Þjóðviljinn - 01.10.1967, Blaðsíða 3

Samandagar L óktóber M6? — ÞJÖÐVHaJINN — SÍÐA J
UMHVERFIS SAUÐHÓLSMÝRINA
Rætt við Geirharð Þorsteinsson, arkitekt,
um skipuiag hverfisins, Breiðholt III
Skipulag Reykjavíkurborgar er víða laust í reipunum. Hvað ræður til að
mynda útliti og staðsetningu nýrra verzlunarhúsa í Miðbænum? Hins veg-
ar hafa þessí mál færzt í betra horf á síðustu árum einkum eftir að gengið
var frá aðalskipulagi borgarinnar, og nú hefur verið skipulagt nýtt hverfi,
Breiðholt III, á hæðinni norðan við Vatnsendahvarf.
Þar er nú algerlega óbyggt, engin mannvirki utan sprengiefnageymslur
Reykjavíkurborgar og gömul og úrsérgengin fjárgirðing. Síðast í gær var
fólk þar á berjamó og enn vitum við Reykvíkingar um ör*nefni á þessum
slóðum, Sauðhóll, Sauðhólsmýri og Grænagróf. Eftir nokkur ár verður
Sauðhólsmýrin umbreytt í opið athafnasvæði og Sauðhóllinn kannski
jafnaður við jörðu og orðinn hluti af jarðveginum undir fjölbýlishúsaþyrp-
ingu.
Framkvæmdanefnd Byggingaráætlunar hefur skipulagt Breiðholt III
undir fofystu Geirharðs Þorsteinssonar, arkitekts. Þjóðviljinn hefur fengið
Geirharð til að skýra nánar frá þessu nýja borgarhverfi og skipulagi þess,
en það kemur til með að verða byggt-12000 íbúum — álíka fjölmennt og
næststærsti bær landsins.
Viðtal við Geirharð Þorsteinsson 'fer hér á eftir.
Vildirðu fyrst Geirharður lýsa
svæðinu, sem skipulagningin
nær yfir?
— Þetta svæði, sem erþriðji
hluti Breiðholtshverfis, sem
skipuiagður er, er 1500 metrar
á lengd frá norðri til suðurs,
þ-e. sama vegalengd og frá
Hlemmtorgi niður í Aðalstræti,
og á breidd er svæðið 7-900
metrar frá austrj til vesturs.
Svæðið er á hásléttu norðan
Vatnsendahvarfs um 90-92 m.
yfir sjávarmál að sunnanverðu,
en um 100 metrar að norðan-
verðu. Það er aðgreint frá Breið-
holti I vegna vesturbrekkunn-
ar, sem er allbrött, en hæðar-
fnismunur er 25-30 metrar.
Byggingarland á svæðinu get-
ur talizt gott, að vísu smáhól-
ótt. Dýpi á klöpp eða ísaldar-
ruðning er hins vegar ekki yfir
1,5 metra. I miðju svæðinu er
mýri, Sauðhólsmýri, en þar
mældist dýptin allt upp í 60
metra, en er yfirleitt 2-3 m.
í mýrinni. Breiðholt III verður
á um 190 ha. svæði, sém er
dregið saman í 137 ha. bygg-
ingarsvæði, bæði af skipulags-
legum ástæðum — til þess að
ná byggðinni sem bezt saman
— en líka vegna þess að i
norðurhlíð Breiðholtshvarfs er
óbyggilegt svæði.v
Nú er þetta svæði algerlega
óbyggt. Þangað fer fólk enn
á berjamó og nýtur kyrrðar
frá skarkala borgarinnar. Hér
er einnig mjög fallegt útsýni
til norðurs, vesturs og suðurs-
Og hér sést veí yfir Reykjavík
sjálfa. Einkum er útsýnið til-
komumikið af Breiðholtshvarf-
inu, yfir Elliðavog, Sundin,
Skarðsheiði og Esju. Er þetta
útsýni vafalaust eitt hið feg-
ursta í borgarlandinu.
12000 íbúar
1 þessu hverfi eiga að vera
um 12000 íbúar. Er ekki þröngt
á sæmilegum aðbúnaði fyrir
þann fjölda á ekki stærra
svæði?
—- Um þéttleika byggðar á
borgarsvæðum hafa verið skipt-
ar skoðanir meðal sérfræðinga.
Fyrst eftir 1920 komu fram há-
værar raddir um það i stór-
borgum, að rétt væri aðbyggja
dreift, og voru þetta svör sér-
fræðinga við byggingabraski
þeirra tíma, er hús voru byggð
5-6 hæðir án lyftu og án nokk-
urs athafnarýmis nema götunn-
ar. Fljótlega kom i Ijós, að
þetta fyrirkomulag leysti engan
vanda og öll sameiginleg þjón-
usta varð dýrari: götur og gang-
stéttir lengri, dývari vatns-
veita og skolpræsi. Auk þessa
urðu hverfin sviplítil og sund-
urlaus. Þéttleiki í þessum hverf-
um fór oft niður í 40-50 íbúa
á hektara.
I nýbyggðri borg í Skotlandi,
Cumbernauld, verða 175-300 í-
búar á hektara. 1 nýju hverfi
á Amager við Kaupmannáhöfn
er áætluð nýting í íbúðarhverf-
um 300-360 íbúar-
Við gerð skipulagsins í þess-
um hluta Breiðholtshverfisins
höfum við talið okkur skylt að
kanna ýtarlega hve þétt geti
hugsast að byggja í þessu til-
felli en forðast að taka við-
miðunartölur óathugaðar. Við
höfum sett okkur það mark-
mið að stytta gönguleið" í búðir
og1 skóla, gefa möguleika á að
auka fjölbreytni þjónustunnar,
auka skjól og hagkvæmni. Þess-
um markmiðum teljum við
Dkkur tæpast geta náð með
minni nýtingu landsins en 80-
100 íbúum á ha., brúttó, sem
þýðir að nýtin.g landsins í ein-
stökum byggingarreitum getur
í sumum tilfellum farið upp
í 100-200 íbúa á ha. Athuganir
á móteli sýna, að rúm er fýrir
12000-15000 íbúa í Breiðholti
III. en eftir ráði skipulagsyfir-
valda hefur verið horfið að því
að miða frekari vinnu og at-
huganir við 12000 íbúa. Miðað
við fjölskyldustærð 3,4 gefur
það um 3,500 fbúðir á svæðinu
öllu.
Tvenns konar hús
Ef við víkjum næst að innri
gerð skipulagsins, og er þá vit-
anlega erfitt að gefa heildar-
mynd af skipulagi hverfis í
blaðaviðtali.
— Byggðinni verður skipt í
tvo aðalflokka. Hærri hús 8-8
hæða, sem „snúa út“- Or þess-
um húsum verður mjög gott
útsýni, sérstaklega blokkunum,
sem eiga að vem á Breiðholts-
hvarfinu. Þessi háu hús mynda
svo skjól fyrir lægri húsin næst
þeim. Annar flokkurinn, lægri
hús, einnar til þriggja hæða,
snúa inn og er þar meira lagt
upp úr sambandi milli húsanna
innbyrðis og einkagörðum.
I háhýsunum verða auðvitað
lyftur. Ýmsir hafa haldið því
fram, að evo há hús væru ó-
heppileg fyrir bamafjölskyld-
ur Dg eru vissulega til mörg
dæmi tnn gallaðar lausnir á
vandamálum háhýsanna. En það
eru dæmi, ekki færri, til um
að þau hafi gefizt vel á marg-
an hátt- Þau hafa kosti fram-
,wfir lágu byggðina varðandi
sameíginloga þjónustu auk þess
sem þau eru mjög styrkjandi
fyrir heildarsvip hverfisins.
veggnum eru uppdrættir af svæðinu. — (Ljósm. A.K.).
Aldrei yfir
akbraut
Fyrirkomulag umferðarinnar
verður í stuttu máli þannig, að
innan hverfisins verða' tveir
fiokkar gatna, safngötur og í-
búðagötur. Öll umferð innan
hverfisins á að geta farið fram
eftir safngötunum, þ.e- án þess
að íþyngja hraðbrautakerfinu
umhverfis. íbúðagölturnair liggja
hins vegar frá safngötunum inn
í einstaka hverfishluta. Þá verð-
ur unnt að komast frá hvaða
stað sem er í hverfinu að ein-
hverri af fimm tpngingum safn-
brautakerfisins við hraðbraut-
irnar, kostir þessa fyrirkomu-
lags eru m. a. þeir, að umferð-
in lokast aldrei inni þótt hindr-
anir verði við eina tengingu
og ennfremur er þetta fyrir-
komulag þægilegra aðkomu fyrir
ókunnuga. Lega safnbrautanna
var einkum hugsuð með til-
liti til gangstígakerfisins og
dreifingar stofnana-
— Það er sagt að börn á leið
til skóla þurfi aldrei að fara
yfir akbraut?
— Það er rétt. Þau þurfa
þess ekki og ættu þar af leið-
andi aldrei að fara yfir akbraut.
Gangstígar og akbrautir .eru
víðast hvar aðgreind þó að gang-
stéttir séu á nokkrum stöðum
samhliða íbúðagötunum. Gang-
stígakerfið er í sambandi við
göngulínur aðalskipulagsins, er
tengir það við opin svæði í
kring. Lögð var megináhergja
á, að leiðir eftir þessu kerfi
væru sem stytztar og þægileg-
astar. Ennfremur er gangstétta-
kerfið einskonar beinagrind við
dreifingu stofnanna. öll þjón-
usta við íbúana — verzlanir,
skólar, barnaheimili, leikvellir
ofl. eru a.m.k. jafnaðgengileg
eða aðgengilegri eftir gang-
brautarkerfinu en ökukerfinu.
Ennfremur eiga tómstundaheim-
ili, sundlaug og félagsheimili að
vera í nánum tengslum við
aðalgangstígakerfið. Gangbrauta-
og safnbrautakerfið skerast í
þremur punktum og þessir
punktar eru þar sem skólarn-
ir og verzlanirnar liggja sinn
hvors vegar akbrautar. Þetta er
gert til að auðvelda byggingu
brúar, en þessar miðstöðvar
tryggja um leið eðlilega nýt-
ingu brúnna. Verzlanirnar eiga
að vera utan við götuna, sem
lokar af Dpna svæðið í miðju
hverfinu, .þ.e. nær íbúðarhús-
unum, en skólarnir hins vegar
innan við götuna og verður
opna svæðið þeim þannig til
góða.
Gangstéttakerfið er skipulagt
líka með það fyrir augum, að
fólk á reiðhjólum geti notað
gangstéttirnar, þannig að það
þurfi ekki að vera út -á ak-
brautunum sjálfum, sem vitan-
lega eykur á slysahættuna eink-
um ef börn eiga í hlut.
Skólar
— Hve margir skólar verða
í hverfinu?
— Samkvæmt upplýsingum
fræðslustjóra Reykjavíkur er
miðað við að, æskilegt skóla-
hverfi sé með 4000 — 5000
íbúum. Miðað við það virðist
eðlilegt að hverfinu séu þrír
skólar, og er það miðað við
að þeir geti allir haft not of
opna svæðinu í miðju hverf-
inu, þar sem nú er Sauðhóls-
mýrin.
— Þið gerið semsé ráð fyrir
tvísetnum skólum.
— Já, fyrst í stað, en við
höfum talið okkur skylt að at-
huga að halda í skipulaginu
opnum möguleika fyrir ,ein-
setnum skólum. Við gerum til-
lögu um að gerðir verði smá-r
skólar fyrir þá aldursflokka,
sem minnst þurfa af tækjum
og mest þarfnast þess að vera,
nærri heimilum sínum, en það'
er ekki afráðið hvort úr bygg-
ingu þessara smáskóla verður.
Þjónusta
— Hvað um verzlanir í
hverfinu?
— Við gerum ráð fyrir að
viðskiptaaðilar hverrar verzl-
unar megi ekki vera færri en
2000 og er rétt að geta þess í
Framhald á 9. síðu.

'
iliiilli

|
Líkan að Breiðliolti 111. Myiuiin er tekin „suðvestanvert í skipu lagið'
aðrar stofnanir. Auða svæðið opið athafnarými. — (Ljósm. a k )
Háu kubbarnir eru háhýsih. Dekkstu kubþau.ii skóiar