Þjóðviljinn - 24.03.1966, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 24. marz 1966
Ctgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósialistaflokk-
urinn.
Ritstjórar: Ivar H. -Tónsson (áb). Magnús Kjartansson,
Sigurdur Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Þorvaldur Jó'iannesson.
Ritstjóm. afgreiðsia. auglýsingar. prentsmiðja Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 35.00 á mánuði.
Samvinna sósíalista
C|tjórnmál eru nú mjög í deiglunni í Vestur-Evr-
^ ópu; ekki sízt eru róttækir sósíalistar að kanna
stöðu sína við nýjar aðstæður og hljóta vaxandi
a^hygli almennings. Kosningar víða um lönd sýna
óvenjulegar stökkbreytingar; nýlega vann SF-
flokkurinn danski mjög stórfelldan sigur í sveitar-
stjórnarkosningum, einkanlega í Kaupmannahöfn;
í Finnlandi unnu sósíaldemókratar mjög verulega
á frá hægri, og hafa verklýðsflokkarnir nú meiri-
hluta á þingi og er vaxandi áhugi á samvinnu
þeirra; í nýliðnum kosningum í Frakklandi náðu
vinstrimenn mjög athyglisverðum árangri með
samvinnu kommúnista og sósíaldemókrata sem
síðan hefur haldið áfram á æ fleiri sviðum; á ítal-
íu er um ótvíræða þróun til vinstri að ræða; og
þannig mætti leíigi telja. Það var því ærin ástæða
til að fulltrúar ýmsra sósíalistískra flokka á Norð-
urlöndum héldu með sér ráðstefnu í Osló um síð-
ustu helgi til þess að ræða breytt viðhorf í Evr-
ópu og samvinnu sósíalista á Norðurlöndum. Á
ráðstefnunni mætti Einar Olgeirsson sem kjörinn
fulltrúi Alþýðubandalagsins, en honum hafði einn-
ig verið boðið að vera einn af framsögumöimun-
um á ráðstefnunni. Einnig mættu þar fulltrúar
frá SF-flokkunum í Danmörku og Noregi, frá
Kommúnistaflokki Svíþjóðar og frá Lýðræðis-
bandalagi kommúnista og sósíalista í Finnlandi.
Ráðstefna þessi vakti mikla athygli og var hin
merkasta eins og greint verður frá hér í blaðinu.
jli'orgunblaðið hefur haldið uppi fáránlegum
skrifum um þessa ráðstefnu undanfama daga
og spurt hvaða erindi formaður Sósíalistaflokksins
gæti átt á slíkan stað. Þar er fávíslega spurt, því
barátta og árangur Sósíalistaflokksins hafa lengi
vakið athygli annarstaðar á Norðurlöndum þar
sem róttækir sósíalistar hafa átt erfiðara uppdrátt-
ar. Forustumenn SF-flokkanna í Danmörku og
Noregi hafa ekki heldur farið neitt dult með það
að þeir teldu sig margt hafa að læra af Sósíalista-
flokknum íslenzka. þeirrí aðferð hans að sameina
sósíalista án tillits til vmsra fræðilegra ágreinings-
mála. sjálfstæðrar og fordómalausrar afstöðu hans
til innlendra oi? alþióðlegra vandamála. Frá stofn-
un þessara flokka hafa þá einnig tekizt eðlileg
tengsl með beim og Sósíalistaflokknum íslenzka,
og hefur Einar Olgeirsson ekki sízt rækt þau sam-
bönd Hafa íslenzkir sósíalistar unnið sérstaklega
að bví að efla samvinnu sósíalista á Norðurlönd-
um. jafnt milli kommúnista og sósíaldemókrata.
TTin fávíslegu skrif Morgunblaðsins eru eflaust
til marks um fáfræði, en í þeim birtist einnig
ótti Morgunblaðsins við það að áhugi almennings
á sósíalistískum úrræðum fari vaxandi hér á Is-
landi eins og annarstaðar í Vestur-Evrópu, að ís-
lendingar tengist evrópskri þróun en verði ekki
til frambúðar bandarískur gervihnöttur Reynsl-
an á eftir að sanna að sá ótti blaðsins er ekki
ástæðulaus. — m.
ÁRANGURSRÍK RÁÐSTEFNA
NORRÆNNA SÓSÍALISTA
RÆTT VIÐ EINAR 0LGEIRSS0N I. „. ■ I
Oilo 1
rá. 4109 51 - 414666
Potlgiro 9930
V«Ijfond »063
sosialistfsk folkeparfl
Soclali3tiok Folkeporti 1 Dancmrk
Sverlges Koamunietloko Parti
Elo Alenlus
Aarro simonen
Einar Olgeirsson
Oslo, 12. raars 1966
Kamcratcr,
Vi vieer til tidligero kori'cepondsnso jnollom SKP og danák og norsk
SF, og telefoneanitalör med ilkeel Larson og C*H,Herjhansson fredag II,
og med Alenius, Stoonen og Dlgeireson IBrdag 12. - og skal hermed
hare formelt bekrefte at det nordieke mötet blir avholdt eom avtalt
19. og 20. mars i Oslo.
Selve rötct eller konforaneen finner etcd fra looo lördag 19/3
til kl 1700 söndag 20/j. Umiddelbart ettorpi - kl 1900 vil vi
arrangere et ápent mfite i Folkete Hue med talero fra alle de
nordieke land.
Vi vil likevel be om at Akscl Lar3on, Hermaneson, Elenius og
Olgeireson gjör alt oom etAr i deroe makt for om mulig & komme
hit alt fredag ettermiddag. Da arrangementet er blitt beetemt
I löpet av mandagen skulle vi f& definitiv beslcjed fra Alenius og
Olgeirsson. Begge ville gjöro sitt ytterste for á komme. Simonen
bekXaget at hverken han eller noen annen fra hans parti kunne
komme p.g.a. valget i Finland samme helg.
Etter avtale med deltakerno er vi komt fram til fölgende forslag
til politisk sakliste for konferansen:
Aksel larsen
Knut Löfsnco eller
Finn Gustavsen
ð.H.Hermansson
Ele AleniU3
Olgeirsson
: "EEC, EFTA og Norden",
sMM I . Mt'- ■ ‘ '
: "Hordisk alternativ i sikkerhetspolitikKen?",
: "En gemensam etrptegi för arbetarrörelsen
i Norden?".
: "Finlands stailning í det nordioka samarbetet"
: "Islands » " ■ » «
Foredragene etterfölge3 av debatt. Det er ogsá hensikten at de
samme innledere skal holde foredrag om de samme emnene pá det ápne
mötet sðndag kveld.
Kaflar úr fundarboðinu til Einars Olgeirssonar, en eins og fram
kemur þar var samhljóða bréf sent SF-flokknum, dn. Ele Alenius,
og Aarre Simonen, en hann gat ekki komið til ráðstefnunnar
vegna finnsku kosninganna, sem stóðu fyrir dyrum er ráðstefnan
var haldin, en Simoncn sendi ráðstefnunni kveðjur.
19 og 20. marz sl. laugar-
dag og sunnudag, fór fram 1
Osló ráðstefna sósialista á
Norðurlöndum Og var Kinar Ol-
geirsson formaður Sósíalista-
flokksins fulltrúi á ráðstefn-
unni. Fer hér á eftir viðtal
við Einar. sem blaðamaður
Þjóðviljans átti við hánn i
gærmorgun, en Einar kom að
utan 1 fyrrakvöld.
Einar kvað ráðstefnuna hafa
verið mjög árangursríka og
þyrfti að segja itarlega frá
henni, en að þessu sinn} yrði
aðeins að stikla á staerstu at-
riðunum.
Norski SF fundar-
boðandi
Ráðstefnan var boðuð af
SósTalistíska alþýðuflokknum í
Noregi, SF en til hennar komu
fulltrúar frá öllum Norður-
löndunum. Þama voru til
dæmis, hélt Einar áfram. Aks-
el Larsen formaður SF-flokks-
ins í Danmörku Kai Moltke
frá sama flokki. sem er utan-
ríkismálasérfræðingur flokks-
ins og fulltrúi hjá Samejnuðu
þjóðunum Carl Hermansso.n
formaður sænska kommúnista-
flokksing og tveir aðrir þing-
menn flokksins, þá voru marg-
ir frá norska SF. formaður
flok'k'Sins Knut Löfsnes, Finn
Gustavsen þingmaður, en hann
stjómaði ráðstefnunni. Bygstad,
ritari flokksins. og Reese rit-
stjórí Orientering. Ennfremur
voru boðnir sérstaklega for-
maður Lýðræðisbandata-gsins í
Finnlandi, dr Éle Álenius, for-
maður hinna svonefndu .,sím-
oníta“ í Finn-landi Aarre Sim-
onen Og ég.
Náið samstarf
— Morgunblaðið hefur skrif-
að um þátttöku þína í ráð-
stefnunni.
— f því sambandi vil ég
taka fram að ég var boðinn
persón-ulega og fór jafnframt
utan sem fuH-trúi þingflokks
Alþýðuþandalag-sins. Frá stríðs-
lokum hef ég sem formaður
Sósíalistafl. alltaf haft náið
samstarf við alla þá flokka á
Norðurlöndum sem staðið
hafa vjnstra megin við stóru
sósíaldemó'kratísku flo'kkana.
Þessir flokkar os víðsýnustu
forystumenn þeirra hafa jafn-
an litið á Sósíalistaflokkjnn til
fyrirmynriar í því hvernlc- á að
reka siálfstæða og víðfeðma
póli-tík.
í þessu samheng; er rétt að
minna á stofnun Norðurlanda-
ráðs. en Sósíalistaflokkurinn
tók þegar ! stað eindregna af-
stöðu með myndUn þess. en
íslenzku borgaraflokikamir voru
klofnir í sinnj afstöðu en
kommúnistaflokkarni- á Norð-
urlöndunum skipuðu sér í
andstæðingahóp.
Eftir að SF-flokkarnir voru
stofnaðir í Noregi og Dan-
mörku hef ég haft náið sam-
band við forystumenn þeirra
Hið sama giWir um Hermans-
son. formann sænska kommún-
istaflokksins sem reynt hefur
að umskapa þann flokk og er
nú mest umtalaði stjórnmála-
leiðtogi Svíþjóðar Og einmitt
nú í 2. heftj Réttar“ kemur
kafli úr bók Hermanssons
„Vánsterns v3sr“ og grein um
fyrirhugaðar skipulagsbreyt-
in-ffar á sænska kommúnista-
flokknum Frá því að vjð
Hermansson tókum upp okkar
kynnj höfum við baft mikinn
áhuga á þvi að beita okkur
fvrir nánara samstarf; vinstrj
aðila í verkalvðshrevfiriínjnni
á Norðurlöndum. Térstaklega
ánægjulegt við þessa ráðstefnu
nú var að þangað kom í fyrsta
skipti tiltölulega nýkjörinn
formaður finnska Lýðræðis-
bandalagsins dr. Ele Alenius.
Ég á-tti ítarlegt viðtal við
dr Alenius. f Lýðræðisbanda-
la-ginu eru um 150 Þús. manns,
þ.á.m. 48 þús. úr finnska
Kommúnistaflokknum sem er
í bandalaginu í heild sinni á-
sarnt fleiri samtökum og ein-
staklingum. í kosnin-gunum,
sem fram fóru í Finnlandi á
dögunum átti Lýðræðisbanda-
lagið samstarf við ,,sdjnónít-
ana“ og studdi þá mjög rau-sn-
arlega við þessar kosningar.
Aleni-us bjóst við því að jafn-
aðarmenn myndu vinna veru-
lega á, hvað kom og á dag-
inn og taldj hann að verk-
• lýðsflokkarnir myndu ná
tveggja til þriggja þingsæta
mejrihluta í finnska þjóðþing-
inu. Alenius álei-t að af-staða
jafnaðarmanna í Finnlandi
hefði breytat í jákvæða átt
og ætti það vitanlega stóran
hlut í fylgisaukningunni.
Óhróður Morgun-
blaðsins
— En hvað viltu taka fram
um boðið sjálft?
, — Laugardagslkvöldið 12.
marz sl. hringdi By-gst’ad, rit-
arj norska SF-fiokksins tjl
min og bað mi,e að flytja ræðu
á ráðstefnunni og á opnum
fundi sem haldinn var að ráð-
stefnunni lokinni Sama dag
send; hann bréf sem hér er
birt tjl staðfestingar, en
Morg-unblaðið gerir sjg enn
einu sinni hlægilegt í skrifum
sínum, og því fremur sem það
hafði fengið skeytj frá norsku
fréttastofunni, NTB sem hafði
fréttamann á ráðstéfnunni um
þátttöku mína þar, ov hafði
jafnframt átt viðta-i við mig
því skeyti til staðfestjngar. Það
er reyndar ekkert nýtt með
Morgunfolaðið að það þyrli
upp ósannindum í stað þess að
hafa það sem sannara reynist.
Síðán víkjum við að helztu
efnisþáttum ráðstefnunnar. Og
Einar Olgeirsson heldur á-
fra-m: — Ráðstefnan hófst með
framsöguræðu Knut Löfsnes
um Norræna leið í öryggismál-
um, þá ræddi Cari Hermansson
um samræmdar aðgerðjr í
verkalýðshreyfingunni á Norð-
urlöndum Ele Alenius talaði
um afstöðu Finnlands tii nor-
ræns samstarfs og ég ræddi
um afstöðu fs-lands. Einnig
ræddi Aksel Larsen um Efna-
hagsbandalagið, Fríverzlunar-
bandalagíð og Norðurlöndin.
f engilsaxneskt
bandalag
Framsöguræða Löfsnesbar
hinni grunduðu oe víðfeðmu
þekkjngu hans á umræðu-
efnjnu sott vitni f henni
kom m.a fram að einn af
helztu hernaðarráðunautum
de Gauiles hefur lýst því að
er NATO leystist upp sem
ailar líkur eru nú á, mynd-
uðust að líkindum tvö
hernaðarbandalög í fyrsta
Iagi bandalag Bandaríkj-
anna Kanada. Bretlands
og f S L A N D S, en í
öðru lagi meginlandsbanda-
lag i Vestur-Evrópu með
þátttöku Frakklands. Vest-
ur-Þýzkalands. Benelux-
landanna Ítalíu og Spánar.
Hins vegar myndu Norður-
londin Danmörk og Noregur.
Portúgal, Grikk’and og
Tyrkland lenda utan við
bandalög — Þetta er ein-
mitt atriði sem við höfum
undanfarið lagt áherzlu á:
að íslendinga ætti að draga
inn á engilsaxneskt yfir-
ráðasvæði en slíta ísland úr
tengslum við hin Norður-
löndin. Á fundi sem hald-
inn var á Hótel Borg með
Aksel Larsen í fyrra lagði
ég áherzlu á þetta atriði
og einnig í ræðu. sem ég
hé’t á þingi danska SF-
flokksins í haust. og á þess-
ari ráðstefnu núna Því tel
ég að við íslendingar eig-
um að leggja áherzlu á nor-
rænt samstarf til að við
lendum ekki enn um ókom-
in ár í klóm ameríska her-
valdsins.
— Að lokinnj ræðu Löfsnes
hófust umrœður um leið Norð-
urlandanna í öryegi-smálum.
Engin élitsgerð var samin um
þetta efni en umræður sner-
u-st um þau atriði, sem helzt
hafa komJð tii tals á Norð-
urlöndunum undanfarið, allt
frá þvi að Norðurlöndin verði
hvert um si-g hlutlaust land
tjl þess að stofnað yrði nor-
rænt hlutleysisbandalag eða
varnarbandalag.
Sterkur viðskiptaaðili
— Hvað kom merkast fram
í framsögu Larsens um við-
skiptamáljn?
— Aksel Larsen lagðj á-
herzlu á að taka þyrfti upp
nánara efnahagslegt samstarf
milli Norðurlandaþjóðanna til
að sera þau sjálfstæðari gagn-
vart Efnahagsbandalaginu.
Hann benti á í ræðu sinni að
Norðurlöndin eru til samans
stærsti viðskiptaaðiljnn við
England og Vestur-Þýzkaland
og fimmtj stærsti viðskiptaað-
ili Bandarikjanna. Taldj hann
að efnahagslegt samstarf Norð-
urlandanna gætj áorkað miklu,
en ég verð að geyma að skýra
frá því nánar.
Víðtækari samstaða
— Hermansson ræddi um
samræmdar aðgerðir verklýðs-
hrevfingarinnar á Norðurlönd-
um?
— Já, í ræðu sinni drap
hann m.a. á þau meginmálefni.
sem sameinast þyrfti um í
verklýðshreyfingunni á Norð-
urlöndum Hann vék síðan að
þeim samtökum, sem hann
taldj brýna-st að ná saman tjl
slíkrar samstþltrar baráttu. í
fyrsta lagj nefndj hann þá að-
ila, sem á ráðstefnunni áttu
fulltrúa í öðru la-gi kommún-
istaflokkana í Danmörku og
Noregi. j þriðja 1-a-gi ýmsa
smærrj hópa, sem hugsanlegt
værj að vinna til samstöðu um
veigamjkil mál í fiórða lagi
verkalýðsfélögin á Norðurlönd-
um og hina stóru sósúaldemó-
kratískr flokkn en hað hefði
auðvitað úro’i+qhvðjngu en í
Framhald á 9. síðu.