Þjóðviljinn - 03.03.1964, Page 7

r
ÞriðjrJdagur 3. marz 1964
ÞIÚÐVILIINN ---------------------------—-------------------------2
MARGT AF VITI
MARGIR SOGÐU...
TURNINf'J A AÐ HVÍLA A OKKAR HERDUM
E3E1BB TURKSIKS 51 WTES Bffí TUSHSIHS 71 HETRAR
Þannig »kýrir Lúðvig C.uðniundsson stærð Hallgrímskirkju.
Síðastliðinn sunnudag var
fundur haldinn í Sigtúni og var
umræðuefnið Hallgrímskirkja.
Fundurinn hófst kl. rúmlega
þr.jú og sótti hann fjöldi
manns. Umraeður urðu þó vart
eins fjörugar og skyldi og bar
mest til þess, að þeir er helzta
ábyrgð bera á húsi þessu, svo
sem biskupinn, Sigurbjöm Ein-
arsson, séra Jakob Jónsson
og gamli maðurinn frá Hriflu.
létu ekki sjá sig á fundinum.
Átti kirkjan raunar formaelend-
ut fá á þessum umrseðufundi,
aðeins þrír raeðumenn
fylgjandi byggingunni.
Saga málsins
Páls postula til Efesusmanna:
..Reiðizt. en syndgið ekki, sól-
in gangi ekki undir jrfir yðar
reiði. Og gefið ekki djöflinum
rúm.” (Pétur heldur sig við
hinar eldri biblíuþýðingar. og
er það að vonum). Tilhugsunina
um „tumbáknið” kvað Pétur
líkasta martröð, stærð kæmi
ekki í íegurðar stað. Á Laugar-
ásbrúninni væru tvö þrettán
hæða stórhýsi 37,5 metra á
hæð, hvort. Tum Hallgríms-
Enga nízku
við Guð
Þá tók til máls frú RóSa B.
Blöndals og talaði í fyrstu mest
um torfkirkjur, en studdi ella
Hallgrímskirkju. Rósa flutti
mál sitt sköruglega og voru
röksemdir hennar aðgllega
tvennskonar, almenns trúarlegs
eðlis (ekki mætti vera nízkur
gagnvart guði) og svo tillits-
semi við látinn höfund kirkj-
unnar,
Óheilindi
Hannes Davíðsson. arkitekt,
kvaðst harma það, að ekki
kæmu á fundinn þeir biskups-
liðar og bætti við: „Þeir fyrstir
ragir renna, sem raupa mest
óhultir . . .“ Hannes kvaðst
ekki mundu ræða byggingarlist
kirkjunnar, hún væri afleiðing
en ekki orsök. Tildur þeirra
manna er að kirkjubyggingunni
stæðu væri tilraun til aö breiða
til að eiga orðrasður við Hall-
grlmskirkjumenn og saknaði
andstöðunnar, kvað það heilaga
skyldu að brjóta niður það
sem komið væri af kirkjunni.
Heldur var Skúli tortrygginn á
sáttatillögu Péturs, ef við tækj-
um það næst bezta fengjum
við vanalega það versta.
Trúmálin ekkert
aukaatriði
Gunnar Gunnarsson. rithöf-
undur, var á móti kirkjunni og
harmaði það að hafa ekki ver-
ið „nógu duglegur við skemmd-
arverkin.”
Jón BjarnaSon kvaðst vera
„hugleiðingamaður” um þetta
mál og ekki vera fyllilega á-
nægður, t.d. væri tuminn
„raunverulega of hár.”
Sigurbjöm Guðmundsson hélt
uppi vömum fyrir Hallgríms-
kirkju. Hann kvað tuminn vera
74,5 metra, ekki 78 eins og
stæði í Stúdentablaðinu. Ým-
mál nokkuð og komst að þeirri
niðurstöðu, að breytingar á
kirkjunni brytu ekki í bága
við löggjöf þá um höfundarrétt
er væntanlega hlýtur senn
staðfestingu.
Glæpur
Nú var komið að lokum
þessa fundar. Sigurjón Bjama-
*on kvað kirkjuna forljóta, þó
væri huggun hörmum gegn,
að arkitektum væri svo fyrir
að þakka að ekki saeist nema
rétt í næsta húsvegg hér í
henni Reykjavík. Sigurjón lagði
megináherzlu á þjóðfélagslega
hlið málsins og komst svo að
orði, að það væri glæpur að
kasta svo miklu fé i kirkju-
byggingu meðan brýn þjóðfé-
lagsvandamál biðu úrlausnar.
Kirkjan væri ekki svo og svo
mörg tonn af steinsteypu held-
ur i h.jarta hvers kristins
manns. Annars væru íslending-
ar trúlaus þjóð, og var á ræðu-
manni að heyra, að það væri
engum fremur að þakka eða
Fjörugur fundur um Hallgrímskirkju
Lúðvig Guðmundsson
Pétur Benediktsson
bera hönd fyrir höfuð sér á
öldum ljósvakans, prestum
leyfðist bersýnilega allt í skjóli
helgi sinnar og skinhelgi.
islegt væri athugavert við
Stúdentablaðið og ýmis rök
þar fyrir neðan allar hellur.
Trúmál væru ekkert aukaatriði í
þessu máli, þeir menn er veður
gerðu út af Hallgrímkirkju
væru á móti sjálfri þjóðkirkj-
unni. Þetta væri fámennur
hópur, sem ekki hirti alltaf um
að segja sannleikann. Rök Pét-
urs Benediktssonar væru þess
eðlis, að hann væri ekki dóm-
bær um útlit kirkjunnar.
.Skuggavaldið7
I sama streng tók Jón Þórð-
arson. Hann kvað Lúðvig Guð-
mundsson hafa verið hugsjóna-
mann á sínum tíma og séð
áratugi fram í tímann.
„Skuggvaldið” hefði hinsvegar
séð aldir fram í tímann (Það
var eftirtektarvert, hve mjög
fundarmenn fundu hvöt hjá sér,,
til að umskrifa nafn Jónasar
kenna en kirkju Krists hér á
landi.
Ragnar í Smára flutti fal-
lega hugvekju.
Skinhelgi
Að lokum talaði svo Lúðvig
Guðmundsson aftur. Upplýsti
það, að innanhússteikningar
væru engar til af kirkjunni
frá hendi Guðjóns Samúelsson-
ar. Spurði hvort Jónas stýrði
þessum leikbrúðum, er að Hall-
grímskirkju stæðu. hann hefði
að minnsta kosti skrifað undir
' leyfi fyrir Guðjón að breyta
kvistherbergjum á Hótel'Borg.
Heimtaði málfrelsi og sagði að
séra Jakob, góðvinurinn frá því
úr framsöguræðunni, hefði ráð-
izt á sig úr predikunarstól i
útvarpi og það á ódrengilegasta
hátt. Hinsvegar hefði skóla-
stjórinn ekki fengið að
Leitar stuðnings þingmanna
í deiiu sinni við biskupinn
um afturköllun ó skírnarheiti
1 fundarbyrjun minntist fund-
arstjóri, Hákon Guðmundsson,
hæstaréttarritari, Davíðs Stef-
ánssonar og risu fundarmenn
úr sætum til virðingar við hið
látna þjóðskáld. Fyrsti frum-
mælandi. Lúðvig Guðmunds-
Son, skólastjóri tók síðan til
máls.
í ræðu sinni ræddi Lúðvig
einkum sögu þessa máls. Hann
harmaði það, að þeir menn, er
boðið hefði verið á fundinn.
hefðu ekki þorað að standa
þar fyrir máli sínu og kirkj-
unnar og sagði háðslega: ,,Þeir
runnu!” Þeirri spumingu,
hvers vegna ekki hefði fyrr
verið komið með gagnrýni á
kirkjuna, væri því til að svara,
að fyrir 22 árum, strax og lík-
anið hefði verið sýnt almenn-
ingi, hefði hann hafið ,.hóg-
væra, sanngjama og drengi-
lega gagnrýni.“ Lúðvig ásakaði
biskup, „hans heilagleik,” er
hann nefndi svo, fyrir dylgjur
og ásakanir. vitnaði í ummæli
biskups í dagblaðinu Vfsi um
„skemmdarverk” og virtist
bersýnilega telja biskup hinn
mesta ódreng.
Til marks um fyrri gagnrýni
á Hallgrímskirkju las Lúðvig
kafla úr bréfi frá Kurt Zier t.il
*éra Jakobs, „góðvinar síns” úr
guðfræðideild háskólans frá
þeim tíma er Lúðvig hugði á
prestskap. Lúðvig bætti við:
„Ef ég hefði orðið prestur þá,
er ég ekki viss um að séra
Sigurbjöm væri biskup nú!”
Þá ræddi Lúðvig um „skugga-
völd” bak við líkneskið, en
lýsti þeirri skoðun sinni, að
upprunalega hefðu þeir séra
Jakob op Sigurbjörn ekki ætlað
sér að reisa neitt kirkjubákn.
Þessu sama ■ kirkjubákni lýsf.i
ræðumaður sem „gífurlegum
tumi með áfastri kirkju,”
blandað væri saman gotnesk-
um, rómönskum og býzantísk-
um stil, að viðbættum allskon-
ar pífum eða kögri frá b
meistara ríkisins.
/Turnbáknið'
Annar frummælandi, Pétur
Benediktison, bankast.jóri,
kvaðst ekki hafa tilvitnun
handhæga fyrir ..ormagarð
Nýma vikutíðinda”, en „herra-
dóminn” vildi hann minna á orð
kirkju væri fyrirhugaður 75 m,
með öðrum orðum álíka
hár og 26 hæða hús. Ekki ynn-
ist við þetta aukið rúm svo
nokkru nemi, Dómkirkjan tæki
800 manns í sæti, Hallgríms-
kirkja eitt þúsund eða tólf
hundmð — allt eftir því hver
segði frá!
Ekki kvaðst Pétur amast við
kirkjum né því að Hallgríms
sáluga væri minnzt, og mót-
mælti því harðlega, sem fram
hefði komið hjá séra Jakobi,
að hann vildi „rífa niður hálf-
byggðar kirkjur. „Séra Jakob
má fara heim og læra betur”
sagði Pétur og vitnaði í Stúd-
entablaðið fræga máli sínu til
stuðnings. Ella lagði Pétur á-
herzlu á það. að enn mætti
bjarga málinu, breyta kirkjunni
og fá fram viðunandi lausn.
Bar hann fram eftirfarandi til-
lögu:
„Almennur fundur haldinn (
Sjálfstæðishúsinu í Reykjavík
1. márz 1964 skorar á alla, sem
áhrif geta haft á byggingu
Hallgrímskirkju á Skólavörðu-
holti f Reykjavík, að fá tekn-
ar til gaumgæfilegrar endur-
skoðunar ráðagerðir þær, sem
nú eru uppi um byggingu kirkj-
unnar,
Leitað verði að niðurstöðu.
sem not:ð geti sem fyllstrar
samstöðu þjóðarinnar og bendir
fundurinn á þá leið, að efnt
verði til samkeppni meðal arki-
tekta um tillögu til áfrar^-’-’
andi framkvæmda.”
Hálfvolgur
Er fundarmenn höfðu lokið
máli sínu tók fyrstur til máls
Þórir Kr. Þórðarcon, prófcssor,
og var hvorki hrár né soðinn.
Mótmælti hann því að ekkert
sambandi 'væri m lli Hallgríms
og Reykjavíkur, það væri
þvert á móti einkar náið. Allt
umtalið um Guðjón heitinn
Samúelsson hefði verið ákafleea
einhlítt, sagði síðan arkitektón-
iskan kost og löst á Guðjón'
heitnum en átt.i bersýnilega
erfitt með að kingja Hallgríms-
kirkju Tiliögu Péturs kvaðs'
hann styðja. sagði ella að höf-
uðnauðsvn vævi að hefía andl°e
verðmæti á tímum auðhyggju.
yfir það skoðanalega skipbrot,
er þeir hefðu beðið, svo og
annan andlegan vesaldóm.
Hvergi kvað Hannes eins breitt
bil á milli kenningar og fram-
kvæmdar og hjá kirkjunnar
þjónum. Eitt sinn kvað hann að
unnið Iiefði verið fyrir sr. Jakob,
og klerkur hefði ..gengið nokk-
uð fast eftir framkvæmd-
um”. Hannes hefði þá spurt eitt
sinn: „Hvar er nú guðsmaður-
inn Jakob minn?” og klerkur
svarað að bragði: „Það þýðir
nú ekki alliaf að láta hann
ráða!“
Enn kom Hannes að því er
hann nefndi „svipumanninn”
bak við kirkjubygginguna og
hafði eftir honum þau orð, að
„nú vantaði ekkí nema einn
ríkap mann með vonda sam-
vizku til að ljúka verkinu.” Þá
upplýsti Hannes það, að þeir
kirkjunnar þjónar hefðu látið
á þrykk út ganga gjafabréf til
Hallgrimskirkju, og þótti hon-
um þetta minna ískyggilega
mikið á aflátssöluna forðum
daga. Óheilindi Hallgríms-
kirkju á holtinu væri aðeins
ytra tákn um óheilindi þeirrar
’úthersku evangelísku kirkju.
Niður með hana!
Gísli Halldórsson, vcrkfræð-
ingur. varpaði fram þeirri
spumingu, hve guð væri marg-
ir kúbikmetrar af steinsteypu,
og yrði e.t.v. bænin 75 metra
á hæð eins og tuminn? Ann-
ars væri íslenzk menning með
slagsíðu. Kaupverð kirk.junnar
mætti nota til þess að reisa
náttúrugripasafn og dýragarð.
bar gætu reykvísk börn séð
hest og kú — eða jafnvel hund.
Hörður Ágústsson, Iistmálarí
gerði harða hríð að Hallgríms-
kirkju og spurði, hvort þeir
menn, er að henni stæðu. hefðu
aldrei heyrt nútímalistar að
neinu getið.
Hjörtur Kristmundsson, hellt
sér yfir „óbermið” á Skóla-
vörðuholtinu, en hafði ella þá
athyglisverðu skýringu á upp-
rana hins rammþjóðlega bursta-
stíls. að menn hcfðu orðið nð
hafa bökin brött til að forðast
’iúsleka.
Skúli Norðdahl hafði hlakkaö
frá Hriflu, ætla mætti að gamli
maðurinn væri orðinn eitthvert
feimnismál með okkur Islend-
ingum.). Þá lýsti Jón þeirri
skoðun sinni, að Lúðvík hefði
lagt allan kristindóm niður í
landinu hefði hann orðið bisk-
up. Ekki kvaðst Jón hafa séð
Pétur Benediktsson fyrr en nú
— og láta það svona vera!
,Hálfhýddur
banan'
Sigurður Líndal ítrekaði það,
að trúmál væru aukaatriði í
sambandi við Hallgrímskirkju,
enda gætu trúaðir jafnt og
heiðnir verið sammála um það,
að kirkjan væri ljót. Þær upp-
lýsingar, að tuminn væri 78
metra á hæð, væru fengnar
fi’á skrifstofu húsameistara
ríkisins. Ofan á turninn hefði
hinsvegar verið klesst einhverju,
sem líktist hálfhýddum banan,
og gæti mismunurinn legið í
því! Þá sagði Sigurður, að
ræðutimi hefði verið tekinn frá
handa boðsgestum fundarins,
og gætu þeir sjálfum sér ein-!
um um kennt, ef einstefnuakst- !
ur yrði á þessum fundi. Þá
drap Sigui’ður á höfundarrétt
Hallgrímskirkju, reifaði það
Helgi Hóseasson trésmíða-
meistari, Skipasundi 48, Reykja-
vík, hefur nýlega sent alþingis-
mönnum svofellt bréf:
,,menn hafa oft átt fullt í
fángi
að forða sér við yfirgángi
klerkavalds í kristnum sið.”
Gr. Th.
Ég leita fulltingis ykkar, al-
þingismanna, í baráttu minni
við framámenn kirkjumála,
vegna þess að Sigurbjörn Ein-
arsson biskup neitar mér um
að afturkalla við Jehóva á
Himnum skímar-fermingar-
heiti það sem ég var látinn
vinna honum, barn að aldri.
Ævinlega. þegar prestar og
b skupar eru að reyna að á-
netja mann Jehóva, tala þeir
við hann eins og hann sé í
altarisskápnum eða þá undir
kjóli þeirra, en vilji maður af-
netjast, er eins og öll sambönd
Fundarlok
Tillaga Péturs Benediktssonar
var svo borin undir atkvæði og
samþykkt gegn atkvæðum
þeirra Slgurbjarnar Guðmunds-
sonar og Jóns Þórðarsonar,
(Rósa B. Blöndals Var farin af
fundi.) Þá var og dreift miðum
til undirskriftar. og er þar
lagt til, að núverandi ráða-
gerðir um Hallgrímskirkju
verði allar endurskoðaðar og
efnt til samkeppni arkitekta til
að reyna að finna lausn, sem
geti hlotið almennan stuðning.
Og lýkur hér frá „Péturs-
kirkju” að segja. Það var á-
berandi hve jmgri ræðumenn
á þessum fundi töluðu lakara
mál en hinar eldri kempumar,
og er svo að sjá sem orðsins
list eigi nú mjög í vök að verj-
ast með landanum.
J. Th H,
séu rokin út í veður og vind.
í opnu bréfi mfnu, sem „Tím-
inn” birti snemma á fyrra ári,
voru prentuð bréfaskipti okkar
Sigurbjörns um þetta mál.
Ég spurði Sigurbjöm hvem-
ig háttað væri úrsögn úr ís-
lenzku Þjóðkirkjunni og rnn
gríin gert, að ég væri laus við
Jehóva og annað Himnalið.
Og enn: hvort kirkjufeður
Iitu ekki svo á, að ég væri
tengdur „allsvaldanda guði”,
meðan ég bæri það heiti, *em
mér var gefið að viðlögðu nafni
hans.
Eins og sjá má af svari bisk-
ups er hann tvísaga um sumt
er ég spyr hann um, segir að
ég megi þvarga persónulega við
Jehóva um nokkuð af því, fer
í ki’ingum annað eins og það sé
óþægilega heitt og neitar með
öllu. að, ég fái afturkallað
skírn-fermingu. En með skírn-
Framhald á 8. síðu.