Þjóðviljinn - 13.10.1964, Qupperneq 6

g SIÐA
ÞJÓÐVILJINN
Þriðjudagur 13. október 1984
Kosningabaráttan í Englandi
Kosnlngabaráttan er í al-
gleymingi og bæði Verka-
mannaflokkurinn og Ihalds-
flokkurinn reyna að sanna
að komist þeir til valda, munu
þeir byggja fleiri íbúðir og
sjúkrahús, bæta eftiriaun,
heilbrigðisþjónustu, skóla-
kerfið og aðra opinbera þjón-
ustu og tryggja jafnframt
meiri iðnaðarframleiðslu.
Samtímis reyna þeir áð fela
þá Ieiffu staðreynd, að ekki
er hægt aff framkvæma þess-
ar umbætur nema með því að
skera duglega af þeim óhemju-
upphæðum sem nú er eytt i
vígbúnað og fjarlægja um ieið
skugga stríðsins.
yerkamannaflokkurinn
með bandarískum
herstöðvum
Kosningastefnuskrá Verka-
mannaflokksins tekur tvimæla-
laust á alþjóðlegum vanda-
málum af meiri framsýni en 1-
haldið. í henni er lofað að
undinn skuli bráður bugur að
því að stöðva dreifingu kjam-
orkuvopna og koma upp kjam-
orkulausum svæðum. Sett er
fram tillaga um það, að stofna
sérstakt ráðherraembætti fyrir
afvopnunarmál, tekin er af-
staða (að vísu í mjög loðnu
máli) gegn margþjóða kjam-
orfcuvopnaflota Nato og því er
lýst yfir, að Verkamanna-
flokkurinn ætli að taka aftur
upp viðræður um Nassau-
samninginn, en samkvæmt
honum sjá Bandaríkin Eng-
landi fyrir kjarnorkukafbát-
um.
I stefnuskránni er sjálfstæð-
um kjarnorkuvopnum Eng-
lendinga hafnað og þvi lýst
yfir að þau hvetji aðeins aðr-
ar þjóðir til þess að verða
sér út um kjarnorkuvopn
þ.á.m. Vestur-Þýzkaland,
En ekki vilja þeir fjarlægja
kjarnorkuvopn Bandaríkjanna
á Bretlandi né herstöðvar
þeirra og kafbátalægi fyrir
Polaris kafbáta, og nýlendu-
stríði er heldur ekki afneitað.
Reyndar er lofað í stefnu-
skránni að styrkja venjulegan
her, en það telja sumir stuðn-
ingsmenn Verkamannaflokks-
ins að þýði að koma verði
aftur á herskyldu.
Og leiðtogar Verkamanna-
flokksins, sem stjóma kosn-
ingabaráttunni, hafa' greini-
lega ákveðið að minnast sem
allra minnst á þessi vanda-
mál. í dagskránni sem Verka-
mannaflokkurinn hóf kosninga-
baráttuna með í sjónvarpi
dagskrá sem lögum samkvæmt
á að enda á öllum sjónvarps-
stöðum, og verður þess vegna
séð á helmingi allra enskra
heimila er ekki minnzt einu
orði á neitt alþjóðlegt vanda-
mál.
Bandamenn Verka-
mannaflokksins
Aftur á móti hafa tveir
bandamenn Verkamannaflokks-
ins talað opinskáar. Þing sam-
bands landbúnaðarverka-
manna. sem var haldið fyrir
skömmu fordæmdi heils hug-
ar hvert skref sem miðaði i
þá átt, að Vestur-Þýzkaland
gæti eignazt kjamorkuvopn.
Samvinnuhreyfingin lýsir því
einnig yfir í kosningastefnu-
skránni að hiin sé algjörlega
andvíg margþjóða kjarnorku-
flota Nato og krefst ákveðinnar
enskrar forcöngu til þess að
fjarlægja kjarnorkuvopn úr
Mið-Evrópu, sem á að le:ða
til afvopnunar undir alþjóð-
legu eftirliti og vekja nýja
von um lausn á Berlínarvand-
anum.
36 kommúnistar í
framboði
Þær ágætu undirtektir sem
umræður um þessi lifshags-
munamál hlutu á fundi sem
kommúnistar efndu til í Hyde
Park, þar sem þeir kynntu
alla 36 frambjóðendur flokks-
ins, eru vitni um það hve
mikils virði þau eru fyrir all-
an almenning.
Reynsla síðastliðins áratugs
sýnir að enska þjóðin tekur
forgöngu um friðarmál alltaí
vel, öðru vísi getur það ekki
verið á lítilli eyju, sem er
notuð sem atomstöð.
Kommúnistaflokkurinn hefur
tvímælalaust frumkvæði að
lausn þessara vandamála, en
kjördæmaskipun er þannig fyr-
irkomið að raunverulega er
kosið á miili tveggja höfuð-
flokka Verkamannaflokksins
og íhaldsins,
MöguleiH; *
Verkamanna f lokksins
minnka
Dregið hefur úr sigurmögu-
leikum Verkamannaflokksins
við það, að vandamálin um
frið og afvopnun og skyld mál
svo sem Víetnam, Malasía og
Kýpur hafa ekki verið rædd
í kosningabaráttunni.
Eftír GORDON SCHAFFER
AF ERLENDUM
VETTVANGI
m cr komið á Penguin-for-
laginu bók 1) með úrvali kosn-
ingaræðna Harolds Wilsons,
i leiðtoga brezka Verkamanna-
flokksins, frá janúar til apríl
1964.
Framarlega í bókinni seg-
ir: „Aldrei hafa áhrif (Bret-
lands) verið minni en á tima-
bili .því, er íhaldsstjórn, rúin
hugmyndum varðandi örvun
hagkerfisins, mændi til sam-
eiginlega markaðarins til að
leysa efnahagsleg vandamál
okkar. Þegar ráðherrar voru
að hvetja stuðningsmenn sína
til að styðja inngöngu, næst,-
um því hvernig sem inntöku-
skilyrðin væru, þegar meira að
segja forsætiráðherrann gat
sagt f sjónvarpsræðu til þjóð-
arinnar, að án Evrópu vær-
um við ekki neitt, þá sáum
við brýna þörf fyrir stjórn-
arstefnu, til eflingar (þjóð-
ar) okkar. (Bls. 23) . .
þótt aldrei hefði verið unnt
að færa rök að sósíalisma í
öll þau sextíu ár, sem saga
flokks okkar nær til, feins og
ég sagði fyrir fáeinum mán-
uðum, mundi sjálfvirkni-
byltingin færa óræk rök fyrir
henni um daga komandi kyn-
slóðar. I augum okkar svar-
ar sósíalisminn til þess að
gera mannúðlega þá umbylt
ingu sem hæglega gæti orðið
harðýðgisleg. ef ekki hrotta-
fengin, tæknibylting. Þessi
bylting er í vændum, hvað
sem öðru líður, (Bls. 36) . .
Þa,u vandamál, sem við stönd-
um andspænis beina athygl-
inni að þörfinni fyrir árang-
ursrikan, efnahagslegan áætí-
unarbúskap, sem næði til
stefnunnar í atvinnumálum.
stefnunnar í íjármálum og
beitingu vísinda í iðnaði. Það
er sökum þessa að við höf-
um verið að hugleiða skipun
ráðherra áætlunarbúskapar. . •
(Bls. 36) . . Við stefnum að
því að koma stáliðnaðinum í
almannaeigu. I heimi grund-
völluðum á málmj getum við
1) The New Britain: Labour’s
Plan Outlined by Harold Wil-
son; 3 s. 6 d.
Kosningaræður Wilsons
ekki látið viðgangast, að bráð-
nauðsynlegar ákvarðanir í
þessum iðnaði séu teknar með
tilliti til hagnaðar ga.gnstætt
þjóðarhag (Bls. 38) . . Frá
1955 höfum við séð Japan auka
framleiðslu sína 3l/2 sinnum,
Rússa 2'/j sinnum, Þjóðverja
Dg Itala meira en tvisvar sinn-
um, Frakka meira en H/2 sinn-
um Við höfum dregizt aftur
úr“. (Bls. 42). . .
..Hérlendis þörfnumst við
fyrst og fremst leiguhúsnæðis,
Og það er einmitt það, sem
íhaldsmenn hafa látið undir
höfuð leggjast að byggja.
Fjöldi húsa, þyggðra á veg-
um bæjarfélaga, var sl. ár,
1963, 124.000 þ.e. 66.000 færri
en 1948, þegar Aneurin Bevan
húsnæðismálaráðherra, aðeins
þremur árum frá lokum styrj-
aldarinr.ar. (Bls. 58). Stefna
okkar í jarðnæðismálum mun
hafa í för með sér lækkun
jarðaverðs niður í sanngim-.
islegt horf. . Jafnframt munu
væntanlegir húseigendur njóta
góðs af tillögum okkar ura
veð á sanngjörnum vöxtum.
(Bls 61). Sex miljónir húsa
Bretlands, ríflega þriðjungur
þeirra allra, voru reist, með-
an Viktoria drottning var í há-
sætisstóli. Nær þriðjungur
þeirra er meira en 100 ára
gamall. Samt sem áður eru í-
haldsmenn aðeins með tillögur
um að endurbyggja hálfa
mijjón beirra. (Bls. 62). Og
Home
þetta er ekki aðeins vandamál
íbúðarhúsnæðis. Nálega helm-
ingur sjúkrahúsa okkar var
byggður á síðustu öld, 45%
þeirra satt að segja fyrir 1861,
þegar Florence Nightingale var
upp á sitt bezta. (Bls. 64).
Helmingur barnaskólanna, 55%
að vísu, er i húsnæði, sem
teiknað var á Viktoriu-tíma-
bilinu". (Bls. 65).
,,A þrennu þurfum _ við að
halda: í fyrsta lagi, stefnu í
efnahagsmálum landsins til að
viðhalda mikilli framleiðslu
og atvinnu um land allt; í
öðru lagi, á skipan mála á
þann veg. að héruð atvinnu-
leysis verði ekki afskipt i þess-
um efnum; og í þriðja lagi
beinum ráðstöfunum, grund-
völluðum á lands- og héraða-
áætlun til að endurlífga þessi
héruð atvinnulega og félags-
lega“. (Bls. 74)
„Þegar Atlanzhafsbandalagið
var stofnað fyrir sextán árum,
stóðum við andspænis ægilegri
hemaðarlegri ógnun. Stalín
drottnaði f Ráðstjórnarríkjun-
um, og hann leitaðist við að
færa út áhrif Rússa langt inn
í Vestur-Evrópu. Ef við hefð-
um ekki snúið bökum saman
þá, Truman, Marshall og
Acheson. og hér í Bretlandi,
Attlee og Bevin, kynni hinn
frjálsi heimur að hafa liðið
undir lok. (Bls. 91). En áherzl-
an á þessum liðnu árum átaka
kalda stríðsins hefur verið
lögð á hernaðarlegan viðbúnað.
Miklum auðæfum og vísinda-
legri þekkingu hefur verið var-
ið til uppbyggingar kjarnorku-
veldis okkar í svo ríkum mæli,
að saman eiga (Atlanzhafsrík-
in) um 50.000 megatonn (kjarn-
orkusprengna) eða jafngildi
fimmtán tonna af TNT á
hvern karl, konu og bam á
jörðu: Við getum lagt jörðina
mörgum sinnum í eyði. (Bls.
92). Við teljum Bretland hafa
fram að færa einstakt og frá-
bært framlag til (alþjóðamála)
sakir sögulegrar stöðu sinnar
sem heimsveldis. Það leiðir af
eðli skuldbindinga, sem við
höfum tekizt á herðar erlend-
is, að nokkru vegna tengsla
okkar við samveldið, að við
þörfnumst vel þjálfaðs, vel
búins hreyfanlegs hers, sem
Wilson
getur verið til taks, þegar að
steðja vandkvæði sem nú á
Kýpur, í Malasíu og i Aust-
ur-Afríku“ (Bls. 94).
„Veigamikill þáttur í áætl-
unargerð okkar hlýtur að vera
afnám margra hamla og hindr-
ana á leiðum alþjóðlegra
viðskipta. Snauðu löndunum
er viðskipti miklu mikilvægari
en aðstoð. (Bls. 98). Fyrir stríð
nam innflutningur okkar frá
samveldinu 34% af heildarinn-
flutningi okkar. Fyrir bein af-
skipti stjórnar Verkamanna-
flokksins hækkaði hundraðstala
þeh'ra upp í 43%. En 1962
hafði hún fallið niður 1 35%.
(Bls. 107). Ef það er satt, að
vöxtur iðnaðar í samveldinu
hafi skotið loku fyrir aukningu
viðskipta við samveldið, hvem-
ig stendur þá á því, að öðr-
um iðnaðarlöndum, Bandaríkj-
unum, Þýzkalandi, Japan og
Svíþjóð hefur orðið svo með
fádæmum mikið ágengt á mörk-
uðum samveldisins síðustu tólf
árin? (Bls. 108). Við ættum
að ábyrgjast markaði hérlend-
is fyrir óunnar afurðir frá
samveldislöndunum. •. Það
myndj veita samveldinu
öryggi og festiu i efna-
hagsmálum og tryggja, að
samveldið hafi ráð á að halda
áfram og auka kaup frá okk-
ur. (Bls 115). Við ættum að
fallast á að vinna með öðrum
(þjóðum) að alþjóðlegum sam-
komulagsgerðum um vöruskipti
til að koma festu á verðlag
óunninna vara“. (Bls. 115).
Haraldur Jóhannsson.
Frá kosningafundi kommúnista i llyde j?ark
Sir Alec Home forsætisráð-
herra á létt með að gleyma
því að einu sinni sagði hann
fastaráði Atlanzhafsbandalags-
ins, að enska þjóðin væri fús
að láta breyta sér í atomryk
og hefur nú það helzt kosn-
ingaheróp, að Bretar þurfi að
eiga sprengju án þess að þurfa
nokkuð að eiga undir Banda-
ríkjamönnum, svo þeir geti
var'ð sig sjálfir hvað sem fyr-
ir kynni að koma.
ÖHum sem kunnir eru á-
standi heimsmála og raun-
veruleika kjarnorkuvopna er
ljóst hve innantómt eða öllu
heldur gagnheimskt þetta her-
óp er, en í hita kosningabar-
áttunnar mundi það verka vel,
ef Bretar gengju fast fram í
Suðaustur-Asíu t.d. með Mala-
síu að yfirvarpi og fólk yrði
þann.ig æst upp.
Leiðtogar Verkamannaflokks-
ins sem ekki hafa tekið neina
ákveðna afstöðu til þessa
vandamáls gætu ekki haft
forgöngu um friðsamlegar
málalyktir, sem leiddar væru
af afneitun nýlendustefnunn-
ar, sem er eini kosturinn sem
kjósendur mundu styðja.
Við slíkar aðstæður mundi
margur maðurinn, sem ekki
er alveg klár á því hvað um
er að vera (og ekki hefur
Verkamannaflokkurinn bent á
neina aðra lausn), hneigjast til
þess að styðja íhaldið. Nokkr-
ir’ -r Ihaldsménn ' binda ’' vonir
sínar vafalaust við þennan
möguleika.
Að sjálfsögðu eru margir af
frambjóðendum Verkamanna-
flokksins, sem setja friðarmál-
in á oddinn í kosningabarátt-
unni og framfarasinnaðir á-
hangendur Verkamannaflokks-
ins treysta því að þeir og auk-
inn þrýstingur að neðan muni
neyða væntanlega Verka-
mannaflokksstjóxm til að taka
meira tillit til krafa um það
að leggja sig betur fram við
eflingu friðar.
Tvær stóru friðarhreyfing-
arnar, brezka friðamefndin
og Baráttusamtökin gegn kjarn-
orkuvopn leggja mesta á-
herzlu á það í kosningabar-
áttu sinni að leggja vandamál
friðarbaráttunnar fyrir alla
frambjóðendur.
Þannig eru hin raunveru-
legu lífshagsmunamál sett
fram í mörgum kjördæmum
en þau koma ekki fram í
stærstu dagblöðunum, þvf ekk-
ei't þeirra styður Verkamanna-
flokkinn, að ekki sé minnzt
á vinstri væng hans, né held-
ur í útvarpi eða sjónvarph
því þar fá aðeins opinberir
talsmenn Verkamannaflokksins
að koma fram.
Enn þá er útlitið í kosn-
ingabaráttunni á þann veg, að
Verkamannaflokkurinn er að-
eins betur stæður. Ýmsar skoð-
anakannanir lýsa nú því áliti
að fylgi sé að færast yfir á
Ihaldið. En þessar skoðana-
kannanir eru haldnar að til-
hlutan íhaldsblaðanna og bezti
vitnisburðurinn um vantrúna á
þeim, er að þau firmu, sem
reka veðbanka í sambandi við
kosningamar, og velta hundi>
uð þúsunda sterlingspunda
veðja sjálf á það, að Verka-
mannaflokkurinn muni sigia.
Norðmenn andvígir
kjarnorkuflotanum
OSLO 10/10 — Norsku sam-
tökin gegn kjarnorkuvopnum
hafa skoraff á ríkisstjórnina að
ganga þegar i stað fram fyrir
skjöldu og bcrjast gegn áætl-
ununum um margþjóða kjarn-
orkuflota Nato.
I áskoruninni segir, að lík-
Iega verði kjarnoi'kuflotanum
hleypt af stokkunum jafnvel þó
Noregur beitti neitunarvaldi
sínu hjá Nató gegn honum.
Þess vegna er það ekki nægjan-
legt. að ríkisstjóm Noregs lýsi
sjónarmiði sínu, en hafist síð-
an ekki að.
Samtökin gegn kjamoi-ku-
vopnum biðja ríkisstjómina að
Eldflaugar til
Mars
Washington 10/10 — Bandaríska
geimrannsóknarstöðin (NASA) á-
formar að skjóta tveim eld-
flaugum af Mariner-gerð í átt-
ina til Mars nú í nóvember.
Tilgangurinn er sá, að afla ljós-
mynda af þessum bróður okkar
í sólkerfinu.
Eldflaugarnar verða u.þ.b. níu
mánuði á leiðinni að þeim stað
þar sem myndatakan á að fara
fram — en þá verða þær 19200
km. frá yfirborði Mars. Þær
eiga aað taka einar tuttugu
myndir.
grípa þegar í stað til raunhaefra
aðgerða til þess að fá málið tek-
ið upp á allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna. Það liggur á,
því bandariska ríkisstjómin hef-
ur opinberlega skýrt frá því, að
samningurinn um sameiginleg-
an kjamorkuflota Nato verði
undirskrifaður um áramót.
Samtökin gegn kjarnorkuvopn-
um telja að margþjóða kjam-
orkufloti Nato verði til þess að
fleiri muni fá ráðslöfunarrétt
um beitingu kjarnorkuvopna og
sé því raunverulega um dreif-
ingu kjarnorkuvopna að ræða.
Gerhardsen forsætisráðherra
Noregs sagði á blaðamanna-
fundi í gær, að norska stjórnin
væri andvíg áætlunum um
kjarnorkuflotann.
Ö Þant gegn
dauðadémum
NEW YORK 10/10 — Sam-
kvæmt áskorun frá fulltrúum
á l’áðstefnu hlutlausra ríkja i
Kaíró og tilmælum Apartheid-
nefndar Sameinuðu þjóðanna,
hefur U Þant, aðalritari sam-
takanna, farið þess á leit við
yfirvöld í Suður-Afríku, að þau
endurskoði dauðadóma yfir
þrem leiðtogum blökkumanna,
sem barizt hafa gogn stefnu
st;órnarinna.r í kynþ-vu .. ,V„m.
i