Þjóðviljinn - 10.03.1963, Blaðsíða 3

Sunnudagur 10. marz 1963
ÞlðÐVIUINN
SIÐA 3
A
HVÍLDAR.
DAGIN N
BEÐID EFTIR LEYNDARMAU
Það er hlustað
Fyrir nokkrum árum átti »á
sem þetta ritar símtal vid einn
af helztu forustumönnum Fram-
sóknarflokksins, en hann var
þá jafnframt einn mestur
valdamaöur þjóðfélagsins. Rætt
var um alvarlega atburði sem
voru að gerast í hemámsmál-
um. Allt í einu mátti hejrra
daufan en þó greinilegan smell
í símanum; Framsóknarleiðtog-
inn þagnaði, hló síðan við og
mælti: „Nú, það er hlustað á
símann hjá þér“. Síðan styttum
við samtal okkar.
Ég hafði oft heyrt það áður
að símnjósnir væru stundaðar
á Islandi en fest á það tak-
markaðan trúnað. En þarna tal-
aði sá sem hafði ekki aðeins
aðstöðu til að vita hið sanna,
heldur hafði hann og vald til
að binda endi á þvílíka starf-
semi. En hann lét sér auðsjá-
anlega vitneskjuna nægja, og
það leyndi sér ekki að hann
bjóst við því að símtal okkar
yrði fljótlega spilað á völdum
stað í bandaríska sendiráðinu.
Hver er
maðurinn?
Það er einkennilegt hversu
gersamlega hemámsflokkamir
íslenzku gengu Bandaríkjunum
á vald, þegar einusinni hafði
verið fallizt á varanlegt her-
nám. Það er alkunnugt að
valdamenn í öllum þessum
flokkum áttu í sálarstríði áð-
ur en þeir tóku þá ákvörðun
að leggja land sitt undir erlenda
herstöð; einnig þeim hafði ver-
ið innrættur þjóðarmetnaður og
nokkur sjálfsvirðing. En þegar
þeir höfðu tekið ákvörðun sína
var eins og allar skorður hefðu
verið numdar brott, og þeir af-
hentu ekki aðeins heiðardrög á
Suðumesjum heldur opnuðu
leið að þjóðfélaginu öllu. Starfs-
menn hemámsflokkanna allra
tóku að sér það verkefni að
njósna um samlanda sína fyrir
hemámsliðið; þegar maður var
ráðinn til starfa á Keflavíkur-
flugvelli var ekki aðeins könn-
uð fortíð hans, heldur og allra
ættingja hans. Og þetta átti
ekki aðeins við um herstöðv-
amar; um skeið var banda-
ríska sendiráðið einskonar
ráðningarskrifstofa sem skar úr
um það hvaða menn mættu
vera á þeim farskipum íslenzk-
um sem sigldu til Ameríku. Á
þennan hátt hefur bandaríska
sendiráðið komið sér upp
spjaldskrá sem nær yfir lands-
menn alla, og það er mikill
misskilningur ef menn ímynda
'sér'að þessar rijósriir hafi éirik-
um beinzt að hernámsandstæð-
ingum. Skráin er eflaust ná-
kvæmust um forráðamenn her-
ALLTAF FJÖLGAR VOLKSWAGEN
VOLKSWAGEN. kemur yður. ætíð á leiðar-
enda. — Hvert sem þér farið, þá er VOLKS-
WAGEN traustasti, ódýrasti og því eftir-
sóttasti bíllinn. Pantið tímarilega.
FERBIST í VOLKSWAGEN
HEILDVERZLUNIN HEKLA H F
Laugavegi 170—172 — Reykjávík — Sími 11275..
LEÐURREIÐSTfGVÍLIN
KOMIN
VINNUFATABÚÐIN
Laugavegi 76 — Sími 15425
námsflokkanna sjálfra; Bjami
Benediktsson, Eysteinn Jónsson
og Guðmundur í. Guðmunds-
son geta verið þess fullvissir að
allar athafnir þeirra, jafnvel
hinar smæstu og persónuleg-
ustu, hafa verið vandlega skrá-
settar. Þeir íslenzkir forleggi-
arar sem vinna nú að nýrri út-
gáfu á „Hver er maðurinn?"
gætu fengið fullkomið handrit á
bandaríska sendiráðinu.
Trúnaðartraust
Það er eðlilegt og réttmætt
að farið sé hörðum orðum um
njósnir þær sem flokks-
skrifstofur hemámsflokkanna
þriggja lögðu á sig fyrir her-
námsliðið, en í þeim birtist
einnig bamaskapur flokksleið-
toganna, jafnvel átakanlegt
trúnaðartraust. Þeir virðast
hafa tekið alvarlega yfirlýsing-
amar um það að hinir vígbúnu
gestir væru vinir og bræður og
samherjar. Þetta einfeldningslega
trúnaðartraust kom skýrt í Ijós
1956 þegar vinstristjómin var
mynduð. Þá gekk Bjami Bene-
diktsson, núverandi formaður
Sjálfstæðisflokksins, á fund
bandaríska sendiherrans á ís-
landi, mr. Muccio, og lagði til
að Sjálfstæðisflokkurinn og
Bandaríki Norður-Ameríku
störfuðu saman í stjórnarand-
stöðu á íslandi til þess að felia
vinstristjómina með skjótum
hætti. Vildi hann að Bandarík-
in neituðu algeriega að veita
vinstristjóminni lán og torveld-
uðu henni öll verzlunarviðskipti
við vestrænar þjóðir. Varð
Bjami agndofa af undrun og
vonbrigðum þegar í ljós kom
að Bandaríkin töldu sér hag-
kvæmara að gæta hagsmuna
sinna með öðru móti og beita
áhrifum sínum innan Fram-
sóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins til þess að halda þeim
við hemámsstefnuna. Mega
mönnum enn vera í minni hin-
ar sársaukafullu greinar sem
Bjami Benediktsson skrifaði í
Morgunblaðið um lántökur
vinstristjómarinnar í Banda-
ríkjunum; honum fannst hvert
lán vera rýtingsstunga Banda-
ríkja Norður-Ameríku í bak
Sjálfstæðisflokksins. Bandarík-
in gættu þess einnig vandlega
að fjariægja mr. Muccio úr
sendiherraembætti áður en
Bjami Benediktsson settist í
ráðherrastól á nýjan leik.
Yfir-ríkisstjórn
Það er þessi furðulegi bama-
skapur ekki síður en þýlyndið
sem veldur því að Bandaríkin
hafa nákvæmari tök á Islandi
en nokkru öðru landi, ef til viíl
lendingar hafa kynnzt í landi
sínu í rúman áratug, og raunar
býsna ólík frásögnum þeim
sem hemámsblöðin birta reglu-
lega um vísindalega snilli Rússa
í njósnum í öðrum löndum. Það
er engu líkara en skopleikurinn
við Hafravatn hafi verið settur
á svið til þess að blekkja ein-
hverja, hvemig sem því kann
að vera háttað.
Geitarhús

að einhverjum Mið-Ameríku-
ríkjum undanskildum. Auk per-
sónunjósnanna hafa Bandarík-
in tryggt sér aðgang að öllum
opinbemm stofnunum á íslandi,
svo að ekki sé minnzt á einka-
fyrirtæki sem máli skipta. Og .
með sérstæðum lánveitingum
hafa Bandaríkin búið svo um
hnútana að þeim áskotnast hár
árlega tugir miljóna króna í ís-
lenzku fé, sem sendiráð þeirra
getur notað að eigin geðþótta
í njósnir og mútur og hvað sem
er án nokkurs eftirlits. Banda-
ríkin hafa miklu fullkomnara
yfirlit yfir alla þætti þjóðfélags-
ins en ríkisstjómin sjálf, sendi-
ráð þeirra má heita hin raun-'
vemlega ríkisstjóm Islands.
Skopstæling
1 landi sem er jafn holgrafið
af njósnum og ísland geta það
naumast talizt stórtíðindi þótt
einhverjir Rússar reyni að
fylgjast með því sem hér kann
að vera að gerast í hemáms-
málum. Hitt vekur meiri furðu
hvað tilburðir þeir sem greint
var frá í fyrri viku vom fár-
ánlegir, þeir voru eins og skop-
stæling á þriðja flokks spæj-
arareyfara frá því um síðustu
aldamót. Eru klaufaverk þessi
í algerri andstöðu við það full-
komna njósnarkerfi sem ís-
Raunar er það að fara í geit-
arhús að leita ullar að spyrja
fslendinga um dulda hluti i
hemámsmálum; landsmenn
hafa aldrei fengið að vita neitt
annað en það sem blasir við
öllum sem hafa sjón og vits-
muni, hvort sem þeir em fs-
lenzkir eða erlendir. Og þetta
þekkingarleysi um dulda hluti
snýr ekki aðeins að almenningi;
þannig er einnig ástatt um
ráðherrana sjálfa. Jafnvel þótt
Guðmundur í. Guðmundsson
utanríkisráðherra gerðist spæj-
ari Rússa yrðu þeir litlu fróð-
ari, enda hefur hann sjálfur
skýrt svo frá að ekkert hafi
fundizt í leynihirzlum hans
þegar ófrómir menn komust í
þær á einkennilegan hátt úti í
París skömmu fyrir síðustu ára-
mót. Margir munu minnast
þess að fyrir fjómm árum birti
bandarískt blað fregn um það
að bandaríski landherinn yrði
fluttur brott frá fslandi. Guð-
mundur í. Guðmundsson stóð
þá upp á Alþingi íslendinga og
lýsti yfir því að þessi frétt væri
úr lausu lofti gripin; ekkert
slíkt kæmi til mála. Engu að
síður var landherinn fluttur
brott fáeinum mánuðum síðar;
bandarískir ráðamenn höfðu
aðeins ekki haft fyrir því að
skýra utanríkisráðherra íslands
frá fyrirætlunum stnum. Mjög
má það teljast trúlegt að Krúst-
joff, forsætisráðherra Sovét-
ríkjanna, geti vitað miklu meira
um það sem dulið á að vera
í hemámsmálum hér á landi en
nokkur íslenzkur ráðherra. Þeir
Krústjoff og Kennedy hafa nú
um nokkurt skeið haft þann
hátt á að trúa hvor öðmm fyr-
ir leyndarmálum þeim sem
njósnarar reyndu áður að grafa
upp með ærinni fyrirhöfn;
þannig fékk Krústjoff að vita
það að Bandaríkin ætluðu að
fjariægja eldflaugar sínar frá
Tyrklandi og Italíu löngu áður
en ríkisstjómir þeirra landa
höfðu nokkum pata af þeim
fyrirætlunum. Sá háttur yrði
eflaust einnig hafður á ef eitt-
hvað stæði til á Islandi. Sé eitt-
hvað njósnarvert í sambandi
við hemámsmál fslands, myndi
því vera meiri ástæða fyrir ís-
lenzku ríkisstjómina að reyna
að hlera eitthvað í Moskvu en
fyrir Rússa að halda uppi fyrir-
spumum meðal fslendinga hér
á landi.
Beðið eftir
leyndarmáli
Kannski em sumir ráðamenn
hemámsflokkanna famir að
átta sig á þvi að þeir hafi ver-
ið til muna of bamalegir í sam-
skiptum sínum við Bandaríkin.
Vilji þeir reyna að endurheimta
eitthvað af sjálfsvirðingu sinni
gætu þeir til að mynda byrjað
á því að reyna að koma sér
upp einhverju íslenzku leyndar-
máli — einhverri agnarlítilli
séríslenzkri vitneskju — og
varðveitt það sem sjáaldur auga
síns. Það væri mikill dagur
þegar stjómarvöldin gætu skýrt
frá því með heilagri reiði að
erlendir spæjarar — bandarísk-
ir, rússneskir eða annarra þjóða
— hefðu reynt að komast að
íslenzku leyndarmáli. — Austri.
FncirSr IívohcI íáv
LIIMlll IVtuIIjI úr leðri — svartir fyrir konur. inr
Ný sending í fyrramálið. cirn\/A 1
Eymundssonarkjallara Austurstræti 18.
PÁSKAFERÐIN
er til
AFRÍKU
MAROKKO-ferð okkar um pásk-
ana er einstaklega glæsileg. Við
bjóðum aðeins það bezta:
1. flokks hótel
farars'tjórn
baðstrendur
og heimferð um
MADRID og LONDON
Ferðaáætlun fyrirliggjandi á
skrifstofu okkar
LÖND
&
LEIÐIR
Aðalstræti 8
Síml 20800