Þjóðviljinn - 16.01.1964, Síða 7

ÞIÚÐVILJINN
Fimmtudagur 16. janúar 1964
i
I
Koma gufuknúnir
bílar aftur
á markaiinn?
Gufuvélin er elzta hita-
aflvélin. Gufan myndast við
upphitun vatns í gufukatl-
inum og er leidd eftir rörum
gegmrnt skriðilinn til strokk-
anna, þar sem hún knýr
bulluna fram og aftur,
Hreyfingum bullunnar er
sdðan breytt í snúningsorku
með hjálp stimpilstangar-
innar og sveifarássins.
Ventillinn eða skriðillinn
er þannig útbúinn að hann
hleypir gufunni inn í strokk-
inn þegar bullan er í topp-
stöðu. Þetta gufuaðstreymi
heldur áfram meðan bullan
fjarlægist toppstöðuna, síð-
an lokast ventillinn en guf-
an sem komin er inn í
strokkinn þrýstir bullunni
niður þar til hún hefur náð
neðra slagpunkti. Þá opnast
annar ventill sem hleypir
gufu inn í strokkinn að neð-
an og þrýstir bullunni upp
aftur. Gufan sem fyrir var
í efra strokkholinu streymir
nú fyrirhafnarlaust út um
rör efst í strokknum, annað-
hvort út í loftið eða þá í
gegnum vatns- eða loftkæld-
an þétti og breytist þar í
vatn, sem síðan er dælt inn
í gufuketilinn aftur.
Flestar gufuvélar í dag
eru tvíverkandi, þ.e.a.s.
þrýstingur gufunnar kemur
á bulluna ofanfrá og neðan-
frá á víxl. Svona tvíverk-
andi gufuvél, tveggja
strokka, þar sem stimp-
illegumar mynda 90
gráða horn á sveifarásnum,
fær sem sagt 4 aflslög á
hvern snúning sveifarássins,
og það jafngildir aflslaga-
fjölda 8 strokka fjórgengis
benzínvélar.
Gufuvél af þessari gerð
hefur miklu jafnari og
mýkri gang en benzínvélin,
að maður tali nú ekki run
dieselvélina, og hún hefur
einnig þann mikla kost til
að bera að hægt er að taka
af stað með fullu álagi um
leið og gufunni er hleypt á.
Þeir sem hafa séð gufu-
knúna jámbrautarlest taka
af stað og hafa hugleitt hið
seiga, kraftmikla átak, sem
þarf til að hreyfa langa og
þunga lest úr kyrrstöðu,
geta gert sér í hugarlund
möguleika léttbyggðmr.
kraftmikillar gufuvélar í
bílum.
1 frásögnum og greinum
í bandarískum blöðum um
gufubílana, sem voru mjög
vinsælir þar vestra frá alda-
mótum og framundir 1930,
er þessum farartækjum
hrósað á hvert reipi. Einn
þeirra gufuknúnu bíla sem
þá voru hvað vinsælastir
vestra var BROOK’s, og
skal honum lýst stuttlega.
-— Tveggja strokka tvíverk-
andi gufuvél er sfcaðsett
undir gólfinu framan við
Orisending
til Sigurðar Bjarnasonar ritstjóra
Morgunblaðsins
Ég er með þeim ósköpum
gerður, að ég les að jafnaði
tvö andstæð stjómmálablöð,
mér til mjög misjafnrar á-
nægju þó, en þau eru Þjóð-
viljinn og Morgunblaðið. Laug-
ardaginn 4. janúar sl. sá ég
grein í Mbl., sem nefnd er
„Hrossadrápið á Akureyri“ og
í undirfyrirsögn „Athugasemd
og yfirlýsing". Grein þessi
fjallar um frétt, sem birt var
i Mbl. fyrir nokkru, og var
sú frétt af ómannúðlegum
og ógeðslegum aðförum, er
ótíndir menn ruddust á sunnu-
degi, vopnaðir skotvopnum,
heim á tún á bæ í grennd við
Akureyri og skutu þar hest að
sjáandi stórum hrossahóp. Hér
var þvf um að ræða gróft laga-
brot, og í augum allra, sæmi-
lega hugsandi manna, and-
styggilegan verknað. Eg get
ekki betur séð, en bæði fyr-
nefnd frétt og „athugasemdin“
við hana, væru þess eðlis að
fyllsta ástæða væri til þess
að láta fylgja gagnrýni frá
ritstjórnarinnar hálfu, en svo
reyndist þó ekki. Eða leggja
blöðin sjálf kannski aldrei
neitt til málanna vegna frétta
og annars efnis sem þau birta?
Eg hef oft oe margsinnis séð
i Mbl. fréttir af illri meðferð
á dýrum, og stundum hroða-
legri, en ég minnist þess ekki
að hafa nokkru sinni séð gerð-
ar við þær athugasemdir, eða
verknaðurinn gagnrýndur.
Þvert á móti hafa þær stund-
um, »vo smekklegt sem það er
og verið gerðar að æsifregnum
og blaðið hefur ekki látið sig
muna um að gera út flugleið-
angur í því skyni. Sbr. þegar
Mbl. sendi flugvél með ljós-
myndara héma um árið til
þess að Ijósmynda hvaladráp-
ið á Vopnafirði, svo geðslegt
sem það var. Mbl. hefur þó
langbezta aðstöðu allra blaða
á íslandi til þess að vinna að
mannúðlegri meðferð á dýrum
vegna útbreiðslu sinnar og
auðmagns, og fjölda tilefna, og
veitti sannarlega ekki af, f
svo bágbomu ástandi sem þau
mál eru hér á landi, en allt
kemur fyrir ekki. — Mér hef-
ur alltaf þótt þetta miður, og
þegar ég sá þessa grein lang-
aði mig til þess að hafa tal
af einhverjum ritstjóra Mbl.
Eg hringdi þvi til Matthíasar
Jóhannessen, þar sem ég hef
heyrt að hann væri liðlegast-
ur þeirra, sem Mbl. stýra,
persónulega þekki ég engan
þeirra, en ég fekk ekkert svar
í síma hans. Hringdi ég þá
til Sigurðar Bjamasonar og
færði umrædda blaðagrein f
tal við hann. Hann kvaðst ekki
hafa lesið hana og þótti mér
það allundarlegt. Minntist ég
þess að fyrir nokkmm áram
bað ég blaðamann við Mbl.
fyrir smágrein um svipað efni
og þetta. En hún þurfti þá að
ganga til ritstjóra. Eftir all-
langan drátt fékk ég synjun
um b'rtingu. og handritið hef
ég aldrei séð, enda þótt ég
gerði tvær tilraunir til þess
SIÐA
afturhjólin og tengd við
mismunadrifið án gírkassa
eða kúplingar. Ketillinn er í
„vélarihúsinu“ og vátnskass-
inn virkar sem kælir (gufu-
BÍLAÞÁTTUR
■
þéttir). Hægt var að hita
ketilinn upp í fullan þrýst-
ing (ih.u.b. 50 loftþyngdir)
á röskri mínútu. Þegar ekið
var með 100 ikm hraða á
klst. snérist gufuvélin 900
snún/mín., og hámarkshrað-
inn var yfir 150 fcm. á tím-
ann.
Gufubílarnir voru hávaða-
lausir og ótrúlega við-
bragðsfljótir, jafnvel í sam-
anburði við fólksbila í dag,
segja bandarískir vélfræð-
ingar.
Fyrir fáum áram urðu
miklar umræður um framtið
gufubílaima á sameiginlegri
raðstefnu brezkra og banda-
rískra vélaverkfræðinga.
Ráðstefnan var sammála um
að gufuknúinn bfll, byggður
eftir nútírna tækni, gæti
skotið öllum fjöldafram-
leiddum bílum ref fyrir rass
— en kostnaðurinn og erfið-
leikamir við að umskapa
verksmiðjur og endurþjálfa
allan þann fjölda bifvéla-
virkja og annarra viðgerð-
armanna sem þama eiga
hlut að máli, gerðu endur-
komu gufubílsins þvi nær ó-
framkvæmanlega.
*i Ef þú setur endurskins-
borða á stuðarana á bílnum,
þá glifctir á þá af skini bíl-
ljósa sem eru í allt að 2.000
metra fjarlægð, en ef þú
setur þetta á bílinn þinn, þá
mundu að borðamir á fram-
stuðaranum eiga að vera
hvítir en rauðir að aftan.
*l Þið munið eftir gamla
ráðinu til að finna hvort
loft lekur um slönguventil-
inn. örlítið munnvatn á fing-
urgóminn og honum síðan
brugðið á ventilstútinn. En
hvað á þá að gera ef í ljós
kemur. að þama sýgur loft
út og engin ný ventilpíla við
höndina? Ef þú hefur
bremsuvökva í verkfæra-
töskunni (og það er alveg
sjálfsagt að -hafa hann með
í bílnum) þá er oft gagn-
legt að dreypa örlitlu af
vökvanum í ventilinn, en
bezt er þó að leggja piluna í
bleyti í vökvanum, þá mýk-
ist gúmmíið og fellur betur
að ventilhálsinum.
★i Upphitaðir vegir. —
Rafmagnshitun á steyptum
vegum er ekki lengur aðeins
draumsýn. Bretar gera nú
í vetur umfangsmiklar til-
raunir með rafmagnshitun í
slitlaginu til þess að hindra
ísingu og svellmyndun. Ef
til vill kemur í ljós að þetta
er óframkvæmanlegt kostn-
aðarins vegna, en væri ekki
athugandi að reyna þetta
hér á landi t.d. á stórbrúm
í þéttbýli eða á bryggjum
og hafnarbökkum þar sem
hálkan getur svo sannar-
lega orðið bæði gangandi
fólki og akandi lífshættu-
leg?
★i Við sem ökum hér um
götumar í saltslepjunni sem
allt ætlar að drepa, reynum
að verja bílana ryði bæði
utan og innan með öllum
mögulegum ráðum. Það er
ekki nóg að hugsa um
krómið að utan, við verðum
að muna eftir öllum listum
og leggingum að innan líka,
og gleymið ekki hjólkoppun-
um. Makið innan í þá
koppafeiti, ef ekki annað
betra er við höndina.
að nálgast það. — Sigurður
Bjamason bauð mér rúm í
blaði sínu, fyrir grein, ef ég
vissi eitthvað betur um þetta
mál en fram hefði komið.
Ég var aðeins að átólja að
blaðið skyldi ekki gera at-
hugasemdir við frétt sem þessa
og aðrar slíkar. Ég kvaðst ekki
kæra mig um pláss fyrir nein-
ar greinar i Mbl., þar sem ég
hefði einu sinni leitað til Mbl.
í slíkum erindum, en mætt
ókurteislegri afgreiðslu og
nefndi tiltekinn blaðamann.
Sagði Sigurður Bjarnason mig
hreinlega ljúga því, og kvað
á með þá fullyrðingu sína ekki
á sérlega penpíulegan hátt.
Sigurður Bjamason tilkynnir
mér, sem sagt, að ég sé lyg-
ari. Minna mátti það ekki vera,
og þakka ég honum kærlega
fyrir upplýsingamar, þá veit
ég það. Siguröur Bjamason
var ekki viðstaddur er ég átti
tal við blaðamanninn og get-
ur því ekkert um viðskipti
okkar fullyrt, hvorki til eða
frá. Og víst er um það, að
ég mun ekki framar ónáða
ritstjóra Mbl., hvorki til eins
eða neins. Skaðar ekki að
geta þess hér, að ég hef leit-
að til ritstjóra Tímans og rit-
stjóra Þjóðviljans um birtingu
á efni, og mætt hinni mestu
alúð og beztu fyrirgreiðslu.
Það getur varla talizt smá-
atriði að stimpla sér alókunn-
an mann kalt og blátt lygara.
Ég veit ekki betur en að það
varði t.d. við hegningarlögin
að kalla mann þjóf, jafnvel
þótrt hann sé þjófur, og ef ég
man rétt stendur í elzfcu lög-
bók Islendinga, Jónsbók að
líðanlegri sé þjófur en lygari.
En þeir Morgunblaðsmenn era
svo vanir að handfjatla lýgina,
að ég verð að virða Sigurði
Bjamasyni þessa kurteisu og
vingjamlegu vísbendingu á
betri veg.
Ef Sigurður Bjamason efast
um að ég fari með rétt mál,
sem ég sagði hér að framan
um fréttaflutning Mbl., án
athugasemda eða gagnrýni, af
illri meðferð á dýrum, þá gæti
hann t.d. flett nokkrum ár-
göngam af blaði sínu. Það ætti
ekki að vera óskemmtilegri at-
vinna en hvað annað. Og að
síðustu þetta: Ég held að það
þurfi varla mikla skarpskyggni
til þess að komast að raun
um, að Morgunblaðið mun ekki
vera málsvari þeirra minni-
máttar, hvort sem þeir mega
mæla eða ekki.
Haukur Þ. Oddgcirsson..
Blóðbaðinu í Pan-
ama mótmælt í
Peking
PEKING 13/1 — Kue Mo Jo,
háttsettur embættismaður í
Kína, hélt í dag hvassyrta
ræðu í garð Bandaríkjamanna,
og sagði að ekkert væri að
marka skraf hins nýja forseta
um frið á jörðu. Kvað hann
atburðina í Panama sanna
þetta, og væri ljóst, að banda-
ríski herinn teldi sig hafa rétt
til að slátra fólki í öðrum
löndum og hertaka lönd þeirra.
Sagði ræðumaðurinn, að
blóðbaðið í Panama sýndi fram
á að Johnson, og einnig fyrir-
rennari hans Kennedy, breyttu
ekki samkvæmt orðum sínum.
í dag safnaðist fólk saman
á götum Pekingborgar til þess
að mótmæla aðgerðum Banda-
ríkjanna í Panama.
Auschvitz-
réttarhöldin
FRANKFURT am MAIN J3/1
— Einn af fangavörðunum I
Ausvitzfangabúðunum er fyrir
rétti í Frankfurt am Main um
þcssar mundir. í dag Ieysti
hann frá skjóðunni og sagði
réttinum frá ýmsum atburðum,
sem hann varð vitni að og tók
þátt í x fangabúðunum.
M.a. sagði hann, að föngun-
um hefði verið skipt í tvo
hópa •— þá, sem áttu að fara
í gasklefana og hina, sem not-
aðir voru í þrælavinnu. Einn-
ig sagði hann réttinum frá því
hvemig dómur var felldur yf-
ir föngunum. Það tók aðeins
1 til 1% mínútu að dæma
fanga, sem vörður hafði
kvartað undan. Og dómurinn
var næstum undantekningar-
laust dauðadómur. Slíkir at-
burðir voru daglegt brauð í
Ausvitz og sagðist fangavörð-
urinn muna eftir einum degi,
þegar 30 fangar voru skotnir.
10 bús. króna
verðlaun fyrir
sambandsmerki
Á landsþingi Sambands is-
lenzkra sveitarfélaga í ágúst-
mánuði s.l. var ákveðið að
láta gera merki fyrir samband-
ið.
f framhaldi af því hefur stjórn
sambandsins nú boðið út hug-
myndasamkeppni um gerð slíks
merkis. Heitið er tíu þúsund
króna verðlaunum fyrir þá hug-
mynd, sem valin verður. Er
talið æskilegt að merkið verði
ð einhverju leyti táknrænt fyr-
ir starfsemi sambandsins. í
því eru allir kaupstaðir á land-
inu og ílestir hreppamir.
Ætlazt er til, að hugmyndum
að merkinu sé skilað til skrif-
stofu sambandsins fyrir 1. febrú-
ar n.k.
Tii glöggvunar Iesendum kvikmyndagagnrýninnar skal það
tekið fram, að við gefum kvikmyndunum einkunnir. Hæsta
einkunn er 6 stjörnur en sú lægsta ein stjarna.
KÓPAVOGSBÍÖ:
Kraftaverkid
Eeikstjórí: Arthur Penn
Handrit: William
Gibson.
**** Kvikmyndin er gerð eft-
ir leikriti handritahöfundar
um bernsku Hélenar Keller
og byggð á ævisögu hennar
sjálfrar, sem velflestum mun
að einhverju kunn. Helen
missir sjón og heym i vöggu
og vex upp með foreldrum
sínum við alla þá ástúð sem
hægt er að auðsýna skyn-
lausri veru, en vonlaust tal-
ið að aga hana sem venjuleg
böm. Tólf ára er hún því
orðin líkust viltu dýri, og
þrátt fyrir andstöðu móður-
innar virðist ekki annað ráð
vænna en að koma henni
fyrir á fávitahæli.
Fyrir bænarstað frú Keller
er gerð lokatilraun til að
hjálpa baminu, og því feng-
in kennslukona, Annie Suli-
van og er myndin fyrst og
fremst lýsing á þrautseigri
baráttu hennar að vekja
skilning Helenar og beizla
skap hennar og baráttu
hennar við Kellerfjölskyld-
una að fá að halda áfram
starfi sínu og sannfæra hana
um, að hægt sé að kenna
baminu fleira en að þrífa
sig og sitja til borðs með
fólki.
Árangur þeirrar baráttu
og starf Annie Sulivan er
alkunnugt og hafði ómetan-
lega þýðingu, saga hennar
og Helenar er hetjusaga.
Þetta er góð mynd með
úrvals leikurum í hverju
hlutverki. Má þar fyrst nefna
Petty Duke í hlutverki Hel-
enar litlu og Annie Boncraft
sem Annie Sullivan, en þær
hlufcu báðar Oscarverðlaun
fyrir leik sinn. Frú Keller
er leikin af Inge Swenson
og er það einkum áhrifa-
mikið upphafsatriði myndar-
innar sem gefur henni tæki-
færi til að sanna ágæti sitt
sem leikkonu. Faðirinn, sér-
vitur og skapmikill Suður-
ríkjamaður og aristókrat,
sem enn hefur ekki sætt sig
við úrslit borgarastyrjaldar-
innar er leikinn af Victor
Jorey og sonurinn, kúgaður
ónytjungur af Andrew Prine.
Höfundum myndarinnar
tekst ágætlega að forðast þá
augljósu hættu sem efni
hennar býr yfir og vottar
nær hvergi fyrir væmni en
raunalegri sögu fundið mót-
vægi með kátbroslegum at-
vikum. Islenzkur texti er með
myndinni. gerður af Jóni G.
Nikulássyni og þó að undir-
ritaður hafi ekki séð mynd-
ina með það fyrir augum
að láta hennar getið á prenti
og ekki lesið þann texta. hef-
ur hann það eftir trúverðug-
um heimildum að hann sé
betur gerður en flestir textar
sem hér hafa enn sézt með
myndum. — Ohj.