Þjóðviljinn - 12.08.1964, Page 6

g SlÐA
ÞlðÐVILIINH
Að kvöldi 18. marz marsér-
aði ég með herdeild úr þjóð-
i legu frelsisfylkingunni eftir
frumskógastíg til staðar u.þ.b.
6 km. norðvestur af Tay Ninh.
Þessi herdeild var hluti úr
stserri deild og fyrirliði hennar
var fyrir aðgerðinni, sem fram-
kvæma átti þessa nótt. Fyrir-
liðinn var hress og líflegur 38
ára gamall fyrrverandi bóndi,
sem hafði verið yfirmaður
skæruliðasveitar í sveitaþorpi i
baráttunni gegn Frökkum, en
nú virtist hann vera nógu vel
heima í taekni og herstjórnar-
list til. að stjórna miklu um-
fangsmeiri aðgerðum, en í þá
daga.
Ekki eitt skot
Við gengum hratt en hvíld-
um okkur í tíu mínútur á
hverjum klukkutíma. Her-
mennimir voru brosleitir og'
bjartsýnir þar sem við þrömm-
uðum áfram, nokkrir báru 57
mm. fallbyssur milli sín tveir
og tveir, aðrir skiptu milli sín
mismunandi hlutum úrsprengi-
vörpum og furðulega mikill
fjöldi hinna var með vélbyssur.
Um klukkan 22.00 var ég skil-
inn eftir á öruggum stað með
túlki mínum og tveim lífvörð-
um, en herdeildin hélt áfram
ferð sinni — luktimar voru
uppi en engar sígarettur og
engin orðaskipti voru leyfð.
Takmarkið var herstöð í hinum
„hemaðarlega mikilvæga" bæ
Cai Xuyen, fimm km. frá Tay
Ninh en vegna eigin öryggis
var mér ekki leyft að koma
með á áfangastað.
Árásin átti að hefjast klukk-
an 23.30 og nokkrum mínútum
seinna heyrði ég nokkur skot úr
rifflum og .vélbyssum. en það
stóð ekki nema skamma stund.
En hálftíma seinna dundi
skyndilega yfir ægilegur há-
vaði af skothríð sem leiftraði
í myrkrinu. Allt um kring
sprungu fallbyssukúlur og það
leit út fyrír að herdeildin hefði
orðið fyrir . miklu meiri mót-
spymu, en gert hafði verið ráð
fyrir.
Árásin á Cai Xuyen var gerð
samkvæmt nýrri hemaðarað-
ferð FL,N sem beinist að þvi
marki að „eyðileggja herstöðv-
ar óvinarins og gjöreyða vara-
liðsstyrk hans“.' Tiltölulega lít-
ið lið skyldi ráðast á herstöð-
ina, en meginhluti liðsins
skyldi ekki láta á sér kræla
fyrr en varalið óvinarins væri
komið á vettvang. Eftir há-
vaðanum að dæma stóð stór-
orusta yfir. Rúmlega klukku-
tíma var ekkert lát á hávaðan-
um. En snemma morguns birt-
ist fyrirliðinn skyndilega bros-
hýr og ég heyrði mér til mik-
illar undrunar hann segja:
„Það varð engin orusta. Við
klipptum okkur fyrst í gegn-
um gaddavírinn og þar sem
ekki kom nein andstaða réð-
nimst við á staurana og hjugg-
um niður stóra hluta úr virkis-
girðingunni. Þegar við hófum
skothríð að herstöðinni og réð-
umst til atlögu flúðu hermenn
óvinarins inn í hús og földu
sig. Það tók okkur næstum
Á vígvelli í Suður-Vietnam: Bandarískur ráðgjafi að þjálfa hermcnn stjómarinnar.
tvo tíma að finna 31 þeirra.
Þeir hleyptu ekki af einu ein-
asta, skoti“.
„En hvernig stóð á stórskota-
hríðinni?" spurði ég.
„Jamm. Það gerist alltaf.
Þegar það rennur upp fyrir,
þeim í -öðrum herstöðvum að
næstu nótt. Eftir myrkur héld-
um við enn af stað. í þetta
skipti til héraðs suður af Tay
Ninh. Ég var skilinn eftir í
skotgröf á bakka Vam Co Dong
árinnar. Takmarkið var nú
Thanh Dong 5 km. suðvestur
af bænum.
héldum við sjálfir þriðjungi
herteþinna vopna og útbýttum
afgangnum. Frá ársbyrjun höf-
um við afhent öll vopn nema
þungavopn, sem við námum
stöku sinnum og stundum höf-
um við haldið eftir nokkru af
skotfærum, ef þannig hefur
annar stærsti bær Cao-daista
eftir Tay Ninh. (Cao-dai er
einn stærsti trúsöfnuður i S-
Vietnam.) Um 60 tonnum af
sprengjum var varpað, 80
manns voru drepnir og rúm-
lega 200 særðir, 1000 heimili
voru eyðilögð. Þegar hætta
vofði yfir voru íbúarnir vanir
Miðvíkudagur 12. ágúst 1964
að klæðast búningum. sem þeir
nota við trúarathafnir sínar og
leita skjóls í musterum Cao-
dai. En napalmsprengjum var
varpað á musterin og tugir
manns drepnir þar. Móðir ein
geystist út úr musteri í brenn-
andi fötum, hún var eins og
lifandi kyndill, og hrópaði:
„Þeir hafa drepið bömin
mín" og féll örend til jarðar.
Fimm böm hennar höfðu öll
látizt. Þau lágu þama hvert í
annars fangi. Aðrar fjölskyld-
ur voru stráfelldar. Þetta vit-
um við því fólk flúði yfir til
okkar í leit að læknishjálp.
Miklar kröfugöngur voru
famar í Tay Ninh. Nguyen
Khanh varð sjálfur að koma
og með honum sendiherra
Bandaríkjanna Cabot Lodge og
Paul Harkins hershöfðingi. Þeg-
ar Khanh sagði: „Vietcong ber
ábyrgðina á þessu“, hrópaði
mannfjöldinn: „Hefur Vietcong
flugvélar? Sprengjur? Þið ber-
ið ábyrgðina.“ Khanh og Banda-
ríkjamennimir buðust til að
borga 2000 pjastra fyrir hvem
fullorðinn látinn, og 1000
pjastra fyrir hvert bam. Fólk-
ið neitaði þessu boði. Seinna
buðu þeir 5000 fyrir fullvaxið
fólk og 2000 fyrir böm. Margir
neituðu að taka við nokkrum
hlut. Þrír bandarískir ráðgjaf-
ar komu með embættismönnum
stjómarinnar til þess að inna
þessar greiðslur af hendi. Gam-
all karl reyndi að rífa skotvopn
af einum Saigon hermannanna,
Framhald á 9. síðu.
Greln eftir WiLFRED BURCHETT
Bandaríkin svipta rítara
Bertrand Russe/ls vegabréfi
ráðist er á eina þeirra, skjóta
þeir af fallbyssum sínum og
sprengivörpum allt hvað af
tekur. Þeir miða ekki á neitt
ákveðið, en reikna með því að
haldi þeir áfram að skjóta í
allar áttir, verði að minnsta
kosti ekki ráðizt að þeirra her-
stöð nóttina þá“.
Hreinsuð
sveitaþorp
Daginn eftir biðum við eftir
gagnárás Saigon ' hersins, en
ekkert gerðist. Það hafði verið
gert ráð fyrir að nokkuð mik-
il orusta mundi takast þennan
dag og síðan mundum við
hörfa næstu nótt, En allt var
kyrrt, utan hvað heyrðist í
nokkrum flugvélum. Fyrirlið-
inn ákvað að dvelja um kyrrt
í héraðinu og gera aðra árás
HAFÐI STALIN HUG Á
AÐ DREPA
Ritstjóri sovézka vikurits-
ins Ogonjok, rithöfundur-
inn Antolí Sofronof, hefur
nýlega skrifað grein í rit
sitt og talar þar um áður
óþekktar syndir Stalíns.
Hann segir að árið 1937 hafi '
einhver þekktasti höfundur
Sovétríkjanna, Míkhail Sjolo-
khof (höfundur „Lygn streym-
ir Don“) fallið í ónáð hjá Stal-
ín og hefði staðið til að hand-
taka hann. Orsökin hefði verið
sú, að Sjolokhof hefði mót-
mælt við Stalín þeim hörku-
legu aðferðum sem viðhafðar
voru við stofnun samyrkjubúa
í lanðinu.
Sofronof álítur að Sjolokhof
hefði týnt lífinu hefði hann
verið handtekinn. En einhverj-
ir góðir menn hefðu varað rit-
<í>
höfundinn við yfirvofandi
handtöku og hefði hann falið
sig. Á meðan báðu áhrifa-
miklir vinir Sjolokhofs honum
griða og Stalín lét undan.
Sofronof talar einnig um
það, að nú sé öldin önnur og
góð sambúð milli Krústjoffs og
rithöfunda, ekki sízt Sjolokhof.
Hann nefnir heimsóknir íor-
sætisráðherrans til rithöfund-
arins og svo það, aS Sjolokhof
fylgdi Krústjoff á -ferð hans
til Bandaríkjanna.
Sofronof er ákaflega afkasta-
mikiil rithöfundur og skrifar
að minnsta kosti fjögur leik-
rit á ári. Nýlega hefur hann
sent frá sér leikrit sem ger-
ist á þeim dögum er átök urðu
milli Krústjoffsmanna og Mal-
énkof-Molotofmanna í komm-
únistaflokki landsins og velur
hinum síðamefndu mörg hæði-
leg orð.
„Óvinurinn er með nokkra
fallbyssubáta neðar á fljótinu
og í þetta skipti læhir hann
áreiðanlega til sín taka,“ sagði
fyrirliðinn. Aftur þrumaði stór-
skotahríðin einsog fyrri nótt-
ina. Klukkan átta að morgni
kom fyrirliðinn aftur. Hann
sagði með vonbrigðahreim:
„Ekkert gerðist. Þar sem þeir
hafa enn ekki hafið' árásina,
táknar það að þeir koma alls
ekki“.
Herstöðin í Thanh Dong
hafði verið eyðilögð og einnig
i þetta skipti hafði herliðið
flúið án þess að hleypa af
skoti. <*>•
Fyrirliðinn tók djarfari 1 á-
kvörðun, — að ráðast um há-
bjartan dag á herstöðina í
Thanh Trung, sem er aðeins
tvo km. frá Tay Ninh. „1
þetta skipti verða þeir að
senda liðsauka frá Tay Ninh“,
sagði hann. En hversu ótrúlegt
sem það er, þá rýmdi vamar-
liðið í Dunh Trung herstöðina
og flúði til Tay Ninh, þegar
þeir sáu FLN herdeildina nálg-
ast. Enn var ekki skoti hleypt
af. I þessum þrem dðgerðum
og stórskotahríðinni um nætur
missti herdeildin ekki einn ein-
asta mann. Reyndar var ég sá
eini sem varð að leita læknis.
Sporðdreki hafði bitið mig.
Hver þessara þriggja her-
stöðva várði „hemaðarlega
mikilvægt" sveitaþorp og í qll
skiptin kom fóik, þegar vam-
arliðið var flúið og hjálpaði
skæruliðunum að rífa gadda-
vírsgirðingamar og virkisvegg-
ina. Þá voru þau talin í hópi
„hreinsaðra sveitaþorpa". Um
tuttugu skotvopn. sem voru
tekin í Cai Xuyen voru fengin
í hendur heimavarnariiði, sem
var stofnað á staðnum. Ég
spurði hvort það væri venja
að afhenda íbúunum í viðkom-
andi þorpum hertekin vopn og
fyrirliðinn svaraði: „1962 og
1963 begar við vorum enn að
byggja upp herdeild okkar
staðið á að okkur skorti þau
sjálfa."
Napalmsprengjur
Ég spurði hvort skortur á
baráttuvilja væri einkennandi
fyrir Saigon-herinn og hann
svaraði að hann gerðist æ al-
mennari. „Það eru líka sér-
stakar óstæður sem láta til sín
taka í Tay Ninh héraðinu nú“,
sagði. hann. „Fyrir rúmum
mánuði þann 7. febrúar gerði
fjandsámleg flugvél ógurlega
loftárás á Ben Cau, sem er
Vegabréf Ralph Schoenman
sem er bandarískur borgari og
starfar sem ritari Bertrand
Russells. var gert ógilt í banda-
ríska scndiráðinu í London fyr-
ir nokkrum dögum til annarra
ferða en beint á milli Bret-
lands og Bandaríkjanna, því
hann hafði ferðazt til kín-
verska alþýðulýðveldisins í er-
indum vinnuveitanda síns.
t . , Ix'XtfM W-JI
Schoenman, sem er 28 ára
gamall ættaður frá Burbank
i Kaliforníu sagðist hafa feng-
ið upplýsingar um þetta í gær,
þegar hann kom í sendiráðið
til að fá nýtt vegabréf til að
geta farið til Eþíópíu og'ann-
ars lands, sem hann vildi ekki
nafngreina, en sagði að væri
hvorki Kína né Kúba.
Schoenman sagði að sendi-
ráðið hefði lofað honum nýju
vegabréfi, en þegar hann hafði
útfyllt alla nauðsynlega papp-
íra bað skrifstofustúlkan, sem
sinnti þessum málum hann um
gamla vegabréfið. Er hún hafði
litið á það sagðist hún hafa
fengið fyrirmæli um það að
tilkynna honum opinberlega að
framvegis yrði vegabréf hans
ógilt til annarra ferða en beint
til eða frá Bandaríkjunum.
Því næst hafði skrifstofu-
stúlkan stimplað ógildingar-
stimpil á gamla vegabréfið áð-
ur en hún fékk honum það
aftur.
Schoenman sem hefur ver-
ið ritari Russells síðan 1960
ætlaði að fara til Eþíópíu
næsta morgun.
Talsmaður sendiráðsins gaf
seinna svofellda skýringu:
„Þetta var gert samkvæmt fyr-
. irmælum frá utanríkisráðu-
neytinu í Washington, vegna
þess að hann hefur ferðazt
til kommúnista Kína, en það
er honum ekki leyfilegt sam-
kvæmt þeim reglum sem sett-
ar eru um útgáfu vegabréfs
hans. Svipaðar ráðstafanir yrðu
gerðar gagnvart hverjum
bandarískum borgara, sem fer
til Kína á bandanisku vega-
bréfi.“
Russell hefur ákveðið að
snúa sér til aðalritara SÞ U
Þant vegna máls þessa.
6000 miljónir jariarbúa árið
2000og mestur hluti / borgum
■ Áætlað er að íbúar jarðar verði tvöfalt fleiri
um næstu aldamót en þeir eru nú, með öðrum
orðuin: mannfjöldinn komist yfir 6000 miljónir.
Fólksflutningarnir úr sveitum til borga munu
halda áfram vegna breyttra framleiðsluhátta í
landbúnaði og má gera ráð fyrir að einungis
10% íbúa jarðar stundi búnaðarslörf í lok þess-
arar aldar. Af þessu leiðir að langmestur hluti
þeirra 3.000.000 manna sem bætast í tölu íbúa
heims næstu 35—36 árin verða borgarbúar.
Þannig hljóðar upphaf grein-
ar. sem blaðinu hefur borizt
frá Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnuninni, WHO, en greinin
er byggð á skýrslu sérfræð-
inganefndar sem unnið hefur
ó vegum stofnunarinnar og
saman kom til fundar fyrir fá-
um vikum í Genf.
Vandamál skapast
Nú þegar hafa skapazt mikii
heilsufarsleg vandamól f sam-
bandi við hinar stóru borgir
heimsins segir í skýrslu nefnd-
arinnar. En hvernig verður
þessu varið í framtíðinni?
A móti hverjum 100 íbúuro
jarðar árið 1950 verða þeir
251 árið 2000. Árlegur vöxtur
íbúafjöldans er nú 50-60 milj-
ónir, þannig að mannfjöldinn
mun tvöfaldast á sem næst 23
árum. 1 sumum löndum heims
er íbúafjölgunin svo til ein-
göngu bundin við stórborgir
eða næsta nágrenni þeirra.
Á hálfrar aldar tímabiii, frá
1900-1950, varð mannfjölgunin
um 50 af hundraði ef á heild-
ina er litið, en íbúum í borg-
um með 5000 íbúa eða fleiri
fjölgaði hinsvegar um 230%.
Nú er fjölgun borgarbúanna
enn meiri. Þannig eykst íbúa-
fjöldinn í Leopoldville uro 13
þúsund á ári hverju, í Caracas
um 50 þúsund, Saó Paulo um
100 þúsund, New Ycrk ríki
um 200 þúsund. Calcutta um
300 þúsu.id o.s.frv. ■
Þessi vöxtur stórborganna er
ekki bundinn við nein ákveðin
svæði jarðarinnar, hann á sér
stað í au-.tri jafnt sem vestri,
í ríkjum sem búa við kapítal-
fska stjómarhætti jafnt sem
sósíalisma o.s.frv.
I Bandaríkjunum búá nú
tveir þriðju hlutar íbúanna í
stórum borgum og útborgir
þeirra teygjast í aUar áttir.
»
i
i
%
t
1