Þjóðviljinn - 03.03.1968, Blaðsíða 4

4 VSíBA — ÞJÓÐVIUINN — SummiclastB' 3. marz Œ908.
Cftgeíandi: SameinmgarflokKui alþýðu SosialistafloKlcuilmDu
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson. (áb.), Magnús Kjartansson.
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkvstj.: Eiður Bergmann
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar prentsmiðja: Skólavörðustig 19.
Sími 17500 (5 línur). — Askriftarverð kr. 120.00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 7,00.
Minningarorð

Verðtrygging réttlætismál
yerði ekki samið á síðustu stundu hefjast á mið-
nætti í nótt og næstu daga ein mestu verkföll
sem orðið hafa á íslandi. Til þeirra verkfallsátaka
hefur ríkisstjórnin stofnað, ábyrgðarmenn þeirra
eru Bjami Benediktsson, Gylfi Þ. Gíslason og hin-
ir ráðherrarnir ásamt öðrum alþingismönnum
Sjálfstæðisflokksins og' Alþýðuflokksins. Ríkis-
stjómin og þingmannalið stjómarflokkanna, í-
haldsins og Alþýðuflokksins, unnu það óhappa-
verk í vetur að afnema verðtryggingu kaupsins
sem um var samið í júnísamkomulaginu 1964, jafn-
framt því að þeir framkvæmdu mikla gengislækk-
im og ýttu af stað verðhækkanaskriðu. Með þess-
um fávíslegu og ósæfnilegu athöfnum stjómar og
þingmeirihluta var ætlunin að úthluta verkamönn-
um og öðrum launþegum kjaraskerðingu, enda þótt
menn hefðu þá þegar fengið að finna fyrir kjara-
skerðingu af styttum vinnutíma og almennum sam-
dræ'tti atvinnulífsins, afleiðingu hinnar röngu og
hættulegu stjómarstefnu flokkanna sem farið hafa
oneð völd í níu ár og notið eindæma góðæris, gífur-
lfegs sjávarafla og mjög hagstæðs afurðaverðs mest-
allan stjómartímann. Stjómarflo'kkarnir svikust
til valda í kosningunum í sumar með lýðskmmi
og margorðum ræðum um „verðstöðvunarstefnu“.
Enginn trúir því að íhaldið og Alþýðuflokkurinn
hefðu haldið meirihluta á þingi ef þeir hefðu boð-
að stórfellda gengislækkun, afnám verðtryggingar
kaups í nýrri vérðhækkanaskriðu; boðað kjara-
skerðingu alls almennings í atvinnuleysisástandi.
Þrátt fyrir lýðskrumið stórtapaði Sjálfstæðisflokk-
urinn 1 aðalvígi sínu, Reykjavík, ungir kjósendur
sneru baki við íhaldsstefnu hans. Hvað þá, ef kjós-
endur hefðu séð fyrir hinar ósvífnu árásir á verka-
lýðshreyfinguna, og kjaraskerðingar- og atvinnu-
leysispólitík stjórnarflokkanna undanfáma mán-
uði. \
'jpilgangur íhaldsins, Morgunblaðsins og Vísis,
að sundra verkalýðshreyfingunni og hræða hana
frá því að kref jast verðtryggingar kaups á ný, hafa
lítinn árangur borið. Víðtæk samstaða er innan
verkalýðshreyfingarinnar um verðtryggingarkröf-
una; að verkfallsboðuninni standa forystumenn
verkalýðsfélaga úr öllum stjórnmálaflokkum. Sú
samstaða er forsenda þess að árangur fáist; sam-
einaðri verkalýðshreyfingu stenzt samfylking hins
svonefnda Vinnuveitendasambands og afturhalds-
samrar ríkisstjórnar ekki snúning. Alþýðusamtök-
in hafa sýnt þá hógværð að krefjast að þessu sinni
einungis hrinda hinni fólskulegu og tilefnislausu á-
rás ríkisstjórnarinnar, hafna kjaraskerðingarstefnu
Bjarna, Gylfa og kumpána. í þeim átökum ber
verkalýðshreyfingin hreinan skjöld og nýtur sam-
úðar alls þorra þjóðarinnar. — s.
Benedikt Þórðarson
Kálfafelli
Fíestum mniuin svo fara, b©g-
ar samferSameom, er beir hafia
metíð mik'ills, faila í valinn að
þeim finnst lífsumiiverfi sitt
fátækara e£iár. Svo fannst mér
undirrituðum, er ég frétti lát
vinar míns, Benedikts Þórðar-
sonar frá Kálfafelli, enda þótt
mér væri fyrirfram kunnugt'um
að heilsu hans var þamnig kom-
ið, að augljóst var hvert stefndi.
Og ekki miun ættdngjum hans
og svpitumguxn síður finnast
sQcarð fyrir skildi við fráfall
hans.
Benedikt var faeddur aðHala
í Suðursveit 20. júlí 1894.
Voru foreldrar hans hjónin
Þórður Steinsson, bóndi á Hala
og kona hans Anna Benedikts-
dóttdr, bónda á öðrumgarði i
Nesjum. Hann var því bióðir
hinna naílnkunnu braeðra, Þór-
bergs rithöfundar og Stednþórs
bónda á Hala. Var Benedikt
yngstur þedrra bræðra
Allir þeir, sem kunnuigir eru
í Austur-Skaftafollssýslu, vita
að byggð hagar þar nokkuð
öðmvísd en víðast annarssitað-
ar á landdnu. Eimkum er það
í vestursveitum sýslunnar, að
basdmdr standa nokikrir saman
f þorpum. Svo hefir verið um
langan tíma í Breiðabólstaðar-
hveiýinu að þar hafa verið
byggð 3—4 býli í sama túni
og emnfremur verdð örslkamimt
til næstu bæja, Reymivalla að
vestan og Sléttaleitis að aust-
an.
Þetta byggðafyrirkomulag
hefir skapað mjög náiö sam-
starf og kynni milli fólksins,
bæði fullorðdnna og eikild síður
himmar yngri kynsilóðar. Hefir
Þórbergur Þórðarson, í ævi-
sögu sinni, lýst mjög vel áhrif-
um þessa umhverfis á ynigri
kynslóðina, er með honum ólst
upp. Mýndu ekki ledkir þeirra
ungmenna m.a. bamaþjóðfélag-
ið, er þau sköpuðu í ledk sínum,
og sniðu að hsettd hinna fuil-
orðnu, hafa átt sinn þátt í að
móta þau lífsviðhorf samhjálp-
ar og félagshyggju, sem mjög
hafa reymzt áberandi í störfum
og allri framkomu margra
þeirra síðar.
1 þessu umfaverfi ólst Bene-
dikt upp og stundaðd frá. baim-
æsku öll þau svedtastörf, er al-
geng voru þá. Um skólagöngu
mun ekki hafa verið að ræða
aðra en þá bamafræðslu, er völ
var á. En edns og bræðrum
hans og jöðru frændfóflki var
honum fróðleiksþrá í blóð bor-
in og mun snemma hafa farið
að afia sér þekkmgar meðlesitri
þeirra bóka, sem völ var á.
Bnda varð sjálfsnámdð honum
drjúgt vegamesti, svo sem ver-
ið hefir inörgum íslenzkum al-
þýðumönnum.
Og eftir að bdöð og útvarp
gátu farið að flytja nýjar frétt-
ir af hverskomar vdðburðum
bæði heirna og erlendis, fammst
mér að hann bæði fýlgdist ó-
venjulega vel með öllu þvísem
markvert gerðist og ætti í rík-
um mæli skarpam skilndng á
kjama þeirra atburða. „Að
finna til í stormum sinna tíða“
sagði Stephan G. Stephansson,
og kom mér þessi ljóðlina oft
í hug, þégar maður hdtti Bene-
dikt að máli og talið barst að
umbrotum þeim hinum miiklu,
er yfir heiminn hafa gengið
síðustu áraitugi. Þótt áfauginn
væri rnikffl við búskapinn þá
var hugurinn ekki svo bundimm,
að ekkl væri líka rúm fyrir
víðairi áhugamál.
Hinn 17. júní 1919 kvæntist
Benedikt eftirlifandi konu simmi,
Xngunmi Þórðardóttur, bónda á
Kóifafélli og k.h. Guðrúnar Eyj-
ódfisdóttur frá Reymdvollum.
Hófu ungu hjónin búskap á
Kálfafelii og bjuggu þar adla
tíð síðan, og síðaxi árin í fé-
lagi við Steinþór son sdnn og
konu hans, Rammveigu Þórhalls-
dóttur frá Breiðabólsstað. Önn-
ur böm þeJrra eru: Guðbrand-
ur framkvæmdastjóri í Reykja-
vík, kvæntur Lilju Eiðsdóttur
og Anna gift Inigimar Bjama-
syni frá Kálfafellsstað. IJafa þau
byggt sér nýbýlið Jaðar, sem
nú er eitt af myndarlegustu býl-
um sveátarinnar.
HeiimdJi þeirra Benediikits og
Ingunnar var í fáum orðum
sagt edtt skemmtilegasta heim-
ili, sem ég hief kynmzt, enida
annáJað fyrir gesihrisnd. Voru
þar jafnt að verki glaðvær og
smáglettin skapgerð húsbónd-
ans og hlýjar móittökur hús-
móðurinmar, sem þrátt fyrdrhið
venjuJega og eámatt mikte ann-
ríkd gat' oft Jeyft sér að koma
inn til gesta sinna og taica þátt
í samræðuirru enda gat ég aldr-
ed betur fundið þau mörgu
skipti, er ég var gesittlr þeóira
hjóna, ýmist einn eða með
fleirum og stundum mörgum,
en að þau væru innilega sam-
hent um að Játa gesiti sína
fimma að þeár væru veJkommir
og mun svo hafa veirið í flesitu
öðru.
Segja má að um það leyti
sem Benedikt kvænitist og þau
hjón hófiu búskap á KáJfafeJli
faari alda nýrrar félagsmála-
hreyfingar um héraðið. Ung-
mennafélagið „Vísir“ í Suður-
svedt var að vísu fyrr stoflnað
og hafði hann verið eimn af
stofnendum þess og i stjórn
þess frá byrjun. Árið 1920 var
kaupfélag Austur-SkaftfeJldnga
stofnað og litlu síðar Mennimig-
arfélagið er starfaðd með miikl-
um hlóma 1 mörg ár. 1 þeám
báðum var Benedikt félagsmað-
ur af lífi og sál og vann af
þeirri óeigingimi, sem honum
var lagin. Þegar hreppuiinn
stofnaði til félagssikapar um
bifreiðafJutndnga og síðar sauð-
fjárræJotarfélag var hann eden-
ig meðal forgöngumannia. Þá
sat hann möng ár í hrepps-
neflnd Borgarhafnarhrepps og
fulltrúi bæði á aðaJfundum
kaupfélagsdns og Búnaðarsam-
bands Austur-Skaftfellinga efitir
að það var sitofnað. í sam-
bandd váð þassi sitörf koan það
mjög vel fram að hann var
prýðóJiqga máli fiaxdnm, bæðd
sikýr og röJcfiastur í málfliuitn.-
iingi og naut hann sín því vei
á sJfkum fundum og öðrum
mannamótum. Enda kynti þax
unddr áhuginm fyrir öllum fé-
lagsJiegum umihótum, er. alila
tíð var glögglt eœnlkenni í fari
hans.
1 þvi samfaamdi leyfi ég mér
aftur að minmast á það, er
lauslega var drepið á í upp-
hafS þessa greinarkcrns. Það
var hvemig þegar í æsku vdrð-
ast hafla mótazt þau áhrif hjá
Bemedikt og ýmsum jaflnöldr-
um faans, er síðar á ævinni
kom þeim tii að vimna að sköp-
un þess félagsamda í svedtsinmi,
er telja má til fluJJJcominnar
fyrirmyndar. Jaflnframt því að
vera með beztu þátttakendium í
öJJiu: því samstarfí við aðnahér-
aðsbúa, sem. til flramflara horfði.
Er mér sérsitaMega mdnndsstætt
edtt atvik, þá er ég eitt sdnn
var gestur hams um vortíma.
VerMegar framkvæmdár, eink-
um hvað ræJctun og byggingar
smertd voru þá mjög að færast
í aiuJoa f Súðursveát sem ann-
arssitaðar og barst það í tal.
M.a. vom þá einhverjir byrjað-
ir á byiggimgu nýrra fbúðar-
húsa, o.fL Ég spurðd hvorthann
hefði ekki sjáJtfiur í undirbún,
ingi ednhver slffc veric. Elclci
vil ég fluliyrða að ég mumd svar-
ið aliveg orðrétt, en inmáhaJd
þess mam ég vei og var það á
þessa leið: „Við fleðgartnir æti-
uðum nú að byggja okfcurhlöðú
en við verðum bara að flresta
því um edtt ár þiví það verður
svo mdJtíð að hjáJipa þedm, sem
eru með enn þá nauðsynlegri
verk í igangi“. Mór heflur aiEtaf
fundizt þetta svar lýsa mann-
inum betur en ég á kost á að
gera, þótt í lönigu máJi vaeri.
Nú þegar Benedild; á Kálfla-
fledli er harfímn af sjómarsvið-
inu ásamt ýrnsium öðrium, er
á sfnum tíma settu sánn svip á
mannlífíð í þessum byggðum,
þá vditum við öffil að hér eru
lífsdns lögmál að veriki. En
betri ósk ffaimst mér ég ekki
edga tdl handa þeárri umgukyn-
sJóð, er bráðum skal erfa lamd-
ið, en að henni megi táifcast að
gera beztu hugsjónir þeirra að
veruJedfca í íslenzku þjóðlífi
flranutíðarinnar.
Að endángu vil ég votta efitir-
liflandd eigihkonu hans, börnurn
og fjöJskyidum þeárra inndlega
samúð vegna flnáflaUs hans.
Asmundur Sigurðsson.
Boðsmóti TR að Ijúka
15. Hxf6t, gxfl> 16. Dh6t cg
hvitur mátar.
14. Ba4
Bc6
Þvingað vegna hótunarinaar
15. Dxd7t, Rxd7 16. Bxd7 máit
Um þessar murndir dveisthér
á landi færeyslcur sJcákimeist-
ari, Rubek Rubeksen. Bauð Tafl-
félag Reykjavíkur honum tilað
endurgjaJda boð Jóhamns Sig-
urjónssonar á alþjóðlegt skák-
mót í Færeyjum s.l. vor. Efnt
var til 7 umferða hraðmóts og
tefllt eftdr Monradkerfi. Var
mótið kallað Boðsmót T.R. og
boðið til þess Rubek Rubeksen,
Þóri Ólaiissyni, Sigurgeiri Gísla-
syni og Guðmundi Þórarinssyni,
en auk þeárra var meistara-
flokksmönnum heimdl þátttafca.
Þátttakendur eru 18 og staða
efstu mamma, þegar ólokdð er
tveimur skákum, sem frestað
var í síðustu umferð, sem hér
segir: 1. Jóhamn Sigurjónsson
5% vimming, 2. Jóhann Þ.
Jónsson 5 v. og eina óteflda
skák. 3. Haukur An,gantýsson
5 v. 4.—5. Jón Þór og Þórir
Ólafsson 4% v. 6. Sigurgeir
Gíslason 4 v. og edna óteflda
skák. Rubek Rubelcsen hlaut
2% v. Jóhann Sigurjónsson tap-
aði ekki skák og vann m.a.
Hauk og Sigurgeir. Jóhanm Þ
Jó- sson hefur heldur ekki taþ-
að, en hann á óteflda skák úr
síðustu umferð, og gæti bví náð
efsta sætimu. Haúkur tapaði
fyrir tvedmur efstu mönnum,
en vann aðrar sJcákir. Jón Þór
sigJdi nokkuð jaflnt í gegnum
mótið, en Þórir og Sigurgeir
byrjuðu iJla, en sóttu sig er á
mótið leið.
Við skulum líta á sJcemmti-
lega skák úr 3. ins. umflerð móts-
Hvítt: Haukur Angantýsson.
Svart: Gylfi Magnússon.
StKILEY J ARVÖRN.
1. e4 c5
2. Rf3 d6
3. d4 cxd4
4. Rxd4 Rf6
5. Rc3 a6
6. Bg5 Rbd7
Hér er einnig oft ledkið 6. —
e6.
7. Bc4 Da5
önnur leið er 7. — h6 8.
Bxf6, Rxf6 9. De2, e5 10. Rf3.
Be7 ásamt Be6 o.s.frv. Hættu-
legt er fyrir svartan að leika
9. — e6 t.d. 10. O—O—O, Dc7
11. f4, e5 12. Rd5, Rxd5 13.
exd5, Be7 14. fxe5, dxe5 15.
Re6! og hvítur heflur vinnandi
sókn (Tal-Bilek, millisvæðamót-
ið 1964).
8. Dd2 e6
9. 0-0-0
Einmág er haagt að hróka
stutt í þessari stöðu, en það
er eJdcd talið gefla hvitum eins
góða' möguleika og lamga hrók-
unin.
9. b5
10. Bb3 Bb7
11. Hhel Hc8
Betra er 11. —, O-O-O. I
skák Björns Þorsteimssomar og
Friðriks Ólafssonar í Reykja-
vflcurmótinu 1966 varð fram-
haldið 12. f3, Be7 13. a3, Kb8
14. Kbl, Hc8 15. Ra2, Dxd2
16. Bxd2, Re5 með góðri stöðu
fyrir svartan.
12. e5!
Þessi leilour virðist gefa hvít-
um vinndngsstöður í öflum af-
brigðum. Mælt mun hafa verið
með honum í rússmeskum byrj-
unarathugunum, en H-aukur
fann leikinn yfir borðinu
12. dxe5
Ekki dugar heldur 12. —,
Rxe5 13. Hxe5, dxe5 14. Rxe6,
fxe6 15. Bxf6 óg hvítur vinn-
ur.
13. Rxc6 b4
Eftir 13. — fxe6 14. Bxf6.
Rxf6 15. HxeS er svartur glait-
aður, t.d. 13. —, Hd8 14. Hxe6t,
Be7 15. Hxe7t Kxe7 16. Rd5+
og svarta drottndngin fellur,
eða 13. —, Bb4 14. Hxe6t. Kf8
151 Bxc6
16. Bxf6
Hxc6
Bd6
Svartur er einnig glaitaður
eftír 16. —, Rxf6 17. Hxe5,
Hd6 18. Rc5t, Kd8 19. Rb7t
Kc7 20. Rxa5, Hxd2 21. Rb5t,
axb5 22. Hxd2.
17. Rxg7t
18. Dh6
Kf8
Rxf6
Eftír 18. —, bxc3 19. Rf5
Ke8 20. Bxe5, Rxe5 (20. —
cxb2t 21. Bxb2t eða 20. -
Bxe5 21. Dxc6) 21. Rxd6t o
hvítur vi.nnur lét.t.
19. Rf5t Ke8
20. Dxf6 bxc3
21. Rxd6t Hxd6
22. Hxe5t og svartur gai
FRÉTTIR
Laugardaginn 24. fefarúax
tefldi Andrés Fjeldsted fjöltefli
við 43 unglínga í Skákhedmili
T.R. Andrés vann 37, gerðieitt
iafntefli, en tapaði fimm skák-
um. Þeir, sem unnu hann voru
Gunnar Ingólfsson. Torfi Stef-
ánsson, Kristján Guðmundsson,
lón Svavar Úlfljótsson og Jó-
hanh Kristinsson, en Sigurður
Sigurjónsson gerði iafmtefli við
Andrés.
Bragi Kristjáusson.
i