Þjóðviljinn - 14.04.1964, Síða 6

MðSVILIINN
Þriðjudagur 14. apríl 1964
Q SlÐA
\
Skyggnzt inn í horfna tíð — á landsetri Hemingways á
Kúbu, þar sem klukkurnar hættu að ganga einn júnídag 1960,
þegar eigandinn fór þaðan í hinsta sinn.
YFIR HÆÐIRNAR,
ÚT Á HAFIÐ..:
Þótt ekki séu nema nokkrir
kilómetrar til Havana, iðnað-
arhverfin teygi sig alla leið
hingað og hersveitir af þel-
dökkum börnum leiki sér
frammeð veginum, er í raun-
inni kyrrlátt hérna. Malar-
stígurinn vefur sig eins og
slanga upp á milli pálma og
rauðra blóma, sem regnið
hefur lamið niður. En allt í
einu opnast rauðu blómin, og
þá erum við komin inn í rjóð-
ur með þyrpingu lágreistra
húsa.
Fremst er lítið beð með
bókstöfum klipptum í sortu-
lyngsvið: MUSEO HEMING-
WAY, síðan taka við breið
steinþrep upp að gulu bygg-
ingunni. Húsið er næstum
hulið trjágróðri, en því er vel
við haldið og nýkalkað.
Villa Real
Dyrnar eru opnar í hálfa
gátt. Það marrar lítið eitt í
hjörunum og bjöllustrengur-
inn slæst upp að veggnum
rennvotur í rigningunni.
Lyktina, sem einkennir flest
Hann reikaði um gróðursælan
garðinn.
Dyrabjallan, sem oftast w i
notkun.
Ernest Hemingway
tóm hús, leggur á móti okk-
ur í anddyrinu.
Þetta er sem sagt Villa
Real, þar sem Hemingway
leitaði hælis, þegar veröldin
reis öndverð gegn honum. Nú
er hér safn, þar sem liggur
við að höfundurinn sé grafinn
lifandi. Að minnsta kosti eru
hér geymdar lífsvenjur hans
og smekkur — eins og tómur
rammi.
Lagt á borð fyrir
þrjá
Á borðinu í borðstofunni er
samankomið postulín frá öll-
um heimsins homum: kín-
verskar skálar á dönsku
postulínsfati og sérkennilegir
diskar með gullnu fanga-
marki. Á því voru þrír fjalls-
tindar, tákn indjána um þol
og neðst þrjár rendur, sem
tákna ævilanga kapteinstign
sem hálf öld og fjórar styrj-
aldir höfðu fært frægum rit-
höfundi að launum, rithöf-
undinum sem hóf feril sinn
með „Vopnin kvödd“.
Kínversku skálamar voru
alltaf lagðar á borð fyrir
konu hans, en diskamir með
fangamarkinu fyrir hann. Og
það var alltaf lagt á borð
fyrir þriðja manninn: gest-
inn, 6em þá og þegar gat
stungið inn höfðinu. Svona
var haldið áfram að leggja á
borð á meðan hnötturinn
snerist um möndul sinn og
þriðja sætið varð smám sam-
an óþarft.
Antilópan frá
Nairóbi
Frá veggjunum stara antí-
lópur og gazellur niður í tóm
sætin. Hvert dýr ber vott um
einn veiðisigurinn öðrum
stærri. Hér er antílópan með
skrúfulaga hom, sem Hem-
ingway skaut hjá Nairobi ár-
ið 1926. Fyrir þetta afrek
fékk hann heimsverðlaun og
Mussolini vildi ólmur kaupa
fyrir hvaða verð sem var. En
Hemingway vildi ekki selja
hana: „Ég er veiðimaður —
og pranga ekki með villi-
bráð.“
Seinna kastaði Mussolini
honum á dyr ásamt öllum
hinum rithöfundunum, sem
skrifuðu á móti einræðisherr-
anum fyrir heimsstyrjöldina.
Jarðnesk tímarit
Þó bókahillur Hemingvays
hafi verið úttroðnar af æðstu
listaverkum mannsandans,
virðist smekkur hans á tima-
ritum hafa verið öllu jarð-
neskari. ,,Life“, „Boating“ og
„Toros“ liggja á víð og dreif
um stofuna. Æsifregnir, skip
og naut — allt sem fyllti líf
hans í svo ríkum mæli —
varð honum hér á Villa Real
til afþreyingar.
Þó voru það skipin — eða
réttara sagt bátamir — sem
voru honum nákomnari en
nokkuð annað. Hann sigldi
dögum saman á „Pilar“ sinni,
sem hét eftir sterku, skyn-
sömu konunni í „Hverjum
klukkan glymur" og hélt fast
um veiðistöngina. Hann var
að leita að stóra fiskinum,
sem hann gæti reynt krafta
sína við.
Give me a
ship to sail
Mitt á stofugólfinu stendur
lítið borð, eligað af hálftóm-
um flöskum. „Haig“, „Gor-
dons“ „Bacardi" stendur á
hálffölnuðum miðum. Við hlið-
ina á þeim standa ölkeldu-
vatnsflöskur með ryðguðum
töppum. Rommið safnar botn-
falli og viskíið gufar upp og
sætan, daufan ilm leggur yfir
eftirlætisetólinn hans.
Þetta er reglulegur gróss-
erastóll — vel bólstraður með
fótaskemli. Þama fékk eng-
inn að setjast nema hann, og
ef það kom fyrir að góðum
vini hlotnaðist sá heiður að
mega hringa um sig í stóln-
um gat Hemingway staðið
klukkustundum saman á bast-
mottunni framan við hægind-
ið, og rætt við gestinn, því
hann kunni ekki við sig í
öðru sæti.
Kringum stólinn liggja síð-
ustu bækumar, eem hann las
hér. Efsta bókin í staflanum
er „Give me a ship to sail“
(Gefðu mér skip að sigla).
Er það tilviljun?
„Mitt aðalstarf er að lesa“.
Hemingway kallaði kúbanska húsið sitt „paradís“. Þama dvaldist hann síðustu ár róstu-
samrar ævi.
Sjö og hálfur dollar
á orðið
Bókasafnið einkennist af
því, að mikinn hluta b'kanna
hefur eigandinn sjálfur skrif-
að. Hér era bækur Heming-
ways, þýddar á 43 tungumál
og sum verkanna eru einnig
skrifuð á blindraletri. Þama
er „Hverjum klukkan glym-
ur“ á rússnesku blindraletri,
sem Anastas Mikojan færði
honum, þegar hann heimsótti
hann 1960.
Ásjáleg ljónshúð liggur á
gólfinu — fyrsta Ijónið sem
Hemingway skaut. Og á lága
bókaskápnum eru hauskúpur
fleiri ljóna. Hlébarði sem lét
lífið í snjóum Kilima Njaros,
starii' nú geðvonskulega niður
á borðið.
Á þessu borði liggur stafli
af ósvöruðum bréfum. Hem-
ingway var bréflatur og af-
sakaði sig með því „að hann
væri skáldsagnaritari, en ekki
bréfritari."
Og hvílíkur skáldsagnarit-^
ari! Allur heimurinn kunni að
meta hann — ekki aðeins í
yfirfærðri merkingu, held-
ur einnig bókstaflegri. Hann
fékk 7,50 dollara fyrir orðið
og stutt skáldsaga eins og
„Gamli maðurinn og hafið“
er meira en 20.000 orð. í
stuttu máli sagt: miljónir
dollara fyrir bókina.
Ásýnd dauðans
Og hér vann hann. Heming-
way vann standandi og meira
að segja oftast á sama blett-
inum. Skinnið á gólfinu er
orðið þunnt undan fótum
hans og ennþá má lesa nokkr-
ar línur úr „Gamla mannin-
um“ í rissblokkinni á borðinu.
He is að very good barber,
He is. I saw him cut your
hair. That’s why I’ve confi-
dence in him. I want it not
to be a careless thing, you
Á rúminu liggur stafli af
tímaritum. Andersonville,
Time og Newsweek. Alltaf til
reiðu að slökkva lestrarþrá
hans, ef hún skyldi vakna
skyndilega. Og flaska af öl-:
kelduvatni við rúmstokkinn. |
Hún er lokuð og ósnert — j
þrátt fyrir góð ráð læknanna. I
Svefnherbergið prýðir gríð- j
arstórt afríkanskt buffala-
höfuð, sem eitt sinn sat á
öxlum eins þesara geðvondu,
framhleypnu drjóla, sem æða.
fram þegar minnst varir.
Hættulegasta dýr Afríku, eem
eitt sinn þaut út úr iðrum
skógarins, þegar Hemingway
var að reyna að koma tauti
við byssuna sína. Hann átti
tíu metra eftir — og skotið
reið af. Hlaupvídd 3,6 og
mark! Buffalinn kiknaði nið-
ur eins og skriðuhlaup.
Nú hefur höfuðið fengið
brún mild augu, en hann er
þrátt fyrir það tákn um eitt
af mörgum stefnumótum
Hemingways við dauðann.
„Ef það verða
mín örlög“
Líf Hemingways og vinir
voru af sama toga spunnin.
Vígvöllunum á ítalíu, spánska
borgarastyrjöldin, franska
mótspyrnuhreyfingin og græn
fjöll Afríku allt er þetta í
samræmi við menn eins og
Gary Cooper, Louis Miguel
Domingin eða ævintýramann-
inn Errol Flynn, sem skyndi-
lega stakk upp kollinum með-
al skæruliða Castros.
En tímarnir breyttust. Og
ævintýrin, sem Hemingway
leitaði að og gat ekki án ver-
ið, urðu torfundnari. Vinirnir
dóu einn á fætur öðrum. Síð-
ast sá bezti: kúrekinn mikli,
Gary Cooper, sem þjáðist af
hvítblæði.
„Ef það verða örlög mín,“
sagði Hemingway, „áskil ég
mér rétt til þess að velja
endalokin sjálfur". Það urðu
einmitt örlög hans — og
hann kaus sjálfur sinn dauða,
Júnímorgun árið 1962 í kofa
í Idaho, einu bandarísku
fylkjanna lét hann lífið. Hann
var að hreinsa byssu sína og
ein bezta skytta heimsins
hleypti af í síðásta sinn —
voðaskoti!
Og nú er Villa Real orðin
að safni á hinni nýju Kúbu.
Safni um rithöfundinn Ernest
Hemingway, en einnig um
hermanninn, sem alltaf barð-
ist réttu megin.
Út um gluggann sér yfir
hæðirnar, út á hafið . —
BOK EFTIR 36,6
, SKALD
| TÆKIFÆRISGJÖF VIÐ (j
V FERMINGAR BRUÐKAUP '
AFMÆLI
FAGURT VERK OG GAGNLEGT SEM
ÆTTI AÐ VERA TIL A HVERJU
HEIMILI