Þjóðviljinn - 29.11.1964, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 29.11.1964, Blaðsíða 7
Sunirudagur 29. nóvember 1964 . .—i................. .......— ........................ ÞJÓÐVILJINN -------------------------------------------------------------------------------------- SlÐA J Forustumenn Bandamanna á ráðstofnunni í Jalt a 1944. Frá vinstri: Churchill, Rooscvelt, Stalín. Bráðlifandi þjóðhetjur eru ekki á hverju strái, svo ekki er furða þótt mikið verði um dýrðir í Bretlandi á mánudag- inn, þegar Winston Churchill á níræðisafmæli. Ellimörk valda þvi að afmælisbarnið getur ekki tekið þátt í opinberum hátíðahöldum, en þó er hann enn maður til að gera sér dagamun í hópi nánustu ætt- ingia. Fyrstu fjóra áratugina sem Churchill tók þátt í brezkum stjómmálum gegndi hann fjölda ' ráðherraembætta en hlaut aldrei öruggan sess f fremstu röð forustumanna. Þeg- ar hann loksins tók við stjóm- arforustu hálfsiötugur átti hann skammt að baki áratugs pólitíska útlegð í andstöðu við meelnhluta síns eigin flokks Þióðstiómin undir forsæti Churchills komst til valda í Bretlandi sama daginn og leift- ursókn Þióðverja hófst með á- rásinni á Holland og Belgíu. A tveim mánuðum var Frakkland sigrað og bvzki herinn búinn að koma sér fyrir meðfram allri suðurströnd Ermarsunds. ! fljótu bragði virtist aðstaðs Breta vonlaus. og Hitler gerði líka ráð fyrir að beir mynd'.i sjá sér bann kost vænstan að semia frið. Hann var svo viss í sinni sök að enginn alvarles ur undirbúningur átti sér stað að innrás f Enaland meðpn skilvrði vnni hagstæ*ust Þessa öriagnríku mánuði tókst Churchill að halda svo á málum að unpgiöf kom aldrei til greina. Hann flutti hverja snilldarræðuna af annarri í út- varp og á þingi. ævilöng kynni af hemaði og hersögu komu honum að haldi við að leggja á ráði" um n,r>erðir sem dugðu til að afstyra innrásartilraun og standast loftárásir á brezk- ar borgir. Bretar áttu fullt i fangi með að verjast Þjóðverjum, um gagnsókn af hálfu þeirra einna gat ekki verið að ræða. Styrk- ur ChurchiUs þegar verst horfði var að honum kom aldr- ei til hugar annað en brezka þjóðin væri staðráðin í að berj- ast til þrautar, og hann var sannfærður um að Bretar þyrftu ekki lengi að standa einir. Framan af áriiiu 1939 brýndi hann fyrir rfkisstjóm Chamberlains að hún mætti ekki láta sér úr greipum ganga tækifærið til að ná bandalagi við Sovétríkin gegn Þýzka- landi. Orð hans voru að engu höfð. tilboðum Sovétríkjanna um óskorað hemaðarbandalag var svarað með hálfyrðum. Churchill neitaði að líta öðru vísi á griðasáttmála Sovétríkj- anna og Þýzkalands en sem stundarfyrirbæri. Hann lét í ljós ánægju þegar sovézkirher- ir héldu inn í Eystrasaltslönd- in og austurhéruð Póllands. Hann leit einungis á þessa at- burði frá hemaðarsjónarmiði. austurvígstöðvamar væntan- legu höfðu færzt vestur á bóg- inn. Ári eftir fall Frakklands sannaði Hitler framsýni Churc- hilis með árásinni á Sovétrík- in. Bandaiagið sem brezki for- sætisráðherrann ■ hafði barizt fyrir komst nú á. Brezka her- ‘’oringjaráðið taldi að sovézkv herlmir gætu í hæsta lagi var- :zt í brjá mánuði. en Churchill 'ar á annarri skoðun. Ösigur Þjóðverja f orustunni urr Moskvu staðfesti að enn haf'1' hann séð rétt. T-í'eim mánuðum síðar tryggði HiHer Bretum ó skorað fulltingi Bandaríkjanna með því að segja Bandaríkjun- um stríð á hendur. Lloyd George komst eitt sinn svo að orði um Churchill að hann væri jafn sólgin í stríð og maðkafluga í hræ. Strax og piltur var sloppinn úr skóla, þar sem hann reyndist mesti skussi, gekk hann í riddaralið- ið, og næstu árin þaut hann úr einu nýlendustríðinu i annað. Churchill barðist með Spán- verjum á Kúbu 1895, tók þátt í Makand-herferðinni 1897, var með f orustunni um Omdur- man 1898 og gat ekki stillt sig um að bera vopn í Búastríð- inu þótt hann væri stríðsfrétta- ritari. Búar handtóku þennan her- skáa blaðamann, en honum tókst að strjúka og vakti með því verulega athygli á sér. Frægðina notaði hann til að komast á þing fyrir íhalds- menn en gekk skömmu síðar í Frjglslynda flokkinn og var launað með ráðherraembætti, Síðan sat hann í ríkisstjóm ó- slitið til 1915, lengst sem flota- málaráðherra Churchill er þakkað hve vel brezki flotinn var búinn við heimsstyrjöldinni fyrri, en til- raunir hans til að hafa áhrif á gang styrjaldarinnar með á- rásunum á Antwerpen og Dard- anellasund enduðu með ósköp- um. Lét hann þá af ráðherra- embætti og hélt til vigstöðv- mna í Frakklandi, Lloyd George kaliaði hann tll stjóm- u-starfa á ný 1917 og voru ''onum falin ýmis ráðuneyti ,'*am til 1922, þegar hann fél' kjördæmi sínu. Aðalástæðan til kosningaó- !gurs Churchills í Dundee var vinsældimar sem hann bak- 'ði sér með því að hvetja sýknt og heilagt til herferðar til að kollvarpa sovétstjóm- inni áður en hún næði að festa sig í sessi. Hann beitti sér manna mest fyrir sameiginlegri innrás breskra, franskra og bandarískra hersveita í Norð- ur-Rússland á árunum 1918 og 1919, Sett var á laggirnar lepp- stjórn innrásarmanna í Ark- angelsk, en Rauði herinn og brezk verkalýðshreyfing sam- einuðust um að gera fyrir- ætlaði Churchills að engu. Næðið sem gafst frá opinber- um störfum eftir fallið í þing- kosningunum notaði Churchill til að semja fyrsta stóra sagn- fræðirit sitt, The World Crisis, um heimsstyrjöldina fyrri, að- draganda hennar og eftirköst. Aldarfjórðungi síðar gerði hann heimsstyrjöldinni síðari sömu skil t sex bindum. Chu^c- hill hefur margt fleira skrif- að, en þessi rit hans hljóta að lifa lengst, því að þar skýrir þátttakandi frá einhverjum ör- lagaríkustu viðburðum aldar- innar. Churchill er gæddur miklum rithöfundarhæfileikum en stundum fer sjálfsálitið með hann í gönur, svo sem þegar hann þakkar hitaveituna okkar komu sinni til Reykjavíkur á stríðsárunum. Herforingjar Breta í heims- styrjöldinni síðari voru ekki öfundsverðir af starfi sínu. Churchill er næturhrafn mik- ill, vakti jafnan við drykkju með nánustu samstarfsmönnum sínum framundir morgun og var þá óspar á að ónáða her- foringjana hvenær sem honum datt eitthvert snajallræði íhug Herforingjamir voru ekki allt- af jafnhrifnir af hugmyndun- um og höfundur heirra, og hlutust af margar harðar rimmur. Hafa herforingjar gef- ið út margar bækur til að ná sér niðri á ChurchiTl og svara bví sem beim finnst á sig hallað í endurminningum hans. Sem vonlegt er sámaði Churchill ósigurinn sem íhalds- flokkurinn beið í þingkosning- unum í stríðslok og fannst hann eiga betra skilið af brezku þjóðinni. En brezkur almenningur leit ekki á Churc- hill sem flokksforingja heldur stríðshetju. Þegar friður var kominn á þurfti hans lengur með. Vafalaust var það Bretum mikið láp að heimsveldissinn inn Churchill fékk ekki að móta stefnuna í málum ný- , lendnanna í umrótsárunum | milli 1945 og 1950. Hann hefö' verið vís til að koma fram sagnvart Indverjum af sömu bröngsýninni og mótaði af- stöðu hans til málefna beirra um 1930. Að minnsta kosti slengdi hann því framani Roosevelt eitt sinn á stríðsár- unum, að hann hefði ekki tek- ið að sér forsæti í ríkisstjórn hans hátignar til að annast upplausn brezka heimsveldis- !ns. Þegar Churchill komst aftur il valda var stefnan gagnvart nýlendunum þegar mótuð og hann fékk þar engu um breytt. Síðara forsastisráðherratíma- bil hans voru kraftamir fam- ir að þverra, hann átti erfitt með að fylgjast með málum og Ihaldsflokkurinn geldur enn mistaka hans í mannavali. Sambúð Churchills og íhalds- flokksins var aldrei snurðulaus. Þótt hann sé af aðalsætt og kæmi fram af dæmigerðum stéttarhroka í allsherjarverk- fallinu 1926, gátu máttarstólp- ar Ihaldsflokksins aldrei al- mennilega fellt sig við hann. Þeir bægðu honum frá áhrif- um eins lengi og þeir gátu, meira að segja 1940 átti að gera Halifax lávarð að forsæt- isráðherra hefði það ekki strandað á Verkamannaflokkn- ■um, sem neitaði að taka þátt Eins og undanfarin ár mun Flugfélag íslands veita skóla- fólki afslátt af innanlandsfar- gjöldum um hátíðarnar. f þjóðstjórn nema Churchill hefði forustuna. Þeir eiginleikar Churchills sem færðu honum mesta lýð- hylli urðu til þess að hann varð hálfvegis utanveltu í I- haldsflokknum. Óstýrilátt hug- myndaflug, mælska og tilfinn- ingahiti hafa aldrei átt upp á háborðið í þeim herbúðum. Sögumar sem myndazt hafa um Churchill, orðheppni hans og illkvittni, viðkvæmni hans en lítilsvirðingu á teprulegu velsæmi, dugnað samfara nautnafíkn, bera vitni mjög óborgaralegri persónu. miðj og eann nct.vluj báðar leiðir og að sýnt sé vottorð frá skólastjóra um cj viðkomandi Allt skólafólk, sem óskar að ferðast með flugvélum félagsins á flugleiðum innan iands um hátíðarnar, á kost á sérstökum lágum fargjöldum. sem ganga ' gildi 15 desember i ár og gilda til 15 janúar 1965 Þessi far gjöld eru 25% lægri en venju- leg einmiðafargjölri innanlands Afslátturinn er háður þeim skilyrðum að keyptur sé tví- stundi nám viö skólann Það skólafólk. sem hugsar sér að notfæra sér þessi hlunn- mdi. ættj að panta far með góðum fvrirvara þvi samkvæmt reynslu undanfarinna ára. verða siðustu ferðir fyrir ió! fljótt hillskipaðar Auk DC-3 flugvélanna, mun /iscountflugvéltr. „Gullfaxi." verða í innan3andsfluginn um hátíðamar. M.T.Ó. Churchill slcppti ekki vindlinum úr munnvikinu þó hann yrði ósjálfbjarga um tíma vegna lærbrots fyrir rúmum tveim árum. Vindlar Churchills eru víðfrægir, en færri sögum hefur farið af að hann tekur líka i nefið. ekki'íí’---- Flugfélagfö býður s.'.ó/afó/ki fargjaldaahlátt innanlands

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.