Þjóðviljinn - 29.04.1966, Blaðsíða 10

Sanrið vii Cekop um smíii dráttar-
brauta á Akureyri og í Hafnarfirii
Dráttarbrautin á Akure yri verður hih stærsta hér
á landi og á að geta te kið upp 2000 lesta skip
□ f fyrradag voru undirritaðir hér í Reykjavík samn-
ingar milli pólska fyrirtækisins Cekop annars vegar og
hinsvegar Akureyrabæjar og Hafnarfjarðarbæjar um smíði
dráttarbrauta á báðum þessum stöðum. Verður dráttar-
brautin á Akureyri hin stærsta hér á landi og á að geta
tekið 2000 lesta skip en dráttarbrautin í Hafnarfirði mun
taka 500 lesta skip. Áður hefur Cekop, samið um smíði
dráttarbrauta í Njarðvík og Neskaupstað og er smíði
dráttarbrautarinnar í Njarðvík vel á veg komin.
Af líálfu Cekop undirritaði
annar af aðalforstjórum fyrirtæk-
isins samningana en einnig var
aðalverkfræðingur þess viðstadd-
ur svo og pólski sendiherrann.
FyTir hönd Innkaupastofnunar
ríkisins undirritaði Pétur Péturs-
son báða samningana og fyrir
hönd Efnahagsmálastofnunarinn-
ar Aðalsteinn Júlíusson vita- og
hafnarmálastjóri, en ríkið greið-
ir 40% kostnaðar við þessar
framkvæmdir. Þá ritaði Magnús
E. Guðjónsson bæjarstjóri undir
samningana fyrir hönd Akureyr-
arbæjar og Gunnar Ágústsson
hafnarstjóri í Hafnarfirði fyrir
hönd Hafnarfjarðarbæjar. Skrif-
uðu þeir báðir undir með fyrir-
vara um samþykki viðkomandi
bæjarstjóma.
Dráttarbrautin á Akurcyri
Dráttarbrautin á Akureyri
verður sú stærsta hér á landi
og á hún að geta tekið upp 2000
tonna skip og auk þess 800 tonna
skip í hliðarfærslu, en síðar má
bæta við fleiri hliðarfærslum ef
þurfa þykir. Innkaupsverð drátt-
arbrautarinnar er um 17 miljón-
ir króna en með tollum og flutn-
Aðalfundur Kaupmannasam-
taka Islands 1966 var haldinn að
Hótel Sögu í gær. Fundarstjóri
var Hjörtur Jónsson og aðalræð-
ur fluttu formaður samtakanna
Sigurður Magnússon og Knútur
Bruun framkvæmdastjóri, sem
skýrði frá starfseminni sl. ár.
Gylfi Þ. Gíslason viðskiptamála-
ráðherra ávarpaði fundinn.
I skýrslu framkvæmdastjóra
samtakanna kom m.a. fram hörð
gagnrýni á núgildandi verðlags-
ákvæði sem hann telur „óraun-
hæf og handahófskennd og til
þess eins fallin að koma i veg
fyrir frjálsa verðmyndun og eðli-
lega samkeppni til hagsbóta fyr-
ir allan almenning*'. Samþykkti
fundurinn síðan tilmæli til rikis-
stjómarinnar um afnám allra
verðlagsákvæða.
Aðrar ályktanir sem fundurinn
gerði voru áskorun til ríkisstjórn-
arinnar um tollalækkun á verzl-
unarinnréttingum og tækjum,
tilmæli til sveitarfélaga um að
við skipulagningu nýrra íbúðar-
hverfa verði gert ráð fyrir lóð-
um undir verzlunarhús á þann
yeg að veita megi íbúum fjöl-
breytta og fullnægjandi þjón-
ustu. áskorun til ríkisstjórnar
um að veita verzlunarbánkanum
heimild til verzlunár með er-
lendan gjaldeyri og ályktanir um
endurskoðun verzlunarlöggjafar-
innar og um breytingar á lög-
um samtakanna bg sérgreinarfé-
laga innan þeirra, sem nú eru
át.ián ttalsins.
Sigurður Magnússon var ein-
róma kosinn oddamaður í stjóm
samtakanna og Reynir Sigurðs-
son varamaður hans.
ingsgjaldi mun hún kosta hing-
að komin um 22 miljónir króna.
Þá er áætlað að undirbúnings-
vinna að uppsetningu dráttar-
brautarinnar muni kosta 8—9
miijónir króna. 20% af kaupverð-
inu eiga að greiðast skömmu eft-
ir að samningarnir hafa verið
gerðir, 30% við afhendingu en
hún fer fram á tímabilinu 31.
marz til 31. október 1967, en
50% lána Pólverjarnir til 4 ára
með 6% vöxtum.
Framkvæmdir við byggingu
dráttarbrautarinnar eiga að hefj-
ast i sumar en hún á að verða
fullbúin í lok næsta árs eða árs-
byrjun 1968. Hún verður á sama
stað og gamla dráttarbrautin og
Slippstöðin h.f. mun taka hana
á leigu af bænum eins og nú-
verandi dráttarbraut.
Dráttarbrautin í Hafnarfirði
Gunnar Ágústsson hafnarstjóri
í Hafnarfirði skýrði Þjóðviljan-
um svo frá í gær að samið hefði
verið við Cekop um kaup á tein-
um, vögnum, spili og lyftupalli,
en þarna verður ekki um venju-
lega dráttarbraut að ræða heldur
svonefnda skipalyftu og verður
lyftan keypt frá Bandaríkjunum.
Var undirritaður samningur um
þau kaup sl. þriðjudag við fyrir-
tækið Syncrolif í Miami í Flor-
ida. Fyrirkomulag skipalyftunn-
ar er þannig að skipinu er siglt
inn í dokk og sett þar á pall en
síðan er því lyft á pallinum og
dregið yfir á hliðarfærsluvagn er
færir skipið inn á stæðið. Hefur
dráttarbrautin á Akranesi þegar
fest kaup á slíkri lyftu frá sama
fyrirtæki.
Gunnar sagði að samningamir
sem gerðir voru við Pólverjana
væru mjög hagstæðir
Dráttarbrautin í Hafnarfirði á
að geta tekið upp 500 tonna skip
en ætlunin er í framtíðinni að
stækka hana svo að hún geti
tekið allt að 1200 tonna skip.
Verða stæði fyrir allt að 8.500
tonna skip í þessum fyrsta á-
fanga. Er áætlað að heildarkostn-
aður við byggingu dráttarbraut7
Framhald á 7 síðu.
Eeif Söderström
Ævintýri Hoff-
mans frumsýnt
6. maí n.k:
Föstudaginn 6. maí frumsýnir
Þjóðleikhúsið hina þekktu óperu
Ævintýri Hoffmans, eftir Offen-
bach. Leikstjóri er Leif Söder-
ström frá Stokkhólmsóperunni,
en hann er leikhúsgestum að
góðu kunnur fyrir frábæra svið-
setningu á óperunni Madame
Butterfly á sl. vori. Hljómsveit-
arstjóri er Bohdan Wodizcko. Um
30 hljóðfæraleikarar taka þátt í
flutningi óperunnar.
Aðalhlutverkið er sungið. af
Magnúsi Jónssynj en hann er
nýkominn til landsins eftir
margra ára starf við Konunglega
leikhúsið í Kaupmannahöfn. —
Aðrir, sem fara méð stór hlut-
verk í óperunni eru Sigurveig
Hjaltested, Guðmundur Jónsson,
sem kemur fram í fjórum mis-
munandi gerfum. Svala Nielsen,
Þuríður Pálsdóttir, Eygló Vikt-
orsdóttir, Guðmundur Guðjóns-
son, Jón Sigurbjömsson, Sverr-
ir Kjartansson og fl. 30 félagar
úr Þjóðleikhúskómum syngja
meg í óperunni
|Halldór Laxness um leikritagerð sína og Dúfnaveisluna
!
i
i
!
!
Höfundar eru ekki færari um að
útskýra verk sín en aðrir menn
B Leikritið Dúfnaveislan eftir Halldór Laxness
verður frumsýnt hjá Leikfélagi Reykjavíkur í kvöld
og í dag kemur verkið út á forlagi Helgafells. í þvi
tilefni röbbuðu blaðamewn i gær við höfund, útgáfu-
stjóra og leikhússtjóra — sagði Halldór Laxness m.a.
ýmisleg tíðindi af sköpunarsögu verksins og af til-
raunum manna til að ráða í það hvað einstakar per-
sónur og atburðir leikverka hans eigi að tákna.
rit hans hefði vakið upp, og
þá einkum fyrir þær sakir,
að það kom greinilega fram,
að sínum augum lítur hver á
silfrið — það var ekki sama
hallelújað allsstaðar og þá
ekki, á hinn bóginn, sam-
felldur illindasöngur. Það
væri skemmtilegt að fylgjast
með því hvað hver og einn
sæi i verkinu, og reyndar
mesta komplíment sem rit-
höfundur geti f^ngið að hon-
um sé sýndur áhugi.
Sveinn Einarsson leikhús-
stjóri lét þess getið, að þeg-
ar kæmi fram mikill áhugi
fyrir Dúfnaveislunnj og v-ori
þegar uppselt á tvær sýning-
ar. Höfundi fannst þetta góð
Ragnar í Smára hóf máls á
því, að þgð væri góð að-
ferð til að efla menn til
menningarlegs skilnings á
leikriti að þeir gætu með
stuttu millibili látið lestur þess
magna áhrifin af sjónarspil-
inu — eða öfugt. Því væri
það jákyætt að þetta leikrit
kæmi út á bók samdægurs og
það er frumflutt.
Halldór Laxness sagði, að
eins og fréttamenn vissu, þá
væri hann mjög ónýtur að
tala fyrir sínum bókum, þeg-
ar þær væru komnar fyrir
almenningssjónir þá væri sínu
hlutverki lokið. Hann hefði
haft mikla ánægju af þeim
viðbrögðum sem síðasta léik-
tíðindi, því sízt af öllu vildi
hann verða til þess að setja
leikhúsið á hausinn.
Halldór Laxness sagði það
af tilorðningu verksins,
að það væru nú tvö ár síðan
hann skrifaði lítið verk um
svipaða hugmynd, hafði þá
þegar í huga að skrifa leik-
rit, en önnur verkefni köll-
uðu að — kom þessi hliðar-
grein fram í smásögu, sam-
nefndri leikritinu. Er nú
varla annað eftir af henni í
leikritinu en slangur af veizlu-
fólki í upphafi fjórða þáttar.
1 fyrrasumár var svo fyrsti
þáttur lesinn upp fyrir Leik-
félagsmönnum og leizt þeim
vel á, aðrir þættir urðu síðan
til í hléum milli ferðalaga,
sá fjórði um jól og sá fimmti
í janúar, en þá voru Leikfé-
lagsmenn begar farnir að
bræða þetta verk með sér og
velja i það leikara. Skilyrðin
voru kannski ekki sem bezt.
sagði Halldór, en verkið varð
nú sámt til þrátt fyrir þessi
hlaup — enda var það tilbúið i
huga mér sem leikrit fyrir
alllöngu.
Þannig hljómar sú ómerki-
lega ytri saga verksins,
sagði höfundur, en af „innri
sögu“ þess get ég þvl miður
fátt sagt. Margir vilja fá skýr-
ingar og leiðarvísi um verk,
en það ér hreint voðalegt
verk að vinna. Ég segi fyrir
mig að ég get alls ekki for-'
múlerað verkin, það tekur svo
mikinn tíma, því í verkinu
sjálfu hef ég fundið þá einu
formúlu sem é„ get sætt mig
við.
Menn spyrja oft, hvað þessi
persóna eða þessi atburður
eigi að tákna, en það getur
vafizt fyrir manni að svára,
því svarið verður alltaf lítil-
fjörlegra en hugmyndin sjálf
í verkinu. Lærður maður er-
lendis, sem hefur skrifað með
ágætum um mínar bækur,
hann hefur skrifað að Prjóna-
stofan Sólin tákni stríðið í
Alsír. Ég veit hreint ekki
Vezlunin sogur tíl
sín vinnukrnftinn
I ræðu scm Gylfi Þ. Gíslason
viðskiptamálaráðherra hélt á
fundi Kaupmannasamtakanna í
gær kom m.a. fram sú athyglis-
verða staðreynd, að aukning
vinnukrafts í viðskiptum hefur
orðið meiri en í nokkurri snn-
arri jtvinnugrcin hér á landi
síðustu fimm árin. Hlýtur það að
verða hverjum hugsandi manni
alvarlegt umhugsunarefni er sú
atvinnugrein sem sízt færir þjóð-
arbúinu tekjur er orðin það um-
svifamikil í þjóðlífinu að hún
sogar til síp megnið af mann-
aflaankningu þjóðarbúsins.
Um þessa varhugaverðu þró-
un komst viðskiptamálaráðherra
svo að orði:
„Á áratugnum 1950—1960 jókst
mannafli í viðskiptum um 3250
manns eða um 56%. Með vjð-
skiptum er hér átt við heildsölu,
smásölu og banka- og trygginga-
starfsemi. Á þessum áratug nam
heildaraukning mannafla í öllum
atvinnugreinum um 12000 manns
eða um 20%. Aukning mannafla
í viðskiptum var því næstum
því þrisvar sinnum meiri en
mannaflaaukning yfirleitt. Á
þessum áratug tóku því viðskipt-
in til sín 27% allrar mannafla-
aukningar þjóðarbúsins eða milli
þriðja og fjórða hluta mannafla-
aukningarinnar. Á þessum ára-
tug, frá 1950—1960, var mann-
aflaáukningin örari í aðeins
einni atvinnugrein, þ.e.a.s. fisk-
iðnaði.
Á síðastliðnum hálfum áratug,
1960—1965 var héildarmann-
aflaaukningin í öllum atvinnu-
greinum 9%. Mannaflaaukningin
í viðskiptum nam hins vegarum
31% á þessum árum. Þetta er
örari mannaflaaukning en í
nokkurri annarri atvinnugrein.
Um það bil 40% af allri mann-
aflaaukningunni gengu til við-
skiptanna.
Fimm hermenn skutu á aru-
hískun soidán — enginn hitti
ADEN 28/4 — Það gerðist við
hersýningu í Salalah í fyrri ^iku
er fimm hermenn skyldu ganga
fram og heilsa soldáninum af
Muscat og Oman (á suðvestur-
horni Arabíuskaga), að þeir
beindu allt í einu að honum
byssum sínum og hleyptu af.
Skotin hittu ekki soldánin sjálf-
an, en fimm menn er stóðu að
baki hans létu lífið.
Liðsftg-ingi frá Pakistan, starf-
andi í her soldáns, ýtti soldáni
niður af palli sem hann stóð á
og réðist að tilræðismönnunum
hvað segja skal, kcnnski tákn-
ar leikritið einmitt þetta —
a.m.k. fyrir honum.
Ég get nefnt annað nýlegt
dæmi. Ég heyrði í samkvæmi
að verið var að tala um per-
sónu í Prjónastofunni, Sine
Manibus. Einn spurði hvort
þar færi ekki Framsóknar-
flokkurinn, annar stakk upp
á Þjóðvarnarflokknum og sá
þriðji áleit að þar færu þau
öfl sem hefðu sett Sínjavski
og Daníel í tugthús. Ja, hvað
segir höfundurinn, spurðu
þessir menn. Ég gat bezt trú-
að að þeir hefðu allir rétt
fyrir sér og bætti við: getur
þessi persóna ekki táknað
Skugga-Svein?
Það er nú einu sinni svo.
fimm. Var hann stunginn byssu
sting í magann og var fluttur
illa særður í sjúkrahús í brezku
nýlendunni Aden. Annar liðsfor-
ingi frá Pakistan er sagður hafa
gripið soldán, stungið honum
inn í jeppa og ekið honum til
hajlar hans þar í borginni.
I átökunum voru þrír tilræðis-
manna drepnir, m'tján hermenn
vonu síðan handteknir en um
tuttugu samsærismenn komust
undan, að því er sjónarvottar
segja.
að höfundur er alls ekki fær-
ari um að útskýra verk sín
en aðrir menn.
Halldór Laxness svaraði
einni fyrirspurn á þann
veg, að Prjónastofan Sólin og
Dúfnaveislan væru mjög ólík
verk; mœttj í fljótu bragði
segja að Prjónastofan væri
meira á breiddina ‘ en Dúfna-
veislan á dýptina. HaYin sagðj
og að oft væri kvartað yfir
of bóklegum texta á íslenzku
leiksviði og hefði hann í
Dúfnaveislu lagt sis mjkið
eftir talmáli. Dúfnaveisluna
kallar hann skemmtunarleik,
sem er Fjölnismannamál. og
sannarri einkunn en . gaman-
leikur“ — en kvartað hefði
verið yfir því, að svo hefur
hann nefnt tvö. eða þrjú leik-
rit sín Dfúnaveislan er. sagði
Halldór, ekki gamanleikur.
Hún er skrifuð fólki til
skemmtunar, og ef hún nær
ekki þeim tilgangi þá er hún
tilgangslaus.
★
Halldór kvað það af og frá
að útlendingar vildu kaupa
þessi leikrit. Leikrit frá
Skandinavíu, sagði hann, eru
hvergi leikin annarsstaðar en
þar, og íslenzk leikrit ekki
einu sinni í Skandinavíu.
Þetta er leikritagerð fyrir ís-
lendinga — og því mjög fróð-
legt að fylgjast með viðbrögð-
um, ekki einungis leikdómara.
heldur og almennings. sem
hefur oft ýmislegt gott til
málanna að iesgja — Á.B
'A
1
/