Þjóðviljinn - 01.06.1967, Blaðsíða 7

Plmmtudísgur X. júní 1967 — ÞJÓÐVILJTNN — SÍÐA J
Jón Tlmófheusson:

|Í|p!Í##^'i

*: in f(H ::::
■

Vanmetum ekki gildl kjörseðilsins í
kjarabaráttu
Jón Timótheusson.
Ræða flutt á
G-listafundi
sl. sunnudag,
áður en bræðslu-
v
síldarverðið var
ákveðið.
Kjör íslenzkra fiskimanna eru
byggð á harla sérstæðum grund-
velli.
Samkvæmt lögunum um
verðlagsráð s.ióvarútvegsins eru
það einkum tvö atriði, er skera
úr um það hvað fiskverðið er
hverju sinni. Það er söluverð
afurðanna erlendis, og afkoma
þeirra fiskvinnslufyrirtækja,
sem kaupa fiskinn af sjómönn-
um og útvegsmönnum- Það er
því ákaflega mikilvægt atriði
fyrir fiskimenn að verðlag og
kaupgjald haldist nokkuð stöð-
ugt.
Öll þensla í þeim efnum
kemur beint inn í framleiðslu-
kostnaðinn hjá fiskiðnaðinum
og þýðir því beina kauplæk'k-
un hjá sjómönnum.
Annað og ekki þýðingar-
minna atriði er það. að fjár-
festing og uppbygging fiskiðn-
aðarfyrirtækja miðist við það,
að þau nýtist sem bezt og komi
framleiðslunni á markað með
sem minnstum kostnaði. Nú
standa málin þannig, að í sum-
um greinum fiskiðnaðarins
nemur fjárfestingarkostnaðurinn
hærri upphæð heldur en allur
launakostnaður fyrirtækjanna.
Einnig betta verkar sem bem
launalækkun hjá sjómönnum.
Það er því •augljóst mál, að hin
gífurlega verðbólga og háu
vextir á fjárfestingarfram-
kvæmdum fiskiðnaðarins er
sjómönnum mjög í ólhag og nú
blasir sú staðreynd við, að sá
kjaragrundvöllur, sem lagður
var með lögunum um verðlags-
ráð sjávarútvegsins eraðbresta.
Lækkandi verð á erlendum
mörkuðum og aukinn fram-
leiðslukostnaður skapar þarna
fræðilega möguleika að bókstaf-
lega ekkert verði eftir fyrir
sjómennina.
N
Það er því brýn nauðsyn að
breyta lögunum um verðlagsráð
sjávarútvegsins á þann veg að
réttur sjómanna verði betur
tryggður heldur en nú er.
Ég hefi nú stuttlega gert
grein, þeim þætti í verðlags-
grundvellinum, sem er á færi
íslendinga sjálfra að ráða við.
Hinn höfuðþátturinn í verð-
lagningunni er markaðsverðið
erlendis. Það er . ekki á valdi
neinnar ríkisstjórnar að ráða
við það. Flestir sjómenn eru
því þeirrar skoðunar að þeim
beri að taka á sig þá áhættu,
sem verðsveiflurnar valda á
kjörum þeirra til hækkunar eða
lækkunar. A undanförnum ár-
um hefur verðlag á erlendum
mörkuðum verið okkur hagstætt
einkum þó á árunum 1964-1965;
verðhækkanirnar á þessum ár-
um voru það örar að verð-
ákvarðanir verðlagsráðsins
reyndust ekki standast dóm
reynslunnar. A árinu 1964
reyndist. hreinn gróði síldar-
verksmiðjanna sem svarar 1
mil.ión króna á hvern einasta
hát. sem cerður var út á síld-
veiðar það sumar. En það býðir
bað að hver háseti á síldarbát
fékk 30 þús. kr. kr. minni hlut
en honum bar. Sterkar likur
eru fyrir þvi að gróði hnað-
frystihúsanna hafi ekki verið
minni, en þó höfum við ekki
iafn óyggjandi sannanir fyrir
bví. Svo þegar verðlagsráðið
iét það henda sig aftur 1965 að
ákvarða verðið of lágt og ríkis-
stjómin sýndi bá ósvífni að
grípa inn í verðHiagm'nguna
með bráðabirgða- lögum sínum.
bá var þolinmæði sjómanna
brotin. Þeir tóku sig til og sigldu
flotanum til heimahafnar til
bess að mótmæla slíkum vinnu-
brögðum. Hér var það albingi
götunnar. sem greip inn í at-
burðarásina og rfkisistjórnin
varð að kyngja sínum bráða-
Fullvíst má tclja að stórfelld verðlækkun ver ði á síldinni frá því sem það var í fyrrasumar.
birgðalögum. Af svipuðum rót-
um var hún runnin ‘sú mikla
óánægja síldveiðisjómanna er
kom fram á Reyðarfjarðarfund-
inum í fyrralhaust,. Seinni lækk-
unin á síldarvertíðinni var tæp-
ast réttlætanleg, miðað við það,
sem á undan var gengið. Frum-
skilyrði þess að sjómenn taki á
sig verðfallið, er það að þeir
njóti einnig verðhækkana.
En það er á fleiri sviðum.
sem tilhneiging hefu? verið til
þess að færa til fjármuni frá
sjómönnum til þess að rýra
hlut þeirra. Með útflutnings-
gjaldinu á sjávarafurðum hefur
miklu fjármagni verið ráðstaf-
að frá sjómönnum til styrkt-
ar útgerðinni bg raunar fjöl-
margra annarra aðila. Sjómenn
hafa látið það kyrrt liggja i
meðan útflutningsverð var okk-
ur hagstæt.t. En nú þeear verð-
fallið hefur skollið á teljum
við að þennan skatt beri að
fella niður.
Verðbólgustefna viðreisnar-
stjómarinnar og skipulagsláus
fjárfesting hefur verið íslenzk-
um sjávarútvegi og sjómönnum
þung 1 skauti. Útgerðargrund-
völlur fyrir togara er fyrir
löngu brostinn, eins og sjá má
af því, að nú er brotizt um á
hæl og hnakka að selja eitt
mesta aflaskip togaraflotans úr
landi á þeirri forsendu, að eng-
inn grundvöllur sé til að reka
skipið nema með stórfelldu tapi.
Það er margyfirlýst og raunar
staðreynd að enginn rekstrar-
grundvöllur hefur verið fyrir
hendi fyrir þann hluta bátaflbt-
ans, sem stundað hefur bolfisk-
veiðar eingöngu og kjör þeirra
sjómanna sem á þeim hafa ver-
ið þvi ákaflega léleg. Einn þátt-
ur sjávai'útvegsins, sem sé síld-
veiðarnar hefur staðið af sér
st jórnleysi viðreisnarinrtar 1 il
þessa. Metafli ár eftir ár, þrot-
laus og hörð sjósókn og hagstætt
verð, hafa skilað þokkalegum
tekjum á undanfömum árum og
í sumum tilfellum ágætum. En
mikinn skaða hafa þeir gert
sjómönnum, sem staðið' hafa
fyrir því áð birta alltaf annað
slagið í blöðunum, hluti á
hæstu bátunum, þó einkum
hluti skipstjóranna. Þessi áróð-
ur hefur eitrað út frá sér. Stór
hópur manna stendur í þeirri
meiningu að síldveiðisjómenn
upp til hópa séu í algerðum
sérflokiki um launakjörog sikuii
ekki reiknast með, þegar talað
er um kjarabaráttu á Islandi.
Sannleikurinn í þessu máli er
sá, að meðal hásetahlutur á
síldarbát mun -vera áþekkiir
og kaup þeirra verkamanna er
vinna í síldarverksmiðjunum.
Og nú er komið að lokúm
viðreisnar. Hinn glæsilegi sílld-
veiðifloti sem dregið hefur úr
djúpum hiafsins meiri auðævi en
áður hafa þekkzt dæmi til og
staðið hefur undir þeirri vel-
gengni í þjóðfélaginu, sem
verið hefur á undanförnum ár-
um, hefur nú einnig verið skor-
inn niður við viðreisnartrogið.
Gleggsta sönnunin fyrir því eru
þau gögn, sem nú liggja fyrir
verðlagsráði í sambandi við á-
kvörðun á síldarverðinu í sum-
ar. Nú munu einkaverksmiðj-
Framhald á 9. síðu.
Bræðslusíldarverðið
Yfirlýsing stjórnar Samtaka síSd-
veiiisjómanna vegna síldarverósins
Stjórn Samt. síldveiðisjómanna
gerði svofellda samþykkt í gær:
„Stjórn Samtaka síldveiðisjó-
manna álítur að fulltrúar selj-
enda í verðlagsráði hafi við á-
kvörðun bræðslusíldarverðs tekið
þá skástu afstöðu, sem um var
að ræða, eftir þeim Iögum sem
verðlagsráð verður að vínna eftir
og miðað við hið lága heims-
markaðsverð, sem er á síldaraf-
urðum i dag.
Hins vegar vill stjórnin taka
það fram, að hún telur óeðli-
Iegt að sjómenn og útgerðarmenn
taki á sig það mikla verðfall,
scm orðið hefur á síldarafurðum
óbætt, þar sem öll þjóðin hefur
notið góðrar afkomu síldveið
anna á undanförnum árum.
Ennfremur vill stjórn samtak-
anna taka fram að þegar gerðar
verða ráðstafanir útgerðinni ti!
handa munu sjómenn standafasl
á, að þeirra hlutur verði bættur
að sama skapi og hlutur útgerð-
arinnar.
Stjórnin álítur að vinna beri að
niðurfellingu útflutningsgjalda af
sjávarafurðum og vinna beri að
hærra markaðsverði sjávarafurða
með betra sölufyrirkomulagi og
aukinni ný.tingu aflans.“
(Frá Samtökum síldveiði-
s.iómanna).
Eftirfarandi fréttatilkynning frá
V erdlagsráði s jávarútvegsins
barst Þjóðviljanum í gær:
Á fundi yfirnefndar Verðlags-
ráðs sjávarútvegsins í nótt var
ákveðið að lágmarksverð á síld
til bræðslu veiddri norðan- og
austanlainds á tímabiljnu frá 1.
júní til 31. júlí 1967 skuli vera
kr. 1.21 hvert kíló. Verðákvörð-
un þessi var gerð með atkvæð-
um oddamanns Dg fulltrúa síld-
ai-seljenda gegn atkvæðum full-
trúa síldarkaupenda í nefndinni.
í yfirnefndinni áttu sæti: Jónas'
H. Haralz, forstjóri Efnahags-
stofnunarinnar, sem var odda-
maður, Guðmundur' Jörundsson,
útgerðarmaður og Jón Sigurðs-
son, formaður Sjómannasam-
bandsins, fulltrúar síldarseljenda
og Sigurður Jónsson, fram-
kvæmdastj. og Valgarð J. Ólafs-
son, framkvæmdas'tjóri, fulltrúar
síldarkaupenda.
Áður en verðákvörðun þessari
var visað til úrskurðar yfirnefnd-
ar h'afði Verðlagsráðið ákveðið
að skipta sumarverðtímabilinu í
tvennt, þ.e. frá 1- júní til 31.
júlí og frá i. ágúst til 30. sept-
ember. Verður lágmarksverðið á
síðara tímabilinu ákveðið fyrir
þann 1- ágúst n.k.
Verðlagsráð hafði ennfremur
ákveðíð, að heimilt skuli vera
að greiða kr. 0,22 lægra fyrir
hvert kíló síldar, sem tekið er úr
veiðiskipi í flutningaskip utan
hafna.
Flutningasjóður sildveiðiskipa
verður ekki starfræktur það
tímabil, sem bræðslusíldarverðið
hefur nú verið ákveðið á.
Reykjavik, 31. maí 1967
Verðlagsráð sjávarútvegsins.
Óhlýðnisherferð
STANFORD Kaliferníu 27/6 —
46 prófessorar og lektorar við
Stanfordháskóla í ’ Kalifomíu
ætla að ger-ast upphafsmenn al-
mennrar óhlýðnis'herferðar gegn
stríðinu í Vietnam. Þeir segjast
ekki aðeins vilja mótmæla styrj-
öldinni heldur stöðva hana með
því að beita sér fyrir því að
menn óhlýðnist opinberum fyrir-
skipunum. Þessir menn segjast
reiðubúnir að fara i fangelsi fyrir
má'lstað sinn.