öll
um dagblöðum á meginland’
Ameríku Ff fyrirtækið hefð;
auglýst i öllum bessum blöð-
um. hefði kostnaðurinn orð
ið hundrað faldir 10 onn doll
arar án þess að forstióri fyr-
irtækisins væri nefndur vel-
giörðarmaður Varla bárf að
taka það fram, að fyrirtækið
ætlaði aldrei að set.ia upn
ljósaskiltið Þetta var ein og
sama hugmyndin — komin
.Vladison Avenue, þar sem
ttóru auglýsingafyrirtækin
starfa. eru aðalstöðvar banda-
rískrar auglýsingastarfsemi
Hér eru samin óteljandi aug-
lýsingavígorð, sem svo eru
meðtekin umvrðalaust Hér
eru skapaðar þarfir og
þankagangur neytendanna og
áróðurinn eltir veslings fólk-
ið inn í draumaheiminn
(Þetta má skilja bókstaflega)
Allt er auglýsing í þessu
Gata í vcrzlunarhverfi New York um háannatímann.
Séð yfir skýjakljúfa Manhattan á næturþeli.
landi. og enginn fær umflúið
bessa óstöðvandi áróðursvél.
Tafnvel kirkjurnar eru .ekki
friðhelgar Og seinustu árin
hefur ekki verið sett leikrit
4 svið svo ekki dyndu vfir
ótal auglýsingabrellur.
Þetta auglýsingafargan kost
-ir auðvitað ekki neitt smá-
ræði. Við skulum taka sem
dæmi bílaverksmi.ð.iu Hver
bíll sem seldur er hækkar ’
verði um 150 dollara (6300
ísl krónur) vegna auglýsinsa
kostnaðar. 1 og kaupandinr-
borgar. Sápur. vindlingar oe
aðrir smáhlutir til heimilis-
barfa sem að öllu eðlilegu
ættu aðeins að kosta fáein
oent, hækka i verði um möre
prósent vegna hins tpkmark®
’ausa p.uglýsingastríðs.
Segja má að góð auglýsine
bafi í för með sér aukna sölu
aukin sala sé hins vegar hið
sama og fiöldaframleiðsla. o»
fiöldaframleiðsla eeri vör
upo ódvrari fvrir nevtandann
betta hliómar bæði rökrétt
og sannfærandi við fyrstu
sýn Og s.amt sem áður er
bað hrein b’ekking Verðið er
ákveðið með levnisamningum
auðhringanna. Þeir einu sem
hagnast á því eru forstjór-
ar og hlutafjáreigendur
^imi. gas, rafmagn flut.n-
naatæki al]t er í gróðafíkn-
um höndum einkarekstursins,
Allir þessir aðilar greiða þús-
undir milljóna árlega í aug-
lýsingar Hvers vegna? í
hvaða tilgangi? t>að er varla
þörf á auglýsingum til að
sannfæra fólk um nauðsyn
bess að hafa rafmagnsljós oe
síma.
Er auglýsingastarfsemin
, orðin svo voldug, að hún geti
knúð það fram að fá að aug-
'vsa vörur, cem engin þörf er
pð kynna kaupendum?
Madison • 1 'Avenue ’o.hefur- -
skapað nýtt. sérstætt við-
skiptasiðferði. Auglýsinga-
mennirnir iáta hreinskilnis-
lega: Það skiptir ekki máli
hvort hinn marglofaði vara-
'itur muni gera konuna fal-
legri eða eftirsóknarverðari
eins og lofað er ( auglýsing-
unum Aðalatriðið er. að kon-
an cem kaupir litinn sé sann-
færð um. að enginn annar
varalitur geti gert hana' Iáfn
motra.
Bráðum þurfa mennirnir
ekki lengur að hugsa. Madi-
son Avenue sér um það.
Madison Avenue er löngu bú-
ið að sigra meginland Ame-
ríku. og bað er langt á veg
komið víðast annars staðar ’
binum kapítalistíska heimi.
(Steín Vikrteen í norska
blaðinu Orientering).
Óhöppin
elta svanga
bílstjóra
Kanadísk rannsókn, sem gerð
hefur verið á vegum Harvard
heilbrigðismálastofnunarinnar,
hefur leitt í ljós, að vannærðir
ökumenn verða frekar fyrir ó-
höppum en saddir kollegar
þeirra. Rannsóknin tók til öku-
manna flutningabifreiða og er
fyrst og fremst að því stefnt
að bæta matmálsvenjur þeirra,
er. auk þess eru niðurstöðurnar
sérhverjum bílamanni áhuga-
efni.
Röng eða ónóg fæða getur
valdið svima, höfuðverk eða
pðru slíku sem svo aftur veld-
ur líkamlegri og andlegri deyfð;
— algengum undanfara slysa.
Skýrslur yfir slys, er verða
við iðnaðarstörf, sýna einnig
ótvírætt samband milli slysa-
tíðninnar og þess, hvort við-
komandi starfsmenn eru mett-
ir vel eða banhungraðir.
Tveggja ára rannsókn í vefn-
aðarverksmiðju leiddi 1 Ijós, að
flest slys urðu um kl. 10 fyr-
ir hádegi og að um það bil
75 af hverju hundraði komu fyr-
ir starfsmenn af fyrstu vakt,
sem ekki höfðu fengið árbít.
Meðal starfsmanna annarrar
vaktar, sem snætt höfðu órbít
sir.n í ró og næði, var yfirleitt
ekki um óhöpp að ræða.
Auk þess sýndi viðbótarat-
hugun, að þeir starfsmenn, er
fengið höfðu morgunmatinn
vel úti látinn, afköstuðu mun
meiru en hinir, sem slepptu
honum.
Hér er þó ekki um það eitt
að ræða að fylla magann. 1
fyrsta lagi getur móltíð, sem
þung er í maga, valdið deyfð
og sljóleik. I öðru lagi er stór
munur á því hve lengi mis-
munandi máltíðir hafa áhrif.
(Hve langt þær drifa).
Sultur þarf ekki að vera
meðvitaður til þess að vera
hættulegur. Óafvituð og væg
næringarvöntun, sem ekld
veldur neinni óþægindakennd,
er nægileg til að slæva eftir-
tektina og auka ergi og bráð-
ræði. I skýrelunni er mælt
með mjólk og sykri sem stað-
gcðri máltíð, er gefi eggjahvítu-
efni, vítamín, málmsölt og orku
til margra stunda.
Það er vissulega engin ný
bóla, að „magnlaus er matar-
laus hetja", en sízt spillir að
heyra það staðfest.
Tage Smidt segir svo frá:
Ég minnist þess að eitt sinn
kom fyrir mig stórklaufalegt
óhapp sem tvímælalaust átti
rætur sínar að rekja til þess,
að ég var banhungraður. Þetta
var síðari hluta dags og ég
hafði ekki haft nokkurn tíma til
hádegisverðar fyrir önnum.
Eg ók inn af hliðarbraut og
stöðvaði bifreiðina til að átta
mig á umferðinni. Eftir stöðv-
Framhald á 8. síðu.
Gervitáikn eiga að gera
manninn að lagardýri
Að liðinni hálfri öld verður komin fram ný
manngerð, homo aquaticus eða vatnsmaðurinn.
Honum verður jafn eðlilegt að hafast við í
djónum og okkur er nú að dvelja á þurru landi.
Þetta segir Jacques-Yves
Cousteau, hinn franski frum-
kvöðull neðansjávarrannsókna
neð húðköfunartækni.
Á heimsþingi neðansjávar-
tarfseml í London skýrði
lousteau frá því að banda-
iskir vísindamenn störfuðu
’ú að því að smíða gervi-
álkn á menn. Þessi tæki eiga
ið gera mönnum fært að end-
urnýja súrefnið í blóðinu án
þess að anda, en það myndi
þýða að þeir gætu hafzt við
neðansjávar langtímum sam-
an.
Helzti vandinn', segir Cou-
steau, er sá að lungu vatns-
mannsins verður að fylla ó-
virkum vökva, svo að þau
standist þrýstinginn á miklu
sjávardýpi. „Þetta er hægt“,
fullyrti hann, „en það tekur
tíma að leysa öll vandamálin
sem upp koma þegar breyta
á manninum úr láðs- i lag-
ardýr".
Ekki er nema rúmur mán-
uður síðan Cousteau sendi
tvo samstarfsmenn sina nið-
ur á sjávarbotn 1 Miðjarðar-
hafinu og lét þá hafast þar
við í geymi í hálfan mánuð.
Ekki lítur út fyrir að þeim
ætli að verða varanlega meint
af því kafi.
Næsta skrefið er að byggja
neðansjávarbæ, og franskir
verkfræðingar hafa hann nú
í smíðum, sagði Cousteau-
Verið er að smíða hús sem
ætlunin er að sökkva í sjó
í Miðjarðarhafinu næsta vor.
Tuttugu og fjórir sjólfboða-
liðar ætla að búa í þessum
neðansjávarhfbýlum í nokkr-
ar vikur. Svona er ætlunin að
halda áfram skref fyrir skref
þangað til því takmarki er
náð að vatnsmaðurinn sem
hefur vanið sig af að anda
með lungum en lætur tálkn
gerð af manna höndum am>-
Framhald á 8. síðu.
y
i