Þjóðviljinn - 26.05.1968, Blaðsíða 1

/'‘ZT'v
___/
LyJL)
SJÓMANNADAGURINN
Sunnudagur 26. maí 1968 — Aukablað helgað sjösókn og sjómönnum
\
Kjör
sjómanna
verða
að
stórbatna
Kristján Jónsson
Hér ©r birtur kafli um
hagsmunamál sjómanna,
úr ræðu Kristjáns Jóns-
sonar formanns Sjómanna-
félags Hafnarfjarðar, er
hann flutti við hátiða-
höid verkalýðsfélaganna
i Hafnarfirði 1. mai sJ.
1 vetur var gert víðtækasta
verkfall sem háð hefur verið
á Islandi.
Eins og afllir vlta hafði
verkailýðshreylfiingin ekki uppi
neiinar kaupkröfur í þessu
verkfalli. Það var einungis
nauðvöm launþega tifl að haida
í horfinu um mannsæmandi
lífskjör, eftir að rikisstjómin
og meirihluti Alþingis hafði
með lagasetningu svipt okkur
vilsdtöluuppbót á kaup, sem er
okkar bezta vöm gegn síauk-
inni dýrtíð.
„Veizluboðið“
Megimröksemd stjómarvaid-
anna fyrir þessari skerðingu á
þeim réttindum sem við höfð-
uim tryggt oklkur, var sú að
vegna aflabrests og verðfalls á
sjávarafurðum yrðu aíliir þjóð-
félagsþegnar að taka á sig
auiknar byrðar. Ég vii því
minna á að launlþegar og ekiki
sízt sjómenn hafa þegar tekið
4 sig miklar byrðar. Heildar-
tekjur sjómanna voru 400 milj-
ónum minni árið 1967 en árið
áður. Tekjur síldarsjómanna á
sl. ári voru aðeins um 50%
af því sem þær voru árið áður.
Verkafólk sem vinnur við
fiskvinnslu í landi hefur einnig
orðið fyrir veruilegri tekju-
rýmun vegna minni vinnu en
áður. Það er því engin sann-
gimi í þvi að aetlast tii að
þessar stéttir taki á sig meiri
tekjurýmun á sama tíma og
þeir sem sitja í fastilaunuðum
störfum hsflda sínum launum
óskertum. Að ekki sé ■ talað um
alls konar afætur.
Eftir genigis'fall íslenzku
krónunnar si. haust hefði mað-
ur mátt ætla að viðhorfin um
tekjur okkar sjómanna hefðu
breytzt tifl hins betra, þar sem
fiSkverð til okkar er miðað við
verðlas á útflutningsafurðum,
og hefði því átt að ’hækka við
gengislækkunina.
Við gengisfeilinguna fengu
olíufélögin og innflytjendur
strax bættan Skaða þann, sem
bessir aðiflar sögðust hafa orð-
ið fyrir vegna gengiisflækkunar-
innar. Hið hækkaða fþifliu'tn-
ingsverð var látið ronna í sér-
stakan sjóð og nann hluti af
honum beint til fiskverkenda
og útgerðarmianna, — en sjó-'
menn gleymdust algcricga og
t.illaga st j órn aramdstæð i n ga á
Alþingi um að hiiuti af þess-
ari upphæð rynni til sjómanna
var felld, þrátt fyrir þá stað-
reynd að sjómenn eiga helrn-
ing af því verðmætii sem skip-
in afla.
Þogar fiskverðið á vertíö-
imni var ákveðið töldum við
sjómenn að fiskverð 'til okkar
ætti að hækfca um ekiki minna
en það som erlendur gjafldeyrir
hækkaði, þ.e. 33%. Oddamaður
verðflagsiráðs ákvað hins vegar
að fiskverð til sjómanna skyldi
hækka um eiinuinigis 10%. —
Um leið ákvað hann í saimiráði
við ríkisstjórnina að útgerðar-
mónn skyldú auk þeissarar
10% hæklkiunar fá 125 mifljón-
ir úr ríkissjóði til ráðstöfunar.
Ef þessi upþhæð hefði verið
reiknað inn í fiskverðið, hefðii
hækkunin á því getað orðið
um 20% í stað 10 prósent.
1 stað þessarar eðflilegu niið-
urstöðu fengu útgerðarmenn
raunverulega 20% hækkun
meðan sjómenn fengu aðeins
10 prósent.
Einnig ákvað rfkissitjómin og
Alþingi að frystihúsaeigendur
Skyldu fá 200 milj. kr. styrk til
reksitursins. Á Aflfl>inigi kom fram
á sama tíma tillotga frá Karíi
Sigurbergssyni skipstjóra um
að sjómenn fengju greiddar
1500 krónur á mánuðfl upp í
fæðisköstnað. En þá'sá Alþingi
ekki að til væru nokkrir pen-
ingar til þeirra hluta. Bátasjó-
menn eru nú oina ativinnu-
stéttin í þjóðfélaginu sem ekfci
fær fæðiskostnað greiddan
þegar únnið er fjsirri heimili.
Einn ' af bankastjórunum sem
sæti' á á Alþingi viðhafði þau
orð við a.fgreiðsflu þessa máls
að „þin/gdð' sæi sér ekfci fært
að standa að 50 milj. kr, veizlu-
boði tifl sjómamna“. En á sama
tíma stóð hann að áðurnefnd-
um fjárframfl'ögum úr rfkis-
sjóði til frystiihúsei’genda og
Ðleiiri.
>
Lífeyriss.ióðurinn
Þóbt ég hafi hér deilit á Al-
þinigi og þingmenn og eigi eft-
ir að gera það ,snn frekar, má
ekki gleymast það sem vefl er
þar gert. 1 þimglok var m. a,
samþykkt tillaga frá Geir
Gummairssyni um breyt-
irugar á lffeyrissjóði togarasjó-
mnnna, sem gokk í þá átt að
auka rétt sjóðtfélaga til lífeyr-
isgréflðsilna. Löngu áður liöfðu
svipaðar breytingar á lífeyris-
sjóði opinberra starfsmanna
verið samþykktar á ALþimgi,
en tillaga sem Geir Gunnars-
son flutti fyrir sex árum um
sambærilegar breytingair á líf-
eýrissjóði togarasjómanna var
þg felld. Lífeyrissjóður fyrir
aflfla launþega er fyrir lönga
orðinn tímabær.
Nýtt skipulag *
Þegar við sjámenn lítum
fram á við, þá vituim við að
flest er í óvissu um síldveiðar
og síldarverð. Ljóst er að sífld-
veiðair verða ekki stuindaðar
með góðu móti á sama grurud-
velli og í fyrrasumar.
Ef síldin hagjr sér svipað og
í fyrra eins og alflar liCkur
benda til þá vorður að sjá síld-
veiðiskipunum fyrir oh'u, mat-
væflurn og öðrum nauðsynjum
og viðhaldi á siglinga- og fisk-
leitartækjuim.
Þá ættu afllir að sjá hver ó-
hæfa þaö er að um 2000 manns
séu én nokkurrar læknishjáflp-
ar þriggja sólarhringa sigflingu
frá landi. Ég fee ekkiséðhvem-
ig það er hægt án sérstafcra
milhríkjasamniniga, að ætflast
tifl að Rússar veiti okkur í síld-
veiðiflotanum áfram ókeypis
læknifihjálp. Dæmi var tifl þess
s.l. sumair að björgunarskipið
Goðijnn fór þrisvair sama daig-
inn með sjúka og slasaöa
menn til læfcmflmga um borð till
Rússanna.
Stórauka þaúf fluitninga á
bræöslusfld til lands, ef veiði-
skipin eiga aö hafldast úti á
miðunuim. I því efni veröum
við að, treysita á sfldarverk-
smiðjur rikisins. Ljóst er einn-
ig að ef ekki verður söltuð
sumarsíld verða safltsíldarmank-
aðimir í stórrfl hættu. Nú virð-
ist því varia vera um nema
tvær leiðir að ræða: 1 fyrsta
lági að fenigið yrði sérstakt
skip (móöursfcip) þar sem sífld
væri söltuö um borð og í öðru
lam að veiðiskipin hefðu að-
stöðu til að sailta ura borð og
sigfla sjáflf með .sífldina á er-
lendan markað. (Ríkisstjómin
hefur nú haifnað báðum þosis-
urn leiðum, en áætlun er að
haifa fllutnimgasfcip milli lands
og sífldveiðiskipanna.)
Alþingi ng ríkisstjóm hafa
ekki haft nægan skiflning á
nauðsyn þess fyrir þjóðarbúið
að síldveiðar verðd stundaðar á
svipaðan hátt og verið hefur.
Ein síðasta samþykkt Alþing-
is var að hækka útflutnings-
gjald á saltsiíld í sumar upp
í 11,4% af útfluitoingsverðmæti,
sem þýðir í reynd yfir 300 kr.
skatt á hvorja saltsíldartunnu
á sama tíma og Norðmenn
greiða 200 kr. styrk með hverri
tunnu.
Saltsíldin og raunsir humar-
inn líka er svo tifl eingöngu
selt til landa sem lækkuðu
ekiki gengið gagnvart puindi sl.
haust, og ætti því verð á þess-
um afurðum tifl sjómanna að
geta liækkað uim ekki minna
en 33%, eins og erlendur gjald-
eyrir hækkaði sl. haust.
Þessi nýi skattur hefur seitt
síldveiðamar í stóra hættu ag
''gebur jafinvefl eyðila,gt alflan
grundvöll fyrir síldarvertíð í
sumar. Eftir þá mifclu tekju-
rýmun sem sjómenn urðu fyr-
ir á sl. ári er ljóst að sjómenn
munu eðlilega efaki fásit til að
stomda slíkár veiðar fjarri
heimilum sínum háilflt árið
nema síldarverð verði verulega
hækkað.
Ríkisstjórnin virði'st með
þessu frumvarpi vera áfcveðin
í að halda eftir bróðurpartin-
um af þeim hagnaði sem varð
af gengisbreytiogunini, sem þá"
var sagt að gerð væri sérstak-
lega til að baeta alfkomu sjáv-
arútvegsdns og þeirra sem að
honum vinna. Sömu sögu . er
raunar að segja um humarinn
og verð á honum hefur verið
óbreytt nú í nokkur ár.
Kjörin batni
1 lok þessarar ræðu vil ég
ítreika að kjör sjómanna verða
að stórbatna ef nokkur von á
að vera til að menn fáist aft-
ur út í meira en hálfs árs úti-
legu fjarri alflri aðstöðu til
menningarlífs og jafnvel fjarri
lífsnauðsynlegri Iæknishjálp, —
eins og ég minnti á áður . . .
!•>. .i

? s?

;
Y" ’ ■. ís
Siglfirðingur er fyrsti og eini skuttogari okkar fslendinga. Endurnýjnn togarafiotans or eitt af
brýnustu hagsmunamálunum í dag, gömlu nýsköpunartogararnir margir hverjir úr sér gcngnir
og hin nýrri skip alltof fá. Krafa sjómanna hlýtur að vera: Bættur skipakostur, betri
4