Þjóðviljinn - 09.06.1965, Page 2

2 SlÐA
ÞJðÐVILJINN
Miðvlkudagur 9. júni 1965
Sjömenn takið útgerðina
í ykkar eigin hendur
Þegar gerður er samanburð-
ur á þátttöku fiskimanna í út-
gerðinni á Norðurlöndum, þá
kemur í ljós mjög ólík þróun
þessara móla. Annars vegar
eru þá Noregúr, Danmörk og
Svíþjóð þar sem fiskimanna-
stéttirnar eiga meirihluta allrar
fiskútgerðar þessara landa. I
Noregi eru t.d. sjómenn þann-
ig lögverndaðir að engir nema
fiskimenn sjálfir hafa rétt til
að eiga og gera út fiskibáta,
sem eru allt upp í 70 fet að
lengd. Þetta er sú bátastærð
sem um langan aldur gaf einna
bezta útkomu við þorskveiðar
út frá ströndinni, sem sé bátar
af stærðinni 75—80 brúttó-
smálestir. Þá var einnig rekst-
ur þessara báta mjög hag-
kvæmur á síldveiðum á meðan
reknetin voru notuð sem aðal
vei^arfæri við stórsíldarveiðar.
Það má segja að það sé al-
gjörlega hliðstæð þróun á öll-
um þremur Norðurlöndunum í
þessum málum. Löggjafinn
gefur fiskimönnunum margvís-
legan rétt til þátttöku í út-
gerðinni fram yfir þá aðra sem
í útgerð standa, en ieggia sig
ekki í neina hættu vegna sjó-
sóknarinnar. Þannig sitja sjó-
mennimir sjálfir fyrir beim
lánum sem veitt em til skipa-
smíða á hverjum tíma, . úr
endurnýjunarsjóðum. Á síðustu
árum þegar fiskiskipin hafa
farið stækkandi, þá hefur þátt-
taka sjómanna í þeirri útgerð
haldið fullkomlega velli. Þetta
er tvímælalaust jákvæð þróun,
sem verður þess valdandi, að
upp rís þróttmikil fiskimanna-
stétt, sem finnur kraftinn í
sjálfri sér og býður birginn
jafnt á hafi sem í landi, ef
þörfin krefst þess. Norskur
aflaskipstjóri sem ræddi þessi
mál fyrir fáum árum við mig,
hann taldi að það væri fyrst
og fremst að þakka þátttöku
fiskimannanna í útgerðinni hve
giftusamlega hefði tekizt að
halda uppi heilbrigðu fiski- og
sildar-hráefnisverði í Noregi
um lan'gt árabil.
ísland er I sérflokki.
Þróunin í fiskútgerð hér á
íslandi hefur eiginlega allt frá
upphafi vega verið í þveröfuga
átt við þróun þessara mála á
Norðurlöndum og mælir þó
ekkert með þeirri framvindu
mála nema síður sé. Það er ís-
lenzkt löggjafarvald, sem ráðið
hefur og ræður þróun þessara
Ný
vökulög
Forustumenn verklýðshreyf-
ingarinnar hafa um langt
skeið lagt á það þunga á-
herzlu að það sé í senn stór-
fellt hagsmunamál verkafólks
og almennt þjóðþrifamál að
draga úr hinum gegndar-
lausa vinnutíma. En ég á erf-
itt með að skilja hvers vegna
fulltrúar verklýðssamtakanna
sjálfir halda ekki fast við
þessa afstöðu í verki á samn-
ingafundum um kaup og kjör.
Á slíkum fundum er verið
að vinna mjög vandasöm
verk sem hafa áhrif á af-
komu þúsunda manna og því
mikilvægt að vel sé til vand-
að. Engu að sfður láta full-
trúar verklýðssamtakanna
aftur og aftur bjóða sér það
að sitja á samningafundum
i striklotu meira en sólar-
hring; þannig stóð lokafund-
urinn í viðræðum við verk-
lýðsfélög norðan lands og
austan í 28 tíma. Er raunar
svo að sjá sem yfirsáttasemj-
ara sé það keppikefli að setja
helzt ný met á þessum vett-
vangi árlega og hlýtur hann
þó að hafa einhvern annan
tilgang með þvílíkum vinnu-
brögðum en bann einn að
búa til svo sérstæða afreka-
skrá.
Ég held að forustumenn
verklýðsfélaganna ættu að
setja sér ný vökulög og neita
að sitja á samningafundum
lengur en sem svarar eðli-
legum vinnutíma á sólar-
hring. Siík vinnubrögð myndu
vafalaust þegar til lengdar
lætur flýta fyrir samningum
en ekki draga þá á langinn,
auk þess sem meiri líkur eru
á skynsamlegum og raunsæj-
um niðurstöðum, ef menn eru
vel hvíldir og með óþandar
taugar.
Tap-
fyrirtæki
Á þessum kjarasamninga-
tímum fáum við að heyra
átakanlesar lýsingar á bágri
afkomu allra fyrirtækja. Einn
af öðrum lýsa atvinnurek-
endur yfir því að þeir stundi
atvinnurekstur sinn af einni
saman hugsjón, þeir séu sí-
fellt að tapa; og þótt þeir
virðist persónulega komast
sæmilega af. er það trúlega
aðeins til marks um það að
þeir njóta sakir verðleika
sinna sömu fyrirgreiðslu hjá
forsjóninni o« fuglar himins-
ins eða liljur vallarins. Er
slík umhyggja raunar þeim
mun sjálfsagðari sem nýtt
fyrirtæki hefur nú bætzt í
hóp þeirra sem safna tapi
en ekki arði. Skálholtssöfn-
unin.
Hafi einhverjir fmyndað
sér að fjár tll Skálholts
væri aflað með fórnfúsu ’ á-
hugamannastarfi f frístund-
um er það að sjálfsögðu
sprottið af forneskjulegum
misskilningi; á okkar tímum
hafa lögmál viðskiptalífsins
tekið við af fómfýsinni. Skál-
holtssöfnunin h.f. er um-
fangsmikið og kostnaðarsamt
viðskiptafyrirtæki. Fram-
kvæmdastjóri þess fær f
mánaðarlaun 18.000 kr., og
eflaust fær aðsto*arfólk hans
einnig kaup f samræmi við
þá kristilegu reglu að verð-
ur er verkamaðurinn laun-
anna. Stofnuð hefur verið
skrifstofa f dýru húsnæði, og
á hana hleðst auðvitað allur
sá tilkostnaður sem lögmál
Parkinsons um æxlun skrif-
finnskunnar segir fyrir um.
Munu tölfróðir menn hafa
áætlað bað að kostnaður af
söfnunarfyrirtækinu verðj að
minnsta kosti hálf milión
króna fram að næstu ára-
mála hér, en meirihluti Al-
þingismanna hefur á flestum
tímum litið á fiskimannastétt-
ina sem flækingslýð, sem að
vísu væri gott að nota til
sköpunar mikilla -verðmæta,
sem svo útvaldar starfsstéttir
gætu og ættu að ráðstafa að
eigin vild, án þess að fiski-
mennimir hefðu þar nokkuð
um að segja. Þetta hefur ver-
ið undirtónninn í þeirri hljóm-
kviðu, sem hér hefur verið
leikin með góðum árangri, til
að halda fiskimannastéttinni
niðri. Því ber þó ekki að neita
að spilað hefur verið á aðra og
hljómfegurri strengi sem yfir-
gnæft hafa þennan undirtón
við hátíðleg tækifæri, svo sem
á Sjómannadaginn.
Hér þarf að verða á breyt-
ing, fiskimannastéttin þarf að
rísa upp og taka sinn óum-
deilanlega rétt í eigin hendur.
Hún verður að gera sig gild-
andi á Alþingi, ekki á þann
hátt að láta pólitíska spekul-
anta sundra sér í nauðsynleg-
um átökum með loforðum í
dag sem svikin verðg á morg-
un, heldur með því að fylkja
stéttinni saman um sameigin-
leea hagsmuni, þa.r sem full-
trúar hennar, marka stefnuna,
mótum. Og áætlunasérfræð-
ingar fyrirtækisins munu
hafa séð það fyrir með fullri
vissu að tekjur af söfnun-
inni geti aldrei staðið undir
þessum tilkostnaði.
Biskupinn yfir íslandi
skýrði að vísu frá því á
blaðamannafundi fyrir
skemmstu að þegar hefði
safnazt rúmlega ein miljón
króna, en sú frásögn var eins
og vera ber fremur nútíma-
leg hagræðing á bókhaldi en
lýsing á staðreyndum raun-
veruleikans. Af þeirri upp-
hæð eru sex hundruð þús-
undir króna teknar úr sjóði
Skálholtsfélagsins, líkt og
þegar menn færa veski milli
vasa. 300 þúsundir króna
komu frá Framkvæmdabank-
anum sem eins konar með-
gjöf með formanni söfnun-
arnefndar. dr. Benjamíni Ei-
ríkssyni bankastjóra. Talsverð
upphæð kom frá Mjólkurbúi
Flóamanna, sem hefur auð-
sjáanlega fjármuni til þess að
styrkja fleiri aðila en Vinnu-
veitendasamband íslands, og
enn fleiri fyrirtæki munu
hafa látið nokkuð af hendi
rakna. En auðvitað var eng-
in þörf á að opna söfnunar-
skrifstofu og skipuleggja inn-
heimtukerfi til þess að ná
peningum úr sjóðum; það
hefði biskupsskrifstofan sem
bezt getað annazt þótt yfir-
boðari hennar sé enn sem kom-
ið er aðeins einn. Söfnunar-
kerfinu mikla var ætlað að
verða einskonar almennings-
hlutfélag, klófesta hinn fræga
eyri ekkjunnar. En reynsla sú
sem þegar hefur fengizt mun
óræk sönnun þess að sá afla-
fengur hrökkvi engan veg-
inn fyrir tilkostnaðinum.
Á þetta er ekki bent til
þess að draga móð úr söfn-
unarmönnum, heldur einmitt
til þess að stappa í þá stál-
inu. Fyrir því er löng reynsla
að þrátt fyrir allan barlóm
blómgast engin fyrirtæki jafn
,vel og þau sem rekin eru
með tapi; í þeirra þágu er
þjóðfélaginu stjórnað 'með
styrkiura og unpbótum, sölu-
skatti og gengislækkunum.
Verði Skálholtssöfnunin nægi-
lega stórtæk á þessu sviði.
er starfsemi hennar tryggð
um alla framtíð. — Austri.
dag. Því þrátt fyrir allt, hef-
ur þó margt áunnizt á þessu
tímabili, þó það sé óneytan-
lega allt sigrar innan hins
þrönga vítahrings, sem þjóðfé-
lagið hefur markað þessari
undirstöðustarfsstétt og mark-
ar enn í dag. Aðstaða bænda-
stéttarinnar hefur hins vegar
verið allt önnur, þö oft hafi
afætustéttir þjóðfélágsins haft
um það samstöðu að arðræna
hana. Þessi stétt hefur á ýms-
um tímum átt öfluga málsvara
og málflutningsmenn á Alþingi
sem gert hafa málstað stéttar-
innar að sínum og haldið í
fullu tré við þá sem á hags-
muni stéttarinnar hafa viljað
ganga. Vegna þessa hefur þró-
unin í hagsmunamálum þess-
arar stéttar orðið gjörólík,
samanborið við þróunina f
hagsmunamálum sjómanna-
stéttarinnar, sem aldrei hefur
séð fyrir augum neitt fram-
tíðarmark að keppa að, um-
fram hina þröngu dægurbar-
áttu um brýnustu lífsnauðsynj-
ar, og hefur ef satt skal
mæla alltaf verið þar frekar í
vöm á síðustu tímum. Fiski-
menn fslands, það er fullkom-
lega á ykkar valdi, hvort þró-
unin verðúr á ^ma veg í nán-
ustu framtfð, sem hún hefur
verið til þessa, eða hvort þið
markið glögg tímamót í þróun
stéttarinnar með því að fylkja
ykkur um sameiginlega hags-
muni, og takið sjálfa útgerð-
ina í eigin hendur eins
og stéttarbræður ykkar hafa
verið að gera síðustu áratug-
ina f þeim löndum, sem okkur
eru skyldust.
sem pamasa nsKimanna er^_____________________________________________________________________
mest í útgerðinni, þar búa
einnig aðrir útgerðarmenn við
hagstæðust kjör frá hendi
þjóðfélagsins. Nægjanlegt er að
benda á þróunina í þessum
málum á Norðurlöndum til að
sanna þetta. Mesta böl ís-
lenzkrar fiskútgerðar í dag, er
samstaða forráðamanna útgerð-
arinnar með pólitískum spekúl-
öntum, sem gerðir eru út af
fjársterkum samtökum, sem í
flestum tilfellum hafa and-
stæða hagsmuni við útgerðina
og taka því meiri gróða sem
afrakstur útgerðarinnar er lé-
legri. Þessi loddarabrögð hafa
náð undraverðum árangri hér
á landi þegar það er tekið með
í reikninginn að fjöldinn allur
í útgerðarmannastéttinni, eru
greindir og vel gefnir menn.
Með áróðurstækni nútímans er
jafnvel hægt að fylkja mönn-
um gegn sjálfum sér, ef að
leitaðir eru uppi ákveðnir
strengir í djúpi sálarlífsins og
spilað á þá. Og ekki vantar
neitt á, að það hafi verið gert
hér, með öllum þeim meðulum
sem tiltæk hafa verið á hverj-
um tíma.
tJndirstööustéttin ræður engu
Það verður varla um það
deilt í dag að á íslandi eru
aðeins til tvær undirstöðu
starfsstéttir, þ.e. sjómanna-
stéttin og bændastéttin. Sjó-
mannastéttin leggur undir-
stöðuna að yfir 90% af út-
flutningi landsmanna, en er
þó lítilsmegnug og vanmetin
stétt, nema í skrumræðum út-
gerðar og ríkisvalds á Sjó-
mannadaginn. Forustumenn
þessarar stéttar hafa aldrei
Regnklæði
☆ sjöstakkab ☆
☆ SJÓBUXUR ☆
☆ FISK1SVUNTUR ☆
☆ PILS og JAKKAR ☆
☆ BARNAFÖT os KÁPUR ☆
☆ VEIÐIVÖÐLUR ☆
☆ VÉIÐIKAPUR ☆
☆ og margt fieira ☆
☆ — — —. ^
☆ VANDAÐUR ☆
☆ FRAGANGUR ☆
☆ - - — ☆
☆ MJÖG ÓOÝR'I ☆
Vopni
☆ AÐALSTRÆTJ 16, ☆
☆ við hliðina á bílasölunnl ☆
Ný sending
Nælonúlpur — tvöfaldar. Einlitar og munstraðar.
R.Ó. búðin r. .r.
Skaftahlíð 28. Sími 34925.
Útboð
Tilboð óskast í að sprengja, aka og koma^ fyrir
grjóti við hafnargarð á Akranesi.
Uppdrátta og útboðslýsingar má vitja í verkfræði-
stofuna Akranesi, Skagabraut 35 gegn 2000 kr.
skilatryggingu. Tilboðin verða opnuð á sama stað,
föstudaginn 25. júní 1965. kl. 11.
Tilboðum sé skilað fyrir þann tíma.
Akranesi 4. júní.
Bæjarstjóri.
Einlægar þakkir fyrir auðsýrida vinsemd á nírœð-
isafmæli mínu þann 3. júní s.l.
Guð blessi ykkur öll.
GUÐJÓN ÁSGEIRSSON,
Kýrunnarstöðum, Dalasýslu.
Tiiboð
óskast í varahluti í ýmsar eldri gerðir bifreiða,
bifhjóla og vinnuvéla. einnig í rafmagnstæki,
hreinlætistæki, hitunartæki, notaða hjólbarða,
hurðir, vinnuskúr, fleka, borð, 7 kw. dieselrafstöð
o. fl.
Hlutimir verða til sýnis í birgðastöð Póst- og síma-
málastjórnarinnar að Jörva, fimmtudaginn 10. og
föstudaginn 11. fjúni n.k. milli kl. 9.00 og 17.00
báða dagana. Hlutirnir verða flokkaðir í tölusetta
hópa og óskast númer tilgreind í tilb. ásamt nafni,
heimilisfangi og símanúmeri bjóðanda. Tilboðun-
um sé skilað í skrifstofu vora Borgartúni 7 fyrir
kl. 18.00 föstudaginn 11. júní.
Innkaupastofnun ríkisins.

I •■•Sös.is'
f —
'■****? VftlRvW’-/ »4% ' ri' - ' ~ 'ý $
. ‘ m mmm,
» * % ' ■, jpr £
Þetta er einn af nýjustu smáskuttoguram Norömanna m’/s
Röeggen. Eigandi er útgerðarfélag sjómann.a í Kristiansand,
Partsrederiet Olaf Röeggen. Skipið er byggt af Storvik mekaniske
verksted. Þetta er tveggja þilfara togari 398 brúttósmálestir, bú-
inn frystivélum og plötufrystitækjum. Fiskilestini er einangrað
þannig að auðvelt á að vera að halda þar 25 gráðu frosti. Stærð
iestarinnar er 280 rúmmetrar nettó. Stæræð aflvélar er 1200 hest-
öfl og er auðveit að stjórna vél frá stýrishúsi. Togarinn verður
gerður út frá Hammerfest næstu fimm árin og leggur upp hjá
stórfyrirtækinu Findus, sem gerði smíði togarans mögulega
með stórláni til útgerðarfélagsins.
með nýrri lagasetningu á Al-
þingi, þar sem fiskimannastétt-
inni sjálfri er tryggður for-
gangsrétturinn til útgerðar.
Hér er alls ekki verið að ráð-
ast á íslenzka útgerðarmanna-
stétt, því sjálfsagt verður þörf
fyrir hana um talsvert langt
árabil, samhliða útgerð sjó-
manna og sú er reynsla þar
komizt út fyrir þann vítahring,
sem þeim hefur verið markað-
ur í þrengstu hagsmunabaráttu
stéttarinnar, um húsnæði, fæði
og klæði. Og standa að því
leyti í sömu sporumibarátt-
unni og þeir upphaflega hösl-
uðu sér völl, þegar þessi stétt
var enn þá meira undirokuðog
þrælkuð heldur en hún er í