Þjóðviljinn - 31.01.1964, Qupperneq 4

4 SlÐA
Útgeí'andi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjarnason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 80 á mánuði.
Verkhllsmenn setja lög
Ijegar Vísir vér heilli forystugrein í fyrradag til
andsvars við Þjóðviljaleiðara um gildi kjara-
baráftu verkalýðsins, grípur hann til þeirrar þægi-
legu bardagaaðferðar að segja sem minnst af því
sem í Þjóðviljanum stóð og fara svo enn að þylja
gömlu og gatslitnu plötuna um vonda kommún-
ista og vonda Framsóknarmenn, þeir eigi sök á
öllum verkföllum og yfirleitt öllu sem miður
hafi farið í íslenzkum þjóðfélagsmálum, Vísir hik-
ar ekki við að gefa í skyn að þessir vondu menn
hafi gersamlega haft vald á þjóðfélagsþróunínni,
líka imdanfarin fimm ár, þó núverandi stjómar-
flokkar ha'fi verið óslitið í ríkisstjórh og ha'ft sauð-
þægan þingmeirihluta allan tímann! Það virðast
þannig ekki einungis vera vondir menn, komm-
únistar og Framsóknarmenn, heldur líka furðu
valdamiklir, og það jafnf þó þeir séu í stjómar-
andstöðu.
Oöngl íhaldsins að kjarabarátta verkamanna sé
^ orsök óðaverðbólgunnar er svo marghrakið að
það er ekki framar svara vert; þeir menn gera
sig að fífli sem halda slíku fram þvert gegn stað-
reyndum. Um skeið hefur kaupgjaldsbarátta ís-
lenzkra verkamanna verið vamarbarátta, þar sem
reynt hefur verið að leiðrétta kaupmátt launanna
í flaumi óðaverðbólgu viðreisnarinnar. En það er
athyglisvert að Vísir minnist ekki á tvo verkfalls-
sigra sem rætt var um í forystugrein Þjóðviljans
sem verið er að svara. Þar var bent á, að andstætt
því sem sífellt er japlað á í íhaldsáróðrinum gegn
yerkalýðshreyfingunni, hafa verkamenn ávallt
verið reiðubúnir að semja um varanlegar kjara-
og réttarbætur í margvíslegu öðru formi en kaup-
hækkun í krónutölu, og minnt var á tvo eftir-
minnilega verkfallssigra af þessu fagi. Annan frá
verkföllunum miklu 1955, en þá sömdu verka-
menn um að lögfestur yrði Atvinnuleysistrygginga-
sjóðurinn. Þeirri hugmynd hafði íhaldið á Alþingi
vamað framgangs í áratugi, en varð nú að sætta
sig við að verkfallsmenn gerðu hana að lögum. Þessi
sjóður, árangur verkfallsins mikla 1955, er nú orð-
inn einn stærsti sjóður landsins, til hans leita
jafnt ríkisstjórnir, bæjarstjómir og einkaatvinnu-
rekendur með tugmilljóna lán til íbúðabygginga
og margvíslegra atvinnuframkvæmda. Nú hefur
sú krafa verið seft á dagskrá að þessi mikli s'jóð-
ur komi betur að beinum notum eigendum sín-
um, fólkinu í verkalýðsfélögunum, m.a. með því
að verkalýðsfélögin geti ávísað úr honum viðbót-
arhúsnæðislánum. Minnt var á annan verkfalls-
sigur er Dagsbrún knúði fram í harðvítugum
verkfallsátökum 1961, fjáröflun í styrktarsjóð fé-
lagsins. Sá styrktarsjóður hefur þegar á fyrsta
starfsári greitt sjúkum og slösuðum mönnum meira
en hálfa milljón kr. í bætur og getur í fyrirsjáan-
legri framfíð gert enn betur, auk þess sem sjóð-
urinn hlýtur að verða lyftistöng félaginu og þar
með verkamönnum Reykjavíkur og landsins alls.
Auðskilið er, að Vísir sé svolítið feiminn við þessa
og aðra álíka verkfallssigra. Staðreyndirnar um þá
passa ekki við áróðurinn gegn kjarabaráttunni og
verkfallsvopni alþýðunnar. — s.
------------ÞIÖÐVILIINN----------------------------------
Frumvarp Einars OSgeirssonar og Geirs Gunnarssonan
Föstudagur 31. janúar 1964
AÐSTOÐ VIÐ REKSTUR OG
BYGGINGU BARNAHEIMILA
Tveir þingmenn Alþýðubandalagsins í neðri
deild, Einar Olgeirsson og Geir Gunnarsson,
flytja frumvarp til laga um aðstoð við rekstur
og byggingu almennra bamaheimila og um
fóstruskóla.
ÞlNGSIA Þ|ODVIL|ANS
Meginefni frumvarpsins fer
fer hér á eftir:
Ríkid skal aðstoða þá aðila,
sem reka almenn bamaheimili;
vöggustofur, dagheimili og vist-
heimili svo og sumardvalar-
heimili fyrir böm, svo sem
hér segir:
Geir Gnnnarsson
Ríkið greiðir viðkomandi að-
ila a.m.k. 600 kr. á mánuði fyr-
ir hvert barn sem rekstrarstyrk
til bamaheimilisins, en þó að
jafnaði eigi minna en þriðjung
kostnaðar við rekstur heimilis-
ins.
Aðilar geta verið hvort held-
ur er sveitarfélag, áhugafélag,
opinber stofnun eða atvinnu-
fyrirtæki.
Félagsmálaráðuneytið ákveð-
ur með reglugerð. hve mikinn
hluta ásetlaðs rekstrarkostnað-
ar aðstandendur bams, ef ein-
hverjir eru, skulu greiða, og
skal þar höfð sú regla, að
greiðsla fari eftir efnahag og
aðstæðum aðstandenda, alltfrá
því að vera ðkeypis fyrir þá
aðstandendur, sem vtð erfið-
astar aðstæður búa, og upp f
að vera 2/3 rekstrarkostnaðar
fyrir þá, sem beztar aðstæður
hafa, en þó skal ætíö taka til-
lit til bamafjölda frá sömu
fjölskyldu.
Félagsmálaráðuneytið skal fela
trúnaðarmönnum sínum eftirlit
með bamaheimilum samkvæmt
nánari ákvæðum í reglugerð.
Ríkið skal aðstoða sveitarfé-
lög. sem hafa yfir 1000 íbúa
og byggja bamaheimili, eftir
að lög þessi öðlast gildi, svo
sem hér segir:
Ríkið leggur fram helming
Einar Olgeirsson
kostnaðar við slika byggingu
og tilheyrandi tæki. enda hafi
félagsmálaráðuneytið samþykkt
teikningu.
Heimilt er og ríkisstjóm að
veita slikt framlag til kaupa
á húsi til rekstrar bamáheim-
ilis ef sveitarstjóm óskar þess
frekar og félagsmálaráðuneytið
álítur hús heppilegt til sh'ks
rekstrar.
Ríkisstjóminni er og heimilt
að ábyrgjast byggingarkostnað
eða kaupverð.
Greiðslu á framlagi rikisins í
þessu skyni skal lokið innan
fimm ára, frá þvi að bygging
er hafin.
Nú byggir eða kaupir einn
þeirra aðila, sem um ræðir í 1.
gr. 3. málsgr. bamaheimili, sem
þessi grein gerir ráð fyrir, og
er þá ráðherra heimilt að láta
þann aðila njóta slíks styrks,
er þessi grein ákveður, ef við-
komandi sveitarstjóm mælir
með því.
Nú óskar sveitarfélag með
undir 1000 íbúum að verða
þess réttar aðnjótandí. sem á-
kveðinn er i 2. og/eða 3. gr.,
og tskal þá félagsmálaráðu-
neytið athuga ósk þá sérstak-
lega, og er heimilt að verða
við henni, ef aðstæður eru
þannig að mati ráðimeytisins
að nauösyn sé á þessu fyrir
sveitarfélagið.
Ríkið skal reka fóstruskóla
í Reykjavík, þ.e. skóla til þess
að kenna þeim, er búa sig
undir störf við bamaheimili.
Rikisstjómin skal með reglu-
gerð ákveða fyrirkomulag. Skal
í þeirri reglugerð ákveðið, að
við hann skuli starfa skóla-
stjóri og minnst tveir fastir
kennarar. Námstími skal vera
a.m.k. 24 mánuðir samanlagt,
miðað við sex stunda kennslu
á dag.
Ríkisstjóminni heimilast að
leigja húsnæði undir skólann,
meðan ekki hefur verið reist
skólahús.
Ríkisstjóminni er heimilað
að kaupa hús eða láta byggja
hús til þessarar skólastarf-
semi og taka lán til þess að
standast þann kostnað, allt að
4 — fjórum — milljónum kr.
Það skeður margt í verkf alli
Við vorum ekki beinlinls á
verkfallsverði, en höfðum kom-
ið saman á vinnustað af göml-
um vana.
Þetta var rétt eftir matinn,
líklega um tvöleytið. Ég var
að dunda við að hreinsa píp-
una mina þegar hurðinni var
skyndilega hrundið upp og i
gættinni birtist miðaldra mað-
ur. Hann pírði augun og beit
á jaxlinn, og svipurinn bar það
með sér að maðurinn var ofsa-
reiður.
Við biðum í ofvæni eftir að
fá að vita hvað valdið gæti
þessari ólgu mannssálarinnar,
og við þurftum ekki lengi að
bíða.
„Það er auðheyrt hvaða fé-
lagsskap þið sækið, piltar mín-
ir“, sagði maðurinn grátklökk-
um rómi. „Ég heyrði fullvel til
ykkar áðan þegar ég fór upp
stigann".
„Á nú að draga okkur til
ábyrgðar fyrir það að þér haf-
ið ekki glatað heyrninnií" sagði
verkstjórinn, dálítið spotzkur.
„Sparaðu fyndina, drengur
minn“, sagði gesturinn, „ég
heyrði vel orðbragðið sem þið
viðhöfðuð um ríkisstjórnina —
þá einu ríkisstjóm, sem hefur
þorað að taka á málunum með
einurð og festu. Og þið létuð
ykkur hafa það í'ð kalla þessa
menn skepnur.“
Þó okkur að vísu ræki ekki
minni til að við hefðum farið
slíkum viðurkenningarorðum
um ríkisstjórnina, i þetta
skipti, þá þótti okkur varlegra
að fortaka ekki neitt í því
efni.
Við reyndum því að gera
riddara velsæmisins það lóst,
að enginn ómerkari en sjálfur
himnafaðirinn hefði talið mann-
veruna æðstu skepnu jarðar-
innar og hefði sá ekkl áður
verið grunaður um að fara
með staðlausa stafi.
Þessi röksemdafærsla kom
þó að engu haldi því stuðn-
ingsmaður ríkisstjómarinnar
sagðist ekki anza neinUm djöf-
uls þvættingi. (Ekki veit ég,
hvað herra biskupinn segði við
þvílíkri skilgreiningu á guðs
heilaga orði).
Til þess nú samt að reyna
sáttaleiðina tll hins ítrasta og
komast að einhverju samkomu-
lagi við manninn, þá spurðum
við í hjartans einlægni hvort
honum fyndist að við hefðum
heldur átt að flokka forustu-
menn þjóðarinnar undir plöntu-
ríkið. En þar sem svo er hátt-
að, að öllu í því ríki er niður-
skipað í flokka og ættir, þá
urðum við strax í vandræðum
með að finna þeim stað með-
al þeirra plantna, sem taldar
eru til gróðurríkisins.
Hér kom þó tilviljunin okk-
ur til hjálpar, eins og engill
af himnum sendur, þvi allt í
einu rak okkur minni til þess,
að einn hinn frægasti skjala-
vörður, sem ísland hefur alið,
Stefán nokkur Pétursson, hafði
fyrir mörgum árum sannað það
öllum landsins bömum af mikl-
um lærdómi og lystilegu orða- .
vali, að því nær helming rík-
isstjórnarinnar bæri að flokka
undir gorkúluættina — þann
jarðarávöxt sem eftirsóknar-
verðastur hefur þótt öllum
nautpeningi. Og til að bregðast
í engu vísindaheiðri sínum gat
skjalavörðurinn þess, hvar gor-
kúlutegund þessa væri að finna
og við hvaða skilyrði hún næði
beztum þroska.
Allt þetta sögðum við mann-
inum af fyllstu einlægni. En
af því að við vorum enganveg-
inn vissir x,m hvar flokka bæri
hinn sjálfstæðari hluta rikis-
stjómarlnnar þá fórum við að
burðast við að geta okkur til
eins og konan í æfintýrinu um
Gilitrutt: „Ekki vænti ég að
þeir gætu heyrt undir peninga-
grösin?“
Það var ekki að íormerkja
að maðurinn sefaðist hið allra
minnsta þó við þannig reynd-
um að gera honum allt til
geðs.
Hér var sannarlega úr vöndu
að ráða, og þar sem við þekkt-
um ekki fleiri ríki náttúrunn-
ar nema þá steinaríkið, þá
varð -það úr að við hörfuðum
í þetta síðasta vígi, og spurð-
um manninn, með okkar inni-
legasta bróðurþel lýsandi úr
ásjónunum, hvort honum
fyndist kannski viðkunnanlegra _
að flokka þessa forustumenn *
hins einstæða viðreisnarríkis
undir vizkusteina, geislasteina
eða augasteina, og við héldum
áfram að geta allt niður í
gallsteina, vítissteina og
draugasteina, (myllusteinar,
hverfisteinar og bautasteinar
komu auðvitað ekki til greina),
En það var sama hvernig
við lögðum okkur fram til að
gera manninum til hæfis, allt
hafði það öfugar verkanir, því
nú var hann allur orðinn blár
og þrútinn í andlitinu og við
vissum ekki hvar þetta kynni
að lenda, þar sem þekking
okkar á steinaríkinu var nú al-
veg á þrotum. Þá var það, að
hið fornkveðna sannaðist, að
þegar neyðin er stœrst þá er
hjáipin næst, því nú var eins
Og við fengjum hugskeyti (mik-
ið ef það hefur ekki komið
milliliðalaust frá æðri máttar-
völdum) Við mundum allt í
einu eftir hugstæðum verum,
sem hafa getið sér frægð i
sögum okkar og Ijóðum — ver-
um, náskyldum mannfólkinu,
en sem við ljós rísanni dags
gátu, í einni sjónhending, færzt
yfir í ' steinaríkið, ef þeim
dvaldist of lengi við myrkra-
verkin.
Og nú var það að við slóum
fram okkar síðasta trompi:
„Ekki vænti ég að það mætti
flokka þá undir nátttröllin?“
Lýsing á útvortisástandi
mannsins heyrði nú fremur
undir læknisfræði en fagur-
fræði. Hann opnaði munninn,
væntanlega til vegsemdar dýrð-
arríki íslenzkrar viðreisnar, en
drottinn hafði þá af visdómi
sínum tekið bæði tungu og
raddbönd úr sambandi.
Þama stóð maðurinn ofur-
litla stund óhæfur til að koma
hugsunum sínum út á vegum
hljóðbylgjunnar, svo snerist
hann skyndilega á hæli, snar-
aðist út um dymar og skellti
á eftir sér hurðinni, svo und-
ir tók í húsinu.
Þó skömm sé frá að segja,
þó gall við langvarandi hlátur
í vinnusalnum. — N.
Evrópusamn-
ingur um
einkaieyfí
Á vegum Evrópuráðsins hef-
ur nýlega verið gengið frá
samningi um einkaleyfi. Sér-
fræðinganefnd samdi texta
samningsins. oc átti Brynjólf-
ur Ingólfsson ráðuneytisstjóri
sæti í henni
Efni samningsins er að til-
greina, hvenær veita má
einkaleyfi, Skal það jafnan
heimilt nema það sé andstætt
góðu siðferði eða allsherjar-
reglum, eða um sé að ræða at-
riði, sem teljast mega nátengd
lífsstarfsemi jurta eða dýra.
Hins vegar segir, að veita megi
einkaleyfi á lyfjagerðaraðferð-
um, en það er nú óheimilt í
mörgum Evrópuríkjum
Af íslands hálfu hefur samn-
ingur bessi ekki verið undir-
ritaður.