Þjóðviljinn - 09.01.1964, Page 4

4 SlÐA
ÞI6ÐVIUINN
Fimmtudagur 9. janúar 1964
Otgetandi: Sameimngarflokkur alþýðu — Sósialistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H Jónsson Magnús Kjartansson fáb.i
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Biamason. Sigurður V Fnðþjóísson
Rítstjóra. afgreiðsla. auglýsingar. nrentsmiðja: Skólavörðust Ifl
Sími 17-500 (5 Hnuri Áskriftarverð kr R0 á mánuði.
Samsæri alíufélaganna
FMns og Þjóðviljinn skýrði frá einn blaða í síð-
ustu viku hafa olíufélögin þrjú svarað út-
boði Reykjavíkurborgar með algerlega samhljóða
tilboðum, svo að ekki skakkaði einum eyri. Þann-
ig hafa þessir þrír helztu auðhringar landsins
hina margrómuðu frjálsu samkeppni að háði og
spotti opinberlega. Það var ánægjulegt að sjá
Alþýðublaðið, málgagn Gylfa Þ. Gíslasonar olíu-
málaráðherra, taka í fyrradag undir gagnrýni
Þjóðviljans af þessu 'tilefni, en hitt var býsna
fráleitt þegar blaðið hélt því fram að íslending-1
ar væru varnarlausir gegn þvílíku einokunar-1
samsæri, því að hér skorti löggjöf sem bannaði;
slíka iðju, enda þótt menn væru settir í fang-1
elsi í Bandaríkjunum fyrir það framferði sem |
forstjórar íslenzku olíufélaganna leyfa sér. Gylfi
Þ. Gíslason er engan veginn jafn varnarlaus og
Alþýðublaðið vill vera láta.
I>að er íslenzka ríkið sem semur um kaup á
* öllu því magni af olíum og benzíni sem lands-
menn nota. Síðan hefur ríkisvaldið svipaðan hátt
á og þegar Danakóngur afhenti einokunarkaup-
mönnum viðskipti við landsmenn; olíuhringarn-
ir þrír fá einkarétt til að dreifa þessum nauðsynj-
um meðal landsmanna og græða á þeim. Þó er
sá munur á að Danakóngur seldi viðskiptin, en
íslenzka ríkisstjórnin gefur þau. Ekki stafar þessi
tilhögun af hagkvæmnisástæðum, því ekki er
hægt að hugsa sér heimskulegri sóun en að halda
uppi þreföldu skriffinnskubákni, þreföldu dreif-
ingarkerfi, sjá þrjá tanka á öðrum hverjum sveita-
bæ og þrefalda röð af olíubílum með þremur vöru-
merkjum á sama varningnum. Þetta yfirskir
samkeppninnar er þeim mun fráleitara sem fé-
lögin þrjú hafa nú staðfest með tilboði sinu tii
Innkaupastofnunar Reykjavíkurborgar að þau
hvíla öll á sama sitjandanum.
Oíkisvaldið stendur sannarlega ekki uppi varn-
arlaust gegn uppivöðslu olíufélaganna, það á
alls kostar við þau. Eftir að þessi félög eru upp-
vís að því að ástunda einokun í stað samkeppni
eftir að þau hafa oftar en einusinni reynzt sek
um stórfelldustu lögbrot og svik í sögu landsins.
eftir að augljóst er hverjum manni að starfs-
hættir þeirra eru skóladæmi um tilgangslausa
fjármunasóun, æ'tti mælir þeirra sannarles?a að
vera fullur. Alþýðubandalagið hefur margsinnis
á undanförnum árum flutt tillögur á binei urr
ríkisverzlun á olíum og benzíni, og ættu jafn-
vel þeir sem lítinn áhuga hafa á ríkisverzlun
þó að geta viðurkennt að á þessu sviði eigi hún
sannarlega rétt á sér. Væntanlega ber að líta á !
undirtektir Alþýðublaðsins við gagnrýni Þjóð-!
viljans sem stuðning við þá tilhögun. Kannski
megum við jafnvel eiga von á því að Gylfi Þ
Gíslason olíumálaráðherra flytii frumvarp um
þetta efni þegar þing kemur saman á nýjan
leik síðar í þsssum mánuði. — m.
LÚÐVÍK JÓSEPSSON:
í síðasta tölublaði
Austurlands, málgagns
sósíalista á Austur-
landi, birtist áramóta-
g-rein eftir Lúðvík
Jósepsson, og er hún
endurprentuð hér á
eftir;
/írið. sem riú er að líða,
hefur verið íslendingum hag-
stætt frá náttúrunnar hendi.
Framleiðsla hefur orðið mikil
til lands og sjávar og verðlag
á útflutningsvörum hefur farið
hækkandi.
Á aiþjóðavettvangi hefur ár-
ið 1963 einkennzt af vaxandi
samstarfsvilja og skilningi á
milli stórvelda. sem síðan hef-
ur leitt til aukinna samskipta
á ýmsum sviðum.
Árið 1964 er enn eins Qg ó-
ráðin gáta. Hvort það verður
gott ár og hamingjuríkt, eða
illt ár og erfitt, er ekki gott
að segja um. En af revnslunni
má alltaf læra nokkuð.
Við skulum því renna hug-
anum yfir nokkra atburði árs-
ins, sem nú er að kveðja, og
virða fyrir okkur þróun mál-
anna Ef til vill tekst okkur
á þann hátt að átta okkur
nokkuð á rás tímans, og sjá
eitthvað ofurlítið inn i fram-
tíðina.
Þróun heims-
málanna
Á árinu 1963 dró mjög úr
kalda stríðinu á milli austurs
og vesturs. Segja má, að árið
einkennist fyrst og fremst af
auknum skilningi á nauðsyn
samstarfs og samninga á milli
þjóða.
Stærsta skrefið i þessa átt
var samningur kjarnorkuveld-
anna um takmarkað bann við
kjarnorkusprengingum. Sá
samningur gjörbreytti á
skömmum tíma viðhorfi fjöl-
margra þjóða til ýmissa þeirra
vandamála sem talin höfðu
verið viðkvæmustu og hættu-
legustu deilumálin í alþjóða-
málum.
Ýmsir kunnustu stjórnmála-
menn i heiminum töldu, að
þessi samningur væri aðeins
fyrsta skrefið af mörgum, sem
stigin myndu verða i friðar-
átt á milli austurs og vest-
urs á næstunni.
Hin breytta afstaða kom
brátt fram í stórauknum
verzlunarviðskiptum landa í
Vestur-Evrópu við Sové'-íkin
og hin sósíölsku alþýðuríki í
Austur-Evrópu. Og nú er tal-
ið. að í undirbúningi sé. I
mörgum löndum í Vestur-Evr-
ópu og einnie í Bandaríkjun-
um sjálfum, að gjörbreyta um
stefnu í viðskiptamálum gagn-
vart löndum sósíalismans al-
mennt.
En þó að dregið hafi úr
spennunni á milli Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna og
stuðningsríkja þeirra í Evrópu,
fer því fjarri, að með því séu
öll deilumál á milli þjóða að
leysast
Mörg hættuleg deilumál eru
enn óleyst og bein styrjaldar-
átök hafa lengi átt sér stað í
ýmsum löndum Asíu Árið
1963 hefur verið stefnu Banda-
ríkjanna erfitt í Asíumálum,
ekki síður en árin á undan
Þrotlaus fjáraustur til stuðn-
ings ríkisstjórnar Suður-Víet-
nam. ásamt með miklum her-
stuðningi, hefur komið fyrir
ekki Sífellt hefur hallað und-
an fætl fyrir Bandaríkjamönn-
um í því landi og í haust var
svo komið, að leyniþjónusta
Bandaríkjanna sá sig til
neydda að styðja blóðuga upp-
reisn þar gegn ríkisstjórn
beirri. sem Bandaríkin höfðu
þó sjálf haldið við í nokkur ár í
landinu, Nú er svo komið Asíu-
íhlutun Bandaríkjanna, að þau
sitja uppi með stjórnleysis-
ástand í Suður-Kóreu, öng-
þveiti í Suður-Víetnam, tapaða
tiltrú í Cambodiu og Pakistan
og tapað Laos.
Eitt alvarlegasta vandamál í
alþjóðamálum er nú talið vera
efnahagsástand vanþróuðu
landanna í heiminum og si-
fellt vaxandi munur á efna-
hag ríku þjóðanna og hinna
fátæku. .
Samkvæmt skýrslum Sam-
einuðu þjóðanna kemur i ljós,
að á síðustu 10 árum hefqr
verðlag á hráefnum, sem van-
þróuðu löndin fyrst og íremst
ílytja út, iækkað um 8—9%,
en á sama tíma hefur verð á
iðnaðarvörum háþróuðu land-
anna hækkað um 10%.
Háværar raddir eru nú uppi
um að gerð^r verði öflugar
ráðstafanir með alþjóðasamn-
ingum, um að snúa þessari
þróun við, vanþróuðu löndun-
um í hag og efla þær síðan
til sjálfsbjargar.
Morðið á Kennedy forseta
varð mikið áfall fyrir þau öfl
í Bandarikjunum, sem börð-
ust fyrir auknum mannréttind-
um til handa svertingjum þar
í landj og sem á alþjóðavett-
vangi vildu treysta á sam-
komulagsleiðina.
Þegar má sjá þess merki,
að einangrunaröflin þar í
landi telja sig nú hafa sterk-
arj stöðu en áður.
En þrátt fyrir fráfall Kenn-
edys má telja víst, að sú þró-
un sem átt hefur sér stað í
alþjóðamálum á árinu 1963.
muni halda áfram á næsta óri
Aukin samskipti milli austurs
og vesturs. fleiri samningar.
minni hernaðarátök. aukinn
raunhæfur stuðningur við nýju
ríkin. minni áhrif hernaðar-
bandalaga, en vaxandi þátttaka
Asíu- og Afríkuþjóða í alþjóða-
samtökum,
Innanlandsmál
Vetrarvertíðin frá ársbyrjun
og fram í maímánuð skiptir
jafnan miklu máli um afkomu
íslenzka þjóðarbúsins á hverju
ári. Vetrarvertíðin 1963 var góð
og nokkru betri en árið áður.
Afli togaranna varð miklu
betri en árið á undan.
Sumarsíldveiðin varð góð, þó
að heildaraflinn yrði nokkru
minni en metaflasumarið árið
1962, Síldarsöltun varð þó
meiri en nokkru sinni áður.
Verðmæti síldaraflans sum-
arið 1963 varð aðeins lítilshátt-
ar minni en sumarið 1969 og
réði þar mestu aukin söltun
og hækkandi verð á afurðun-
um.
Síðari hluti ársins varð ó-
hagstæður fyrir sjávarútveg-
inn og olli þar mestu óhagstæð
tíð.
Framleiðsla iandbúnaðar op
iðnaðar varð mikil á árinu og
ýmsar fjórfestingarfram-
kvæmdir urðu né meiri en
undanfarin tvö é”
Þegar þess er gætt, að árin
1961 og 1962 höfðu verið sér-
staklega hagstæð framleiðslu-
ár og árið 1963 var einnig gott
ár, þá hefði verið eðlilegt að
búast við sérstaklega góðu á-
standi í efnahagsmálum þjóð-
arinnar nú við þessi áraskipti.
En reynslan er önnur.
Síðari hluti ársins hefur ein-
kennzt af ört vaxandi dýrtíð,
miklum óróa á vinnumarkaði
og almennri ótrú á verðgildi
peninga og ástandinu í efna-
hagsmálurn yfirleitt.
Frá því i júnímánuði í sum-
ar og þar til i nóvembermán-
uði hefur framfærsluvísitalan
hækkað um 15 stig, eða um
11,4%, Fyrir.sjáanlegt er, að
vísitalan mun hækka enn um
6 stig á næstu mánuðum vegna
verðhækkana, sem þegar hafa
verið ákveðnar, eða eru nú að
ganga i gildi.
Þann 3 júlí í sumar var
kveðinn upp dómur um launa-
kjör starfsmanna ríkisins og
telur ríkisstjómin að meðal-
talshækkun samkvæmt þeim
dómi sé um 45%.
Laun ýmissa starfshópa, sem
hæst laun höfðu þó fyrir
munu hafa hækkað um 80 til
100%.
Um það verður ekki deilt.
að tímakaup verkamanna hef-
ur ekki hækkað í tíð núver-
andi ríkisstjórnar til jafns yið
hækkandi verðlag á algengustu
nauðsynjavörum, Kaupmáttur
tímakaupsins hefur því óum-
deilanlega farið lækkandi,
þrátt fyrir stórlega vaxandi
þjóðartekjur. Þessi þróun mál-
anna leiddi til hinna víðtæku
og miklu verkfalla í desember-
mónuði
Á síðari hluta órsins voru
að koma í ljós afleiðingar
þeirrar stefnu, sem ráðandi
hefur verið í efnahagsmálum
þjóðarinnar sl. 4 ár.
Nú í árslokin blöstu við
staðreyndir eins og þessar:
Kaupmáttur tímakaups verka-
manna hefur minnkað, verzl-
unarálagning hefur hækkað,
verðlag á matv. hefur hækkað
um 78% sl. 4 ár, fjárfesting
verzlunarinnar í Leykjavík
hefur aldrei orðið meiri á
einu ári en nú, heildverzlunin
í Reykjavík hefur fengið meira
lánsfé sl. 4 ár úr viðskipta-
bönkum landsins, en aðalat-
vinnuvegirnir, að skipulags-
leysið í innfiutningsmálum og
fjárfestingarmálum hefur leitt
út í hreint öngþveiti, að þeir
ríku verða ríkari, en þeir fó-
tæku fátækari.
Stuðningsmenn ríkisstjórnar-
innar, sem áður voru, segja nú
hver um annan, að viðreisnar-
stefnan sé augl.ióslega komin
í strand.
í lok verkfallanna nú rétt
fyrir jólin boðaði ríkisstjórn-
in, að hún teldi óhjákvæmi-
legt að gerðar yrðu nýjar efna-
hagsróðstafanir strax og þing
kæmi saman eftir jólaleyfi.
Látið var að því liggja, að
leggja yrði á nýja rkatta sem
næmu 3—400 milljónum króna.
til stuðnings togaraútgerðinni.
hraðfrystihúsunum og rikis-
sjóði sjálfum til þess að hann
gæti staðið undir samskonar
niðurgreiðslum á vörum og
hann hefur gert undanfarin
ár.
Augljóst er, að slík skatt-
lagning i formi almenns sölu-
skatts, jafngildir nýju verð-
hækkunarflóði, sem efalítið
leiðir til kauphækkana síðar
Ríkisstjórnin nýtur minna
trausts nú én hún hefur not-
ið frá bví að hún f.yrst tók
við völdum í júnjmánuði i
!umar tókst henni að komast
klakklítið í sepnum Alþingis-
kosningar En hæpið er. að
henni tæki^t bað aftur, ef nú
ætti að kjósa.
Sterkasta haldreipi ríkis-
stjórnarinnar eins og nú er
komið, er ósamstaða andstæð-
inga hennar. Ríkisstjórnin lif-
ir blátt áfram á sundrungu
vinstri manna. Foringjar Fram-
sóknarflokksins sjá þetta eins
og aðrir, en halda þó áfram
fjandskap sínum gegn öllu
samstarfi stjórnarandstæðinga.
Það eru blindir menn sem
ekki sjá, að sterkasta aflið í
þjóðfélaginu sem hlýtur, vegna
hagsmuna sinna, að berjast
gegn stjórnarstefnu núverandi
ríkisstjórnar, er verkalýðs-
hreyfingin í landinu.
Alþýðubandalagið er áhrifa-
ríkasti flokkurinn innan verka-
lýðshreyfingarinnar, enda var
til þess stofnað af stjórn Al-
þýðusambands fslands.
Samstaða gegn núyerandi
afturhalds ríkisstjórn án Al-
þýðubandalagsins, er því ó-
hugsandi og vonlaus með öllu.
Stjórnarandstaða Framsókn-
arflokksins, sem neitar þess-
um staðreyndum, getur því
aldrei orðið annað en mark-
iaust gaspur
Þetta þurfa allir frjálslynd-
ir menn í landinu að skilja.
Nýja árið
ÖIl vonum við, að nýja árið
verði okkur íslendingum gott
ár. Við Austfirðingar vonufnst
eftir góðu síldarsumri. Við
höfum þegar búið okkur all vel
út til þess að geta tekið á
móti miklum síldarafla. Sl.
sumar voru um 2/3 hlutar alls
sumar-síldaraflans unnir á
Austfjörðum sunnan Langa-
ness, eða um 790 þúsund mál
og 279 þúsund tunnur i salt.
Ný og glæsileg fiskiskip eru
enn að bætast í flota okkar.
Sex ný skip, um 200 rúmlestir
hvert, bættust í Austfjarða-
flotann seint á þessu ári og
koma á því næsta.
En þó að góður síldarafli sé
mikils virði. bæði fyrir okkur
Austfirðinga og alla þjóðina,
þá er varhugavert að treysta
um of á slíkan aflafeng —
hann getur brugðizt.
Við þurfum því að efla
fleiri starfsgreinar í okkar
fjórðungi, þar á meðal iðnað
i ýmsum greinum.
Og óhjákvæmilegt er, að
landbúnaðurinn á Austurlandi
taki stórfelldum breytingum.
Hann hefur í ýmsum sveit-
um dregizt aftur úr og stend-
ur nú höllum fæti.
Samgöngumálin á Austur-
landi verða að gjörbreytast, ef
ekki á illa að fara, og síðast
en ekki sizt þarf samstarf og
samstaða okkar Austfirðinga
að stóraukast.
Reynslan hefur kennt okkur,
að gott árferði, þó ,að það sé
mikilvægt, dugir ekki eitt til
þess að tryggja aukna hag-
sæld, öruggar framfarir og
batnandi lífskjör Við verðum
auk þess að kunna að stjóma
málefnum okkar af viti og
fvrirhyggju Fyrirhyggjulaus
eyðsla, gróðasöfnun braskara,
vanhugsuð fjárfesting og dek-
ur við sýndarmennsku og tild-
ur, getur eytt á skömmum
tíma öllum afrakstri góðs ár-
ferðis.
Við þurfum stjórnarstefnu,
sem treýstir undirstöðu-at-
vinnuvegi þjóðarinnar og sem
metur störf verkamanna, sjó-
manna, iðnaðarmanna og
b nda sem og annarra vinn-
andi manna á réttan hátt,
Um leið og ég þakka öllum
vinum mínum og samstarfs-
mönnum fyrir árið sem er að
!:ða, óska ég þeim og öllum
Áutxfirðingum góðs og gleði-
leg? komandi árs.
Lúðvík Jósepsson.