Þjóðviljinn - 06.02.1968, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÖÐVILJiNN — Þriðjudagur 6. febrúar 1868.
Vandamál þróunarríkja
Hjálp ríkarí þjáða
hefur illa brugðizt
NÝJU DELHI 1/2 — Indira Gandhi, forsætisráðherra Ind-
lands, hvatti í dag auðugar þjóðir til að veita fátækum
þjóðum miklu virkari aðstoð en nú; yrði það ekki gert
mundu afleiðingamar verða hræðilegri en nokkur getur
fmyndað sér.
Samdrátturinn í þorsk- og karfa-
vei&um íslendinga sjálfskaparvíti
Þessi ummæli viðhafði frú
Indira Gandhi við opnun ráð-
stefnu S.Þ. um verzlun og þró-
un (Unctad) en t'l hennarmæta
2500 fulltrúar frá 131 landi.
Forsætisráðherrann sagði að'
það gæti aldrei orðið friður én
þess að rutt yrði úr vegi þeirri
beizkju sem nú ríkir vegna
andstæðnanna milli ríkra og
fátækra, nema við skiljum
nauðsyn þessa og einbeitum
kröftum okkar að því að út-
rýma þeim efnahagslegu for-
sendum sem geta þvingað fólk-
ið til að gera uppreisn og
beita valdi til að koma á breyt-
ingum.
Frú Gandhi kvað það já-
kvætt, að þessi ráðstefna skuli
haldin á Indlandi þar sem
vandamál þróunarríkja eru
einna brýnust. Hún minnti á!
þær samþykktir sem gerðar j
voru á fyrstu Unctad-ráðstefn- !
unni í Genf 1964 og sagði, að |
ekki hefði verið fylgt með að- j
gerðum eftir þeim samiþykktum i
sem þá voru gerðar og að!
vandamál þróunarlanda verði j
erfiðari með hverju árinu sem |
líður. Þá sagði hún og að þró-
uð lönd kysu heldur að verzla
hvert við annað en við þróun-
arlönd.
Skommu eftir að þingiðhófst
báru fulltrúar Afríkuríkja
fram mótmæli vegna nærveru
fulltrúa Suður-Afríku á þing-
inu.
Nú þegar það hefur hent í
okkar þjóðarbúskap, að sam-
dráttur hefur orðið á s.l. ári
í aflamagni samfara verðlækk-
un á frostnum fiskflökum á-
samt lýsi og síldarmjöli, þá
tala stjórnarvöld og fleiri um
þetta í sameiningu sem óvið-
ráðanlega hluti hvorutveggja.
Það er rétt að við ráðum ekki
verði á okkar þýðingarmiklu
fiskmörkuðum nema að óveru-
legu leyti. Hinu eigum við að
geta ráðið hvernig aflanum er
skipt niður í verkunaraðferðir,
svo sem frosin fiskflök, saltfisk
og skreið hverju sinni, en það
höfum við ekki gert. Að sjálf-
sögðu ætti að gera áætlun í
byrjun hverrar vertíðar um
skiptingu aflans eftir verkun-
araðferðum og -hafa til hlið-
sjónar þeirri áætlanagerð
markaðshorfur hverju sinni. Að
sjálfsögðu mundi þetta ekki
leysa allan vandann, en slíkt
gæti hinsvegar dregið úr mestu
skakkaföUunum, því oft er
FISKIMÁL
Vill-
andi fréttir
Elöð og fréttastofnanir hafa
heimild til þess að láta blaða-
menn sína fyilgjast með störf-
úm Alþýðusambandsþinga,
eins og sjálfsagt er. Hins veg-
ar á Alþýðusambandið heimt-
ingu á að frásagnir af þing-
unum séu sæmilega réttar.og
málefnalegar, en á því hefur
verið næsta mikill misbrest-
ur. Fréttamaður Tímans
reyndist tii að mynda svo
mikill áhugamaður um ýms
minniháttar atriði í skipu-
lagsmálum að annað hefur
naumast komizt að í frásögn-
um hans; hann mat ræður
manna og tillögur aðeins
samkvæmt þessum einka-
skoðunum sínum. Hér er um
svo algera þráhyggju aðræða,
að í afarlangri grein sem
blaðamaðurinn birtir í Tím-
anum í fyrradag er enn klif-
að næstum einvörðungu á
skipúlagsmálunum, líkt og á-
kvarðanir Alþýðusambands-
þings um kjaramál séu hé-
góminn einber og varla um-
talsverðar. Er þess að vænta
að það fálæti sé ekki til
marks um afstöðu Framsókn-
arflokksins til kjaramála
launafólks um þessar mund-
ir,.
Fréttamaður Morgunblaðs-
ins var ekki margmáli um
Alþýðusambandsþingið, en
samt hefur honum tekizt að
hafa frásagnir sínar algerlega
villándi. Hefur hann lagt
kapp ásj að búa til sögur
um einhverja tilgangslausa
„taugaspennu" milli Hanni-
bals Valdimarssonar og
Bjöms Jónssonar annars veg-
ar en Eðvarðs Sigurðssonar
og Guðmundar J. Guðmunds-
sonar hinsvegar og hafi sú
„taugaspenna" váldið hlið-
stæðum tillöguflutningi beggja
aðila. Þannig sagði hann í
Staksteinum sínum á laugar-
dag: „Fram höfðu komið
tvö-(!) drög að ályktunumat-
vinnu og kjaramál, annað (!)
frá Hannibal og hitt (!) frá
Guðmundi J. sem voru efnis-
lega samhljóða að öðru leyti
en því að drög Hannibals
gerðu ráð fyrir ítarlegum
kafla um atvinnumál en drög
Guðmundar J. vfsuðu til fyrri
samþykkta 30. þings ASl um
það mál. Guðmundur J. var
í fyrirsvari fýrir þingnefnd-
inni sem um máilið fjallaði og
lagði hún að sjálfsögðu drög
Guðmundar J. til grundvallar
starfi sínu.“ Annaðhvort er
að fréttamaður Morgunblaðs-
ins hefur alls ekki nennt að
lesa tillögur þær sem hann
er að greina frá eða að hann
telur ser henta að fara méð
rangt mál. Drögin voru eng-
an veginn „efnislega sam-
hljóða“. í tiHögu þeiiri sem
Guðmundur J. Guðmundsson "
og fleiri fluttu var lögð á-
herzla á mjög veigamikla á-
kvörðun: „Þingið skorar á öll
verklýðsfélög að búa sig und-
ir það að tryggja fullar vísi-
tölubætur á kaup 1. marz n.k.
því slíkar vísitölubætur voru
forsenda þeirra samningasem
seinast voru gerðir við at-
vinnurekendur. Þingið sam-
þykkir því að fela miðstjórn
það verkefni að tryggja sem
bezt samstöðu verklýðsfélag-
anna í þeirri baráttu og
skipuleggja sámeiginlegar að-
gerðir þeirra, ef þessi réttlæt-
krafa nær ekki framaðganga
átakalaust.“ Samþykkt þess-
arar tillögu var að sjálfsögðu
veigamesta niðurstaða Al-
þýðusambandsþings, en enga
hliðstæða ákvörðun var að
finna í tillögum Hannibals
Valdimarssonar. — Austri.
■ettitr ^Jötuenn
J. E. KúicS
hægt að sjá það með nokkr-
um fyrirvara hvert stefnir á
mörkuðum hinn. ýmsu fiskaf-
urða.
Mér vitanlega er engin op-
inber upplýsingaþjónusta hér
til um þessa hluti, þrátt fyrir
mikinn og vaxandi kostnað við
okkar utanríkisþjónustu. En
einmitt slík upplýsin^aþjón-
usta byggð á upplýsingum frá
markaðslöndunum, er forsenda
þess hvemig hagkvæmt sé að
skipta aflanum á milli verkun-
araðferða, Niðurstaðan er bá
þessi, að við getum ekki ráð-
ið verði okkar fiskafurða nema
að takmörkuðu leyti á erlend-
um mörkuðum. En það á að
vera á okkar valdi, að geta
dregið úr áhættunni með góðri
upplýsingaþjónustu og betri
skipulagningu við skiptingu
aflans eftir verkunaraðferðum.
Vantar hentug
skip
Þá er ég kominr. að hinu,
hvort það sé hvert óviðráð-
anlegt náttúrulögmál sem hef-
ur valdið því að annar fiskafli
en síld, hefur hér dregizt stór-
lega saman á sl. ári sérstak-
lega vegna minnkandi afla á
vetrarvertíð. Að sjálfsögðu eru
þorskárgangarnir misjafnlega
sterkir se,m koma hér upp að
suður- og suðvesturlandinu til
að hrygna hverju sinni, og
verða af þeim sökuin eðlilegar
sveiflur á vertíðaraflanum, en
þetta vitum við cft fyrir og
eigum alltaf að reikna með
slíkum sveiflum í afla.
Hinsvegar eigum við Islend-
ingar eins og aðrar þjóðir gera,
að bæta okkur upp aflarýrnun
sem verður á heimamiðum,
með því að sækja aflann á
fjarlægari mið þár sem hanh
er að fá. Þetta höfum við gert
áður með góðum árangri á
meðan okkar togaraútgerð var
og hét. Nei, samdrátturinn í fs-
lenzkum bolfiskafla er því
miður sjálfskaparvíti. Togara-
flotinn hefur verið látinn
drabbast niður í höfnum eða
er seldur úr landi. í stað mik-
iils og glæsilegs togaraflota sem
taldi á milli fjörutíu og fimm-
tíu skip, þá eru nú aðeins tutt-
ugu togarar sem ennþá sækja
á mið, og margt af þeim tutt-
ugu ára skip. Önnur þorsk-
veiðiskip landsmanna hafa
svipaða sögu að segja, þeim
stórfækkar með hverju ári.
Þetta er fyrst og fremst ástæð-
an fyrir minnkandi fiskafla
okkar Islendinga. Það þarf
skip til að sækja aflann þar
sem hann er að fá og þegar
bað er vanrækt að láta smíða
þessi skip þá minnkar að sjálf-
sögðu aflinn.
Það er mikill sannleikur í
þessu gamla spakmæli. „Guð
hjálpar þeim sem viíll hjálpa
sér sjálfur“. Hinuni verðurerf-
itt að hjálpa sem það ekki
heppileg skip til fiskveiða fyr-
vilja. 1 staö þá5S að láta smíða
ir frystihúsin og aðrar fisk-
vinnslustöðvar, svo hægt væri
að starfrækja þessi fyrirtæki
á eðlilegan hátt allt árið, þá
minnkar með hverju ári sáafli
sem húsin hafa að vinna úr, á
sama tíma sem fastur rekstrar-
kostnaður húsanna stendur í
stað eða fer hækkandi. Að
sjálfsögðu veldur slík van-
ræksila atvinnúleysi. En ef svo
þeim hinum sömu sem fá
rýrnandi launatekjur í sinn
hlut, er ætlað að standa unþ-
ir þeim greiðslum úr' ríkissjóði
sem þarf til þess, að hráefnis-
laus frystihús, meirihluta árs-
ins, geti gefið reksturshagnað
þá er nú skörin farin að fær-
ast UPP í bekkinn.
Nei góðir hálsar, sannleikur
þessa máls er mjög einfaldur
og Ijós, það vantar hentug
skip til að tryggja þeim frysti-
húsum hráefni sem hafa eða
geta haft rekstrargrundvöll við
eðlilegar aðstæður. Fyrst er að
leysa hráefnisvandamálið og
til þess þurfa föst og snör
handtök, manna sem hafa þekk-
ingu á þessum málum. Það er
mjög óheilbrigt ástand, ef því
er ætlað að vara til frambúðar,
að styrkja hraðfrystihús sem
ekki ganga nema máske fáa
mánuði á ári, af almannafé
þar _til þau fara að bera sig.
Hitt er jafri sjálfsagt að hrað-
frystihúsum svo og öðrum
fiskvinnslustöðvum sé fenginn
sá rekstrargrundvöllur til að
starfa á, að þau fái borið uppi
vinnsluna svo og annan kostn-
að ásamt nauðsynilegu viðhaldi
og þar í innifaldar tæknilegar
endurbætur eftir bví sem þörf-
in kallar á. En rékstursgrund-
völl og afkornu fyrirtækjanna
verður skilyrðislaust að miða
við vinnslu kllt árið í frysti-
húsunum, á öðru er ekki stætt
og verður aldrei stætt.
Norðmenn mættu verðfall-
inu á sl. ári með auknum afla
svo útflutningstekjur sjávarút-
vegsins hjá þeim minnkuðu
ekki. Þetta er lærdómsríkt
fyrir þá Islendinga sem telja
það eðlilegt að verðsveiflur á
mörkuðum valdi óhjákvæmi-
lega neyðarástandi um leið og
þær gera vart við sig. Hráefn-
islausar fiskvinnslustöðvar
stóran hluta ársins, þær auka
ekki útflutningstekjumar á
meðan þær standa starfslausar.
Hér er meinið sem þarf að
lækna og það er hægt, ef menn
trúa á ísilenzka getu, til þess
að endurnýja og auka skipa-
stólinn sem þarf til þess að
sækja meiri afla á djúpsins
mið. Þetta gera aðrar þjóðir,
því skyldum við ekki geta gert
það líka. Rekstur hraðfrysti-
húsa er verksmiðjurekstur f
eðli sínu, en allur verksmiðju-
rekstur krefst þjálfaðs starfs-
fólks, ef hann á að geta geng-
ið vel. Það er sagt að stærsta
hraðfirystihús á Norðurlöndum,
hjá Findus í Hammerfest í
Noregi hafi tapað 1 milj. n.kr.
á sl. ári; áður hafa ekki
verið bendlaðir við ’kstur.
Og ástæðan er sögð sú, að þá
hafi skort starfsfólk, og þá sér-
stakilega þjálfaö fólk.
Hagkvæm reksturs-
skilyrði
Hér eru mörg frystihús með
meira og minna óvönu fólki
þegar þau eru í gangi og or-
sökin er fyrst og fremst sú, að
vinnan við reksturinn er of
stopul, þetta meðal' annars or-
sakar verri rekstursafkomu þar
sem afköst verða að sjálfsögðu
minni. Þannig ber allt að sarna
brunni, að höfuðskilyrði fyrir
góðum og hagkvæmum rekstri
frystihúsa er nægjanlegur afli
til vinnslu ásamt vel þjálfuðu
starfsfólki. Og vel þjálfuðu
starfsfólki er ekki hægt að
hallda nema með samfelldum
rekstri. Við vitum að nokkur
hluti frystihúsanna er sæmi-
lega uppbyggður og hafa skil-
yrði til hagkvæms reksturs við
eðlilegar aðstæður, en það er
óðaverðbólgan sem mögnuð
hefur verið í landinu sem hef-
ur verið þeim fjötur um fót.
En þó skortir fslenzk hrað-
frystihús öll með tölu, hag-
kvæmar hráefnisgeymslur sem
svara tæknilegúm kröfum þess
tíma sem við lifum á. Viti sér-
fræðingar sölusamtakanna ekki
þetta, þá þurfa þeir að læra
betur. Og mitt álit er það, að
þama væru þeir fjármunir bet-
ur komnir sem fóru f umbúða-
verksmiðjuna. / .
ÞORSKANET
Þrátf fyrir gengisfellingu getum vér, vegna mjög hagstœSra innkaupa,
boSiS japönsk nylon-þorskanef á sama verSi og i fyrra
KRISTJÁN Ó. SKAGFJÓRÐ