Þjóðviljinn - 10.11.1967, Blaðsíða 3

Föstudagur 10. nóvemfoer 1967 — ÞJÖÐVILJINN — SlÐA J
Lyng utanríkisrá&hérra Nor-
egs í heimsókn í Póllandi
Ræðir við póiska forystumenn um öryggismál Evrópu
og tillögur Pólverja um friðsamlegri skipan mála
VARSJÁ 9/11 — Þrátt fyrir ólíka sögu Noregs og Póllands
og tengsl þeirra við mismunandi hópa í evrópskum örygg-
ismálum hefur vinátta ríkt með löndunum á árunum eftir
stríð. Heimsókni’n er tilraun til að eflá þessi vináttu-
tengsl, sagði John Lyng utanríkisráðherra Noregs, þegar
hann kom til Varsjá í opinbera heimsókn í kvöld.
Vegna slæmra veðurskilyrða
hafði ferð Lyngs seinkað um 5
klukkustundir, en tveim tímum
eftir að hann kom til Varsjár
snæddi hann kvöldverð með Ra-
packi utanríkisráðherra Póllands.
Á morgun munu utanríkisráð-
herrarnir ræða um ýmis vanda-
mál í alþjóðastjórnmálum. Sam-
kvæmt blaðafregnum í Póllandi
munu foeir Lyng og Rapacki sér-
staklega ræða um öryggismál í
Evrópu og Gomulka-áætlunina
og Rapacki-áætlunina í foví sam-
bandi.
1 pólskum blöðum er mikið
nætt í dag um heimsókn Lyngs
og talið að hún muni verða tíl
þess að auka samskipti Noregs
og Póllands og draga úr viðsjám
miili Austur- og Vestur-Evrópu.
í Trubunu Ludu sem er mál-
gagn pólska kommúnistaflokks-
ins segir að persónuleg kynni
norskra og póiskra stjórnmála-
manna hafi sannað að míogulegt
sé að ná samkomulagi á mörgum
sviðum.
Bent er á það, að þrátt fyrir
ólík viðhorf ríkjanna leiði þessi
kynni til þess að stjórnmála-
mennirnir skilji betur sjónar-
mið hvers annans.
í Trubune Marzowiecka. sem
er málgagn kommúnistaflokksins
í Varsjá er lögð áherzla á raun-
hœfni norfekrar utanríkisstefnu,
sem hafi meðall annars leitt til
þess að Oder-Neisse línan sé al-
mennt viðurkennd í Noregi.
Blaðið minnir einnig á að Lyng
utanríkisráð'herra hafi áður sagt
það óraunhæft að hugsa um
breytingar á vesturlandamærum
Póllands.
Þess er getið að bæði Gomulka
áætluninni og Rapacki áætlun-
inni hafi verið tekið með skiln-
ingi í Noregi og látið er í það
skina að viðræður Lyngs og Rap-
Frámhald af 10. síðu.
„— — — Mér líkar betur við
Jón Engilberts og hina íslenzku
6ynfóníu hans. Hann vill líka
gjamá vera maður með frum-
stætt eðli- getur fundið upp á áð
hlaða einu pundi af litum á lít-
inn blett léreftsins. En það er
málverk í þessari hljómkviðu.
Hann þvingar hina foungu,
drynjandi litahljóma í eina sam-
fellda heild — bæði litgleði og
laglinu lita“.
Sigurd Schultz.
„Þegar við sjáum litatilbrígði
í miklum mæli, foá verðum við
að taka Jón Engilberts með í
reikninginn. Hin taumlausu skap-
brigðaskipti Islendingsins koma
fram í nokkrum myndum, sem
fylla rúmið milli lérefts og hins
ljóðræna áhorfanda með stór-
kostlegri lrtasynfóníu. „Uppstign-
ing“ og „Eldfjallið“. Þannigheita
sumar af myndum hanst En
samt er því nær óþarft að kalla
myndimar nokkuð11.
Anonymus-
I sýningarskrá segir Ragnar
Jónsson forstjóri um list Jóns
Engilberts að í henni hafi ekki
átt sér stað nein stökk. „Hún
hefur þróazt hægum, þungum
skrefum frá aldamótalistinni, og
í það form þar sem allt er leyfi-
legt, nema að vera leiðinlegur‘‘.
Sýningin í Unuhúsi verður
omuð í dag og bpin daglega kl.
2-10. AUflestar myndirnar eru
til sölu.
ackis muni snúast að einhverju
leyti um foær.
Málgagn pólska hersins Zolni-
erz Wolnisci dregur fram það
sem blaðið teílur jákvæða þætti
í norskri utanríkisstefnu og
bendir á það, að foátttaka Nor-
egs í Nato ákvarði ekki gjör-
samlega utanríkisstefnu landsins.
í blaðiriu er m.a. bent á það,
að Norðmenn hafi ævinlega ver-
ið mótfallnir erlendum her-
stöðvum á norskri grund og
Norðmenn hafi verið andsnúnir
þvi að fyrrverandi hershöfð-
ingjar Hitlers yrðu settir yfir
Natoheri, og norska þjóðin sé
mótfallin loftárásum Bandaríkja-
manna á Norður-Vietnam.
Fréttamaðurinn Antoni Pawli-
kiewicz sem er sérfræðingur
pólskg útvarpsins um Norður-
lönd segir að norsku þjóðinni
sé jafnrétti og réttlæti í blóð
borið og móti það m.a. viðhorf
hennar til Vietnam og vanda-
mála þróunarlandanna.
LONDON 9/11 — Bretar ákváðu
i gær að vinna gegn erlendri
samkeppni í fjármálum með því
að hækka forvexti, þannig að
það verður eftirsóknarverðara að
ávaxta fé í brezkum bönkum.
Forvextir voru hækkaðir um
hálft prósent og eru nú 6,5 prós-
ent.
Þetta er ekki mikil hækkun i
sjálfu sér en þetta er í annað
skipti á þrem vikum að vextir
eru hækkaðir.
Bandarískir vísindamenn á
mjög góðri leið til tunglsins
Nýrri tungleldflaug Saturnusi V. var skotið á löft
í gær með Apollogeimfar og tókst tilraunin vel
Utanríkismálin
KENNEDYHÖFÐA 9/11 — Bandaríkin náðu í dag
einhverjunn mesta árangri sem þau hafa náð 1
geimferðatilraunum, þegar tunglfarið Apollo hafði
lent í Kyrrahafi eftir átta klukkutíma, þrjátíu og
þriggja mínútna ferð út í geiminn.
Fréttamenn segja að þetta
velheppnaða geimskot hafi mjög
örvað vonir Bandaríkjamanna
að geta sent menn til tunglsins
fyrir árslok 1970.
Eldflaugin sem notuð var til
að skjóta geimfarinu á loft heit-
ir Saturnus V. og hefur ekki
verið reynd áður.
Á sama tíma og menn fögn-
uðu frægum sigri á Kennedy-
höfða voru aðrir geimvísinda-
menn við geimrannsóknarstöðina
í Pasadena i Kalifomiu að und-
irbúa annað og ekki foýðingar-
minna verkefni, að láta tungl-
flaugina Surveyor 6. lenda
mjúkri lendingu mitt á sýnilegu
yfirborði tunglsins. En Surveyor
6 á samkvæmt áætlun að lenda
foar í nótt, taka sjónvarpsmyndir
áf yfirborði tunglsins og fram-
kvæma efnafræðiathuganir á yf-
irborði tunglsins.
^Apollo geimfarinu var skotið
upp með risaeldflauginni Satr
urnus V. og vógu þau samanlagt
3-000 tönn og stóðu 110 m upp
í loft frá skotpallinum. Það er
Appóllo geimfarið sem seinna
verður notað til að flytja fyrstu
bandarísku geimfarana til tungls-
ins og aftur til baka.
Satumus eldflaugin skókgeim-
flugvöllinn á Kennedyhöfða á
grunni, foegar hún fór á stað,
enda myndaði hún forýsting sem
var 3.4 miljón kíló.
Og tólf mínútum eftir að eld-
flauginni var skotið af stað, var
Apollo geimfarið komið á rétta
hraut í 185 km fjariægð frá
jörðu.
I stað geimfara vom nokkrir
„svartir kassar" um borð í Ap-
ollpgeimfarinu, en í kössunum
vom rafeindatæki.
Á ferðinni var kössunum
þannig kcmið fyrir að önnur
hlið foeirra var alltaf í heitu sól-
arljósi, kuldinn og skugginn á
hinni. En hin fíngerðu tæki
þoldu þetta vel.
Framhald á 7. síðu.
Framhald af 1. síðu.
hönd .Það verður að binda endi
á þá ósvinnu að litið sé á sendi-
ferðir fyrir íslands hönd til
Sameinuðu þjóðanna eða annarra
alþjóðastofnana sem skemmti-
ferðir eða umbun: slíkar ferð-
ir eru trúnaðarstörf sem þarf
að rækja af alvöru og vinnu-
semi, og alþingi á kröfu til þess
að fá_ nákvæmar skýrslur um
störf þvílíkra sendimanna.
★ Skýrari lagaákvæði
Við flutningsmenn þessa frum-
varps leggjum til að ákvæðin
um veðksvið útanríkismálanefnd-
ar verði gerð skýrari og fest í
lögum um meðferð íslenzkra ut-
anríkismála; við leggjum til að
ákveðið verði í lögum það sjálf-
sagða fyrirkomulag að þing-
flokkarnir eigi beina aðild að
sendinefndum íslands á Alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna; og við gerum foað að til-
lögu okkar að ráðherra. birti
Alþingi árlega skýrslu um við-
horf ríkisstjórnarinnar til utan-
ríkismála. svo að unnt sé að
hafa ú..j þau mál almennar um-
ræður líkt og tíðkast á flestum
þjóðþingum heims. Frumvarp
um þessi atriði öll var flutt á
síðasta þingi og eru þau al-
þingismönnum því kunn, en i
þessu frumvárpi er bætt við
nýju atriði. sem sé því að á-
kvarðanir um íslenzk sendiráð
erlendis skuli bomar undir Al-
þingi.
★ Alþingi taki ákvörðun
um sendiráð
Hér er vikið að ákaflega
veigamiklu atriði, þar sem tví-
mælalaust er þörf mjög gagn-
gerrar endurskoðunar. íslend-
ingar hafa nú erlendis 11 sendi-
menn með ambassadorsnafnbót.
Tveir þeirra eru í Bandaríkjun-
um, einn í Sovétríkjunum, en
átta eru í Vestur-Evrópu norð-
anverðri, á mjög litlu svæði
hnattarins. Enginn íslenzkur
sendiherra hefur aðsetur í Asíu,
enginn í Afríku og enginn í
Rómönsku Ameríku“.
Taldi Magnús að þetta kerfi
væri miðað við úreltar hug-
myndir um alþjóðamál og brýn
nauðsyn að íslendingar kæmu
upp ■ raunverulegri utanríkis-
þjónustu í þessum heimshlutum,
ekki sízt vegna hinna miklu
markaðsmöguleika þar. Endur-
skoðun utanríkisþjónustunnar sé
aðkallandi verkefni og Alþingi
eigi að eiga hlut að þeirri end-
urskoðun.
★ Alþingi þarf að endur-
heimta reisn sina
Magnús lauk ræðu sinni á
þesSa leið:
Ég vil að lokum vekja athygli
á því að þetta frumvarp fjall-
ar ekki um sjálfa stefnuna i ut-
anríkismálum. og ágreiningur
um hana á því ékki sð þurfa
að hafa áhrif á afstöðu þing-
manna til þessara tillagna. Hér
er ' aðeins lagt til að ákvörðun-
arvald alþingis verði aukið á
þessu mikilvæga sviði, að þing-
menn taki að telja utanríkismál
sjálfsagt starfssvið sitt, að þau
séu flutt af reyfarastiginu inn
á vettvang hins rúmhelga dags.
f því sambandi tel ég ástæðu
til að taka undir þau orð sem
hæstvirtur 5. þingmaður Reyk-
víkinga Guðmundur Garðarsson
mælti hér í síðustu viku um
nauðsyn þess að alþingi afsali
sér ekki sjálfsögðum skylduverk-
um sínum til embættismanna og
nefnda. Það er raunverulegt á-
hyggjuefni hversu mjög alþingi
hefur sett ofan ,í vitund þjóð-
arinnar nú um alllangt skeið,
vegna þess að réttilega er talið
að hinar mikilvægustu ákvarð-
anir séu teknar utan veggja
þessarar virðulegu stofnunar.
Það er tvímælaláus lýðræðis-
nauðsyn að alþingi stefni mark-
visst að því að endurheimta
reisn sína og sjálfsákvörðunar-
rétt. Tillögum\ okkar er ein-
mitt ætlað að stuðla að slíkri
þróun.
Frumvarpinu var vísað til Z.
umræðu og allsherjamefndar
með samhljóða atkvæðum.
Islenzkt
dægurlagakvöld
að Hótel Borg,
föstudaginn 1 0. nóvember kl. 9 e.h.
Haukur Mortens og hljómsveit.
Sex söngkonur syngja.
Flokkur úr Þjóðdansafélaginu sýnir.
Gestur: Finnska söngkonan
Sirkka Keiski.
Aðgöngumiðar við innganginn.
DANSAÐ TIL KL. 2
Félag íslenzkra dægurlagahöfunda.
BERNINA
Asbjörn Olafsson Grettisgötu 2
- Sími: 24440
á