Þjóðviljinn - 09.06.1966, Blaðsíða 5

Fimmtndagur 9. júní 1966 — ÞJÖÐVTUTNN — Sli)A J
Akall til frænda
minna í Vietnam
Hin þeklda sænska skáldkona flutti
þetta ávarp í útvarpið í Hanoi í
fyrrahaust, er hún var þar á ferð.
Ég grip þctta tækifacri til
þess ag ræða lítillega vig ykk-
ur — ekki af öðru tilefni en
því, að vig — þig og ég —■
erum stödd svo langt frá Heima-
löndum okkar Mér í Víetnam
í nóvember 1965.
Fyrst ætla ég að segja ykk-
ur hver ég er og hvers vegna
ég kom hingað. Ég heiti Sara
Lidman. Ég fæddist í Svíþjóð
á þriðja tug aldarinnar í lá-
taeku héraði og þaðan fóru
margir sem voru atvinnulaus-
ir til Ameríku til að vinna íyr-
ir sér.
Þótt Svíþjóð sé nú á dögum
velstætt land hefur mín kyn-
slóg ekki gleymt hvag fátækt
er. Og sem skáldkona hef ég
fengizt meira og meira við
þenna'n vanda: hvemig mann-
kynig á að brjótast úr fá-
taskt. !
Þig erug áreiðanlega sam-
mála mér að það er til skamm-
ar fyrir okkur öll ag böi-n
skuli svelta í heiminum.
Ég kom til Norður-Víetnams
fyrir nokkrum vikum í þeirri
trú að landið væri enn það
sem vig á Vesturlöndum köll-
um vanþróað land. Þig vitið
jafnvei og ég hvaða óhugnað
þjóðin varð að þola undir valdi
Frakka og hversu örsnauð hún
var er nýlenduherrarnir yfir-
gáfu landig eftir Dien Bien
Phu.
Það hefði verið mæta vel
skiljanlegt, að-þjóðin hefði ekki
getað náð sér eftir alla eýði-
leggingarnar á 11 árum.
En mér til undrunar og
< -------------- . — ....— ■■■ ■ ^
Ljóninu líður
vel
MOSKVU — Ljón, einhver
dæmigerðasti fulltrúi fyrir
dýralíf. Afríku, hefur nú í þrjá
'mánuði samfleytt lifað undir
beru lofti í Sibéríu og kuldinn
hefur nú í þrjá mánuði sam-
fleytt lifað undir beru lofti í
Síberíu og kuldinn hefur stund-
um orðið állt niðúr í 40 gráð-
ur. Ljóninu líður vel og virð-
ist una sér hið bezta.
Það er dýragarðurinn í Nóv-
ósíbirsk sem hefur framkvæmt
þessa tilraun. Umrætt ljón er
þriggja ára gamalt. fætt í dýra-
garðinum.
Ljónið hefur haldið sig í all-
stóru þaklausu búri og inni í
því var lítið hús, sem mest
minnir á hundahús. Það eina,
sem hefði getað hitað dýrinu,
var smávegis hálmur á gólfinu.
Það var þó sára sjaldan, sem
ljónið notfærði sér þessa „hita-
veitu“ og jafnvel í hörðustu
frostum virtist dýrið una sér
hið bezta. Forstjórinn fyrir
dýragarðinum lætur ella svo
um mælt, að þetta ljón hafi
sýnu meiri matarlyst en syst-
kinin, sem haldin voru í upp-
hituðum húsum með um 25
stiga hita. — (Novosti).
ánaegju get ég nú ség ag allir
hafa í sig og á, enginn er van-
nærður, allir hafa atvinnu,
bömin ganga í skóla, leikhúsin
í Hanoi eru skínandi — vitið
þið strákar, að þetta stendur
í blóma á öllum sviðum, — ef
sprengjuflugvélar McNamara
þrumuðu ekki á himninum dag
og nótt.
Ég vildi að ég gæti hitt ykk-
ur og talað vig ykkur augliti
til augiitis og fengig að heyra
skýringar ykkar á. verkefninu,
sem ykkur hefur verig fengið
— að hve miklu leyti þig gahg-
ið að því með hug og
hjarta . . .
í júlí síðastliðnum var sýnd
kvikmynd írá Saigon í sænska
sjónvarpinu heima og í henni
voru nokkrir ykkar spurðir að
því hvemig þig litug é send-
ingu ykkar til Vietnam, til-
gang daga ykkar hér.
Nokkrir ykkar sögðu: Mér
íinnst þetta snoturt verk sem
vig vinnum hér. Margir ykkar
sögðu: Við verðúm að stöðva
kommúnistana einhvers stað-
ar. Einn af ykkur sagði: Ég
læt ekki uppi skoðun mina og
ég vil ekki segja hvag mér
finnst um þessa viðureign.
Þag sem siðan var sýnt á
kvikmyndinni skelfdi okkur
meg viðbjóði: Svo þetta cr að-
stoð Bandaríkjanna vig Viet-
nam, þetta cr vestræn sið-
menning flutt til Asíu!
Myndir sem ckki værj hægt
ag gera scr í hugarlund eru
sýndar í öllum heimshomum
og á Jioim má sjá hvers konar
verk þig vinnið, og ærlega
sagt, karlmenni —* það cr ckki
snoturt verk.
Eftir nokkur ár getur það
vcrið að börn ykkar finní dag-
blag frá 1965 og fari að spyrja
ykkur út úr: Pabbi, hvag varst
þú að gera í Vietnam?
Hvað ætlar þú að segja við
því? Ef sonur þinn hugsar
skýrt og hcfur hjarta einhvers
staðar í Hkama sínum smáum,
hlýtur hann afi roðna cf þú
svarar honum lauslega citthvað
á þessa Jcið:. „Well, pabbi þinn
vann snoturt vcrk þarna niður
frá“.
Það som er nóg skýring fyr-
ir McNamara vcrður kannski
ekk; nóg fyrir son þinn . . .
Hvag táknar þetta að stöðva
kommúnistana einhvers slaðar?
— hvers vegna er verið að
grafa upp McCarthy og berj-
ast fyrir þann draug? Hvort
sem íbúarnir hér í Víetnam
vilja aðhyilast Búdda, Marx,
páfann eða Konfúsíus — þá er
það þeirra mál, eða hvað?
Hvers vegna eigig þið að
vera andleg lögregla og taka á-
kvarðanir fyrir þá? Þig munið
eftir siðustu forsetakosningum
í Bandaríkjunum og sumir ykk-
ar vildu ekki sjá að Johnson
yrði forseti.
Hvað hefðuð þið sagt ef Asíu-
land hefði sent herdeildir til
Bandaríkjanna, eyðilagt kosn-
ingabaráttuna, drepig á báða
bóga og borig fyrir sig: Well,
vig neyðumst til að stöðva
Demókratana einhvers stað-
ar . . .
Meðal annarra orða — hafið
þig nokkum tíma lesig Genfar-
samninginn frá 1954? Ef ekki
skuluð þið biðja stjómina ykk-
ar að fá að athuga þetta plagg.
Þar fáig þið kannsk; einhverj-
ar upplýsingar sem ykkur vant-
aði.
Haldið þifi ag einhvcr af
„sterku mönnunum1' j Saigon
frá Ngoh Dien Diem íil hins
núverandi Nguyen Ky njóti
einhvers stuðings vietnömsku
þjóðarinnar?
Haldið þið að l>cir scu virð-'
ingarvcrðir — sem stjómmála-
leiðtogar ogpersónur? Teljiðþið
að Nguyen Cao Ky vcrðskuldi
stuðning ykkar — er það nógu
gott fyrir ykkUr að berjast og
íalla fyri'r svolciðis náun'ga?
Hérna um daginn átti ég dap-
urlegan íund mog cinum ykk-
ar, sá m.vnd af pilti scm hefði
getað verig írændi minn.
Þetta var í hcraðinu Tran
Hoa. Vietnamskir vinir mínir
höfðu sýnt mór rústimar af
hcilsuhæli sem hafði verig 55
byggingar og þið gerðuð loft-
árásir á þremur sinnum í júlí
tw ágúst.
Vinir mini.r sýridu rncr lika
„lazy dog“ (lata hundinn) og
skýrðu fyrir mér hvemig l>etta
vopn vinnur. Og einhver kom
meg flúgmannsútbúnað —
hjálm, Ixxkina Survival, skamm-
byssu, færi, höfuðverkjaduft og
allt þetta smádót sem þið hafið
meg ykkur í loftárásafcrðimar,
ef svq færi, að . . . .
Rctf áður hafði ég hatað allt ^
sem bandariskt er, og jiegar ég
sá hvítleitan hjálminn varð ég
föl af skömm, þafi var tvöföld
sektarvitund.
Svipuð skelfing steig upp af
tómum hjálminum og ég hafði
fupdig til, þegnr það var skýrt
fyrir mér hvernig „lazy dog"
deyðir lítil börn smám saman.
Ilvorki bandariskir flU'gmenn
nc victnömsk börn cru gerg úr
stáli eða steypu.
Passi hnfði lí'ka fundizt af
föllnum félaga ykkar. Fyrst
kærð; ég mig ekki um afi sjá
hann. En seinna lcit ég á mynd-
ina í óljósri von um, ag hann
gæti gcfig einhvcrja skýringu
á lífi sinu og dauða í Víctnam
og sá laglegan strák. sem var
fæddur 1944.
Hann kom mcr svo kunnug-
lega fyrir sjónir, að mér fannst
ég alltaf hafa þekkt hann —
og ég rak upp stór augu þegar
ég sá eftirnafn hans, það var
sænskt.
Þetta var Ijóshærður, traust-
ur unglingur, sem hefði aldrei
látig flækja sér í neitt fyrr
en hann var sannfærður, hefði
aldrei látig stúlku sigra sig
fyrr en hann var orðinn vitlaus
í henni.
Fram á þann dag sem mynd-
in var tekin hafði ekkert kom-
ig fyrir hann, sem hann réð
ekki við. Hann var „sjálfs sin
herra“.
Hann hafði aldrei ákveðið að
fara til Víetnam og berjast
gegn kommúnistum. Hann
kærði sig kollóttan um alla
pólitík. Hann hafði verig send-
ur hingað einsog hver annar
böggúll imeð eprengicfni til
að „gcra hcraðarmannvirki ó-
virk" — skóla, sjúkrahús og
brýr. Hann efaðist ekki um
neitt og hclt ag það skipti ekki
máli hvað hann gerði meðan
hann tæk; þag meg ró.
Hann var ckki nema 21 órs.
ITann hclt að hann þyrfti að
drepa svo mikinn tíma áður cn
lífið næði tökum á homrnv
íyrir alvöru, áður en hann
þyrfti ag segja já eða nei . ..
Smám saman fór mynd hans
að Mfna af harmi og reiði.
Og mér fannst ég geta heyrt
hann hvísla; Þcir blckkt,u mig
í Pentagon. Þeir lofuðu mér
íinu djobbi í Vietnam og skín-
and; íramtíg seinna heima í
Bandarikjunum.
Og hcr er ég nú, moldar-
köggull.
Vinir, hvcr og einn á sér ekki
ncma eitt líf. Og það er horf-
ið um leig og vig missum það.
Þag kemur ekki aftur. Metið
ykkar eigig líf meira. Hugsið
um þag hvað þið viljið. Hvers-
vegna skylduð þið eyða mán-
uðum og árum í það að deyða
íólk í Vietnam, fólk sem vill
aðeins Iifa í friði? Hvera vegna
skylduð þ'ð sjálfir deyja fyr-
ir Cao Ky?
Hvers vegna skylduð þið ekki
lifa þess í stað. Hefja nýtt líf
heima, í ást?
Ritgeriasafn Sig.
Nordals á norsku
Bókaforlag Oslóar-háskóla,
Universitetsforlaget, hefur fyrir
nokkru gefifi út safn ritgerða
eftir dr. Sigurð Nordal pró-
fessor.
1 bókinni, sem er 176 bls.
eru átta ritgerðir og fyrirlestr-
ar og greinar Sigurðar frá
ýmsum tímum. Þama erfremst
ritgerðin „Átrúnaður Egils
Skallagrímssonar" sem fyrst
birtist f Skími 1924, þá „Gunn-
hildur kóngamóðir" sem prent-
uð var í Samtíð og sögu 1941,
„Völu-Steinn" úr tímaritinu Ið-
unni 1924 (allar þessar greinar
voru svo cndurprentaðar í Á-
föngum II 1944), „Tími og
kálfsskinn", fyrirlestur sem
Sigurður hólt i University Coll-
ege f London 1952, „Sagnfræði
Islendingasagna", fvrirlestur
sem haldinn var í háskólanum
í Glasgow 1954 .„Samhengið í
íslenzkum bókmenntum" úr
íslenzkri lestrarbók 1924, „í
upphaíi var orðið‘‘ fyrirlestur
haldinn á 50 ára afmælissam-
komu Háskóla íslands 1961,
,ý>tcinunn Steinsdóttir”, minn-
ingargrein sem Sigurður reit
um fóstru sína látna í Isafold
1915.
Auk ritgerðanna hefurbókin
að geyma formála eftir Lud-
vig Holm-Olsen, þar sem höf-
undur er kynntur í stuttu máli
og getið fræðistarfa hans. Þá
eru aftast í bókinni sögð deili
á allmörgum Islendingum, sem
Sigurður Nordal
á er drepið í ritgerðuTB Sig-
urðar Nordals, og einnig er
þar að finna skýringar og upp-
talningu á ritum Sigtxrðar og
útgáfum sem hann hefur séð
um.
Bókin ber norska titilinn „Is-
landske streiflys“. Þetta er 3.
bókin sem Universitetsforlaget
í Osló sendir frá sér í Islands-
bóka-flokki sínum. Hinar fyrri
bækur tvær eru „Njálssaga,
listaverkið“ eftir Einar ÓL
Sveinsson í þýðingu Ludvig
Holm-Olsen og „Lög og þing“
eftir Ólaf Lárusson í þýðingn
Knuts Helle. Þýðingu á ritgerð-
um Sigurðar Nordals gerðí
Magnús Stefánsson.
Hækkerup gengur í samtök
vinstrí sósíaldemokrata
■ Frá Kaupmannahöi'n berast þær íréttir, að Per Hækk-
erup, utanríkisráðherra Dana, hafi gengið í spmtölr^ er
nefnast Socialdemokratisk Samfund. Hefur þessi ákvörð-
im utanríkisráðherrans vnkið miMa at-
'vygli, en Socialdemokratisk Samfund er
amtök vinstri krata. Einn af forystu-
nönnum samtakanna, Jens Kampmann
ið nafni, hefur nýlega í borgarablaðrnu
Information“ lýst svo þessum samtöfc-
nn, að þau sóu til orðin fyrir almenna
'ánægju með stefnu sósíaldemókrata, en
érstök óánægja ríki yfir stefnu ríkis-
J jórnarinnar gagnvart Bandaríkjamönn-
um og þá einkum með tilliti til Atlanz-
hafsbandalagsins og markaðsmála. — Nú fer Hækkerup
sjálfur með þessi mál, og hefur því innganga hans í slík
samtök og þessi vakið verðskuldaða athygli.
,VM/VAAA\AAAAAAAAAAA\AAA\AAAA\AAAAAA\\AAVAAAA\\VVAAAA\A\AAAAV*AA\A\A\AAV\AAAAAAAVAAVAA\V\VVVVVV\VAAV\AAAAAAAAA\AAAA\AAVAAAi
| Litlu verour Vöggur feginn (
Éftir RUSSEL BAKER
Nýjung í bandariskum verzl-
unum: brúður í fullri lík-
amsstærð. Þær eru gerðar úr
mjúku og afar sterku víníli.
Á auglýsingaspjöldum stendur
skráð: „Þér getið valið yður
ljóshærða, dökkhærða eða
rauðhærða vinkonu. Og allt
er l>ella íyrir aðeins 49 doll-
ara 75 sent að burðargjaldi
meðtöldu“.
Ykkur skjátlast að líkind-
um hrapallega ef þig haldið
að Bandaríkjamaður muni
aldrei borga fimmtíu dollara
fyrir slíka brúðu. Á síðasta
áratug hafa bandarískir karl-
menn ekki getað staðizt ilm-
vötn, hárnet og hrukkueyð-
andi krem. Hversvegna ættu
þeir að fussa vlð því ag fara
í brúðuleik?
Tiikoma brúðunnar var ó-
hjákvæmileg. Hún kom ein-
mitt fram á þeim tíma þegar
það var beinlínis bráðnauðsyn-
legt fyrir Bandaríkjamann-
inn að kaupa eitthvag nýtt.
Brúðan er rökrænt skref á
braut furðuverka tækninnar
til hins almenna neytanda.
élagsleg hagnýting hennar
Jjiélag&]
brigðum viðhorfum — er
beinlínis ómetanleg. Hún er
frábær félagi í kokkteilpartí-
um þar eg hún getur ekki
hreyft andmælum þegar reyk
er blásig framan í hana eða
þegar maður missir rækjur
niður á hné hennar. Eigandi
h»nnar mun aldreí heyra þá
hótun af vörum hennar' að
drekki hann þótt ekki :
nema eitt staup í viðbót, þá •
fari hún strax með hann:
heim.
Auk þess getur hún reynzt ■
sannur bjargvættur. Þegar út- '
sendari vátryggingarfélags I
kemur í heimsókn og spyr;
eftir húsráðanda nægir það >
fyllilega til að reka hann i
umsvifalaust á flótta ef •
bömin svara: „Pabbi er <
uppi að leika sér við dúkk-
una sína“. Ef útsendarinn;
sýnir hinsvegar af sér þrjózku ;
og fer ekki, þá getur pabbi!
hrakið hann burt meg því að i
koma fram á stigapallinn,;
haldandi um kverkar brúð-!
unnar. Siðan er rétt að reka!
upp skaðræðisöskur og henda ;
brúðunni niður stigann á eft-!
ir dauðskelfdum sölumanni.