Þjóðviljinn - 28.08.1965, Blaðsíða 6

I
0 SfÐA — ÞJÖBVTLJINN — Laugarclasiir 88. ágöst 1985
• Perlumóðirin í Stjörnubíó
• í dag hefjast í Stjörnubíói. sýningar á sænsku myndinni
,,Perlumóöirin“, sem gerð er eftir samnefndri sögu Gösta Gustaf-
Jenssons. Með aðalhlutverkið, hina ráðríku og drambsömu „perlu-
móður“, sem einskis svífst til að halda í syni sína tvo, fer
Inga Tidblad. Það er nokkuð langt síðan Inga Tidblad lék
síðast í kvikmynd, líklega um 6 ár, en hún er ein fremsta
skapgerðarleikkona Svía. Annan soninn leikur Tommy Berg-
gren og er þetta fyrsta hlutverk hans og þykir honum hafa
tekizt vel. Með önnur aðalhlutverk fara: Edvin Adolphson,
Mimmo Wáhlander, G. H. Westergren, og Gio Petré. Leikstjóm
er í höndum Torgny Anderberg.
• Skógrækt og
kartöflugarðar
Gunnar Jóhannsson frá
Siglufirði, harmar það að
Þjóðviljinn skuli leggja lið,
„þeim sem vilja níða Skóg-
raekt ríkisins", með því að
birta mynd mína af grisjun
skóglendis í Þjórsárdal; Ég
held að Skógræktin sé ekki
hafin yfir gagnrýni, frekar en
aðrir, sé hún ekki ósanngjörn,
en misskilningur er að ég vilji
níða eitt eða neitt, en tel mér
heimilt að gagnrýna. Bið ég
Gunnar að athuga vel mynd-
ina sem birtist í Þjóðviljanum
hinn 17. ágúst sl. og gera það
upp við sig hvort villiskógar
landsins verði fegurri við svona
meðferð. Okkur sem unnum ís-
lenzkri náttúrufegurð, ógnar að
sjá þessa „kartöflugarða“ úr ís-
lenzkri villibjörk, á fegurstu
stöðum landsins, svo sem í
Þjórsárdal og við Norðurá í
Borgarfirði og má mikið vera
ef ekki er búið að vinna sams-
konar spjöll víðar.
Ég efast ekki um að „Skóg-
ræktinni" gangi gott eitt til
og telji sig nota réttar aðferð-
ir, en í Stjórnartíðindum frá
1929 má lesa mjög nákvæma
lýsingu á því hverrrig grisja
skuli skóglendi og fylgja þeirri
lýsingu góðar skýringarmyndir.
Sé farið eftir þessum reglum,
sem ég vona að séu enn í
gildi, mundi svo hörmuleg
eyðilegging skóglendis, sem átt
hefur sér stað í Þjórsárdal og
víðar, ekki geta skeð.
Það er ömurlegt að vita til
þess að Þjórsárdalsskógurinn,
sem staðið hefur af sér regn
elds og eimyrju frá ómunatíð,
skuli nú svona leikinn af
mannahöndum. Væri fróðlegt
að heyra álit fleira fólks á
þessari meðferð skóglendis og
á ég bágt með að trúa því
að ég sé einn um það álit
sem hér hefur komið fram.
Um gagnsemi „skógræktar
ríkisins" í heild ræði ég ekki
við Gunnar enda erum við
sjálfsagt á öndverðum meiði.
Reykjalundi 26 ágúst.'
Ásgeir Long.
• Pennavinur
• 23ja ára austur-þýzkur kenn.
ari óskar eftir að komast í
bréfásamband við íslendinga.
Safnar frímerkjum og póstkort-
um, og skrifar ensku og þýzku.
Nafn hans er: Fritz Borrmann,
757 Forst.
Alexanderstr. 7
D.D.R.
• Öruggur sigur
• Útaf grein í Vísi um leik KR
við Akranes sl. sunnudag, þar
sem látið er heita, að KR-
ingar hafi tapað af því að þeir
fóru uppeftir í gömlum, aust-
urþýzkum bíl, fullum af kol-
sýringi, langar mig að beina
eftirfarandi til þeirra, sem
hafa umsjón með erlendum lið-
um, sem koma hingað til að
keppa á landsleikjum: Blessað-
ir, passið þið bílinn vel og
notið hann til flutninga á
mannskapnum, því þarna hlýt-
ur að vera opin leið til að
við getum einhvertíma unnið
landsleik!
Hörður Gestsson.
• Meistari
Anatole
• I kvöld heyrum við meðal
annars stutt leikrit, sem byggt
er á smásögs eftir Anatöle
France.
Það er alltaf jafn ánægju-
legt að frétta af þessum gamla
syndasel, guðleysmgja, stjórn-
leysingja og hér um bil komm-
únista. En hann var einn af
þessum fágætu mönnum sem
eru eiginlega of gáfaðir og of
menntaðir til að vera skáld.
Því miður drukkna hmir blóð-
ugu hestar skáldskaparins í yf-
irþyrmandi fróðleik og léttúð-
ugri þreytu.
Karlakórar gera nú ítrekað-
ar tilraunir tfl að leggja undir
sig laugardaga.
*
• Laugardagur 28. ágúst.
13.00 Óskalög sjúklinga: Krist-
in Anna Þórartnsdóttir kynn-
ir lögin.
14.20 Umferðaþáttur: Pétur
Sveinbjarnarson hefur um-
sjón á hendi.
14.30 I vikulokin: Þáttur í
umsjá Jónasar Jónassonar.
16.00 Um sumardag: Andrés
Indriðason kynnir fjörug lög.
16.30 Söngvar í léttum tón.
17.00 Þetta vil ég heyra: Jón
N. Pálsson velur sér hljóm-
plötur.
18.00 Tvítekin lög.
20.00 Sinfóníuhljómsveit ís-
lands leikur í útvarpssal:
Stjórnandi: Páll Pampichler
Pálsson.
20.30 „Reyndu ekki að grafa
of djúpt“, smásaga eftir Al-
bert Moravia. Þýðandi: Unn-
ur Eiríksdóttir. Erlingur
Gislason les.
20.50 Kórsöngur: Karlakór
Keflavíkur og kvennakór.
Stjórnandi: Herbert Hribersc-
hek Ágústsson. Einsöngvari:
Haukur Þórðarson. Undir-
leikari: Ragnheiður Skúla-
dóttir.
21.20 „Saklaus ílygi“ gaman-
leikur saminn af Gunnari
Róbertssyni Hansen, eftir
smásögu Anatole France.
Þýðing: Þorsteinn ö. Step-
hensen. Leikstjóri: Ævar R.
Kvaran.
22.10 Danslög.
24.00 Dagskrárlok.
• Brúðkaup
• 21. ágúst voru gefin saman
í hjónaband af sér Jóni Thor-
arensen, ungfrú Soffía Kristín
Hjartardóttir og Oddur Þórðar-
son, Borgarnesi. (Stúdíó Guð-
mundar Garðastræti 8),
• Nýlega voru gefin saman í
hjónaband í Borgarnesi af séra
Leó Júlíussyni ungfrú §igur-
björg Símonardóttir og Sigurð-
ur Óskarsson. (Studíó Guð-
mundar Garðastræti 8).
Gott og vel. En var yður
kennt að skilja myndlist?
Fadééf fór aftur að hlæja
og sneri talinu að öðru.
Ef við lítum yfir allan sköp-
unarferil Picasso, þá sjáum við
glöggt hve hann hefur breytt
myndlistinni. Eftir impressjón-
ismann sáu menn náttúruna í
nýju ljósi — án gleraugna
Bolognuskólans. Listamenn-
irnir máluðu undantekningar-
laust eftir náttúrunni: andlit,
landslag, uppstillingar. Kom-
pósísjónir féllu undir einokun
akademískra listamanna. Lista.
mennirnir óttuðust ekkert
meir en sögu í mynd eða
„bókmenntavesen“ eins og
komizt var að orði. Líklega er
„Jarðarför í Ornans“ eftir
Courbet síðasta kompósísjónin
sem sköpuð var í Frakklandi
af miklum meistara, en þetta
verk varð til árið 1850. Árið
1937, næstum því hundrað ár-
um síðar málaði Picasso „Tor-
tímingu Guernica".
Þegar ég kom frá Madrid
til Parísar fór ég strax á
spánska sýningarsalinn á
heimssýningunni og varð sem
steini lostinn: ég sá Guernicu.
Síðar sá ég hana tvisvar —
árið 1946 á safni í Ndw York
og árið 1956 á yfirlitssýningu
verka Picasso í Louvre. — Og
í hvert sinn fann ég til sömu
geðshræringar. Hvernig gat
Picasso séð svo fram í tímann?
Við vitum að borgarastyrjöld-
in á Spáni var háð upp á
gamla móðinn. Að vísu var
hún æfing fyrir þýzka flug-
herinn, en árásin á Guernica
var smáaðgerð, fyrsta reynslu-
ferð. Svo kom heimsstyrjöldin
síðari, svo kom Hirosíma.
Mynd Picasso er ógnir fram-
tíðarinnar, fjölmargra Guern-
ica, atómstórslysa. Við sjáum
búta af sundurtættum heimi,
vitfirringu, hatur, örvæntingu,
óveran.
(Hvað er raunsæisstefna, og
hvort er sá listamaður raun-
sær sem reynir að túlka harm.
leik Hirosíma með því að
teikna nákvæmlega kaunin á
holdi einnar fórnar eða tíu?
Krefst raunsæi ekki annarrar,
alhæfari aðferðar, sem lýsir
ekki einum atburði heldur
lýkur upp kjarna harmleiks-
ins?).
Styrkur Picasso f er í því
fólginn að hann getur tjáð
hina dýpstu hugsun, hina
margþættustu tilfinningu á
máli listarinnar. Þegar á ung-
lingsárum teiknaði hann meist-
aralega; línur hans skila öllu
sem hann vill, þær lúta valdi
hans; hann er trúr myndlist-
inni, getur reiðst, þjáðst, ef
hann finnur ekki strax þann
lit sem hann þarfnast.
Sú var tíð, að hjá okkur
var lögð rækt við myndlist
sem líktist geysistórum lituð-
um ljósmyndum. Ég man frá
þeim tíma spaugilegt samtal
milli Picasso og ungs listá-
manns frá Leningrad.
Picasso: Eru litir seldir hjá
ykkur?
Listamaðurinn: Auðvitað, eins
og hver vill hafa ....
Picasso: í hvaða umbúðum?
Listamaðurinn (vandræða-
lega): í túbum ....
Picasso: Og hvað er skrifað
á túburnar?
Listamaðurinn (í enn meiri
vandræðum); Heiti litarins:
okkur, últramarín, krómgult.. .
Picasso: Þið þurfið að skipu-
leggja myndaframleiðsluna
skynsamlegar. Verksmiðjan á
að framleiða blöndur og skrifa
á túburnar: „á andlit", „á hár“,
„á einkennisbúninga". Það
væri miklu vizkulegra.
Sumir höfundar sem skrifað
hafa um Picasso reyna að túlka
áhuga hans á stjómmálum sem
nokkurskonar tilviljun, duttl-
unga: frumlegur maður, hefur
gaman að nautaati, varð ein-
hverra hluta vegna kommún-
isti. Picasso hefur alltaf tekið
pólitískt _ val sitt alvarlegum
tökum. Ég man hádegisverð á
vinnustofu hans þann dag sem
friðarþingið í París var sett.
Þennan dag fæddist Picasso
dóttir sem hann nefndi Pal-
omu (paloma er dúfa á
spönsku). Við sátum þrír við
borðið, Picasso, Paul Éluard og
ég. Fyrst töluðum við 'um dúf-
ur. Pablo sagði frá því að fað-
ir hans, listamaður sem oft
teiknaði dúfur, lét son sinn
gjarna teikna á þær fætur —
faðirinn var orðinn leiður á
þeim. Svo var talað um dúfur
almennt. Picasso þykir vænt
um þær, hefur alltaf dúfur í
húsi sínu; hann sagði hlæjandi
að dúfur væru gírugir og
uppivöðslusamir fuglar, það
væri óskiljanlegt hvers vegna
þær væru gerðar að friðar-
tákni. Svo vék Picasso að sín-
um dúfum, sýndi okkur
hundruð teikninga, tillögur um
áróðursspjöld — hann vissi að
fugl hans myndi fljúga um
allan hnöttinn. Hann talaði um
þingið. um stríðið um stjórn-
mál. Ég man þessi orð hans:
„Kommúnisminn er nátengdur
öllu lífi mínu sem listamanns."
Um þessi tengsl hugsa and-
stæðingar kommúnismans
ekki. Stundum virðast þau
ýmsum kommúnistum ráðgáta,
Picasso teiknaði fleiri dúfur
— fyrir þingið í Varsjá og
Vín. Hundruð miljóna manna
kynntust Picasso og fengu
mætur á honum aðeins vegna
dúfnanna. Snobbar gera gys
að þessu. Fjandmenn ásaka
Picasso um að leita auðveldra
vinsælda. En dúfur hans eru
samt sem áður nátengdar öllu
sköpunarverki hans — mínó-
tárum og geitum, öldungum
og stúlkum. Vissulega er frið-
ardúfan aðeins ögn þeirra
auðæfa se'm listamaðurinn hef-
ur skapað; en hve margar
milljónir manna könnuðust við
og virtu Rafael aðeins vegna
eftirmyndar einnar myndar
hans: sixtínsku madonnunnar,
hve margar miljónir þekkja og
virða Chopin aðeins vegna
þess að hann samdi tónlist sem
menn heyra við jarðarfarir?
Vissulega nægir friðardúfan
ekki til kynna við Picasso, en
sá þarf að vera Picasso sem
skapar þvílíka dúfu.
Sjálfur er Picasso alls ekki
gramur, heldur óumræðilega
hræðrur yfir ást alþýðumanna
til dúfu hans og hans sjálfs.
Við vorum í Róm saman árið
1949 á fundi Friðarnefndarinn-
ar. Eftir fund á stóru torgi
gengum við um verkamanna-
götu; vegfarendur þekktu
hann, buðu honum inn á litla
trattoríu, veittu vín, föðmuðu
hann að sér; konur báðu hann
að halda á börnum sínum.
Þetta var tjáning þeirrar ást-
ar sem ekki verður uppdiktuð.
Auðvitað hafði þetta fólk ekki
séð myndir Picasso og margir
hefðu ekki skilið þær, en það
vissi að hann, þessi mikli lista-
maður, herst fyrir þá, með
þeim, og þess vegna föðmuðu
menn hann að sér.
Á friðarþingum — í Wroc-
law, í París, sat hann öllum
stundum með heyrnartól og
hlustaði með athygli. Nokkrum
sinnum hlaut ég að snúa mér
til hans með beiðni: næstum
því alltaf kom það á daginn á
síðasta augnabliki að til að
tryggja árangur þingsins eða
einhvers áhlaups í friðarsókn-
inni þurftum við nauðsynlega
teikningu eftir Picasso. Og
alltaf varð hann við óskum
okkar hve önnum kafinn sem
hann var við önnur störf.
Stundum fordæmdu eða.
höfnuðu ýmsir pólitískir sam-
herjar hans verkum hans.
Hann tók þessu með beiskju,
en rólega, sagði: „Frændur eru
frændum verstir" ..
Hann vissi að myndir hans
státa sig í amerískum söfn-
um, vissi að hann fékk ekki
vegabréfsáritun þegar hann
ætlaði til Bandaríkjanna með
sendinefnd Heimsfriðarráðsins.
Hann vissi það líka að í því
landi, sem honum þótti vænt
um og hann hafði trú á, var
lengi tekin neikvæð afstaða til
verka hans. Einhverju sinni
þegar fundum okkar bar sam-
an sagði hann hlæjandi: „Nú
höfum við báðir fengið á
baukinn". Skömmu áður hafði
ég birt í Literatúrnaja gazeta
grein, auðvitað ekki um mynd-
list heldur um baráttu fyrir
friði (þetta var árið 1949); í
greininni sagði ég að beztu
höfuð Vesturlanda væru með
okkur og nefndi meðal ann-
arra Picasso. Blaðið birti at-
hugasemd neðanmáls og kvað
það leitt, að ég gagnrýndi.ekki
formalistískar tilhneigingar í
verkum Picasso. Auðvitað end-
urprentuðu frönsk andsovézk
blöð — ekki grein mína, held-