Þjóðviljinn - 12.08.1964, Qupperneq 4

MÓÐVILJINN
4 SIBA
Otgefandi: Samemingarflokkur aiþýdu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Siguróur Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjamason.
Préttaritstjóri: Sigurður V Friðþ.iófsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja, Skólavörðust 19,
Simi 17-500 (5 línur) Áskriftarverð kl 90.00 á mánuði
Spor afturábak
síðustu árum hafa orðið stórstígar framfarir í
útbúnaði fiskiskipa og allri veiðitækni, og hafa
Islendingar staðið flestum þjóðum framar í að
búa bátaflotann nýjustu og fullkomnustu tækj-
um. íslenz-kir sjómenn hafa náð mjög góðum
árangri í meðferð þessara tækja, svo að aðrar
þjóðir telja sig geta mikið af okkur lært í þeim
efnum. Allar fiskveiðiþjóðir leggja mikið kapp
á alhliða uppbyggingu fiskiskipaflotans og víða
hafa framfarirnar orðið hvað mestar og gagnger-
astar á sviði togaraútgerðarinnar, Fullkomnir skut-
togarar búnir nýjustu fiskileitartækjum og að-
stöðu til margvíslegrar vinnslu aflans um borð
eru að leysa af hólmii gömlu síðutogarana hjá
öðrum þjóðum. En hjá íslendingum er rætt um
það í fullri alvöru að því er virðist, að tímabært
sé að leggja togaraútgerðina niður.
Yenjulegustu rökin gegn togaraútgerð á íslandi
í dag eru þau, að „hinn gamli rekstrargrund-
völlur“ þeirra sé „að mestu leyti horfinn“, eins
og Vísir segir 1 leiðara sínum sl. mánudag, en
sjaldnar er rætt um hinar raunverulegu orsakir
þessa. Þjóðviljinn benti nýlega á, að sú uppáhalds-
röksemd útgerðarmanna að launagreiðslur til
skipshafna á íslenzku togurunum væru of stór lið-
ur í útgerðarkostn¥ðinum og því þyngstar á met-
unum í þessum efnum, hefur verið hrakin ræki-
lega af Ósvald Gunnarssyni í Sjómannablaðinu
Víkingi, og hefur enginn treyst sér til að vefengja
þær staðreyndir, sem hann setur þar fram. Þann
4. ágúst s.l. birti Þjóðviljinn athyglisvert viðtal
við ungan, reykvískan togaraskipstjóra, Guðbjörn
Jensson. Hann bendir á, að íslenzki togaraflotinn
hefur staðið 1 stað tæknilega síðustu tuttugu ár,
og telur það meginorsökina fyrir erfiðleikum tog-
araútgerðarinnar. Og mönnum er áreiðanlega hollt
að hugleiða eftirfarandi spurningu, sem Guðbjörn
setur fram sem óbeint svar við því í hverju erf-
iðleikar togaraútgerðarinnar séu fólgnir: „Hvar
stæðu t.d. síldveiðar- vélbátaflotans í dag, ef ekki
hefði orðið þar tæknileg breyting við veiðarnar á
síðustu árum með tilkomu nýrra og fullkomnari
skipa, stærri nóta. kraftblakkarbúnaðar, að ó-
gleymdum margfalt fullkomnari fiskileitartækj-
um en áður þekktust?“
Qömlu íslenzku togararnir verða nú að keppa við
ný og fullkomin skip annarra þjóða, og þgrf
engan að furða þótt sú samkeppni reynist okkur
erfið. En þau sjónarmið, sem hér hefur verið vak-
in athygli á, ásamt þeim upplýsingum, að sú
breyting ein að nota togvörpu úr gerfiefni í stað
gömlu hampvörpunnar, hefur stóraukið aflamagn
nokkurra íslenzkra togara undanfarið, gefa dá-
litla vísbendingu um bað, hvernig snúast beri við
erfiðleikum íslenzku togaraútgerðarinnar, Ef við
viljum halda hlut okkar gagnvart öðrum þjóðum
sem fiskveiði- og fiskiðnaðarþjóð, þurfum við á
sama hátt og þær að endurnýja togaraflota okk-
ar í samræmi við kröfur tímans Það væri „að
stíga sporin afturábak" að leggja niður togaraút-
gerð á íslandi. eins os hinn dusmikli tosaraskip-
stjóri. Guðbjörn Jensson, leggur réttilega áherzlu
á. — b.
Miðvfkudagur 12. ágúst 1964
Gerirsömu hundakúnstir en
þjáist ekki af peningaæoi
Spjallað við Hallvarð Guðlaugsson
um ferð til Austur-Þýzkalands
„LEIKUR SÉR MEÐ LJÖNI LAMB I PARADÍS" — Tveir full-
trúar frá íslaruli á VII. verkalýðsráðstefnunni í Rostock í góðum
félagsskap í dýragarði þar í borg. Hailvarður Guðlaugsson húsa-
smiður (t.h.) og Helgi Hóseasson prentari.
Ég hef nú aldrei komið til
Austur-Þýzkalands og því erf-
itt að gera samanburð á lífs-
kjörum þar nú og áður. En
ég kunni mjög vel við fólkið,
það virtist hafa nóg af öllu
og er mjög frjálslegt í allri
framkomu. Það var heldur
önnur mynd sem blasti við
þarna' en fram kemur í á-
róðrinum hér heima, sem lýsir
þjóðinni sem grátandi örvænt-
ingarfullum lýð sem býður
eftir því einu að komast í
frelsið fyrir vestan.
Fólkið þar austur frá vill
ferðast ög væri áreiðanlega til
í að koma sem slíkt til okkar
í „frelsið", en Vestur-Þjóð-
verjar hafa fengið- því ráðið
að Austur-Þjóðverjar fá ekki
áritun til Nato-landanna. Það
er því heldur öfugsnúið að þeir
sem standa í vegi fyrir að
fólkið geti ferðazt til annarra
landa skuli mest bysnast yfir
að það sé innilokað í ófrelsi,
og þessi áróður bergmálar hvað
hæst í blöðunum hér heima.
— Hvað er úm lífskjörin að
segja að öðru leyti og vinnu-
tímann?
— Fólk virðist geta lifað
sæmilegu lífi af 45 stunda
vinnuviku, og þekkist varla að
fólk vinni lengur. Verkalýðs-
félögin geta þó veitt heimild
til að unnið sé allt að 28 st.
yfirvinna á máijuði, ef þannig
stendur á og nauðsyn krefur,
en það er algerlega bannað
samkvæmt lögum að nokkur
vinni lengur en það.
Vinnu er yfirleitt lokið kl.
3 á daginn, og þar sem ég
kom í verksmiðju kom verka-
fólk í betri fötum til vinn-
unnar, verksmiðjan sá því fyr-
ir vinnufötum og hver hefur
sinn fataskáp. Að lokinni
vinnu um miðjan dag kemur
verkafó;lkið svo út á götuna
hreint og vel klætt og getur
farið hvert sem er. Að þessu
er nokkuð annar bragur og
mennilegri en hér tíðkast.
— Hvað gerir fólk þá heizt
til afþreyingar í frístundum?
— Þarna er mikið um al-
menningsgarða og þar reikaði
fólkið um og naut lifsins, einn-
ig er þar áberandi mikið af
veitingahúsum, sem fólk notar
í ríkum mæli, os það stendur
ekki á horleggjunum þetta
fólk, eins og maður gæti hald-
ið af lýsingum blaðanna hér
heima. Unga fólkið gerir sömu
hundakúnstir og hér, dansar
twist og annað þvílíkt sem ég
kann ekki að nefna, og stelp-
urnar lita á sér hárið rautt og
svart og hvítt og grátt, eftir
því sem tízkan þýður alveg
eins og hér.
— Nú er nærtækt að spyrja
um skattagreiðslur þar eystra.
— Skattar eru teknir af
launum jafnóðum og þau eru
greidd. í verksmiðjum eru
mismunandi launaskalar sem
fer eftir því hvað vinna er
mikilvæg og ýmsu öðru. Al-
gengast er að skattar séu 10
—15% af launum eri fara upp
í 25% af allra hæstu tekjum.
— Er ekki erfitt með ibúðir
fyrir ungt fólk þar eins og
annars staðar? ;
— Það hefur verið vanda-
mál fram á síðustu ár, skilst
mér, en er nú mikið að lag-
ast, enda eru íbúðir ódýrari
þar en hér heima og gerir
fólk allt aðrar kröfur, og pen-
ingaæðið virðist ekki þjaka
fólk eins og hér. Þeim þykir
undarlegt að við skulum yfir-
leitt eiga okkar íbúðir sjálfir
og þræla myrkranna á milli
eins og skepnur til að borga
þær niður á nokkrurri árum —
það er varla að þeir geti skil-
ið þetta. Þar er mest byggt af
íbúðum af svipaðri stærð og
er í verkamannabústöðum hér,
og ungt fól’k á rétt á að fá
inni í þessum íbúðum, tekur
bið eftir þeim oftast 6 til 12
mánuði. Húsaleigan er 32-55
mörk á mánuði og er í hæsta
lagi 10% af launum, þegar bú-
ið er að draga frá skatta og
aðrar skyldur. Vandamál ungs
fólks í sambandi við húsnæði
er ekki annað en standa skil
á þessari leigu. Svo gilda á-
kveðnar reglur um hvernig
skipt er um íbúðir eftir þvi
sem stærð fjölskyldunnar
breytist.
— Nota þcir aðrar vinnuað-
ferðir við húsbyggingar en við?
— Ekki virðist mér þeir
standa okkur framar að verk-
tækni, íbúðirnar eru ódýrari
fyrst og fremst af því að
minna er í þær lagt. Ég kom
í átta íbúðir og þar sá ég t.d.
hvergi glansandi harðvið í
innréttingu, en frágangur virð-
ist allur ágætur, bað og öll
ríauðsynleg þægindi en eng-
inn óþarfa íburður. Þetta verð-
ur til þess að þeir geta byggt
í miklu stærri stíl en ella, t.d.
er byrjað að byggja nýtt í-
búðahverfi við Rostock, sem
er um 180 þús. manna bær eða
svipaður fjöldi og við íslend-
ingar, það er ætlað að byggja
yfir 120 þús. manns á næstu
5 árum. Þetta gætu íslend-
ingar eins gert ef eitthvert vit
væri í íbúðabyggingum hér.
— Sástu múrinn fræga í
Berlín?
— Ja, það fyrirbæri sa eg
þó frekast fyrir tilviljun. Við
vorum á gangi nokkrir sam-
an í Berlín og komum þar að
garði eða girðingu, sem v-ið
veittum svo sem ekki sérstaka
athygli, en þegar við höfðum
snúið þar frá og ætluðum inn
Framhald á 9. síðu.
Þjóðviljinn hitti nýlega að máli Hallvarð Guðlaugsson formann
verðskrárnefndar Trésmiðafélags Reykjavíkur, en hann var í hópi
þeirra Islendinga sem sátu VII. verkalýðsráðstefnuna í Rostock í
síðasta mánuði. Þjóðviljinn hefur áður sagt ítarlega frá ráðstefn-
unni sjálfri og bað því Hallvarð að segja okkur eitthv^ið af kynn-
um sínum af landi og þjóð.
Bannfærum vopnavald á íslenzkri grund
Efst á blaði Tímans 28. júlí
er yfirskrift greinar þessi:
' „Tíminn flaug yfir Mýrdals-
jökul í gærkvöldi“. Þetta geta
menn gert þegar þeir vilja fá
sem gleggsta yfirsyn, sjá og
skilja það sem er að gerast
eftir því sem framast er unnt.
enda þótt það sé ekki í
minnsta máta á valdi þeirra að
stöðva hraunflóð eða eld úr
iðrum jarðar og þeir eigi eng-
an hlut þar að.
En víðar stafar ógnun að en
úr Mýrdalsjökli og annars eðl-
is. Er (kristna) fólkinu hér í
landi ekkert órótt, hugsar það
ekkert til hreyfings í þá áttina
að gera sér grein fyrir því, að
svo miklu leyti sem unnt er,
hvað er og hefur verið að ger-
ast í Norður-Vietnam þessa
dagana? Er því ekkert órótt. þó
að vítisvélar hafi með þess
hlutdeild varpað sprengjum
þar á saklaust vamarlaust
fólk? Hverskonar öfl eru það
sem halda andvaraleysinu i
sinum heljargreipum, ef ís-
lenzka þ.ióðin andmælir ekki
eftirminniL loftárásum Banda-
ríkjanna á Norður-Vietnam?
Getur íslenzka þjóðin ekki
gengið útfrá þvi að óréttmætar
.ögranir og eftirgrennslanir hafi
legið að baki bandarískra her-
skipa við strendur Norður-
Vietnam? Getur íslenzka þjóð-
in þvegið hendur sinar og sagt:
Sýkn er ég að hafa gefið slík-
um ögrunum byr í seglin?
Hversvegna fóru forráða-
menn íslenzku þjóðarinnar tíl
viðræðna við valdamenn brezka
heimsveldisins, þegar málum
var þannig komið i landhelgis-
deilunni. að brezk herskip
höfðu hörfað út fyrir tólf
mílna markalínu og íslenzku
valdhafamir höfðu gefið tog-
urunum sem stunduðu fiskveið-
ar í landhelgi undir þeirra
vemd upp allar sakir og meira
að segja brezkum togurum,
sem höfðu verið dæmdir sekir
fyrir veiðar innan fjögurra
mílna landhelgi? Eg endurtek:
Hversvegna fóru ísienzkir
vaitlhafar á fund þeirra brezku
á bessu stiíti, þegar brezkir
vaidhafar höfðu um stundar-
sakir andmælt útfærslu land-
hclginnar í tólf mílur með her-
skipaverndinni. en höfðu svo
hörfað út fyrir landhelgislín-
una? Hversvegna svöruðu þeir
ekki slfkri málaleitan brezkra
valdhafa skýrt oe skorinort á
þessa leið: Um síðustu aldamót
sömdu brezkir valdsmenn við
danska valdhafa, þáverandi yf-
irdrottnara íslenzku þjóðarinn-
ar, að færa íslenzku landhelg-
ina inn um 13 mílur úr 16
mílna landhelgi innað lands-
steinum, innan þriggja mílna
landhelgi. Nú hefur íslenzka
þjóðin ákveðið að færa land-
helgina út um 8 mílur og
þeirri ákvöðun verður ekki
haggað. Með því að gefa þeim
togurum öllum upp sakir sem
nú hafa, undir herákipavernd
og án hennar, stundað veiðar í
íslenzkri landhelgi, höfum við
í eins ríkum mæli og við get-
um rétt ykkur sáttfús hönd.
Á þessa leið hefðu íslenzku
valdhafarnir átt að svara. En
leiðinni sem þeir hljóta að hafa
verið tilknúnir með ögrunum
að fara. niður brattann sem
beztu menn bjóðarinnar höfðu
klifið með fulltingi vísindalegra
rannsókna, dirfðist blað utan-
ríkisráðherrans, Alþýðubiaðið.
að túlka „Stórsigur í landhelg-
ismálinu" með því stærsta letri,
sem sézt hefur. þegar forráða-
menn íslenzku bióðarinnar
höfðu samið við Breta um
veiðiréttindi á tveimur fengsæl-
ustu fiskimiðunum inn að
6 mflum.
Og ekki nóg með það, held-
ur einnig ögrað öllum þjóð-
um, sem fiskveiðar höfðu
stundað hér við land til að
koma inn í kjölfar Breta í
landhelgina — ögrað þeim til
þess með því að semja við
Breta. við Breta, um heimild
til útfærslu landhelginnar á
tilteknu svæði yfir landgrunn-
inu, utan tólf mílna markalínu.
Þetta þýddi vitanlega skert
veiðiréttindi allra þjóða á þvi
svæði.
Það má ekki minna vera en
að íslenzka þjóðin sendi nú. þó
að seint sé, hugheilar þakkir
þeim þjóðum sem stóðust þessa
ögrun eða þetta heimboð inní
íslenzka landhelgi og feli jafn-
framt forsætisráðherra Bjama
Benediktssyni að tilkynna það
Lyndon B. Johnson að þjóðin
ávarni ekki vopnavaldsins guð
í þjóðsöng sínum — að hún
vilji af alefli stuðla að* réttlæti
ogmannsæmandi siðgæði hvar-
vetna þar sem hún fái því við
komið og að hún vilji ekki
lengur bandaríska hervemd á
íslenzkri grund.
Um þetta getur þ.jóðin sam-
einazt. í bæjum og bvgaðum,
innan sínna félags- og lands-
samtaka.
Guðrún M. Páisdóttir.