Þjóðviljinn - 12.11.1964, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 12. nóvember 1964 ------------- ---------------------------------ÞIÖÐVILJINN------------------------------------------------------------------------------- in
SÍÐBÚINN ANNÁLL UM ÞINGSTÖRFIN VERKFALLSDAGANA
■ Hér fer á eftir stutt yfirlit um þingstörfin og
umræður á Alþingi þá daga fyrir og um síðustu
mánaðamót er dagblöðin komu ekki út vegna
verkfalls prentara.
Mánudagur 26. október
1 dag voru tekin fyrir ýmis mál í neðri deild þingsins og efri.
Meðal þeirra mála, sem rædd voru í neðri deild var frumvarp til
laga um vemd barna og ungmenna, sem felur í sér allnokkra
beytingu á núgildandi bamavemdarlögum. Nánar verður sagt frá
ræðu Einar Olgeirssonar í umræðunum um þetta mál, er hann
ræddi þann smánarblett á íslenzku þjóðfélagi, sem bamavinnan
er.
Þriðjudagur 27. október
1 dag var fundur í efri deild um gjaldaviðauka 3. umræða og
var málið afgreitt til neðri deildar.
1 neðri deild var fyrst tekið fyrir frumvarp til laga um breyt-
ingu á almennum hegningarlögum. Jóhann Hafstein talaði fyrir
því og var það samþykkt án frekari umræðna til 2. umræðu og
nefndar.
Þá var tekið fyrir stjómarfrumvarp um breytingu á lögum um
Síldarverksmiðjur ríkisins, sem felur í sér afnám forgangsréttar
einstakra aðila til löndunar hjá Síldarverksmiðjunum. Samþ.
samhlj. til 2. umræðu og nefndar.
Loks frumvarp til laga um skipsströnd og vogrek frá Sigurvin
Einarssyni (Frfl.) Samþ. samhlj. til nefndar óg 2. umr.
Miðvikudagur 28. október
Fundur í Sameinuðu þingi. Fyrst teknar fyrir fyrirspumir. Frá
Gils Guðmundssyni um Áburðarverksmiðjuna. f framsögu sinni
sagði Gils, að allt frá upphafi hefði ríkt mikil óánægja meðal
bænda með verksmiðjuna. Stjómendur hefðu reynt að bæta úr
þessu en tvennum sögum fari af árangri þeirrar viðleitni.
Ingólfur Jónsson (S) varð fyrir svörun\ og sagði að tilraunir
til að auka komastærð kjamaáburðarins hefðu ekki borið árang-
ur. Þá fór ráðherrann orðum um aðra liði fyrirspumarinnar og
sagði t.d. að ekki væri unnt að blanda íslenzku kalki saman við
kjamann, sem væri of kalksnauður fyrir íslenzkan jarðveg. Þá
sagði hann, að ráðagerðir væru uppi um að stækka verksmiðjuna
i áföngum og myndi fyrsti áfanginn kosta 95 milj.
Gils tók aftur til máls og sagði, að ekki hefði gætt nægrar fyr-
irhyggju í upphafi um framleiðsluval og framleiðsluaðferð. Ljóst
væri af máli landbúnaðarráðherra að kjaninn væri mjög ein-
hæfur áburður. Þá þakkaði Gils ráðherra svörin.
Skúli Guðmunðsson tók til máls og á eftir honum Ingólfur ráð-
herra á nýjan leik.
Næst var fyrirspurn frá Halldóri E. Sigurðssyni o.fl. um hvort
ríkisstjórnin hefði notað lagaheimild frá síðastliðnum vetri um
ráðstafanir vegna sjávarútvegsins. Bjami Benediktsson svaraði
fyrirspurninni og var ræða hans orðrétt eftirfarandi: „Herra for-
seti, þessari heimild hefur ekki verið beitt“. Halldór Sigurðsson
tók þessu næst aftur til máls og þakkaði greið svör.
Næsta mál á dagskrá neðri deildar var þingsályktun um end-
urkaup Seðlabankans á framleiðslu- og hráefnavíxlum iðnaðar-
ins. Flm. Þórarinn Þórarinsson (F), hóf mál sitt á því að spyrja,
hvort iðnaðurinn ætti ekki að vera jafnrétthár landbúnaði og
sjávarútvegi með tilliti til þessara afurðalána. Iðnaðurinn yrði
að njóta sömu aðstöðu til að afla sér fjár og hinir atvinnuveg-
imir þ.e. að geta fengið afurðalán út á framleidda vöfu. Þetta
væri ekki sízt brýnt vegna þess að nú væri mikill lánsfjárskort-
ur ríkjandi í iðnaðinum.
Iðnaðarmálaráðherra, Jóhann Hafstein, tók næstur til máls og
og svaraði nokkrum atriðum úr ræðu Þórarins.
Næstur tók til máls Lúðvik Jósepsson og sagðist hann vilja
gera athugasemd við málflutning Framsóknarmanna. Af ræðu
Þórarins hafi mátt marka, að hann teldi ísl. iðnað homreka með
tiUiti til þessara endurkaupalána. Þetta væri ekki rétt, því stór-
ar greinar sjávarútvegsins gætu ekki fengið endurkaupalán. Tog-
aramir hafi aldrei fengð hin sk. afurðalán. Aðalatrðið í þessari
lánastarfsemi væri að Seðlabankinn skuldbindur sig til að lána
út á framleiddar vörur sem eru raunveruleg gjaldeyrisverðmæti.
Lúðvík kvað það ástæðulaust að láta iðnað, sem framleiðir
fyrir innanlandsmarkað fá þessi endurkaupalán, t.d. súkkulaði-
verksmiðjur, en tillaga Framsóknarmanna felur í sér, að öllum
iðngreinum sé lánað fjármagn út á framleiðsluna.
Þingmaðurinn sagði, að málflutningur Framsóknarmanna um að
sjávarútveginum og iðnaðinum væri gert mishátt undir höfði
væri ósanngjam. Benda mætti á fordæmi erlendra þjóða, sem
lána út á framleiðsluvörur útflutningsiðnaðarins með góðum
vaxtakjörum.
Ræðumaður lét svo ummælt, að núgildandi reglur væru hent-
ugar því þær stuðluðu að auknum útflutningsiðnaði og þar með
auknum gjaldeyristekjum fyrir þjóðina. Reyndar skorti iðnaðinn
lánsfé, en þær tillögur, sem Framsóknarmenn flyttu væru ekki
rétta leiðin til að greiða úr þeim skorti.
Þórarinn Þórarinsson tók aftur til máls og síðan var málinu
frestað.
Fimmtudagur 29. október
I efri deild mælti Páll Þorsteinsson (F) fyrir fmmvarpi til laga
um samvinnubúskap. Hann rakti efni frumvarpsins, skýrði á-
kvæði þess og tilgang.
Magnús Jónsson (S) kvað frumvarpið stórmerkt og benti m.a.
á að við stöndum frammi fyrir tæknilegri byltingu í landbún-
aðinum og það sem stæði frekari framþróun fyrir þrifum væri
að mörgu leyti einyrkjabúskapurinn. Lausn vandamálanna yrði
því að miklu leyti að byggjast á samvinnubúskap. Það væri í
sjálfu sér enginn skaði þó afskekktar afdalajarðir færu í eyði.
Hann sagði að lokum, að ríkið ætti ekki að hafa neina forgöngu
um þessi mál. Bændur ættu að gera það sjálfir.
Arnór Sigurjónsson (Albl) kvað fjölskyldubúskapinn í sérstök-
um vandræðum nú þar sem vinna leggst á einn og aðeins einn
aðila.
Fjölskyldubúskapurinn hefði marga kosti, sem ekki fengjust
í öðrum atvinnuvegum, en sagði að ástæða væri til að frum-
varpi þessu um samvinnubúskap yrði tekið vel.
Magnús Jónsson tók aftur til máls og tók mjög í sama streng
og Arnór. Síðan var málinu vísað til nefndar og 2. umræðu.
Emil Jónsson mælti í neðri deild fyrir frumvarpi um hækkun
og lengingu orlofs, og skýrði frá, að þetta væri aðeins einn lið-
urinn í samkomúlagi ríkisstjómarinnar, Vinnuveitendasambands-
ins og Alþýðusambandsins frá sl. vori.
Lúðvík Jósepsson (Albl) fagnáði flutningi frumvarpsins og
sagði, að samkomulag um þetta atriði hefði verið mjög réttlátt
eins og á stóð. Reyndar hefðum við dregizt aftur úr um orlofs-
greiðslur því orlof á Norðurlöndum væri yfirleitt orðið 9°/ci og
þvi Vs% lægra hér þó þessi lög næðu fram að ganga.
Lúðvík kvað fjarstæðu eina að halda því fram að sjómenn
væru nk. atvinnurekendur, þó þeir fengju hlutdeild úr afla, og
ættu þeir að eiga sama rétt og aðrir launþegar. Ekki mætti láta
mikinn afla nokkurra skipa villa sér sýn; til grundvallar yrði að
leggja meðaltal allra þeirra skipa, er veiðar stunda. Sumir bátar
fiskuðu ekki fyrir lámarkskauptryggingu meðan aðrir bátar hefðu
hana margfalda.
Hann sagðist að lokum vona, að frumvarpið mætti engri and-
stöðu á þingi þrátt fyrir ummæli Bjöms Pálssonar.
Eysteinn Jónsson (F) fagnaði samkomulaginu og sagði, að sjó-
menn þyrftu ekki síður orlof en aðrir.
Þá tóku til máls Sverrir Júlíusson (S), Bjöm Pálsson (F), og
Emil Jónsson (A).
Einar Ágústsson F) mælti fyrir frumvarpi Framsóknarmanna
um lækkun skatta og útsvars. Hann rakti gang þessara mála frá
i sumar og vitnaði í málgögn stjómarflokkanna, fjármálatíðindi
og útvarpsumræður um skattamálin. Kom fram þar hvað óánægj-
an meðal almennings yfir hinum svívirðilegu álögum í sumar var
mikil.
Gunnar Thoroddsen, fjármálaráðherra, svaraði nokkrum atrið-
um úr ræðu Einars en <=íðan var umræðum frestað.
Mánudagur 2. nóvember
Á dagskrá efri deildar í dag var frumvarp til girðingalaga frá
ríkisstjórninni. Ólafur Jóhanncsson (F) kvaddi sér hljóðs utan
dagskrár og gagnrýndi hann málsmeðferð þá, sem stjómin hefur
haft á, að leggja miklu fleiri stjómarfrumvörp fram í neðri deild-
inni en í efri. Þetta hefði það í för með sér, að þegar loks málin
kæmu til efri deildar væri lítill tími til að ræða þau, því þá kæmu
þau svo mörg .í einu.
Gunnar Thoroddsen (S), og Magnús Jónsson (S) tóku í sama
sama streng og Ölafur. Síðan var eina dagskrármálinu frestað.
I neðri deild hafði Hannibal Valdimarsson framsögu fyrir fmm-
varpi sínu um vinnuvemd og sagði að hann væri til viðræðu um
einstakar breytingar á frumvarpinu en efnislega væri þetta í
samræmi við álit sitt á nauðsynlegri lagasetningu sem þessarar.
Þá skýrði hann frá því að þetta frumvarp hefði verið flutt
á síðasta þingi en ekki hlotið afgreiðslu. Vísaði hann, í sam-
bandi við frekari rökstuðning, til framsöguræðu þeirrar er hann
hélt þá um málið. Að lokinni ræðu Hannibals var frumvarpinu
vísað til nefndar og 2. umræðu.
10 ÁRA STARF AÐ VINNU-
HAGRÆDINGU Á fSLANDI
Þessa daga á norska fyrir-
tækið Industrikonsulent tíu
ára starfsafmæli hér á landi.
Það hefur unnið að vinnuhag-
ræðingu hér hjá ýmsum stofn-
unum og hefur nú í takinu
þessa stundina Póst og síma,
Sementsverksmiðju ríkisins og
ríkis- Og bæjarstofnanir hér i
bænum og fleira mætti telja.
Fyrirtækið hefur aðalbæki-
stöðvar sínar í Osló. Fjórir
ungir menn stofnuðu það árið
1945 og hefur það fært. út kví-
amar síðan.
Einn af stofnendunum er
Lars Mjös og er hann nú i
heimsókn hér á landi í sam-
bandi við tiu ára afmælið og
bauð á dögunum til hádegis-
verðar ýmsum fyrirmönnum úr
atvinnulifinu; einnig voru
fréttamenn blaða og útvarps
viðstaddir.
Árið 1954 var Eiríkur Briem
á ferðalagi um Evrópu og veitti
því þá athygli, hvað vinnuhag-
ræðing átti upp á pallborðið
hjá ýmsum þjóðum. Setti hann
sig þá í samband við forstöðu-
menn fyrirtækisins í Osló og
kcjm Lars Idjös til landsins.
Það varð úr að fyrirtækið
opnaði hér skrifstofu og reynd-
ar samtímis í Stavinger.
í hádegisverðarboðinu að
Hótel Sögu færði Lars Mjös
Eiríki Briem blómvönd að gjöf
og hélt þá um leið hjartnæma
ræðu yfir borðum
Árið 1954 hafði fyrirtækið
þrjátíu og fimm ráðunauta í
þjónustu sinni og hafði þá
jafnframt skrifstofur opnar i
Bergen og /Osló. Fyrirtækið er
í örum uppgangi og í dag hef-
ur það áttatíu og einn ráðu-
naut á sínum vegum og skrif-
stofur opnar á öllum Norður-
löndunum nema Finnlandi, og
ráðunautar frá fyrirtækinu
starfa meðal annars í Alsír,
Júgóslavíu og New York. Flest-
ir ráðunautanna hafa verk-
fræði- eða hagfræðimenntun
eða eru iðnfræðingar. Er reynt
að láta ráðunautana sérhæfa
sig i þeirri atvinnugrein, sem
hæst ber á hverjum stað, eins
og skipaútgerð í Noregi og
fiskiðnaði á íslandi og ætlun-
in er í framtíðinni að flytja
þá á milli landa.
Hér 6 landi hefur fyrirtækið
fimm ráðunauta í þjónustu
sinni og er Eling Kjellevold
forstöðumaður skrifstofunnar
hér.
Einn ráðunautanna lét svo um
mælt, að hér á fslandi taki sjö-
tíu og fimm þúsund einstak-
lingar þátt i atvinnulífinu.
En hvað er vinnuhagræðing
og kostir hennar?
Einr maður kom með
skemmtilega líkingu og kvað
alla menn geta orðið sammála
um að stækka kökuna, sem
væri til skipta - i þjóðarbúinu.
Vinnuhagræðing stefndi að þvL
Veigamesta skerfinn til ís-
lenzks atvinnulifs hefur fyrir-
tækið lagt til hraðfrystihús-
anna og hefur það komið á
svokölluðu bónuskerfi eða á-
kvæðisvinnufyrirkomulagi í
mörgum frystihúsum.
Sannast að segja hefur verka-
fólk haft heldur slæma reynslu
af þessu fyrirkomulagi og hafa
lóðin þótt þyngri atvinnurek-
endamegin í bónuskerfinu.
Þannig mætti rifja upp sögu<5>
um manninn á Hellissandi eða
Ólafsvík, sem sveittist við
flökun heila vetrarvertíð og
fékk fimm hundruð krónum
meira upp úr krafsinu, borið
saman við tímakaup. Maður-
inn varð svo reiður, að hann
labbaði með þennan seðil í
klósettskálina í frystihúsinu og
skolaði honum niður.
Nspsta föstudag og laugardag
halda sjö fslendingar til náms
í vinnuhagræðingu úti í Noregi
og dveljast vetrarlangt við nám
i Osló og síðar í Kaupmanna-
höfn og Stokkhólmi og Reykja-
vík. Námið tekur tíu til tólf
mánuði. Hver maður hefur
vev,.ð valinn úr tíu til tólf
manna hópi og eru þessir:
Ágúst Elíasson frá Vinnuveit-
endasambandinu, Ágúst Odds-
son frá Félagi íslenzkra iðn-
rekenda, Bolli B. Thoroddsen
frá Verkamannasambandi fs-
lands, Böðvar Guðmundsson
'■<á Vinnumálanefnd SÍS, Guð-
brandur Árnason frá Iðju, fé-
lagi verksmiðjufólks, Krist-
mundur Halldórsson frá A.S.f.
og Óskar Guðmundsson frá
Fulltrúaráði verkalýðsfélag-
anna í Reykjavík. Allir þessir
menn eru þegar komnir á laun
og fá fimmtán þúsund krónur í
"i kaup á mánuði. Þá íá þeir
þar fyrir utan dagpeninga til
lifibrauðs og skólagjöld eru
greidd fyrir þá í viðkomandi
stofnunum hérlendis og erlend-
is. Er þetta athyglisverð nýj-
ung í afstöðu til námsferils
manna.
Þeir sem fara út á vegum
verkalýðshreyfingarinnar gegna
þýðingarmiklu starfi ; fram-
tíðinni og verður hér um
brautryðjendastarf að ræða.
Þannig verða þeir uppalendur
í verkalýðshreyfingunni og
1150 leikhúsgestir
á einum degi
Það má segja að það hafi
verið mjög góður afladagur hjá
Þjóðleikhúsinu s.l. sunnudag og
munu sýningargestir þann dag
hafa verið um 1150. Kl. 3 á
sunnudag hófust sýningar aftur
á barnaleiknum Mjallhvít og var
það 33. sýning leiksins. Kl. 8
um kvöldið var svo sýning á
óperettunni Sardasfurstinnunni
og vai uppselt á þá sýningu. A
sama tíma var svo sýning á
Litla sviðinu í Lindarbæ á
Kröfuhöfum og var einnig upp-
selt þar.
Á næstunni verður Sardas-
furstinnan og Mjallhvít sýnd á
sunnudögum f Þjóðlcikhúsinu og
Kröfuhafar á Lítla sviðinu á
sunnudagskvöldum. Einnig verða
kröfuhafai sjmdir á fimmtu-
dagskvölíium.
koma til með að mennta alla
trúnaðarmenn á vinnustöðum.
Þeir koma til með að ferðast
milli verkalýðsfélaganna úti á
landi og halda þar fyrirlestra
um vinnuhagræðingu.
Þeir verða ráðunautar verka-
lýðsfélaganna og munu vega og
meta árekstra við atvinnurek-
endur sprottna af tæknilegum
grundvelli og standa vörð um
hagsmuni verkafólks er leiðir
af vinnuhagræðingu hjá fyrir-
tækjum.
18 íslenzk ungmenni til
ársdvalar i Bandaríkjunum
Árið 1961 hóf íslenzka kirkj-
an þátttöku í starfi, sem mið-
ar að því að auka samskipti
og skilning milli þjóða með
því að gefa ungmennum tæki-
færi til ársdvalar í framandi
landi. Strax þá héldu níu ís-
lenzkir unglingar vestur um
haf, og nú eru íslenzku ung-
mennin orðin 44, sem hafa tek-
ið þátt í þessum skiptum og
dvalizt eitt ár á bandarískum
heimilum. Hér á landi hafa
dvalizt alls 11 bandarísk ung-
menni. Á þessu ári dveljast 16
íslenzk ungmenni á bandarísk-
um heimilum, en bandarísk
ungmenni á íslenzkum heimil-
um eru hins vegar aðeins þrjú.
Þessu starfi verður haldið á-
frarr. næsta sumar, og er því
ungu fólki, sem áhuga hefði á
ársdvöl á bandarísku heimili,
bent á þetta íækifæri. Einnig
gefst íslenzkum heimilum kost-
ur á þvi að veita bandariskum
ungmennum móttöku til jafn-
langrar dvalar hér á landi.
Umsækjendur verða að vera
orðnir 16 ára 1. sept. 1965 og
ekki eldri en 18 ára sama
dag til þess að geta tekið þátt
í næstu skiptum. Þeir verða
að hafa góða undirstöðuþekk-
ingu í enskri tungu, vera fé-
lagslega s nnaðir og á allan
hátt verðugir fulltrúar lands
og kirkju.
Vestra dveljast íslendingam-
ir sem gestir þeirra heimila,
sem taka þátt j skiptunum,
en auk þess eru söfnuðimir
virkir aðilar að boðinu. Munu
unglingarnir því kynnast am-
erisku kirkjulífi, og eru það
vonir þeirra, er að þessu
standa, að þeir haldi áfram
kirkjulegu starfi, er heim
kemur. Unglingamir munu
stunda nám i bandarískum
skólum, svonefndum „High
Schools". Fyrst eftir að lent
er^ á a'merískri grund í júlí-
mánuði næsta árs munu skipti-
nemamir taka þátt í námskeiði,
sem ætlað er öllum þeim, er
valdir hafa verið til þátttöku.
Síðan heldur hver til þess
staðar, sem honum hefur verið
úthlutað.
Allar nánari upplýsingar
veitir æskulýðsfulltrúi þjóð-
kirkjunnar, séra Hjalti Guð-
mundsson, Biskupsstofu, Klapp-
arstíg 27, sími 122C6. Einnig
afhendir hann umsóknareyðu-
blöð.
Umsóknarfrestur um þessi
skipti er til 15. desember n.k.
(Frá æskulýðsfulltrúa
þjóðkirkjunnar.L