Þjóðviljinn - 05.02.1966, Qupperneq 5

Fösfcudagur 4. febrúar 1966 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA g
Einræðið hefur eitrað allt mannlíf í Portúgal
Heimssýning verð-
Bandaríkjamenn Gyðingar ur haldin í Asíu
og kommúnistar
vilja okkur feiga
Nei, — Spánn er framfara-
land, sagði hann. Og hann
sagði þetta ekki í háði. Hann
sló því föstu rólega og ákveðið,
að sér fyndist Spánverjar
njóta öfundsverðs frelsis.
Ef menn bera á'lit hans sam-
an við ríkjandi skoðun í Evr-
ópu á því, hvaða takmarkanir
frelsi eru settar á Spáni, þá
fá menn nokkra hugmynd um
frelsi það sem Portúgalar búa
við.
Maður þessi tilheyrði portú-
gölsku stjómarandstöðunni —
andstöðunni við hið 40 ára
gamla einræði Salazars.
Samtalið hófst kvöld nokkurt
þegar ég kom að heimsækja
hann. Hann sat sofandi í hæg-
indastól, og það tók nokkra
stund fyrir hann að jafna sig
svo við gætum talazt við. Sím-
töl á næturnar héldu vöku fyr-
ir honum, svo hann sofnaði
gjama á daginn. Menn hringdu
til hans og skömmuðu hann
fyrir ólíkliegustu hluti, af því
hann: tilheyrði stjórnarandstöð-
unni og hafði hugrekki til að
játa það opinberlega,
'éarhtök öfgamanna höfðú
stimplað á vegginn umhverfis
hús hans sverð, hjálm og töl-
umar 00. Hann hafði verið
stimplaður eins og tré í skógi,
sem á að fella.
-<S>
Ræddi nm minni-
hlufahéna o.fl,
Mismunur barna, sem fædd
em utan hjónabanda, mismun-
un í menntun eða starfi af trú-
arlegum eða pólitískum ástæð-
um, verndun minnjhlutahópa,
þjóðarmorð og frelsi til að setj-
ast þar að, sem mönnum sýn-
ist, em meðal þeirra efna, sem
verið hafa til 'umræðu að und-
anfömu í Aðalstöðvum SÞ í
New York, þar sem undirnefnd
Mannréttindanefndarinnar situr
á rökstóíum í 18. sinn. í undir-
nefndinni eru 14 menn, sem
valdir eru vegna persónulegra
verðleika, en ekki sem fulltrú-
ar ákveðinna ríkja. — (SÞ).
— Bíddu bara þangað til á
kjördag, sögðu nafnlausar
raddir í símanum.
Hann hafði orðið að lofa
fjölskyldu sinni að fara burt
þar til kosningum væri lokið.
Hann skammaðist sín fyrir það,
en játaði að hann yrði að taka
tililit til aðstandenda sinna, a.
m.k. í þessu atriði.
Portúgalska stjórnarandstaðan
á sannarlega erfiða daga.
Ég hitti annan mann, sem
hafði undirskrifað kosningaá-
varp hennar á hans eigin skrif-
stofu, en hann sagði: „Við get-
um ekki talað saman hér. Við
skulum skreppa í ökuferð —
maður getur aðeins verið ör-
uggur í bílnum“.
Við ókum um krókóttar göt-
ur Lissabon og ég spurði hann,
hvers vegna þeir hefðu lagt sig
í þá hættu að birta kosninga-
ávarp, vitandi að Salazar hefði
aldrei ætlað sér að látastjóm-
arandstöðuna taka þátt í kosn-
ingunum — nema þá sam-
kvæmt óaðgengilegum skilmái-
um er hann setti sjálfur..
— Við verðum að láta fólk
vita, að við emm til, svaraði
hann. Fjórða hvert ár sýnir
rilskoðunin þá tilhliðrunarsemi
að við getum komið á framfæri
kosningaávai-pi. Fjórða hvert
ár fær portúgalska þjóðin að
vita það í nokkrar vikur, að
til em menn sem hafa aðrar
skoðanir en stjórnarvöldin.
Þetta er mjög þýðingarmikið.
Þér verðið að skilja, að ritskoð-
unin hefur svipuð áhrif á þjóð-
ina og hægverkandi eitur.
Og þetta er rétt. Ritskoðun
er ekki aðeins fólgin í því,
að menn fái ekki að vita hvað
er aö gerast. Ritskoðun er
nokkurskonar dáleiðsla heillar
þjóðar, sem samhæfir viðbrögð
allra og liugsanir.
Þetta hefur þegar haft mikil
áhrif. Eftir öllu að dæma lítur
hver venjulegur Portúgali á
málin á þessa leið:
Við ei-um þjóð, sem allur
heimur hefur yfirgefið. Einu
vinir okkar ern Spánn, Suður-
Afríka og Ródesía. Bandaríkin,
Gyðingarnir og kommúnistamir
vilja okkur feiga. Sameinuðu
þjóðirnar era verkfæri í þeirra
höndum.
Tökum eftir að Gyðingar eru
hafðir með í röksemdafærsl-
unni. í dag í'ekast menn hvergi
í heimi jafnoft á gyðingahatur |
sem í Portúgal. Það er ráðizt ||
á Gyðinga í blöðunum með orð-
bragði sem helzt minnir á Der
Stúrmer.
Diario da Manha, dagblað
hollt stjórninni, veitist oftlega §
að fulltrúa Bandaríkjanna hjá |
S.Þ. í fyrra mánuði og sagði |
m.a.: „Það sem við vitum um
Göldberg — Gyðinginn, sem
tók við af Stevenson, sem eng-
inn sér eftir, er nóg til að við
teljum hann sjál&agðan erind-
reka hins ljósfælna bandalags
Marxista og stói'auðvaldsins,“
Síðasti kosningafundur Þjóð-
lega sambandsips (flokks Sala-
zars) í íþróttahöllinni í Lissa-
bon var reyndar ekki kosninga-
fundur heldur sigurhátíð, tek-
in út fyrirfram. Fánaskreyting-
ar, glymjandi marsar, þræl-
stjórnað klapplið; verkamönn-
um var ekið á staðinn í stræt-
isvögnum til að fylla húsið,
aristokratar föðmuðust bros-
andi á miðju gólfi. Og Avenida
da Liberdale spásséraði skop-
teiknarinn Cunha da Costa og
útbýtti ókeypis skopmyndum
sínum, sem sýna til dæmis
hvernig lýðurinn fær spark í
rassinn óg hrekst þar með út
úr húsi Portúgals. Eða svínið
Sameinuðu þjöðirnar, sem nú
er dautt og borið til grafar af
kommúnismanum, óstjórninni,
stjómleysinu og lýðræðinu.
Stjómai'andstaðan í Portúgal
reynir að vekja þjóðina
fjórða hvert ái'. Hún hefur
enga von um að geta tekið þátt
í kösningum samkvæmt leik-
í'eglum lýðræðisins. Það er til
að mynda mjög ei'fitt að til-
nefna fi'ambjóðendur. Hver listi
verður að fá 20 meðmælendur,
sem enx á kjörskrá innan kjör-
dæmisins. En þegar þessir tutt-
ugu hafa skrifað undii', þá hafa
þeir um leið skýrt frá því, að
þeir hafi skoðanir, sem brjóta í
bága við agann í þjóðfélaginu
Delgado var einn af leiðtognm
stjórnarandstöðunnar.
Neyðarbjöllur yfír rúmum /
nýju vændishúsi i Hamborg
Eins og kunnugt er, er vændi
leyft opínberl. í V-Þýzkalandi,
svo framarlega sem vænd-
iskonurnar em skráðar hjá
lögreglunni. Yfirvöldin í Ham-
borg hafa. nú ákveðið að byggð
skuli íbúðarblokk fyrir 130
vændiskonur í nágrenni við
Reebertanh, hina frægu götu í
aðalskemmtistaðahverfi borgar-
innar.
Lítil hliðargata verður ræki-
lega merkt með skilti og rauð-
um lampa . .
Yfirvöldin kalla þessa blokk
„íiíi'ðarblokk fyrir stúlkur“ og
hafa -verið sendir menn til
annarra stórborga V-Þýzkalancls
til þess að kynna sér samskon-
ar' byggingar.
Hafizt verður handa við
bygginguna eftir nokkrar vik-
ur. Hven-i íbúð fyilgir bað og
eldhús og ofan við öll rúm í
blokkinni verður komið fyrir
neyðarbjöllum, og geta vœndis-
konurnar ýtt á þær, ef þurfa
þykir.
Verð hverrar íbúðar verður
um 270 ísl. ki'óna á sólarhring.
Teikningar hússins em byggð-
ar á reynslu sem fengizt hefur
við byggingu samskonar húsa
um gjörvallt V-Þýzkaland. Borð
og stólar verða fyrir framan
húsið, og þak yfir svæðinu. Á
vetrum verður þessi garður
upphitaður og er hann ætlaður
til að afla „viðskiptavina11.
Ekki virðast Hamborgarbúar
alltaf vera sjálfum sér sam-
Myndin, sem var bönnuð.
kvæmir í siðferðishugmyndum.
Meðfylgjandi mynd eftir Chag-
all var t.d. tekin niður, þar
sem hún var á sýningu í
Kunsthaus í Hamborg, fyrir
skömmu. Þótti hún ósæmileg
og var búizt við að hún hefði
skaðvænleg áhrif á böm.
Salazar
— og eiga það því á hættu að
þeir verði strikaðir út af kjör-
skrá fyrir næstu kosningar.
Það er ekki svo auðvelt að
finna smugu í kerfi Salazars.
En kosningaávarp fær stjórnar-
andstaðan að birta í nafni vel-
sæmisins og hún notfærir sér
þann möguleika án nokkurrar
vonar um árangur.
Sú skoðun er allútbreidd i
Portúgal, að andstaðan hafi
dæmt sjálfa sig úr leik með
því að styðja hugmyndina um
sjálfsákvörðunarrétt til handa
portúgölsku nýlendunum.
Portúgölum finnst, eins og
fyrr segir, að allir hafi yfirgef-
ið sig og þeim stendur ógn af
þjóðfrelsishreyfingum £ löndum
þeim, sem þeir fást ekki til aö
kalla nýlendur — og það var
ekki erfitt að æsa menn upp og
stimpla stjómarandstöðuna
landráðamenn og kommúnista.
En andstöðumenn neita því að
líta á þetta atriði sem höfuðá-
stæðu til ofsóknanna. Þeir
segja, að ef þeir hefðu ekki
tekið upp ki-öfuna um sjálfsá-
kvörðunarrétt, hefði stjórnin að-
eins fundið upp á einhverju
öðra. En við vitum, segja þeir,
að þetta er ekki vinsælt meðal
almennings einmitt nú, og sjálf-
sagt hefur stjórnin haft af því
milcla ánægju að við tókum
þetta mál á stefnuskrá okkar.
— Við sleppum aldrei Angoila
og Mozambique, sagði ósköp
venjulegur maður, sem ég tal-
aði við á götu úti af þeirri ein-
földu ástæðu að hann kunni
frönsku. Þessi lönd eru ekki
nýlendur. Þau eru hluti af
Portúgal. Og það er ekkei'tkyn-
þáttamisrétti í ríkinu. Við
þekkjum ekki kynþáttaofsóknir
hér í Portúgal, en við tökum
bandarísk vopn af uppreisnar-
mönnum. Bandai'ísk vopn — þau
kosta dollara. Það er Wall Street
og Gyðingarnir sem standa að
þeim erfiðleikum sem við mæt-
um.“
Ilandi þar sem hver óbreyttur
borgai'i af öðrum hugsar
á þennan hátt er það frum-
skylda stjórnai’andstöðunnar að
vei-a til, bara að vera til. Hún
bíður síns tíma og gegnir á
meðan hlutverki ölmusueldhúss
í fátækrahverfi andans. En það
er óþægilegt hlutverk og margir
em hræddir við ofsóknai'að-
gerðir að kosningum loknum.
Hafinn er víðtækur undir-
búningur að fyrstu heimssýn-
ingu Asíu, sem haldin verður
í Bangkok í nóvember og des-
ember í ár. I*að cr Efnahags-
nefnd Sameinuðu þjóðanna fyr-
ir Asíu (ECAFE), sem á frum-
kvæðið að sýningunni, cn hún
á að örva til aukinnar fjár-
festingar og ýta undir efnahags-
vöxtínn í Asíu. Thailand hcfur
á hendi skipulagningu sýning-
arinnar og mun að öllum lík-
indum verja um 3 miljónum
dollara (um 130 miljónum ísl.
króna) til undirbúningsins.
Um það vom lengi skiptar
skoðanir hvar skyldi halda
þessafyrstu Heimssýningu Asíu,
en nú hefur sem sé Bangkok
orðið fyrir valinu. Sýningin
verður sú stærsta sinnar teg-
undar sem nokkm sinni hefur
verið haldin í Asíu og stendur
yfir í mánuð, frá miðjum nóv-
ember til jafnlengdar í desem-
ber.
6.000 fermetrar.
í aðalbyggingu sýningarinnar
hafa þeir sem sýna vilja 6000
ferm. til umráða, en þar er
líka reiknað með skrifstofum,
samkomusölum, kvikmyndasöl-
um og veitingasölum.
Undirbúningurinn snertir
samt margt fleira en sjálfa
sýninguna. Stjómin í Thailandi
verður nú að leggja nýja vegi,
koma upp stómm bílastæðum
og sjá sýningarsvæðinu fyrir
vatni og rafmagni. Fyrsti hym-
ingarsteinninn var -nýlega lagð-
ur af forsætisráðherra Thai-
lands, Thanom Kittikachom.
Búizt er við að flest ríki
Evi'ópu taki þátt í heimssýn-
ingunni. Ennfremur munu USA,
Kanada og allmörg ríki Asíu
sýna þar, og sumir láta sér
jafnvel detta í hug að einhver
ríki í Afríku og Suður-Amer-
íku komi þar til leiks.
Heimssýningin er einn vott-
ur um vaxandi áhuga Asíubúa
á að örva efnahagsvöxtinn, en
á honum fór fyrst að bera fyr-
ir alvöru á árinu 1965, þegar
endanlega var ákveðið að koma
upp þróunarbanka fyrir Asíu.
Höfuðstóll bankans, sem verður
í Manilla, á að vera 1 miljarður
dollara (43 miljarðar isl kr.).
Sennilega getur bankinn tekið
til starfa á hausti komanda, en
þá er gert ráð fyrir að 15 ríki
verði búin að samþykkja og
staðfesta sáttmálann um hann.
DJÖFULUNN NÆR VALDI
YFIR SFNDIMANNI GUDS
Upp er risinn nýr spámaður
í Noregi, sem segist vera sendi-
maður Drottins. Hann telur
auðtrúa fólki trú um að hann
geti gert kraftavcrk og fær
þóknun fyrir. Þegar þessi guð-
legi maður dettur í það, er það
auðvitað allt djöflinum ■ að
kenua.
Norðmaðurinn Áge Samuel-
sen heldur því fx’am, að Guð
almáttugur hafi sent sig til
jarðarinnar, í þeim tilgangi að
frelsa jarðarbúa. Fjölmargir
meðlimir í sértrúarflokknum
Mai-an Ata í Skien í Noregi
hafa látið hlekkjast af þrum-
andi ræðum Age og trúa því
að hann geti gert kraftaverk.
Margir sjúklingar þar neituðu
m.a.s. að fara til læknis; vildu
heldur fara til Áge.
Fyrir skömmu lenti þessi
ofsatrúarmaður í tveggja daga
drykkjuveizlu á hótelí einu; ’í
Kaupmannahöfn, en þar bjó
hann undir fölsku nafni. Lik-
lega til þess að ekki vitnaðist
um svo óguðlega frarhkomu.
Fylleriið endaði með því,- að
hann var sleginn niður af
norskum verzlunarmanni. Þeg-
ar rann af Age hélt hann strax
til Borgundai’hólms, hélt þar
vakningarræðu yfir lýðnum og
,,gerði kraftaverk“.
Þegar upp komst um drykkju-
lætin í Höfn gaf hann auðvrtað
þá skýringu að djöfullinn hefði
náð tangarhaldi á sér. Og
þrumar hann enn yfir lýðnum.
Loftferðavandamúfín i
Evrúpu rædd í Genf
Tæknileg loftfei'ðavandamál
Evrópu verða tekin til með-
ferðar á fundi í Genf sem
kvaddur hefur verið saman af
Alþjóðaflugmálastofnuninni IC-
AO. Sl. þriðjudag, 1. febrúar
komu saman fulltrúar um 35
landa í Evrópu og á Miðjarð-
arhafssvæðinu til að ræða m.
a. um útbúnað flugvalla, sam-
ræmingu flutningaþjónustunn-
ar, veðurfræðileg vandamál og
öryggi einkaflugmanna.
Á þessu sviði á Evrópa við
sérstök vandamál að stríða
vegna hinnar miklu flugum-
ferðar, hinna mörgu flugvalla,
slæmu veðurskilyrða og mörgu
flugferða herflugvéla. Sam-
kvæmt áætlunum sem Alþjóða-
flugmálastofnunin hefur gerter
í ráði að fella Evrópu inn í
Miðjarðarhafssvæðið með tilliti
til flugumferðar, þannig að hún
verði eitt af átta „samstarfs-
svæðum“ stofnunarinnar.
TILKYNNING
Vegna framkominna athugasemda frá Rithöfunda-
sambandi fslands, við auglýsta skáldsagnasam-
keppni bókaútgáfunnar Skálholts h/f tilkynnist
öllum hlutaðeigandi hér með að stjórn útgáfunnar
sér sig tilneydda að afturkalla ofangreinda sam-
keppni.
Stjóm SKÁLHOLTS h/f.
i