Þjóðviljinn - 09.11.1967, Síða 4

4 SttJA — ÞvJÖÐVILJINN — Finwnfcdagur 9. nówfflher 1963.
|U Handfærin orðin sjálfvirk
I B — bonar ficlfiiK kítnr á rlrana Mb. ' nsrm
CTtgefandi:
Sameiningarflokkur alþýdu — Sósialistaflokk-
urinn. '
Ritstjórar: Ivax H. Jónsson, (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Fkéttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkvstj.: Eiður Bergmann.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar. prentsmiðja Skólavörðustig 19.
Simi 17500 (5 Hnur) — Áskriftarverð kr. 105.00 á mánuði. —
Lausasoluverð krónur 7.00.
Aðeins yfirskinskurteisi?
J júnímánuði í sumar kom Jiingað til lands sendi-
maður frá Kúrdum, dr. Osman, og skýrði frá ör-
lögum þjóðar sinnar. Kúrdar eru 13 mjljón manna
þjóð sem ekki hefur sjálfstæði; eftir heimsstyrj-
öldina fyrri var landi þeirra skipt milli Tyklands,
íraks, írans og Sýrlands. Kjör Kúrda eru afar bág
í öllum þessum löndum, en erfiðast hefur hlut-
skipti þeirra orðið í írak, en þar eru Kúrdar tvær
/ miljónir talsins af sjö miljónum landsmanna.
Landsstjórnin í írák hefur háð styrjöld við Kúrda
með nokkrum hléum síðan 1961, vegna þess eins
að Kúrdar hafa farið fram á jafnrétti í landinu,
rétt til að gefa út blöð á tungu sinni og starfrækja
skóla, eðlilegan aðgang að embættiskerfinu o.s.frv.
Þessum jafnréttiskröfum hefur verið svarað með
grimmilegum hemaði sem hefur leitt yfir Kúrda
miklar þjáningar, mannfall, næringarskort og
sjúkdóma. Samt hafa Kúrdar ekki látið bugast og
fyrir rúmu ári sá íraksstjórn þann kost vænstan
að semja um vopnahlé. En samningaviðræður síð-
an hafa ekki leitt til neinnar lausnar á vandamál-
unum; Kúrdar hafa ekki enn fengið neinum jafn-
réttiskröfum sínum fullnægt. ■ ' i
jgrindi dr. Osmans var ekki aðéins að greina frá
þessum atburðum frá sjónarmiði Kúrda; hann
var einnig að leita liðsinnis íslendinga við mann-
réttindabaráttu landa sinna í írak. Kúrdar hafa
margsinnis leitað til Sameinuðu þjóðanna, en eina
leiðin til þess að þeir komi vandamálum sínum
á framfæri við Allsherjarþing Sameinuðú þjóð-
anna er að eitthvert aðildarríki taki mál þeirra
upp í einhverri mynd. Hefur Kúrdum gengið erf-
iðlega að fá ríki til þess að verða við þeirri mála-
leitan, því flóknir ríkjabagsmunir í Arabalöndum
hafa leitt til þess að ríkisstjórnir háfa reynzt treg-
ar til að sinna þessu fátæka og vanmegnuga þjóð-
arbroti. íslendingar eru’ hins vegar engir aðilar
að þeim átökum, og því gerði dr. Osman sér von-
ir um að ríkisstjórn íslands kynni t.d. að vilja
flytja tillögu um rannsóknarnefnd á vegum Sam-
einuðu þjóðanna til þess að kanna málavexti.
Rlöð, hljóðvarp og sjónvarp tóku máli dr. Osmans
mjög vel. Hann ræddi við ráðherra og forustumenn
úr öllum stjómmálaflokkum og taldi sig hafa feng-
ið góðar undirtektir. Þegar hann fór héðan taldi
hann sig hafa rökstudda ástæðu til að ætla að
ríkisstjóm íslands yrði við beiðni Kúrda. En síð-
an hefur ekkert um onálið heyrzt. Alllangt er nú
liðið á Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna án
þess að nokkuð hafi frétzt um frumkvæði af hálfu
íslendinga; Emil Jónsson utanríkisráðherra vék
ekkert að þessu máli í ræðu sinni. Ástæða er til
að spyrja hvað valdi. Voru þær góðu móttökur
sem dr. Osman 'fékk hér á landi aðeins yfirskins-
kurteisi? — m.
— Þegar fiskur bítur á draga þær fær- pss:
in inn sjálfvirkt án mannlegrar hjálpar
Á dögunum var rafdrifin
handfæravinda kynnt blaða-
mönnum um borð í vélbátnum
Eyfeliingi, en þar hafa tveir
sjómenn á bátnum notað hana
í sumar á skaki við Langanes.
Haraldur Kristjánsson, skip-
stjóri á Eyfellingi, var áður
með Sjóla fyrr í sumar. Varð
að taka þann bát úr umferð
vegna þurrafúa og þá löbbuðu
þeir upp á skrifstofu borgar-
dómara og fengu sér þar bát.
Þar eru þeir til á lager, —
líka hjá bönkunum og hægt að
fá þá með vægri leigu nú til
dags. Núna eru þeir nýkomn-
ir að norðan og lágu við ver-
búðarbryggjurnar og létu það
eftir uppfinningamanni í
Garðahreppnum að kynna
blöðunum þessar rafdrifnu
handfæravindur.
Hvemig reyndust þær? Jú,
— þær gefa gengið, sagði einn
þeirra. Uppfinningamanninum
þótti þetta bágar undirtektir
handfæravinda er sjálfvixk og
hægt að stilla hana á hægan
gang fyrir þorsk og hraðan
gang fyrir ufsa og ekki þarf
nema karfakvikindi að glefsa
í einn öngulinn til þess að
vindan fari að draga hann inn
sjálfvirkt. Hún léttir af manni
öllu erfiði. Þeir höfðu mikinn
áhuga fyrir þessari vindu
trillukarlamir við Eyjafjörð.
Áður en við gerðum það góð-
verk á borgardómaraembættinu
að taka bátinn á leigu vorum
við á Sjóla í vor og þá vorum
við búnir að fá tvær vindur
og vorum á skaki við Eldeyj-
arboðann. Á timabilinu frá 11.
maí til 27. júlí dró ég í minn
hlut á þessa vindu afla að
verðmæti 156 þúsund krónur.
Áður var ég alltaf lægstur á
skakinu. — nú var ég hæstur.
Já, já, ■— þetta er framtíðin,
sagði Haraldur skipstjóri. Það
er hægt að gera allskonar list-
ir með þessu verkfæri, sagði
Hér er Ármann vélstjóri við handfæravinduna. Ljósm. Þjóðv. G.M.
miðað við tízkuna í auglýs- Ármann vélstjóri, — Ég hafði Annars hef ég sótt um einka-
ingaheiminum að ýkja svolítið
gæði vörunnar. Hvað segir
Ármann vélstjóri um þessar
handfæravindur? Jú, — hann
hafði keypt hús af uppfinninga-
manninum fyrir tveim árum
og hafði þá stungið því að
honum að smíða svona vindu.
Uppfinningamaðurinn ætlaði
að athuga málið. Svo leið tím-
inn. Hvemig gengur það með
handfæravinduna? sagði Har-
aldur skipstjóri stundum. Ja,
— hún ætlar að láta eitthvað
standa á sér, sagði Ármann
vélstjóri.
Svo kom uppfinningamaður-
inn með vinduna einn daginn
og síðan er ég allt annar mað-
ur, sagði Ármann, vélstjóri. Ég
yar orðinn svo slæmur í herð-
'unum* bg hhndlé&gjúnúm'; enda
Orðinn slitinn. Þessi rafknúna
sex öngla og viðkvæm er hún
blessunin, — tekur við sér á
smátittum og svona seila ég
á henni, sagði vélstjórinn og
sneri sveifum og þreif í stál-
arma og færið brá á leik.
Hvað kosta svona verkfæri?
spurðum við uppfinningamann-
inn. Hún kostar fimmtán þús-
und krónur í dag. Ég er ekki
farinn að selja hana ennþá sem
framleiðsluvöru og söluskatt-
urinn er ekki kominn í spilið
og segðu helvítis milliliðimir.
sagði formaðurinn á bátnum.
Ætli hún kosti þá i framtíð-
inni 30 þúsund sögðum við, —
kannski 60 þúsund. Við skul-
um hafa okkur hæga, sagði
uppfinningamaðurinn. Ég hef
framleitt og á heima nokkur
leyfi fyrir þessu og fer nú
senn að fá ákveðið svar og
þá hef ég íramleiðslu á þess-
um rafknúnu viijdum, sagði
uppfinningamaðurinn.
Og kannski væri ekki úr vegi
að birta upphafið að einkaleyf-
isumsókn Élliða Norðdahls
Guðjónssonar, Lindarflöt 37,
Garðahreppi um rafdrifna
handfæravihdu.
„Uppgötvun þessi fjallar um
rafdrifna handfæravindu með
mismunandi drifkrafti og all-
ar miða þær að því að létta
handfæraveiðar og gera þær
mögulegar á meira dýpi og með
fleiri önglum en áður var unnt.
Hinar þekktu handfæravindur
eru ýmist með vökvadrifi, loft-
þrýstidrifi, túrbínudrifi eða
stykki. Ég ætla að halda 'mig með réiihdrifi frá aflvél bát-
við fimmtán þúsund kallinn. anna.
GUÐAD Á GLUGGA
I
& Mig langar til að benda Joni
™ Haldri Sigurðssyni á nokkur
Þetta hefur þann ókost að.
aflvélar þurfa að vera í gangi
á meðan veiðarnar standa yf-
ir, en frá aflvélunum kemur
mikill hávaði og titringur, sem
fælir fiskinn frá og truflar
veiðarnar.
Tilgangur þessarar uppgötv-
unar er að bæta úr þessum á-
galla í sambandi við drif hinna
notuðu handfæravinda og um
leið að gera handfæravinduna
að mestu sjálfvirka. Þetta er
gert með því að láta rafmót-
or, drifinn af ljósarafgeym-
um skipsins hala inn færið
strax og þyngist á færinu. Afl-
vél skipsins þarf þá ekki að
vera í gangi á meðan veiðarn-
ar eru stundaðar, en rafgeym-
ana má síðan hlaða upp aft-
ur á meðan skipið siglir að og
frá Iandi. " --
Framhald á 9. síðu.
I
Helgistund: Það ' verður
aldrei of brýnt fyrir fólki að
byggja líf sitt á Jesú Kristi
og kenningum hans. Þær
verða aldrei neitt tízkufyrir-
bæri, sem skjóta upp kollin-
um við og við eins og loft-
bólur á vatni. Ég vil þakka
sr. Magnúsi Guðjónssyni fyrir
hans góðu og tímabæru ræðu.
Það er mikið rétt að hávaði
vélmenningarinnar er háska-
legur bæði hváð viðvíkur
skellinöðruakstri, yfirþyrm-
andi véladyn á vinnustöðúm
og magnarakerfum danshús-
anna.
Stundin okkar: Úr ríki
náttúrunnar, var mjög góður
og fræðandi þáttur. Þó mætti
Jón Baldur Sigurðsson líta
oftar upp úr dótinu sínu til
okkar en hann gerir. Hann
sagði að notkun kræklings til
beitu væri lokið. Þetta er ekki
rétt. Á Austfjörðum er hann
ennþá notaður, enda tálbeita.
þessi ágætu söfn, ef hann
gæti notfært sér þau.
Myndsjáin var að venju
mjög góð.
Virðulega samkoma, titluð
gamanmynd, gaf ekki tilefni
til hláturs. Tjl þess var hún
of þunglamaleg og fjörefna-
snauð.
Stundarkorn: Þetta var vel
heppnaður þáttur. Hann virt-
ist vera helgaður listinni, og
þó að björgun hvort heldur
er úr sjávarháska eða flugi,
bruna eða öðru slíku, teljist
að lögreglunni, en er við
stöndum augliti til auglitis
frammi fyrir alvöru lífsins,
stórslysinu, lítum vin eða ætt-
ingja á mótum lífs og dauða
á sjúkrahúsi, kemur annað
hljóð í strokkinn. En samt
erum við undrafljót að
gleyma; hlæjum aftur að
ekki svo löngum tíma liðn-
um. Þessi stutta mynd er
hreinræktað listaverk.
Húsbyggingar: Þessi þátt-
ur var hvalreki á fjöru þeirra,
sem eru að baslast við að
Yfirlit þess helzta á sjónvarps-
skerminum í síðustu viku
sérsöfn í Vestmannaeyjum,
sem væru vel þess virði að
koma fram í £túndinni okk-
ar: Þar er þá fyrst að telja
lifandi fiskasafn, skelja- og
kuðungasafn Torfa Haralds-
sonar, Bessastíg 12. eld-
spýtnamiðasafn Hauks Guð-
mundssonar, Boðaslóð 7, sem
taldi 13000 miða síðast að
ég vissi, og eitt fjölbreytt-
asta steinasafn á landinu í
eigu Sveins Guðmundssonar,
Amarstapa. Auk þess eru til
frímerkjasöfn. Sem sagt. Ég
vil aðeins benda þættinum á
ekki til listgreina, er hún
ótvíræð list út af fyrir sig.
Það er ánægjulegt að sjá og
heyra fólk eins og þarna kom
fram taka hluti sína alvar-
lega og stefna að vissu marki.
Katakombumar í Róm:
Þessi kvikmynd er mjög
merkileg. Maður komst í þó
nokkra snertingu við þennan
sögufræga stað.
Draugahúsið: Satt var það,
mjög voru þau farin að sljóvg-
ast tóngæðin í þessari mynd
eins og þulan tók fram, enda
komin til áranna sinna, en
þeir félagar Gög og Gokke
standa alltaf fyrir síi u.
Slys: Oft kemur g.átur eft-
ir skellihlátur segir í gömlum,
sönnum málshætti. Við hlæj-
um að smáslysni og óförum
náungans, gerum jafnvel gys
koma upp þaki yfir höfuð
sér og sinna. Vonandi halda
þessir þættix áfram frá
grunni og þar til húsin eru
lýst íbúðarhæf.
Siðbótarmyndin frá starfi
Marteins Lúthers og samtíð,
var góð og fögur.
Afkomendur Inkanna: Þetta
var sérstæð heimildarmynd
hef víst ergt hann með mót-
mælum mínum útaf ummæl- fe
um hans um skáldatima í J
sjónvarpi. Hann nefndr það ■
þó ekki, en segir að ég hafi •
komið iila upp um mig, þeg-
ar ég gerði fyrirspum, hvort
ekki væri hægt að sýna Iöngu
myndimar ögn hægara, en
meining mín átti við textann.
Ég vil skjóta þvi að þessum
háttvirta skrifara, að ég hef
ekkert að dylja, ekki einu
sinni nafn mitt. Það stend-
ur skýmm stöfum undir
hverri grein. Hins vegar vdrð-
ist þessi skrifari, sem sendi
mér þessa ágætu kleinu, sem
ég er nú að narta í, hafa
eitthvað að dylja, að minnsta
kosti hef ég ekki séð nafn
hans undir spjallinu.
Á öndverðum meiði: Þessi
þáttur var einn með þeim
beztu, sem ég hef séð. Hér
áttust við tveir stjórar, bún-
aðarmála og skógræktar. Það
sem gerði þennan þátt góð-
an, utan rösklegan málflutn-
ing, var að stjóramir voru
algjörlega á öndverðum meiði
í Jokin.
!
!
!
i
Skemmtiþáttur Luci Ball:
Ég er víst einn með þeim
fáu, sem finnst þessi þáttur
leiðiniegur.
Er írsku augun brosa: Þess-
va* uomUUaii.w..u ir þjóðlagasöngvarar sungu ^
af voldugum þjóðbálki, sem mjög vel og þó sérstaklega I
enginn veit með vissu hvort söngkonan. Einnig var val ■
í raun og veru var til, aðeins laga þeirra gott. •
mannvirkin svo kostulega
byggð, að hvorki jarðskjálft-
ar né aðrar veðurhamfarir
vinna þar á, vitn-a um að hér
hafi hugkvæmir menn verið
að verki, og þó er sagt að
þeir hafi hvorki verið læsir
né skrifandi.
Ég fékk smá kleinu frá
skrifara Sjónvarpstíðinda. Ég
I
Gull og meira gull, er ein
með þeim beztu ■ myndum,
sem ég hef séð, laus við alla k
skothríð og manndráp, en "
glitrandi af skopi og góðum b
leik. Svona myndir leiða J
hvorki böm né unglinga á g
villigötur.
Magmis Jóhannsson
frá Hafnarnesi.
I