Þjóðviljinn - 23.03.1963, Qupperneq 4

SfÐA
ÞJ6ÐVILJINN
Laugardagur 23. marz 1963
Til að bæta sambúðina við ungverska ríkið
Jóhannes páfi er sagður vilja fá
Mindszenty kardínála til Rómar
Ffétt&ritarar telja sig hafa öruggar heimildir fyrir því
áð Jóhannes páfi leggi nú mjög að Mindszenty kardí-
nálá, sem dvaliZt hefur sem pólitískur flóttamaður í
bándaríska sendiráðinu í Búdapest síðan í uppreisninni
háustið 1956, að koma til Rómar. Sagt er, að páfa sé
mjög umhugað um að bæta sambúð kaþólsku kirkjunnar
og ungverska ríkisins og vilji því að Mindszenty fari
burt úf Ungvérjalandi.
Á kirkjuþrnginu í Róm s.l.
hátlst var mœttur fulttrúi ka-
þdlgku kirkjunnar í Ungverjá-
láhdi, Endré HamVas biskup.
Þéð Vakti áthygli að Jóhannes
páfi rœddi meira við hahh én
flésta eðra kirkjuhöfðingja seth
þiflgið sátu,
fekkl Var þá vitað méð neinhi
visáu hvað þe:m hefði farið á
milli, én menn fóíii að renna
grun í það þegar Hamvas bisk-
up bauð erkibiskupnum í Vín-
árborg, König kardinála, heim
til Búdapést, áður en þinghaldi
var fréstáð í désember.
König kardináli hefur nefni-
léga áður létið málefni ká-
þólsku kirknanna í Austur
Evrópu til sín taka; var þannit,
við útför Stepinac kardinála 1
Júgóslavíu, sem dæmdur vai
fyrir landráð á striðsárunum og
hefur þegið boð Wyszynski
kardinála að koma til Varsjár.
Hann tók fram að hann færi t:i
Búdapest með samþykki Jó-
hannesar páfa, Hann sagðist
mundu nota tækifærið til að
heilsa upp á Mindszenty kardi
nála.
Allir vilja losna við hann
Mindszenty hefur sem áðui
segir dvalizt í bandaríska sendi-
ráðinu í Búdapest síðan haust
Jerusalem Post í Israel:
, Vestur-Þjóðverja
framleiða eiturgas
handa her Nassers
Israelska blaðið Jcrusalem
Post fullyrti fyrir nokkrum
(Jögum að vestur-þýzkir vís-
indamenn vinni nú í Egypta-
láfldi að því að framleiða eit-
urgas til hernaðar og tæki til
sýklahernaðar.
„Vfirvöldin í ísrael velta þvi
nú íyrir sér í hve ríkum mæb
þau eigi að skýra frá starf-
éémi 400 vestur-þýzkra vísinda
Bandarískir til
tunglsins 1968
— Bandaríkin verða fær til
þess að lenda mönnuðu geim-
fári 6 tunglinu árið 1968, sagði
þýzk-bandaríski geimferðafræð-
ingurinn dr. Willy Ley í fyr-
irléstri sem hann hélt nýlega
við Louisiana-háskólann.
Ley hélt því fram að Banda-
ríkin væru í mesta lagi einu
ári á eftir Sovélríkjunum í
géimrannsóknum. Hann taldi aö
bandarískum geimförum verði
kléift að fara umhverfis tunglið
éinhvérn tíma á árunum 1960-
1967.________________
Strtoss flytur
Salazar iofgjörð
Frartz-Josef Strauss, fyrrum
stríðsmálaráöherra V-Þýzka-
landSi er um þessar mundir
staddur í leyfi í Portúgal. Ný-
lega átti hann viðtal við Lissa-
bon-blaðið Diário da Manhá.
Blaðið segir að Strauss hafi
lýst einræðisherra landsins,
Salazar, sem „manni aldarinn-
ar“. Strauss vill binsvegar ekk,
viðurkenna að hann hafi tc'-
svo sterkt til orða. Hann kvrð"
áðeins hafa viijað láta ; r
þá skoðun sína að SaJazn'-
„einn af- merkari stiór •
mönnum okkar tíma“. Má ses
að það sé talsvert
manna, sem hafa veríð ráðnn
til Egyptalands til þess að gera
tllraunir með ýmis konar ó-
Venjuleg vopn“, segir blaðið sem
venjulega hefur talsvert til síns
máls.
Síðan skýrir blaðið frá til-
raunum Vestur-Þjóðverjanna
með eiturgas, geislunarvopn og
sýklahernað og segist vona, aö
ef gögn þar að lútandi verði
birt myndi baö hafa áhrif í
almenningsálitið í Vestur-
Þýzkalandi og veröa til þess^
aö vísindamennirnir hikuðu við'
aö halda áfram samvinnu sinni
við egypzka herinn.
Heimildarmenn í- Jerúsalem
herma að ríkisstjórnin í israel
hafi snúið sér til Bonn-stjórn-
ar og látið í l.iós kvíða sinn
vegna starfsemi vestur-þýzku
vísindamannanna í Egyptalandi.
515 í fangðlsi
vegna afskipta
af stjórnmálum
A tímabilinu frá 1. janúar
1961 tll 10. nóvember 1902
dæmtlu vesturþýzkir dómstól-
ar 515 menn í fangelsi fyrir
afskipti af stjórnmálum. Voru
menn þessir dærndir í allt að
þriggja og hálfs ára fangavlst.
Frá þcssu segir í skjaii sem
mannréttindanefnd A-Þýzka-
lands hefur scnt mannrétt-
indanefnd Samcinuðu þjóð-
anna.
Á sama tíma gegna gamlir
nazistar háum embættum í
Vestur-Þýzkalandi. Fjölmargir
stríðsglæpamenn hafa verið
iátnir óáreittir en aðrir sýkn-
aðir eða dæmdir í skamm-
vinna fangavist, segir í skjal-
inu sem austurþýzka nefndin
hefur farið fram á að mann-
-éttindanefnd Sameinuðu þjóö
-nna taki til meðferðar s
læúa fundi sínum.
ið 1956. Sjö árum áður hafði
hann verið dæmdur í ævilancl
fangelsi, en v.ar leystur úr haldi
í uppreisninni. Frjáls maður
var hann þó aðeins í fáeina
daga, því að í lok uppreisnar-
innar leitaði hann hælis í
sendiráði Bandöríkjánná óg hef-
Mindszenty kardináli.
ur verið þar óboðinn gestur
síðan.
Það hefur ekki verið neitt
launungarmál að gestgjafar
hans hafa viljað losna við hann
fyrir hvern mun. Þegar árið
1959 reyndu Bandaríkjamenn að
koma honum af höndum sér í
samráði við ungversku gtjórnina
og Páfagarð. Ungverska stjórnin
lýsti sig. reiöubúna að leyfa
Mindszenty að hverfa úr landi.
ef hann skuldbindi sig til að
hætta öllum andróðri gegn
henni. Mindszenty var boðiri
staða í Páfagarði, sem hæfði
tign hans. En hann hafnaði
þessum boðum.
Líka biskupar og páfastóll
Biskupar kaþ. kirkjunnar
í Ungverjalandi hafa einnig
viljað losna við Midszenty úc
landi. Sambúð ríkis og kirkju
hefur farið mjög batnandi á
síðari árum, en þrjózka Mind-
szentys hefur komið í veg fyrir
að gróið hafi um heilt á milli
þeirra.
Þá hefur Páfastóll einnig
verið þess mjög hvetjandi að
þessum ásteytingarsteini yrði
rutt úr vegi, svo að bæta mætti
sambúðina við ungverska ríkiö
og fá leyfi þess til að skipa
í þau sex erkibiskups- og bisk-
upsembætti sem nú hafa stað-
ið auð árum saman.
Bætt sambúð
Sem dæmi um það hve mjög
sambúð kirkju og ríkis hefur
batnað í Ungverjaiandi síðustu
árin má nefna að í grein eftir
I-Iamvas biskup, sem birtist í
kaþólska vikublaðinu „Uj em-
ber“ í Búdapest, meðan biskup
var í Róm, sagði hann m. a.:
„Við erum trúir þjónar kirkju
okkar en einnig trúir þjónar
ríkis okkar“.
Þessi viðleitni, biskupa ung-
versku kirkjtmnar hefur mætt
skilnin.gi í Páfagarði, ekki sízt
sökum þess að Jóhannes páfi
hefur undanfarið lagt sig i
framkróka við að bæta sambúð-
ina við öll stjórnarvöld í sósíal-
istísku ríkjunum. Nægir að
minna á að fyrir skemmstu
ræddi hann einslega við Ads-
úbei, tengdason Krústjoffs.
Ksupslefnan í Leipzig
heppnaðiist mjög vel að
þcssu sinni, allmiklu
fleirl fyrirtæki á vesturlöndum, einkum í Vcstur-Þýzkalandi,
sýndu þar varning sinn en -í fyrra og eriendum gestum fjölgaði
einnig mikið. Hér á myndiinni sjást tveir foringjar úr banda-
ríska hernum skrá sig í miðstöð kaupstefnunnar fyrir erlenda
gesti.
Nató-ríki ósammóla
um gríðarsóttmólann
Fastaráð Atlanzhafsbanda-
Iagsins í París hefur rætt um
griðasáttmála miltí NATÓ og
Varsjárbandalagsins, ef trúa
má vcsturþýzka blaðinu Ziid-
dcutsche Zeitiung.
Blaðið segir að Sovctríkin
hafi komið fram með hug-

aðanaðsr og íyrrverandi
sendiráðsritari horfinn
Að kvöldi 25. janúar síðast-
Hðins yfirgaf Harold Adrian
Russell Pliilby, 51 árs gamall
brezkur blaðamaður hcimili
sitt í Bcirut og sagöi konu siinni
að hann myndi hitta hana síöar
um kvöldið í samsæti í brezka
sendiráðinu. Hún hefur ekki
séð hann síðan og cnginn veit
hvar hann er niður kominn.
Blaðamenn í Beirut fara tíð-
um inn í eyðimörkina og
standa þær ferðir þeirra vikum
saman. Fjarvera þeirra vekur
því sjaldan mikla eftirtekt. En
svo kom að lokum að hvarf
Philbys þótti vart einleikið og
einkum eru brezkir ráðamenn
kvíðafullir.
Nám í Cambridge
Harold Philby er sonur St.
John Philbys, en sá var þekkt-
ur eyðimarkakönnuður og sér-
fræðingur í málefnum A'raba.
Á sínum tíma var hann ráð-
gjafi Ibn Sauds, konungs í
Saudi Arabíu.
Harold Philby stundaði nám
í Cambridge og var talinn
vinstrisinnaður í skoðunum.
ÁOur hafði hann vakið á sér
athygli er hann brauzt gegnum
varðstöðu nazista úti fyrir
verzlun Gyðings eins í Berlín.
I Cambridge kynntist hann Guy
Burgess þeim er hvarf til Sov-
étríkjanna ásamt Donald Mac-
lean árið 1955.
Hann var fréttaritari London
Times í Spánarstríðinu. Hann
starfaði í brezku leyniþjónust-
unni í heimsstyrjöldinni og var
heiðraður fyrir dugnað sinn. Er
stríðinu var lokið gekk hann
í utanríkisþjónustuna og varð
fyrsti sendiráðsritari Bretlands
í Washington. Heimilisvinur
hans þar var Guy Burgess sem
Phiiby.
einnig var starfsmaður við
sendiráðið.
Vinur í stríðu
Þegar Burgess og Maclean
tókst á dularfullan hátt að
komast til Sovétríkjannaán vit-
undar yfirvaldanna kom upp
orðrómur um að stjómarstarfs-
maður hefði varað þá við. Þing-
maður einn í Verkamanna-
flokknum sakaði Philby a þing-
inu um að vera í vitorði með
þeim. Harold Macmillan, þú-
verandi utanríkisráðherra,
hreinsaði hann af öllum land-
ráðaákærum og lýsti því yfir
að hann væri ekki „hinn svo-
nefndi þriðji maður, ef þá
nokkur hefur verið það.“ Samt
sem áður lá Philby enn undir
grun enda vildi hann ekki af-
neita vináttu sinni við Burgess.
— Til eru vinir í blíðu og
vinir í stríðu, sagði hann, og
ég vil heldur tilheyra síðari
tegundinni.
Horfinn sporlaust
Philby gekk nú úr þjónustu
stjórnarinnar og snéri sér að
blaðamennsku. Fyrir sjö árum
hélt hann til Austurlanda á
vegum brezku blaðanna Econ-
omist og Observer. 1
Eftir hvarfið gerði eiginkona
Philbys lögreglunni í Beirut
viðvart. síðar tilkynnti hún,
að sér hefðu borizt bréf og
símskeyti frá manni sínum og
voru þau staðsett í Kaíró. Hann
lét í það skína að hann væri á
hnotskógi eftir fréttaefni en
ekki var húsbændum hans við
Economist og Observer kunn-
ugt um það. Loks báðu blöðin
tvö yfirvöldin í Egyptalandi og
Libanon að rannsaka máliö.
Yfirvöldin á baðum stöðunum
hafa tilkynnt að engin merki
fyndust um að Philby hefði
yfirgefið Libanon né komið til
Egyptalands.
Á götu í Prag?
Fyrir viku fékk frú Philby
enn símskeyti frá manni sínum
og var það staðsett á Cosmo-
politan hótel í Kaíró. Sagði
Philby að allt gengi að óskum
og myndi hann brátt senda
henni bréf og segja frá ferðum
sínum í öllum atriðum. Yfir-
völdin í Kaíró hafa lýst því
yfir að Philby hafi aldrei verið
skráður gestur á gistihúsi þessu
og undirskriftin á skeytinu lík-
ist ekki hendl hans.
Blað eitt í Beirut hefur skýrt
frá því, að Philby hafi sézt á
götu í Prag. 1 Moskvu kveðst
Guy Burgess ekki hafa séð sinn
gamla vin.
myndina um siíkan sáttmála i
umræðum um Berlínar-máliö.
Bandaríkjamcnn og Bretar eru
hlynntir slíkri sanmíngagerð „ef
aðstæður leyfa“. Þeir vilja
gjarna sýna einhvern sam-
komulagsvilja, segir blaðið.
Þeir sem aðhyllast slíkan
samning innan NATÖ benda á
að hann myndi ekki binda
bandalagsríkin á nokkum hátt
varðandi vígbúnað. Frakkar og
V-Þjóðverjár eru hinsvegar
andvígir griðasáttmálanum og
bera því við að með undirrit-
un hans viðurkenndu NATÓ-
ríkin A-Þýzkaland óheint sem
aðila að Varsjár-bandalaginu!
Ef NATÓ er trúttþeirri stefnu
sem bandalagið hefur hingað
til fylgt í Þýzkalandsmúlunum
verður sovézku tillögunni vísáð
á bug, segja Frakkar og Vest-
ur-Þjóðverjar.
Zuddeutsche Zeitung hefur
oft sýnt og sannað að það
fyigist vel með því sem gerist
innan NATÓ.
Afganar hafa lengi verið veg-
lausir menn að kalla og hefur
þetta að sjálfsögðu háð þeim
allmikið. En nú hafa sovézkir
veitt Afganistan hjálp við vega-
lagningar og er hér kominn
verkfræðingur Pétur Kapaleis-
víli sem aðstoðar við vega-
lagningu yfir Hindukusfjöll.